Гаделлек турында сочинение татарча

17.03.2010 Җәмгыять

ГАДЕЛЛЕК ӘХЛАКЛЫЛЫККА БӘЙЛЕМЕ?

«Бармы соң ул?» – дияр укучы язманың исеменә күз салуга ук. «Гаделлек юк ул!» – дип кистереп әйтер пессимистлар. Ә мин сорауны башкачарак куяр идем: «Үзебез гаделме соң без?» «Юк, гадел түгел», – дигән җавапны берәүдән дә ишетеп булмас, мөгаен.

Чыннан да, якыннарыбызга гына түгел, тирә-юньдәгеләргә дә гаделме соң без? Кылган гамәлләребез, уйларыбыз нинди? Җавап табуны һәркемнең үзенә калдырып, «гаделлек» төшенчәсенең мәгънәсенә күчик.

«Гаделлек» төшенчәсе бер-берсеннән аерылган ике мәгънәгә ия. Көндәлек тормышта алар, еш кына кисешеп, буталчыклык тудыралар. Сәясәт һәм хокук, бигрәк тә халыкара хокукый мөнәсәбәтләр турында сөйләгәндә моны аерып кую аеруча мөһим. Беренчедән, «процессуаль», ягъни кануни хокукны аерып карарга кирәк. Бу мәгънәдә гаделлек закон таләпләрен төгәл үтәп чыгарылган карарны яки нәтиҗәне чагылдыра. Һәрхәлдә, кануннар гаделлеккә ирешү максатын куярга тиеш. Аның махсус символ-билгесе дә бар: кылыч һәм үлчәү тоткан, күзләрендә бәйләвеч булган фигура. Гаделлекнең икенче мәгънәсе – законда чагылдырылганнан югарырак булган критерийга һәм гомумкешелек кыйммәтләренә мөрәҗәгать итү.

Абсолют гаделлек буламы?

Бер яктан караганда, бу сорау сәеррәк яңгырый кебек. Ничек инде ул алай? Гаделлек бер генә була бит, дигән урынлы фикер дә туа. Биредә сүз кеше уйлап чыгарган критерийлар һәм кыйммәтләр турында бармый. Аллаһыдан килгән югары гаделлек бар. Без моны тулы мәгънәсендә кайчан да булса аңлый алмабыздыр, күрәсең. Шуңа күрә ислам динендә гыйлемгә, белем алуга омтылу дигән үтә зарур таләп куела. Күбрәк белгән, күңелең һәм җаның белән зирәгрәк тойган, тулырак аңлаган саен илаһи гаделлекне кабул итүгә дә шулкадәр ныграк якынаясың.

Исламда кеше хокуклары болай чагыла: 1) Аллаһы Тәгалә алдында адәм балалары барысы да бертигез. Ул бары тик Аллаһыга гына табынырга тиеш; 2) кешеләр хуҗалык эшчәнлекләрендә табигать байлыкларыннан файдалануга тигез хокуклы (әмма кеше аларга сакчыл карарга, үзе турында гына түгел, киләчәк буыннар хакында да уйларга бурычлы); 3) һәр кеше яшәү чыганагын хәләл юл белән, башкаларны рәнҗетмичә табарга тиеш; 4) һәр кеше милеккә хокуклы; 5) мохтаҗларның хакы байлар һәм хәллерәк кешеләр өстендә (гошер һәм зәкят бирү); 6) барлык җитештерү чаралары бөтен җәмгыять мәнфәгатьләрендә файдаланылырга, табигый байлыклардан һәм сәнәгать җитештерүе нәтиҗәсендә алынган керем гадел бүленергә, һәркемгә өлеш чыгарылырга тиеш; 7) икътисадның тигез үсешен һәм җәмгыять әгъзаларын изүдән саклауны тәэмин итү өчен, ислам дине монополияне, рибачылыкны, сату-алу барышында басым ясауны, ялган рекламаны тыя; шәригать кануннарына һәм гомумкешелек кыйммәтләренә, җәмгыять мәнфәгатьләренә зыян китермәгән теләсә нинди икътисади эшчәнлек төрләре дә рөхсәт ителә.

Ислам динендә икътисади гаделлек төшенчәсе мөһим урын тота. Мохтаҗларга ярдәм иткәндә син дөрес эшлимме, юкмы дип уйлап тормыйсың. Болар синең күңел түреннән килә, чөнки син әхлаклы. Ә инде әхлаклы булу ул гаделлек дигән сүз.

Россиядә ничек?

Гаделлек темасы, бәхет кебек үк, мәңгелек тема. Шунысын да искәртү урынлы булыр, гаделлек турында гадәттә безнең күз алдында барыбызга да яки күпчелеккә кагылышлы зур гаделсезлек кылынганда гына сөйли башлыйлар.

Россиядә гаделлек гасырлар буена социаль статуска бәйле рәвештә билгеләнгән. Мәсәлән, алпавытлар Россия халкының бер процентын гына тәшкил итсәләр дә, сөрү җирләренең яртысына ия булуларын гаделлек, ә крестьяннар моны гаделсезлек санаганнар. Бу үлчәүне бүгенге көнгә күчерсәк тә бернинди дә аерма булмас. Социализмнан капитализмга күчкәндәге милек бүленешен һәрберебез үз җилкәсе аша уздырды. Аның идеологлары безгә яңа бүленеш схемасын гаделлек дип тәкъдим иттеләр. Шулай булгач, Россиядә гаделлек төшенчәсен хакимият билгели булып чыга түгелме?

Гаделлекнең нигезе нидә?

Әлеге сорауга әхлаклылыкта дип җавап бирсәм, яңалык ачмам. Әмма бу очракта әхлаклылыкны да икегә бүлеп карау дөресрәк булыр: җәмгыятьтә кабул ителгән критерийлар буенча һәм гомумкешелек кыйммәтләренең асылын тәшкил иткән әхлаклылык. Беренчесе хис һәм омтылышларыңны, эш-гамәлләреңне, мәнфәгатьләреңне гомумҗәмгыятьнеке белән килештерүне күздә тотса, икенчесе исә шәхеснең рухыннан килә, критерийларын да намуслылык дәрәҗәсе билгели.

Философлар, гаделлекнең критерийларын бер-ләштереп, гомуми билгеләмә – формула төзегәннәр. Ул болай яңгырый: «Башкаларга алар сиңа нәрсә кылуларын теләгәнчә гамәл кыл. Үзеңә китерүләрен теләмәгән нәрсәне башкаларга да китермә». Гадиләштереп әйткәндә, бу башкаларга да үзеңә караган кебек карауны аңлата. Әмма нәфес, көнчелек кебек сыйфатлар бу хакыйкатьне кабул итәргә ирек бирми. Башкаларның хәленә керү, малны хәләл юл белән генә туплау һәм мохтаҗларга да өлеш чыгару, кешене эш-гамәлләр белән генә түгел, ә сүз белән дә рәнҗетмәү, үзеңне алардан өстен куймау кебек әхлаклылыкның, гаделлекнең нигезен тәшкил иткән сыйфатлар аңа чит-ят, хәтта ахмаклык булып та тоела башлый. Өстәвенә җәмгыятьтә моны акларлык сәбәпләр дә бар кебек: башкалар өлешенә кермичә байлык туплап булмый; нинди дә булса дәрәҗәгә ирешү, бүләкләр алу өчен кемгәдер куштанланырга-яраклашырга, аңа нәрсәдер бирергә кирәк; проблемаларны хәл итү, үз эшеңне алга җибәрү өчен кесәңнең калын булуы мөһим һ. б. Намуслы кеше бай булмый, дигән әйтем дә җәмгыятьнең хәзерге халәтен чагылдыра.

Нәрсә көтәргә?

Бүген зыялылар әхлак дәрәҗәсенең төшүе, бозыклыкның, яман гадәтләрнең торган саен киңрәк һәм тирәнрәк тамыр җибәрүе турында чаң сугалар. Һәм бик урынлы. Телевизор экраннарыннан, кинофильмнардан, интернет челтәреннән агылган бу тискәре күренешләрне һәм сыйфатларны сеңдереп үскән яшьләр аларны инде яшәү рәвеше, «текәлек» итеп кабул итә башлады. Җәмгыятебез дә тора-бара шундыйга әйләнмәс дип кем гарантия бирә ала?! Әхлаксыз җәмгыятьтә инде гаделлеккә урын юк. Ул «бүре законы» буенча яши. Әхлаклылык һәм гаделлек инкыйразының нәтиҗәсен хәтта күз алдына да китереп булмый. Шулай да киләчәкнең «идеаль» кешесе образын Голливуд тудырырга өлгерде инде, ул – аны коткару хакына һәлак булган дустының гәүдәсен чүп савытына ташлап калдырган супермен. Аннан нәрсә көтәргә икәнлеген һәркем күзаллый алырдыр, мөгаен.

Обновлено: 09.03.2023

Я живу в одном из самых древних городов России. Казань основали больше 1000 лет назад и вся история города тесно переплетена с историей России. Сначала это была крепость, защищавшая границы Золотой Орды и важный пункт на торговых путях в Азию. Потом возникло Казанское ханство, воевавшее с Московским княжеством. И наконец, Иван Грозный ввел Казань в состав Российского государства.

Сейчас Казань в первой десятке самых крупных городов России. Здесь очень развита промышленность и несколько крупных химических предприятий, которые дают работу местным жителям.

В Казани есть метро, признанное самым благоустроенным в России, не считая, конечно московского метрополитена.

Так как Казань — столица республики Татарстан, то здесь сосредоточены и главные образовательные и культурные ресурсы региона. В городе несколько Федеральных Университетов и филиалов крупных ВУЗов. Это дает возможность людям не уезжать на учебу в другие города, а получать хорошее высшее образование и в дальнейшем работу тут же, в городе. Я тоже, когда закончу школу, буду поступать в Приволжский Казанский университет.

Древняя история города обусловливает наличие множества интереснейших достопримечательностей, на которые приезжают посмотреть тысячи туристов со всего мира. А наш Казанский Кремль даже находится под защитой ЮНЕСКО.

У нас также много театров, музеев, памятников старины, есть Национальная Библиотека — одна из крупнейших в России.

Поскольку в городе есть крупные предприятия нефтехимии, то имеются также и научные организации, которые поддерживают развитие этих предприятий на высоком уровне. И многие выпускники ВУЗов идут в Большую Науку, чтобы развивать экономику страны.

Мой город гордится тем, что в нем жили многие известные люди, оказавшие много влияния на российскую историю и культуру: Державин, Лобачевский, Шаляпин, Филатов, Ершов и другие. Я тоже горжусь, что тоже здесь живу. Мне нравится чувствовать сопричастность к таким прославленным людям, которые когда-то ходили по тем же улицам, что и я.

Я живу в Приволжском районе и любимое место прогулок с моими друзьями — озера Кабан. Там очень красивые набережные, скверы и можно покататься на лодках. А еще на озерах живут разные птицы и даже дикие лебеди, которых можно кормить хлебом. Там мы часто катаемся на велосипедах или роликах.

Я очень люблю Казань и даже когда вырасту скорее всего не уеду отсюда, а буду жить здесь.

Сочинение №3

Казань – столица Республики Татарстан, город, которому уже более 1000 лет и который несет в себе историю не одного столетия, город, в котором проживает свыше 1 миллиона человек, город, который всегда радушно принимает гостей.

Казань обладает достаточно большим запасом памятников архитектуры и прочих не менее удивительных достопримечательностей, которые собирают около себя туристов и обычных зевак. Город сочетает в себе несколько архитектурных стилей, например, таких как: барокко, классицизм, модерн, эклектика, псевдорусский стиль и конструктивизм. Эти стили оживают в постройках города, словно, сошедшие с книжных страниц персонажи давно полюбившихся историй.

Тенистые аллеи и парки города с обитающими крылатыми собратьями придают ему атмосферу спокойствия и душевного умиротворения.

Живописные храмы, которым уже очень много сотен лет, удобно расположились на берегу рек, уникальные в своем роде здания, уютные кафе и семейные ресторанчики – все это неотъемлемые составляющие этого невероятного города, моего любимого города.

Моим излюбленным местом всегда был небольшой остров Маркиз, летом, забираясь в тень ветвь, растущих там деревьев и читая книгу или изучая каждую деталь этого небольшого островка, не заметно пролетает время, и вечером, перед заходом солнца можно наблюдать невероятный молочно-розового цвета закат.

Также изюминку городу приносит Дворец Земледельцев. Его величественный стан и архитектура завораживают, а символ векового дерева наполняет жизненной силой каждого, кто является полюбоваться этим творением. Его свет во мраке ночи или только надвигающихся сумерек освещает все ближайшее, что есть вокруг. Гости города, зачастую, не упустят возможности лицезреть такую красоту вживую, и обязательно оценят увиденное по достоинству.

Каждый сезон года, будь то лето или зима, весна или осень, не важно, сменяя друг друга вносит новые краски и как будто жизнь в городе не прекращалась с приходом холодов или же, наоборот, аномальной жары, город словно сияет изнутри.

Я, поистине, считаю этот город своим любимым, каждую его улочку, перекресток, аллею или же парк с раскидистыми деревьями, каждую песчинку местного пляжа, каждую кофейню, что подает изумительный кофе, каждый ресторан, вкус блюд которого заставляет вернуться в будущем. Этот город наполнен любовью к жизни и готов дарить ее абсолютно каждому, кому это необходимо.

Сочинение на татарском языке на тему “Казан – мәңге яшь шәһәр” Иркәли җанны Идел һавасы, Ишетәм синдә әнкәм авазын. Мәхәббәтем син, Бәхетем каласы − Мең яшьлек Казан, Мең яшәр Казан. (Роберт Әхмәтҗанов).

Туган ягым − Татарстан. Киң кырларга, шаулы урманнарга, елгаларга, көмештәй ялтырап торган күлләргә бай минем туган ягым. Бәлки шуңа күрәдер, телебез дә каен ботагыдай сыгылмалы, көйләребез кебек назлы безнең. Чиксез яшел киңлекләр, урман, кыр, күлләр илендә, инде мең елдан артык үзенең серле исеме, шөһрәтле тарихы булган Казан шәһәре Идел елгасына Казансу килеп кушылган җирдә урнашкан. Казан − Татарстанның башкаласы. Ул татарларны бер үзәккә туплап торучы башкала − безнең рухи мәркәзебез. Ул − минем туган шәһәрем дә. Казанның, тарихчылар һәм археологлар ачыклый алган гомере генә дә 1000 елдан артып китә. Ә аңа кадәр ул күпме еллар дәвамында яшәгән, бер Ходай белә. Казан шәһәренең салынуы турында бик күп халык авыз иҗаты ядкярләре һәм әдәби әсәрләр бар. “Хан кызы Алтынчәч”, “Кабан күле”, “Алпамша” әкиятләре, “Туйбикә казаны” легендалары − әнә шундыйлардан. “Шәһри Болгарда халык бай яшәгән. Ләкин Аксак Тимер Шәһри Болгарны җимергән. …Бер кабиләнең анасы Туйбикә карчык унбишләп кешене иярткән дә җил көймәсе белән Идел буйлап китеп барган. Ул алты потлы казанын да үзеннән калдырмаган, казанның чылбыры да алты пот икән. Шактый баргач, юлчылар яр буена төшкәннәр. Бу урын аларга ошаган. Шунда туктап, яшәп калганнар. Безгә аш-су, бәхет теләп торсын диеп, казанны күмеп куйганнар. Шушы урында Казан шәһәрен сала башлаганнар, ди. Чылбырлы Казан әле хәзер дә шәһәр астында ята, ди, тик аны табучы гына юк, ди. Казан исеме әнә шулай килеп чыккан, имеш”. (“Туйбикә казаны”.) Чынлап та, безнең халкыбыз бик кунакчыл бит, димәк, ул сыйфат безгә борынгы бабаларыбыздан күчкән. Өйгә кунак алып кайту, аңа хөрмәт күрсәтү − бүген дә халкыбызның иң күркәм сыйфатларының берсе. Казан − тарихи шәһәр. Аның иң биек урынына Кремль диварлары урнашкан. Ә диварлар артында кызыл кирпечтән салынган Сөембикә манарасы һәм ап-ак Спас манарасы; Казаныбызга нур чәчеп торучы Кол Шәриф мәчете бар. Казан Кремле − Бөтендөнья тарихи мирас һәйкәле дип игълан ителде. Казаныбызга мең яшь булуга карамастан, ул яшәрә генә бара. Чөнки аны көннән-көн матурлыйлар, яңарталар. Башкалабызның иске урамнары, йортлары төзекләңдерелә. Шулай ук яңа урамнар һәм микрорайоннар да калкып чыга, метро төзелә. Казан һаман да иҗат дәрте белән рухланып яши, киләчәккә ачык йөз белән карый. Казан − безнең республикабызның йөрәге ул, белем үзәге. Монда бик күп атаклы язучылар, галимнәр, рәссамнар, композиторлар яшәгән, укыган, иҗат иткән… Шәһәребездә бик күп уку йортлары, музейлар, театрлар, парклар бар. Казанда төрле халык вәкилләре үзара дус яшиләр һәм эшлиләр. Казаным − ул дуслык шәһәре! Казаным − ул тарихи шәһәр. Казаным − ул гел яңарып торучы, картаймый торган мәңге яшь шәһәр!

Родной татарский уголок

Я проживаю в одном из самых старых городов России. Столица Татарстана была основана более 1 тыс. лет назад. Существование городка тесно связано с историей нашей страны. Изначально здесь располагалась крепость, которая защищала границы Золотой Орды от врагов. На этом месте также находился когда-то главнейший пункт торговых путей в Азию. Позже образовалось Казанское ханство, которое, как мы знаем из школьных учебников по истории, воевало с Московским княжеством. Что касается окончательного присоединения к России, то это смог сделать царь Иван Васильевич Грозный. Именно он ввёл Казань в состав царства.

В настоящее время столица Татарстана входит в десятку самых крупных городов России. На территории Казани весьма неплохо развита промышленная отрасль. Здесь располагается несколько больших химических заводов, которые обеспечивают работой местных жителей.

Мало кто знает, что метро, расположенное здесь, считается самым благоустроенным в нашей стране. Конечно, если не брать в расчёт московскую подземку.

Так как Казань является столицей республики, здесь также находится несколько образовательных и культурных заведений. У нас сосредоточено несколько государственных университетов, а также филиалов самых больших вузов России. Благодаря этому студентам нет необходимости ездить учиться в другие города. В Казани они могут получить неплохое образование, а в дальнейшем найти здесь же работу. Когда я окончу школу, то тоже планирую поступить в какой-нибудь из этих университетов.

Конечно, нельзя не упомянуть интереснейшие достопримечательности татарской столицы. На эти культурные наследия приезжают полюбоваться тысячи туристов не только с нашей страны, но и из других уголков мира. Самыми популярными достопримечательностями являются:

1. Казанский кремль, который находятся под защитой ЮНЕСКО.
2. Национальная библиотека, являющаяся одной из самых крупных на территории Российской Федерации.
3. Знаменитая улица Баумана.

Помимо этого, в городе находится большое количество интересных музеев, театров, памятников культуры и архитектуры.

Растет и развивается

В городе располагаются крупные предприятия нефтехимии. Именно поэтому здесь находятся различные научные организации, поддерживающие развитие этих компаний на должном уровне. Большое количество выпускников университетов и институтов предпочитают делать карьеру в науке. Благодаря этому развивается экономика не только республики, но и всей страны в целом.

• Летняя универсиада;
• Кубок конфедераций;
• Чемпионат мира по фехтованию.

Мне удалось побывать на Кубке конфедераций несколько лет назад. Когда здесь проходила универсиада, Казань буквально кишела студентами, но было весело посещать различные мероприятия.

Я горжусь своим городом. Здесь проживали различные известные личности, которые оказали немалое влияние на культурное наследие всей страны. К таким выдающимся персонам следует отнести:

• Шаляпина;
• Державина;
• Лобачевского;
• Филатова.

Очень рад, что проживаю в этом замечательном городе. Иногда мне кажется, что я сопричастен к этим известным людям, ведь они тоже много лет назад ходили по тем же улицам, что и все мы.

Любимое место

Сам я проживаю в Приволжском районе. Очень люблю гулять со своими друзьями и одноклассниками вдоль озера Кабан. Здесь располагаются красивейшие пейзажи. Часто в этом районе можно увидеть фотографов, которые приходят запечатлеть закат для своего портфолио. На озере также проживают различные птицы, в том числе лебеди. Иногда здесь можно встретить туристов, которые приходят покормить их хлебом. Люблю просто наблюдать за всем этим, катаясь на велосипеде или роликах.

Считаю, что мне очень повезло родиться в таком замечательном городе, как Казань. Многие отправляются сюда в путешествие, а я счастливчик, так как живу здесь. Иногда мне кажется, что у меня никогда не возникнет желания уехать отсюда в другой город.

Казань для каждого

Казань — город-курорт, в который влюблены не только жители России, но и гости из других стран. Гостеприимная, загадочная, самобытная, удивительная и неповторимая татарская столица не оставит никого равнодушным после поездки сюда. Некоторые Казань называют неофициальной третьей столицей нашей страны. Мало кто знает, но по популярности посещения этот город занимает третье место в России. Многие сюда едут только для того, чтобы посмотреть на знаменитую мечеть Кул-Шариф, которая славится на всю страну.

Казань располагается в живописном и удобном месте — на берегах рек Казанка и Волга. Изначально город считался местом слияния Запада и Востока. Здесь находился главный торговый центр.

В настоящее время столица Татарстана динамично развивается. В ней располагается большое количество промышленных предприятий. Однако Казань имеет и большой культурный потенциал. Можно бесконечно рассказывать о красоте мини-улочек, которые чем-то похожи на европейские. Здесь сосредоточено большое количество мечетей и храмов, музеев и театров, древних архитектурных комплексов и памятников. Все это завораживает.

Отдельного внимания стоит Казанский кремль, который находится в самом центре нашей столицы. Он поражает каждого своим величием и красотой. Здание является уникальным. Оно украшено необычными ажурными элементами. Что касается современных домов, то они органично сочетаются со старинными городскими постройками и достопримечательностями.

В нашем городе трепетно относятся к историческим местам, но и современные архитектурные памятники делают Казань привлекательной для туристов и местных жителей.

В столице Татарстана проживают народы различных национальностей. На ее улицах можно встретить татар, русских, башкир, удмуртов, чувашей, марийцев. Что касается языка, то здесь их тоже несколько. Я и сам планирую в будущем выучить татарский. Хочу полностью наладить контакт с культурным и историческим наследием нашей республики.

Казань — это удивительный город. Побывав в нем раз, захочется вернуться ещё.

Город-сказка

Я бывал во многих интересных и красивейших местах России и других стран. Каждый раз, возвращаясь домой в Казань, я искренне радовался своему приезду. Да, существует большое количество красочных уголков на этой планете, но свой родной город я не променяю ни на какой другой.

В Казань мы переехали, когда мне было 5 лет. За эти годы я по-настоящему влюбился в татарскую столицу. Это именно то место, которое выделяется среди остальных и заслуживает неформального статуса великих.

О красоте города можно говорить бесконечно. Казань в настоящее время считается одним из самых крупных экономических центров России. Здесь хорошо развиты химическая промышленность, военная отрасль и авиационная сфера. В столице Татарстана ежегодно организовываются различные спортивные мероприятия. Например, недавно здесь проходили Кубок конфедераций и Чемпионат мира по футболу. Казань уверенно приняла несколько матчей.

Сам я проживаю в пригороде, однако часто бываю в городе. Люблю просто гулять по улицам, рассматривать здания. В Казани находится большое количество различных достопримечательностей. Мне нравится этот город не только за богатое культурное наследие, но и за его современность. Здесь сумели ужиться исторические памятники архитектуры, старинные музеи, храмы, мечети с огромными торговыми центрами, ресторанами, кафе и кинотеатрами.

Казань — это именно тот город, в котором не будет скучно ни одному туристу. Для каждого здесь найдется своё развлечение. Я бесконечно благодарен судьбе, что мне выпал прекрасный шанс жить в таком потрясающем месте.

В сочинении про Казань можно рассказать о многом. При написании школьники могут фантазировать до бесконечности. Однако полезно будет упомянуть не только о красивых пейзажах, достопримечательностях, но и о развитии города.

Submit to our newsletter to receive exclusive stories delivered to you inbox!

Пармезан Черница

Лучший ответ:

Онтонио Веселко

Менэ ямле жэй дэ килеп житте .кешелэр бик жинел кимгэ кучтелэр. Эллбэттэ без дусларыбыз кошлар да кайтып житэрлэр.Куп тэ утмэс су коенырга йори башларбыз .можно так начать ну вот это лучше за это мне5 поставили Июнь — чәчәкләр ае. Шушы айда болын-кырлар гына түгел, юкәләр дә чәчәккә күмелә. Бу айда бал кортлары армый-талмый эшлиләр, бал җыеп калырга тырышалар.Июньдә кешеләр дару үләннәре җыялар. Чөнки күп кенә дарулар чәчәкләрдән ясала. Безнең республикабызда чәчәкләрнең ниндиләре генә юк!Беркөнне без дә − әбием, сеңлем һәм мин − урманга дару үләннәре җыярга киттек. Әйләнә-тирәдәге матурлыкка сокланып, әбием күрсәткән дару үләннәрен җыя торгач, шактый ардырды. Без чишмә буенда ял итәргә туктадык. Бит-кулларыбызны юып, чишмәнең саф суын эчкәч, арыганнар онытылды. Өйгә дару үләннәре җыюыбызга шатланышып кайттык.Июнь ахырында җиләкләр дә өлгерә башлый. Мин каен җиләге җыярга яратам. Каен урманыңда кошлар җырын тыңлый-тыңлый, иртәнге чыклы үләннәр арасыннан кызарып пешкән җиләк җыюдан да рәхәт мизгел бар микән?! Савытың тулгач, аның хуш исенә исереп, матурлыгына сокланып бер мәл карап торасың. Ә җиләк сине һаман җибәрми. Үлән арасында җемелдәп, кызыктырып тора. Аның тәме. Бернинди экзотик җимешләр дә алыштыра алмый безнең урманнарда пешкән каен җиләгенең тәмен!

Вы можете из нескольких рисунков создать анимацию (или целый мультфильм!). Для этого нарисуйте несколько последовательных кадров и нажмите кнопку Просмотр анимации.

Әни – һәр кеше өчен иң якын, иң кадерле кеше. Ул безгә әлеге дөньяда яшәү хокукын, тормыш биргән. Бала иң беренче сүзендә “әни” дип, юкка әйтмидер. Һәр әни үзенең баласы турында кайгыртып калмыйча, анда кешелеклелек, әдәплелек сыйфатларын да тәрбияли. Әни безне мөстә – кыйль фикер йөртергә, үзебезнең хаталарны танырга ярдәм итә. Тормышның булачак һәм үткән көннең кадерен белергә өйрәтә. Нәкъ әни безгә кешенең кадерен белергә, туганнарың турында кайгыртырга, өлкәннәрне хөрмәт итергә өйрәтте. Бары әни генә синең уңышларыңа һәм ирешкән дәрәҗәләреңә чын күңелдән куана.

Әни – безнең киңәшче.Ул безгә дөресен әйтүче, хаталарыбызны төзәтеп, туры юлга бастыручы. Хәтта өлкән кешеләр дә еш кына әниләренә мөрәҗәгать итәләр. Һәр кеше үз әнисен үзенчә ярата: кемдер аңа матур сүзләр белән эндәшсә, кемдер өй эшләрен эшләргә ярдәм итә, әнисе турында кайгырта. Начар әниләр булмый. Әни кеше беркайчан да үз баласын алдамый. Җир йөзендә һәр әни баласы өчен хәтта сәламәтлеген дә кызганмый. Әни безнең яратуны таләп итмичә, чын күңеленнән, ихластан ярата.

Әлбәттә, мин үземнең әниемне яратам һәм хөрмәт итәм. Ул минем бик яхшы, юмарт һәм гадел. Үзеңең серләреңне сөйләп була торган, гел киңәшләр сорап була торган кешең булуы – зур бәхет. Әнием кояш кебек, гел балкып, һәрберебезнең күңелен күрүче нур кебек. Аннан башка дөньяны күз алдына китерергә дә куркам. Әнием мине бик күп нәрсәләргә өйрәтте. Мин аңа бик рәхмәтле.

Һәрберебез дә әниләрнең эшләгән яхшылыклары өчен рәхмәтле булырга тиеш. Беркайчан да үз әниеңне онытма, чөнки аны дуслар да, акча да алыштырга алмый.

Әниегезнең кадерен белегез һәм яратыгыз!

“САМЫЙ ДОРОГОЙ ЧЕЛОВЕК”

Мама – это самый родной, близкий и дорогой человек для каждого из нас. Она дала нам самое ценное, что мы имеем – нашу жизнь. Не зря первое слово, которое произносит ребёнок — “мама”. Каждая мама не только заботится о своём ребёнке, но и старается привить ему самые лучшие человеческие качества. Мама учит нас самостоятельно принимать решения, признавать свои ошибки. Она учит нас ценить жизнь и каждое прожитое мгновенье. Именно она научила нас ценить людей, заботиться о близких и уважать старших. Только мама всегда будет искренне радоваться нашим успехам и достижениям.

Конечно же, я очень люблю и уважаю свою маму. Она у меня очень добрая и справедливая. Какое же это счастье осознавать, что есть человек, которому в любой момент можно рассказать что-либо или поделиться каким-то секретом и быть уверенным в том, что всё это останется между вами. Моя мама, как солнце, светит каждому в нашем доме. Я даже боюсь представить, что бы я без неё делала. Мама научила меня многому, я безумно благодарна ей за это.

Каждый из нас благодарен своей маме за всё, что она делает для нас. Не нужно никогда забывать о своих матерях, ведь никакие друзья, деньги не смогут заменить нам нашу родную маму.

Әни – һәр кеше өчен иң якын, иң кадерле кеше. Ул безгә әлеге дөньяда яшәү хокукын, тормыш биргән. Бала иң беренче сүзендә “әни” дип, юкка әйтмидер. Һәр әни үзенең баласы турында кайгыртып калмыйча, анда кешелеклелек, әдәплелек сыйфатларын да тәрбияли. Әни безне мөстә – кыйль фикер йөртергә, үзебезнең хаталарны танырга ярдәм итә. Тормышның булачак һәм үткән көннең кадерен белергә өйрәтә. Нәкъ әни безгә кешенең кадерен белергә, туганнарың турында кайгыртырга, өлкәннәрне хөрмәт итергә өйрәтте. Бары әни генә синең уңышларыңа һәм ирешкән дәрәҗәләреңә чын күңелдән куана.

Әни – безнең киңәшче.Ул безгә дөресен әйтүче, хаталарыбызны төзәтеп, туры юлга бастыручы. Хәтта өлкән кешеләр дә еш кына әниләренә мөрәҗәгать итәләр. Һәр кеше үз әнисен үзенчә ярата: кемдер аңа матур сүзләр белән эндәшсә, кемдер өй эшләрен эшләргә ярдәм итә, әнисе турында кайгырта. Начар әниләр булмый. Әни кеше беркайчан да үз баласын алдамый. Җир йөзендә һәр әни баласы өчен хәтта сәламәтлеген дә кызганмый. Әни безнең яратуны таләп итмичә, чын күңеленнән, ихластан ярата.

Әлбәттә, мин үземнең әниемне яратам һәм хөрмәт итәм. Ул минем бик яхшы, юмарт һәм гадел. Үзеңең серләреңне сөйләп була торган, гел киңәшләр сорап була торган кешең булуы – зур бәхет. Әнием кояш кебек, гел балкып, һәрберебезнең күңелен күрүче нур кебек. Аннан башка дөньяны күз алдына китерергә дә куркам. Әнием мине бик күп нәрсәләргә өйрәтте. Мин аңа бик рәхмәтле.

Һәрберебез дә әниләрнең эшләгән яхшылыклары өчен рәхмәтле булырга тиеш. Беркайчан да үз әниеңне онытма, чөнки аны дуслар да, акча да алыштырга алмый.

Әниегезнең кадерен белегез һәм яратыгыз!

“САМЫЙ ДОРОГОЙ ЧЕЛОВЕК”

Мама – это самый родной, близкий и дорогой человек для каждого из нас. Она дала нам самое ценное, что мы имеем – нашу жизнь. Не зря первое слово, которое произносит ребёнок — “мама”. Каждая мама не только заботится о своём ребёнке, но и старается привить ему самые лучшие человеческие качества. Мама учит нас самостоятельно принимать решения, признавать свои ошибки. Она учит нас ценить жизнь и каждое прожитое мгновенье. Именно она научила нас ценить людей, заботиться о близких и уважать старших. Только мама всегда будет искренне радоваться нашим успехам и достижениям.

Конечно же, я очень люблю и уважаю свою маму. Она у меня очень добрая и справедливая. Какое же это счастье осознавать, что есть человек, которому в любой момент можно рассказать что-либо или поделиться каким-то секретом и быть уверенным в том, что всё это останется между вами. Моя мама, как солнце, светит каждому в нашем доме. Я даже боюсь представить, что бы я без неё делала. Мама научила меня многому, я безумно благодарна ей за это.

Каждый из нас благодарен своей маме за всё, что она делает для нас. Не нужно никогда забывать о своих матерях, ведь никакие друзья, деньги не смогут заменить нам нашу родную маму.

Читайте также:

  

• Историческое сочинение егэ периоды

  

• Сочинение про посудомоечную машину

  

• Технологии и дети сочинение

  

• Сочинение на тему противоречивый образ анны карениной

  

• Сочинение положительный или отрицательный герой лука

«Гадел бул, хәрәмләшмә!» Юк, бу тагын бер кагыйдә яки өндәмә генә түгел. Намусыңны саклап, һәрвакыт гадел булу сиңа да, миңа да кирәк. Чөнки киресенчә булса, син дә, мин дә бу дөньяда яши алмаячакбыз.

Ислам диненең нигезендә үк яткан идеяләрнең берсе – гаделлек. Мөхәммәд (с.г.в.) чорына күз салсак, беренче мөселманнар арасында балаларның да, хатын-кызларның да, колларның һәм байларның да булганын күрәбез. Димәк, Аллаһ Тәгалә гадел рәвештә барлык катлам кешеләре өчен дә уртак булган Коръәнне җибәргән.

Алга таба дәвам итеп, Аллаһның 99 бөек исеме барлыгын искә төшерик. Аларның берсе – әл-Гадел. Әйе, Гаделлек иясе булу Аллаһның исем-сыйфаты дәрәҗәсендә үк карала.

Коръәндә гаделсез рәвештә акча эшләүгә омтылып, кибетләрдә үлчәүләр белән хәрәмләшүчеләр искә алына. «Әл-Мотаффифин» сүрәсендә аларның үзләренә кирәктә гаделлек таләп итүләре, ә үзләренә кагылмаган эшләрдә алдашырга омтылулары тасвирлана. Мөселман кешесе исә һәрбер очракта дөреслекне якларга, мөселманнар белән дә, мөселман булмаган кешеләр белән дә гадел мөнәсәбәттә булырга тиеш.

Сүз уңаеннан, өй эшен күчерү яки имтиханнарда хәрәмләшү кебек күренешләр дә гаделсезлеккә китерә. Аллаһы Тәгалә Үзенә дә гаделсезлекне тыя, Үзе дә кешеләргә һәм барлык җан ияләренә карата гаделлек саклый, шулай булгач, безгә дә һәрбер эшебездә намуслы булырга кирәк.

Айдар Шәйхи

---

Гаделлек турында сөекле Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.) күп хәдисләр китергән, ләкин шулар арасында мине аеруча гаҗәпләндергәне һәм сокландырган бер хәдис бар: “Аллаһ белән ант итәм! Әгәр Мөхәммәт кызы Фатыйма угрылык кылса, мин аның да кулын кистерер идем!” Димәк, Пәйгамбәребез һәркемгә карата гадел булган. Үз кызы Фатыйма чит кеше малына кул сузган булса, аны да кырыс хөкем көткән булыр иде. Гаделлекнең иң югары мисалын Аллаһ илчесе Мөхәммәд (с.г.в.) мөселманнарга карата менә шулай күрсәткән.

Аңлы һәм туры юлдан баручы мөселман һәрвакыт гаделлеккә таяна һәм беркайчан да тугрылык белән дөреслектән читкә китми. Гаделлек белән эш итүчеләрне бар кешеләр һәм Аллаһ та хөрмәт итә, ярата. Башкаларның ихтирамына бары тик гаделлек яраткан, моны үз мисалында раслаган кешеләр генә лаек дип уйлыйм.

Гаделлек һәм гаделсезлек белән бәйле хәлләрне көн дә диярлек күрәбез. Мәсәлән, мәктәптә без бер-беребезгә һәрчак булышабыз: дәреслекләр, каләм-дәфтәр белән бүлешәбез, өй эшләре белән ярдәм итәбез. Ә кемдер булышканны түгел, күчерткәнне генә көтә. Андый кешеләр сезнең сыйныфта да юк түгелдер. Сыйныфташларыбыз белән дуслыкны бозмас өчен, “Сүзен сүзгә күчермә, бераз үзгәртеп яз,” – дип тә әйтеп карыйбыз. Әмма ул сүзләрне бер колагыннан кертеп, икенчесеннән чыгаручылар да байтак. Кайвакыт күчерүченең билгесе күчертүченекенә караганда югарырак та булып куя әле. Нәкъ менә шундый хәлләрдән соң, “Гаделсезлек бит бу!” – дип аптырыйбыз, күчертүебезгә үкенәбез дә. Ләкин соң була. Аллаһ Тәгалә гүя гаеп үзебездә булуын искәртә, безне кисәтеп, һәрнәрсәдә гаделлек булырга тиешлеген исебезгә төшерә.

Мәктәптән кайтып, урамда төрле уеннар уйнаганда, катнашучылар арасында рольләрне гадел бүлешергә тырышабыз (мәсәлән, әбәкле уйнаганда, бүген мин алып баручы булсам, иртәгә – башка кеше). Ләкин гади генә булып тоелган уеннарда да кайчак гаделсезлеккә тап булабыз. Дусларым белән качышлы уйнарга булдык. Шушы уенда барыбызга да билгеле булган бер кагыйдә бар: хәйләләмәскә, яшерен карап тормаска. Әгәр дә бу шартны үтәмәсәк, уенның тәме дә, кызыгы да югала. Алмазны алып баручы итеп сайладык та, уйный башладык. Бөтен кеше кача башлады, мин дә алардан калышмадым. Ләкин артка борылып карарга булдым. Ә анда Алмаз әкрен генә безне бармаклары арасыннан күзәтеп тора икән. Әлбәттә, уенны туктаттык, Алмазга шелтә белдердек, ләкин беренче тапкырга гафу иттек.

Үзебезгә карата гадел булуларын теләсәк тә, кайчакта башкаларга карата бу шартны үтәмибез. Бөтен дөньяда гаделлек хөкем сөрсә, яшәве рәхәт, җиңел булыр иде.

Әлфинур Әхмәтшина

Мондый сораулар инде адәм яралганнан бирле кабатлана. Сөңге тотып мамонт артыннан йөгереп йөргән шәрә кеше космос киңлекләрен айкар мөмкинлеккә ирешкән, катлаулы компьютерлар уйлап тапкан, ә гаделлекнең кайда икәнен әйтеп бирә алмый. Бер карасаң, гади генә нәрсә кебек үзе…

Мин сиңа йөз сум бирәм, ә син кибет суыткычыннан алып бер тавык тоттырасың. Тавыкның хакы шулай. Гаделме? Гадел.
Без икебез дә риза. Һәм беребез дә: «Кайда гаделлек?!» — дип кычкырмый. Кычкырырлык урын да юк. Синнән товар, миннән акча. Бар да тәртиптә.

Мин сиңа ниндидер изгелек эшлим. Ну, әйтик, акча биреп торам. Синең бик авыр вакытың, кече кызыңны укырга керткәнсең, өлкәнен туй үткәреп кияүгә биргәнсең… хәзер кредитка алынган иномаркаң өчен түләргә кирәк. Түләмәсәң, суд белән яныйлар. Ә «залогта» — фатирың. Һәм мин сиңа акча биреп торам. Ике йөз мең. Син илтеп түлисең. Миңа рәхмәтләр яудырасың. Һәм миңа түләр вакытың җиткәч, юкка чыгасың. Гаделме? Юк. Ләкин сине дә аңларга мөмкин. Көтмәгәндә, табышың кимегән, эшләгәнең өчен акча ала алмыйсың. Ә теге кредит тагын килеп җитә. Өстәвенә мин дә бар. Һәм син беркадәр югалып торасың да гафу үтенеп шалтыратасың. Аңларга мөмкин. Чорт с тобой…

Күпмедер вакыт үтүгә, мин кыен хәлгә калам. Акча кирәк. Ә синең эшләр хутта. Һәм син ярдәмгә киләсең. «Ярый теге чакны онытмадым әле. Мөмкинлегең булганда, кире кайтарырсың», — дисең. Гаделме? Гадел.
Без икебез дә риза. Изгелеккә — изгелек.
Шулай булгач, гаделлек нәрсә соң? Ниндидер товар яки эш-гамәл өчен үз бәясен кайтарумы?
Ләкин эш-гамәлнең төрлесе бар.

Син мине бер җаен туры китереп, канга батырып кыйнап ташлыйсың. Мин, әлбәттә, аякка басам. Һәм сине тагы да ныграк итеп тукмап ыргытам. Гаделме? Гадел.
Ярый. Ары китәбез. Син мине үтерәсең, ди… Күз алдына гына китер… Юк, болай булмый. Күз алдына китерү дә кыен. Борын заманнардан ук килеп, кайбер халык­ларда бүгенгәчә сакланган «үч кайтару» төшенчәсе бар. Кемнеңдер нәселеннән берәүне үтергәннәр икән, шул нәселнең бер вәкиле үтерүченең үзен яки аның варисын һәлак итәргә тиеш булган. Шунсыз ул үзен мыскылланган итеп сизгән.

Гаделме?
Ә минем өчен бу коточкыч булып тоела.
Гаделлекне ниндидер эш-гамәл өчен үз бәясен кайтару дип уйлаганда, әлбәттә, гадел. Шуңадырмы, «үч алу» төшенчәсе күп гасырлар буена дәвам иткән. Һәм аны гаделлек дип уйлаганнар. Бәлки, борынгылар без күзаллаганча ук сантый булмагандыр. «Кемнеңдер гомеренә кизәнәсең икән, үзеңне генә түгел, ә туачак балаларыңны да куркыныч астына куясың!» — дигән кисәтү ята монда.

Димәк, гаделлекнең төп принцибы болай булып чыга: «Изгелеккә — изгелек, явызлыкка — явызлык!»
Ә хәзер язма башындагы ситуа­цияне тагын бер кат әйләндереп карыйк. Мин сиңа йөз сум бирәм, ә син кибет суыткычыннан алып бер тавык тоттырасың. Тавыкның хакы шулай. Гаделме? Гадел. «Изгелеккә — изгелек.» Әмма ул тавык­ның гомерен кая куясың? «Үлемгә — үлем»ме?
Яки урман кискәндә берәүне агач баса. Гаделме? Түгел. Ул яшь, көчле иде әле. Гаиләсенә йорт салып кертергә теләгән иде. Алма кебек хатыны, ике баласы ятим калды. Ничек гадел булсын?! Түгел!!! Үлем гадел була аламыни?! Ә бит ул кеше дә үсеп утырган агачның гомерен өзәргә тырышкан иде. Киресенчә килеп чыкты.

Гаделлек төшенчәсе кешенең табигатькә булган мөнәсәбәтенә кагылмый, димәк. Ул бары тик үз­ара мөнәсәбәтләрдә генә чагылыш таба. Табигатькә карата теләсәң нәрсә кыланырга мөмкин. Бу ярый. Гадел. Дөрес, мәҗүсиләрдә киселгән агачлардан, аулап алынган җәнлекләрдән гафу сорау йолалары булган. «Гафу ит инде безне, болан туган. Гомереңне өздек. Тик аңларга тырыш, ашыйсы килә бит, яшәү өчен шулай кирәк…» Әмма моның белән генә адәм баласы ит ашаудан да, агач эшкәртүдән дә туктамаган.
«Изгелеккә — изгелек, явызлык­ка — явызлык!» дигән нәрсәне гаделлек принцибы итеп алсак, ата-бабалардан калган әйтемне кая куясың? «Таш атканга аш белән ат», — дигәндә алар балаларын гаделсезлеккә өндәгән булып чыгамыни? Юк, әлбәттә.

Шуңадыр, түбәндәге билгеләмә миңа якынрак тоела. Гаделлек — ниндидер эш-гамәл өчен үз бәясен кайтару. Кайчагында хәтта изге аванс белән. Чөнки кайчагында кырыс булып тоелса да, ул изгелеккә (үзара мөнәсәбәтләрне көйләүгә — үрнәк яки сабак бирүгә) юнәлтелгән.
Балалар да бер төрле генә булмый. Кемдер акыллырак, кемдер чибәррәк, кемдер яхшы күңеллерәк, кемдер эшчән, кемдер ялкау… санап бетергесез. Һәм шул сыйфатларга карап социаль гаделсезлек тә барлыкка килә. Без бер үк заводта тир түгәбез, син тиз дә, сыйфатлы да эшлисең, ә мин — юк. Хезмәт хакын икебез дә бердәй алабыз. Яки шул ук әдәбиятта. Синең әсәрләрне бик өнәп бетермиләр, ә мине никтер укыйлар. Гаделлек кайда?! Югыйсә, икебез дә бер үк сукмактан йөрибез, дус яшибез. Гадел буласыбыз килә, әмма син яхшырак яза алмыйсың, мин начаррак язалмыйм. Яки мәхәббәт фронтында. Бер гүзәл артыннан бөтен ир-егет чабып йөри — чибәрлегенә һушлары китә. Ә икенче кызга (ул акыллы да, уңган да, изге күңелле дә) борылып караучы да юк — матурлыгы чамалы.

Болары инде кешедән генә торган әйберләр түгел, ә табигатьтән бирелгән күренешләр. Димәк, гаделлек төшенчәсе табигать кануннарына туры килми. Ул берәүләрне матур, икенчене ямьсез итеп тудыра. Мәче күсе артыннан чаба, эт мәче артыннан… Һәр үсемлек, һәм җәнлек кемдер өчен ризык ролен үти. Табигатьтә гаделлек юк.

Гаделлек — адәм балалары арасындагы кискен аерманы җайга салу өчен, кеше акылы һәм тәҗрибәсе уйлап чыгарган уйдырма. Ул — тормыш итүнең, кешеләр арасындагы мөнәсәбәтләрнең идеалдагы варианты. Хыял. Һәм кеше шушы хыялга омтылып яши, тормышны да, үз-үзен дә шушы хыялга ярашлырак, димәк, матуррак һәм бәхетлерәк итәргә тырыша.

Сәкинә бу айда бишенче баласын тапты. Менә шулай, Ходай кушканча, җиңел генә тапты да алып кайтты. Ничек кенә тупас яңгырамасын, әмма балага узу аңа бик җиңел бирелә. Дөньяда күпме хатын-кыз балага узалмыйча интегә. Узса да, бала табуы чын тәмугка әверелә, кемдер хәтта үләр хәленә җитә. Ә ул хатын исә үз гомерендә бер тапкыр да эчмәгән, тартмаган, никахсыз мөнәсәбәтләргә кермәгән булырга мөмкин. Менә кайда монда гаделлек?

Ә Сәкинәнең яшь чагында ничек «рәхәт чиккәнен» бөтен авыл гына түгел, күрше районнар да хәтерли. Унбиш яшеннән бирле ул олы ир-атлар белән «типтереп» йөрде. Аны авыл «мужиклары» үз машиналары белән район үзәгенә бушлай алып баралар иде. Халык аңлый: бөтенләй бушлай беркем дә сиңа яхшылык эшләми. Моның сере нәрсәдә икәнне бөтенесе күзаллый.

Сәкинәнең ничә тапкыр корсакка узып, ничә тапкыр аны алдырганын исәпләргә кешенең хәле калмаган иде. «Әй, кем санаган аны», – дип кенә җибәрделәр. Миңа калса, Сәкинәнең үзенең дә исәпләргә бармаклары җитмәс.

Кешене ник гаепләп утырасың, димәгез. Миңа инде тормышның яме күптән беткән. Һәр яңа туган көн миңа шатлык китерми, кичләрем газаплы һәм ялгыз үтә. Мин Сәкинәгә түгел, язмышыма рәнҗим. Нигә соң ул тигез түгел? Ни өчен бала алдырганнарга яки бөтенләй бала кирәкмәннәргә язмыш гел сабыйларны биреп тора? Ә чын күңеленнән ана булу бәхетен тоясы килгән ханымнар бу шатлыктан мәхрүм калырга тиеш?

Яшь чагымда минем бер генә хыялым бар иде: югары уку йортын тәмамлап, төпле эшкә урнашу. Ул вакытта тәрбия дә шундый иде. Әти – гаилә башлыгы – бармак янап, «беренче урында – эш» дип кабатлап торды.

Артымнан йөргән егетләрне куып җибәрә идем. Шулай үз эшемә чумып, шәхси тормышымны икенче урынга куйдым. (Ә аннары ул – мине).

Егерме алты яшемдә генә «аңга килдем». Тукта, гаилә турында уйларга кирәк бит, дидем. Ә як-ягыма әйләнеп карасам, мине ошатып йөргән егетләрнең эзе дә юк. Кайберәүләре инде өйләнгән, үз гаиләләре бар, ә башкалары яшьрәк кызларга карый.

Дөресен генә әйткәндә, атна буе эштә булгач, үз ярыңны табу авыррак. Студент елларында башны бәрә-бәрә укымасаң, дискәтүкләргә барырга да вакытың бар, яшең дә туры килә. Мин, яшь арткан белән юанайган ботларымны ялтыратып, клубларга бара алмый идем бит. Әй, ул чагында шулай уйлаган идем. Менә кырыкка җиткәч, бик тә яшь булынган әле, дип уйлыйсың.

Минем квартира күршесендә өйләнмәгән утыз яшьлек бер ир-ат тора иде. Без аның белән эшкә барганда һәм кайтканда подъездда күрешеп, исәнләшеп китә идек.

Соңрак, «син дә үзең генә, мин дә ялгыз» дидек тә, очрашып йөри башладык. Безнең яшьтә очрашып йөрү ул – кулга кул тотынышып кинога бару түгел. Эштән кайтып, бергә утырып ашыйсың да ятып йоклыйсың. Менә сиңа мәхәббәт! Иң мөһиме – сез бергә!

Шулай ярты ел яшәгәнбездер. Ул чакларны бик тасвирлап сөйләп торасым килми. Кыскасы, мине сәбәпсез эч авыртулар борчый башлады. Шулай анализлар биреп, табибларга күренеп йөргәннән соң, балага уза алмаганымны белдем. Әни дә, ярага тоз сипкәндәй, «нихахсыз яшәгәнгә ул» дип кабатлады.

Егетем бу хәбәрне белгәч, әлбәттә, аерылышырга тәкъдим итте. Бернинди акырышулар, талашулар, мөнәсәбәт ачыклаулар булмады. Ничек кушылдык, шулай тыныч кына нокта да куйдык.

Ир кешегә нәрсә? Син түгел икән, димәк, башкасы. Хатын-кыз гына ул үз проблемаларыннан «букет кочаклап» утырып кала.

Табиблар куйган диагноз яшен суккандай яңгырады һәм күкрәктә авыр йөк булып урнашты. Мин, әлбәттә, төшенкелеккә бирелеп утырмадым ул чакта. Анализлар бирдем, табибларга йөрдем, дәвалану чараларын күрдем. Ясалма рәвештә дә балага узмакчы идем. Әмма, ахыр чиктә, бөтенесе бер әйбергә әйләнеп кайтты…

Яшем утыз биштән арткач, гомерем буена үзем генә калачагыма күндем. Ә менә бу Сәкинәнең бер-бер атлы бала алып кайтуы саруымны кайнатты, эчемне пошырды.

Юк инде, юк бу тормышта гаделлек. Кайбер кызлар, яшьлек хатасы аркасында, баланы алдырырга мәҗбүр. Ә аннары аларга гомер буена «кысыр» калу куркынычы яный. Боларны аңлыйм әле мин. Һәр кеше дә икенче мөмкинлеккә лаек. Ә минем хатын-кыз бәхетенә ирешү өчен бер мөмкинлегем дә булмады. Бөтенләй картаеп беткәч, ишегалдына чыгып, нәрсәдер мыгырданып утыра торган ялгыз әби булырмын дип куркам.

Инфоурок

›

Другое

›Другие методич. материалы›Сочинение на тему «Кешелеклелек»

Сочинение на тему «Кешелеклелек»

Башы: http://www.syuyumbike.ru/medeniyat/proza/?id=5140

Лина, чынлап та, абруйсыз гына нәселдән чыккан, җебек кенә, маңкалы бер кыз иде. Ни укуы, ни төсе. Класс саен дигәндәй, икешәр ел утырып, уйнаштан бала тапты, җитмәсә. Баласын инәсенә калдырды да, Туймазыга китте. Азык-төлек кибетенә әйбер төреп торырга урнашты да, берничә елдан кешегә охшый да башлады: итек итек түгел, кәкре аяк димәссең, бүрек бүрек түгел, бүре маңгай димәссең! Атиныкы шикелле озын тешләренең утызын да күрсәтеп ырҗаеп елмаерга өйрәнгән, иләк авыз! «Минеке шикелле тешләрне шәһәрдә кинага төшерергә эзләп йөриләр, мине бер төшерделәр дә инде!” — ди. Үләрсең! Әллә чыны да шулайдыр. Әнә бит ниңди кияүгә барды — үзе милитсә, үзе мал таба, үзе кеше белән сөйләшә белә. Әле җитмәсә, эшен ташлап бизнеска күчкән бу Лина. Кытае калмый, Төркиясе, Польшасы калмый: айкап йөри. Аның акчасы безнеңчә генә санап бетерерлек түгел икән, доллар дип кенә сөйләшә, ди. Менә шулай булгач, ничек алла бабай белән бер фикердә буласың да, ничек диссидент булмыйсың? Бу елларда бәхет-бәхетсезлек, гаделлек-гаделсезлек хакында сүз тисә, шушы зур авыз Линаны мисалга китерәләр. Хәер, зур авызлы кеше бәхетле була инде ул, анысы әллә кайчан билгеле.

Кино башланып бер ун минут үтте инде, Уля апага һаман утырырга чират тими әле. Роза инәсенә булышмый. Гомумән, укыган кеше корымга-көлгә батып, иске куфайкы киеп йөрергә тиеш ел дип саный… Күзсез күп күрер дигәндәй, кино башлануга ялт итеп килеп кергән Зина апа кемнең түр башыңда утырганын, кемнең шак-шок килеп иртәнгә утын кертеп йөргәнен бик чамалап тора икән:
— Кил инде, Уля, кино бетә бит инде, утынны кызың кертер. Бу Марияны тәки  харап итәләр инде, кил әле ичмасам тизрәк!
— Марианна диген! — дип безнең әнкәй төзәтеп куйган була. Марианна турындагы кино күптән бетсә дә, аның исемен һаман онытырга теләми ул. Хәтере дә юк иңде, «Мария”ны иртән карый, кич тә карый — иртән караганын кичкә оныта…
— Мария бу, Мария, Марианна җәй көне бетте бит инде, — ди Зина апа ачуланмый гына — Зина апаның башы-хәтере шәп аның.
— И-и, Марианнакайны бүтән кеше белән бутап буламы соң аны! — дип йөгерә-атлый Уля апа да килеп утырды. Өйгә рәхәт җылы төште — авыл миченнән төшкән җылы үзенә бертөрле бит ул, кайнар мич бер теп-тере мәрхәмәт иясе шикелле, тәнне генә түгел, җанны да җылытып һәм юатып, шәфкать чәчеп утырган кебек. Кызган балчык исенә кушылып, мичкә тәгәрәткән бәрәңге исе чыкты, ипи исе…

Бәрәңге кино бетүгә генә пешеп чыкса да, ашатмыйча җибәрмәде Уля апа. Дөресен генә әйткәндә, беркемнең дә тиз генә китәсе дә килми иде. Кино бетсә дә, без әле бергә булгач, шул вакыйгалардан аерылмаган кебек. Мин үзем бу киноларны гомердә дә карамыйм, монда кайткач — карата! Щушы бергәлек, шушы җылылык нәкъ шуңдый — акылга түгел, йөрәккә генә барып җитә торган тамашалар белән ныгытылырга тиеш сыман. Татлы күз яшьләрен сөртә-сөртә, көлешеп тә куялар.
— Бу киналарның әкият икәнен аңлыйбыз да инде җүгыйсәң, бигрәк күңелгә ятышлы шул! Бигрәк гаделлек-дөреслек белән эш итәләр шул! И-и, җалчылары белән дә ничек әйбәт иттереп сүләшәләр бит алар! Без нигә шулай түгелдер инде…
Күңелләрнең туласы җирен тутырып, бушыйсы җирен бушатып, кайтып киттек. Үзебез белән Зина апаны да иярттек, озатып куярбыз. Капка төбеңдә Әпкәли абзыйны очраттык. Аяк атлаулары бик ышанычлы булмаса да, кулындагы зур сумкасы саллы гына күренде…
— Сезнең кина беттемени? — диде ул күңелле генә.
— Безнеке бетте, сезнеке дә беттеме әллә? — диде әнкәй кинаяләп.

Әпкәли абзый безнең кебек романтикага көйләнгән булмаса да, тормыш ваклыкларына күз йомар дәрәҗәгә күтәрелгән иде:
— Йе! Берсе бетсә, икенчесе була! Кодайның киналары безнең гумергә җитә!
— Җарар, җарар, сау бул, кайтып җат, — диде әнкәй.
— Әпкәлинең Әпкәлие дә буш кул җөрмәгәч, кая бара бу дөнья! — дип куйды ул капканы чыккач та. Әгәр шушында Роза булса, әйтер иде:
— Нигә аны үзенә әйтмисең, артыңда сөйлисең? — дияр иде.

Ул үзе кешенең битенә бәреп әйтергә кыенсынмый, моны намуслылык һәм гаделлек дип саный. Туры сүзлелек мактаулы сыйфат иңде югыйсә, тик нигәдер күңелсез… Минем, үз чиратымда, әнкәйгә:
— Нигә Әпкәли абзыйны алай кимсетәсең? Аңа ни булган? Бүтәннәргә яраган урлашу да ярамыймыни аңа? — диясем килде.

Әпкәли абзый үзенә күрә уникаль, кабатланмас шәхес бит ул. Беренчедән, тирә-якта бердәнбер мари, икенчедән, тирә-якта бердәнбер Әпкәли, өченчедән… Өченчедән, үзенең күпме яшәргә тиеш икәнен белүче бердәнбер кеше. Анысы болай: инәсе Әпкәли абзыйны өч тапкыр бер төсле итеп төшендә күргән: «Әпкәләй ак эшләпәсен, ак бишмәтен кигән, авызына трүпкәсен капкан, ак атын лүрт-лүрт атлатып, уҗмах капкасыннан кереп бара”, — ди. Марилар арасында еш кына чын сихерчеләр, чын күрәзәчеләр очрый диләр, ауларның берсе әйткән: «Әпкәләй туксан тугыз яшькә җитәр”, — дигән. Шушындый кешене ничек санга сукмаска кирәк! Алла үзе аны шәхси күзәтеп тора ич — алай-болай вакытсыз китеп бармасын дип…

Гомердә булмаганны, төпле пималар өстерәп, иртән иртүк Роза килеп кергәндә, без чәй дә эчмәгән идек әле. Ни йокылы — ни уяу торгангамы, аның өйалдыннан ук яңгыраган күтәренке тавышы миңа артык ямьсез ишетелде. Нәнәй әйтә торган иде: Таңнан тамак ертып кычкырсаң, фәрештәләр кача”, — дип. Чынлап та, иртән кычкырып сөйләшү колакка ятмый икән. Ләкин карлы пималарын бәргәләп, өйалдыннан өйгә килеп кергән Розаның салкыннан кызарган почык борынын, уймакланып торган көләч битен күргәч, ачуым качты — шат чагы сирәк була Розаның, димәк, бер әйбәт вакыйга бар. Мин сорау бирергә өлгерә алмадым, ул чынаякларны чыңлатып кычкырып та җибәрде:
— Илдар кайтты бит, әй! Тәекмәк табагызны бирегез әле тиз генә! Ятма әле син, ятма!
— Бөтеннәйгә кайтканмы? — диде әнкәй, шалтор-шолтыр табалар арасыннан кирәклесен эзләп. — Мә. Бер тәекмәк табасы инәңнең үзенеке бар.
— Юк шул… Бәләбәйгә бер командирларын күмәргә алып кайткан…
— Кит аннан! Үлгәнмени?!
— Үлгән дип, үтергәннәр инде, сугыш бит ул Таҗикстанда, Әфганнан бер дә ким түгел ди.
— Әй, илаһым! Менә ата-инәгә кайгы! — дип ахылдады әнкәй. — Әле кайсы көнне генә Шаранга Хабаровскидан алып кайтканнар. Бу кытайлар да зерә алама инде…
— Китегез моннан! Нинди кытай! Үзебезнекеләр үтергәние бит аны.
— Шулайдыр шул… «Кытайлармы?” дип сорагач, дәидмиләр ди бит, алай булса, иуңдук әйтерләр ие.
— На это они не имеют права. Илдарлар да кертеп куйганнар да, чыгып киткәннәр, не их дело давать объяснения. Әллә нәрсәләр сорыйлар ди инде, как будто от этого что-то меняется.
— И Розакаем, ата-инә, аптырагач, ничек булды, кемгә ни зыяны тиде, дип сорашкан буладыр инде…
— Все равно никто не ответит ни на какие вопросы. На то и армия, — диде Роза, гадәтенчә «закун капчыгы’ кыяфәтенә кереп.
— Ай алла, әллә Илдарны бүтән җибәрмисезме соң? — диде әнкәй, бөтенләй хисләнеп. Кешене жәлләп үлә инде ул…

Әллә әнкәйнең кеше уйлаганны сизү хикмәте булды — Роза: «Каян белдең син?” — дигәндәй, бәләкәй күзләрен зур ачып карап куйды. Тик шундук үзен кулга алды да, кыяфәтен үзгәртми генә:
— В армии тоже кто-то должен служить, — дип чыгып китте.

Роза чыгып киткәч кенә, әнкәй тел төбендәген ачып куйды:
— Бу Розаның чаты ачылган. Җибәрмәс ул энесен ут эченә. Таҗикстан-га эләккәнен белгәч тә, «Барам да алып кайтам! Үземне атсалар, атсыннар!” — дип котырды дигәние инәсе. Ничек барып алсын… Әле инде үз аягы белән кайтып кергәч, ничек итсә итәр, җибәрмәс. Ул дигәндә дөреслек дип тә тормас.
— Илдар кайткач, бөтенләй икенче кеше булган бу, — дидем, әнкәйнең сөйләшәсе килгәнен сизеп.
— Шулай булмый димени! Илдар моңда булса, эшсез дә тормас ие ул, Уфада эш беткәнмени! Кайтса да, шулай кул кушырып утырмыйдырые әле Илдар монда чакта. Апае киткәч, канаты каерылды аның. Карап торганы шул бит. Әпкәлигә дә сүз әйттертми әле ул, «Ул — Илдарның атасы”, — дип кенә җибәрә, беләсең бит иңде Розаны…
— Илдар үзе ничек соң?
— Илдар болай ипле ул. Розаны бик тыңлый, ди инәсе. Инәсе әйткәнне колагына    элмәсә, Розадан әйттерә.
И-и, ир баланың тыңлавы — бер өйләнгәнче иңде…

Кич белән табаны Уля апа үзе кертте. Роза Илдар белән Шаранга киткән икән. Бер дә җиңел сөякле түгел иде Роза, ничек тора салып чыгып киткәндер.
— Илҗә абзыйларга җибәрергә дип әллә кайчан әзерләп куйган күчтәнәчем торадырые, ару булды әле, — дип әллә нишләп бик нык тырышып аңлатты Уля апа. — Илдарның бер иптәш малае Шараннан үз машинасы белән килде дә, әзер машина булгач, Роза да барып кайтыйм, диде.
— Әйе, машина булып торганда, — дигән булды әнкәй, сүз куертмыйча.
Уля апа ишекне ябуга, гадәтенчә, чын сүзләрен чыгара башлады:
— Ай-Һай! Илҗәгә күчтәнәч илтергә китәр микән Роза! Җиңгәсе белән ду әләмәт килеп бозылышты бит ул.
— Аңа да өлгердемени? Аның белән ни бүлешә инде?
— Соң тегеләй итегез, болай итегез дигәндер инде, аны белмисеңмени… Илҗә хатыны бик зәһәр бит: “Син мине ир белән торырга өйрәтергә килдеңмени әле? — дигән. — Бәй, син ир күргәнмени? Син бит кыз, кыз килеш үләсең дә”, — дигән.

Бик алама телле ул, алладан да курыкмый. Роза да тик тормаган шул инде: “Кай җиреңне лизве белән кисеп Илҗә абзыйга барганыңны оныттыңмыни әле син?» — дигән! Шулай булгач, нинди күчтәнәч…
Мин көлә-көлә егылып китә яздым. Бу кадәр көлке нәрсәне чынга әйләндерәсем килмичә, өстәп куйдым:
— Соң, андый серне Роза белгәч, Илҗә абзыйга әйтмәде микәнни?
Әнкәй җип-җитди итеп җавап бирде:
— Ю-ук, әйтмәс, Роза кешене артыңда сүләми ул.
Әллә хәбәрчеләре бар инде безнең әнкәйнең… Иртән бозауны имезде дә, сыерның калган ике имиен саварга утырган җиреннән капылт туктап калды. Мине мунча алдыннан кул изәп чакырып алды. лай ук кул хәрәкәте белән генә башымны идереп, хөкүмәтнең яшерен телеграммасын укыгандай әкрен генә хәбәр итте:
— Илдарны җибәрмәү чарасын эзләп җөри Роза. Илҗә абзыйларның таныш-белеше нык, Рәшидәнең бөтен нәсел-нәсәбе урында.
Илдар аул китүдән кайтмады.

Роза бер кайтып китте. Мин аны автобус тукталышында гына күреп калдым, ул кайткан, мин китеп бара идем. Мине күргәч, тиз генә исәнләште дә, бик ашыккан кеше булып: “Уф, сиясем килә!” — дип, йөгерә-атлый югары очка менеп китте. Азактан гына исемә төшереп алдым: мөгаен, мине Илдар турында сорый башлар дип курыккан… Гомумән, аның төсенә курку чыккан иде, әллә куркусызлыкмы иунда…. Әлеге чебеш саклаган тавыкны карагыз — куркамы ул, куркытамы?
Ә Розаның хәлләре чынлап та иул тавыкныкы кебегрәк булган шул, тавыкның ичмаса чебие дә күп, киләчәге дә бар, ә моның…

Азактан ишетелгән өзек-төтек мәгълүматларга караганда, Илҗә абзыйсы белән Рәшидә җиңгәсенең аягына барып егылган Роза.
— Ярдәм итмәсәгез, ихатагызда асылынып үләм! — дигән.

Кулдан килгәнне эшләргә тырышканнардыр инде, икенче көнне үк Роза белән Илҗә абзый Уфага киткәннәр, Илдар да алар белән булгандыр. Аны Роза үзенең бүлмәсендә бикләп асраган… 
Илҗә абзый ничек юлын тапкандыр, военкоматка ук барып җиткән. Шуннан Роза авылга кайткан инде. Ут алгандай тиз китте. Бикбатыр Линалары машина белән кайтканнар да, шуларга утырып киткән.
— Әйбере авыр булгандыр, — диде әнкәй, ниндидер “хәбәр” алгач. — Бөтеннәй чарасыз гына булмаса, аларның машинасына утырмас Роза. “Спекулянтлар, жуликлар”, — дип күзләрен дә ачырмый ул аларның. Утырса, шул Илдар хакына гына утырыр, бик үзсүзле бит ул. Чокыр башында “горур, бәйсез, принципиаль” дип сөйли белмиләр, “үз сүзле, тискәре”, диләр дә, куялар. Ахырдан безгә кереп елады Уля апа:
— Ярты бозауны биреп җибәрдем, чирек бал… Акчасын әйтмим дә…

Балы инде аның Әпкәлигә тегермәннән кергән бал, — дияргә онытмады әнкәй, Уля апа чыгып китү белән… Күчтәнәч бирер кеше булгач, ярдәм итәргә алынучысы да булгандыр инде. Уля апа авыл Советыннан ниндидер кәгазьләр дә алып йөргән иде, алары эшкә ярамаган бугай. Роза аштан, йокыдан калып чапкандыр инде үзе, акылын түгел язгандыр, югыйсә, ул кадәр дуамал түгел иде бит, сәерлекләре булса да.
Ә Уля апа Илҗә абзыйларга барган иде, елап кайткан. Бөтенләй эчне ачып сала торган ахирәтләр булмасалар да, әнкәйгә кереп барысын да сөйләп бирде, йөрәгенә чыдый алмагандыр инде. Илҗә абзый бик ачулы икән. “Күпме кешене подводить иттем, дип әйтә, ди, бер сантый сүзен сүз итеп йөреп ни хәлгә калдым бит, дип әйтә, ди. Сугыш вакытында да армиядән калыр өчен шушылай кыландылар, сездә генә бала, дип әйтә, ди, бер елдан үзе дә кайтадырые бит иңде”, дип әйтә, ди.
— Имеш, Роза белән Илдар үзләре гаепле! И ходаем, үземне генә каргавың җитмәгәнмени, нигә ул Розага каныктың, эчеңдә бер кере дә юк бит аның, коры еле генә бит, атасы шулай ие бит аның…    — Кычкырып-кычкырып елады  инде Уля апа, нишләсен! Әнкәй дә елашты, тик шулай да, Уля апа чыгып киткәч, үзенекен әйтеп куйды:
— Ул итләр-баллар Рәшидәдән узып Уфаларга барып җитте микән әле, ай-һай! Илҗә “барып чыкса, чыгар, чыкмаса, шулай үтеп китәр”, дибрәк тотынгандыр ул моңа. Роза белән бәйләнгәч, уен-муен җук шул…
Бу сүзләр Илдар кайтканнан соң унбиш эннәр үткәч булды. Ә баштарак Уля апа: “Илдарга отпуска биргәннәр ахры аңа, апасы яныңда «әле ул», — дигән була иде.
Безнең әнкәй барыңда шпионнарың бер якта торсын. Әпкәли абзыйга әлеге ни исерек, ни айнык вакытта әйтеп уйган булды:
— Роза янында озаклады Илдар. Отпускасы беткәнче безгә дә кайтып үренсен инде.
— Әйе! Отпуска! — диде күп сөйләшә елмәгән Әпкәли абзый. — Җүриләр инде унда…
Әнкәйгә шуннан артыгы кирәкми дә.
— Хәерлегә булсын, илдә булган эш түгел, — диде.

Чынлап та, безнең якларда армияга бару-бармау дигән сүзнең ишетелгәне юк иде. Повестка килсә, китәләр дә баралар. Маңка гына малайлар да менә дигән җегеткә әйләнеп кайталар әле армиядән. Анысы бәхеткә карый иңде. Әнә, түбән оч Ивановларның уртанчы малае ике елда бер корал да тотып карамыйча кайткан. Мәскәү округына эләккән дә, генералларга дача салып ятканнар. Анысы да җиңел эш түгел дә соң, ут эченә керү бүтән иңде… “Ашау — кунак сые, — дип әйтә ди, — пепси-кола гына эчеп яттык”. Шулайдыр анысы. Генералның үз кесәсемени!

Илдарның өлешенә тигән көмеше икенчерәк булган шул. Бәлки, аннан да исән-сау кайтыр иде дә бит, каян бу Бәләбәе килеп чыккан. Роза апасы күңелен алгысыткан инде аның, әллә үзенең уеңда да булмагаңдыр кайткач бармый калу. “Илдарның сүләгәннәрен ишеткәч, Роза исәрләнә язды, — ди Уля апа. — Нигә ичмаса сүләде!” — ди. Әллә нишләп бөтен күңелен шул балага салган бит! Әнә, Уфадан әйберләрен алып кайтканнар, бүлмәсе тулы Илдарга алган нәрсәләр, ди. Японский магнитофонга хәтле алып куйган. Тартмасыннан да чыгармыйча Илдарны көткән… Таба алырга кергәндә дә күзләре ут яна иде бит, төелә-төелә мактанды — 6олай мактанчык түгел ул үзе Роза:
— Илдарны күрсәгез сез! Мунча чыгып, мин алып кайткан французский хушбуйларны сөртенеп җибәрде! “Мария”дагы артистларың бер якта торсын! Ничек шулкадәр чибәр булган ул безнең Илдар…
— Җарар, җегет кешенең матурлыгы акылында, — дип бүлдергән иде әнкәй. Шапырынганны яратмый ул.
— Иңде безнең Илдарны да акылсыз дисәгез! Еще года нет, он уже несколько специальностей освоил! Он же у нас ужасно способный! — дип сиптерде Роза, бернигә карамыйча. Аның күңеле кузгалган иде, ташкын кебек.

Бу ике атнаны шул ташыган күңелен туктата алмыйча уздырган инде ул. Тулай торактагы күршеләреннән сорашып белгәннәр: хәрби киемле кешеләр Илдарны алып киткәннән соң бераз торгач, Роза кайтып та кергән, Илдарны алып киткәннәрен белгәч, чишенеп тә тормыйча чыгып та чапкан. “Бер генә сүз әйтте”, — дигән күрше хатын.
— “Минем адресны шул сволочь кына беләдерие, үтерәм мин аны!” — дигән. Теге военкоматтагы адәм буладыр инде бу. Ул кешегә нишләп кенә адресын биргәндер… Тегесе сорагандыр, монысы биргәндер, “блат” белән танышкач, ышангандыр инде.
— Адәм ерткычтан яман, — диде әнкәй.
Илдарны алып калырга ярдәм итәсе бу кеше аны кулга алырга ярдәм иткән булса, әнкәй хаклы иде, билгеле. Бердәнбер малай булу сәбәпле, каядыр күчерергә булышам дигән үзе, имештер дә — монысы инде Уля апаның сүзе, дөреслеккә охшаган мәгәр.

Роза өеннән чыгып киткәч, военкоматка килгән, астан шылтыратканнар да, теге “таныш” янына керткәннәр. Араларында нинди әңгәмә булгандыр, бу очрашуга әзерләнеп килгән булган, бер чыдамы беткән мәлдә сумкасыннан үтүк чыгарган да, теге “зур кеше”нең маңгаена тондырган да… Хатын-кызның җан ачуы көчле булган, күрәсең, тегесе бер сугудан аңын югалтып егылган. Үтердем дип курыкканмы, алдан ук башында булганмы, урындыкка гына менеп баскан да… шул кабинетта ук асылынган да үлгән… Башыңда булгандыр — бавын алып килгән бит. Инәсе дә әйтә:    “Илдар армиядәге гарәсәтләрне сөйләгәч, “Таҗикстаныңа барам, начальнигыңның кабинетында асылынам, сине алып калам”, — дип әйтте”, — ди. Ул асылынгач, Илдарны кайтарып җибәрәләр дип уйлаган микән?
Менә инде хәзер Илдар төрмәдә, Роза…

Розаны күмгәндә Уля ападан да битәр сукыр Зина елады.
— Эче тулы ут янган бит Розакаемның! — дип такмаклады ул, тагын эчкәндер инде, бичара. — Янып көл булырга бер шырпы гына җитмәгән аңа! Эче тулы ут кешегә бауга менү нәмәкәй соң ул! Розакаем котылды, мин кайчан котылырмын!
Аңа гаеп белән караучыларны ул күрми иде, елады да елады.
Әнкәй аның иңенә кулын салган да әкрен генә:
— Җыла, Зинакаем, җыла, оялма! — дип тик тора. Әнкәй үзе артык еламады. Шушындыйрак хәлнең булачагын күптән сизенә иде бугай инде ул. Бер тапкыр авыл халкы газга бик интеккәч, “газовик”ка барып тавыш куптарган иде Роза. Тегесе эчкән, уйлап та бирми, “Сиңа газ жук миндә”, — дип тик утыра. “Миңа газ кирәкми, хайван! — ди Роза. — Үлгәнче шушы авылда яшәгән әтәй белән инәйне нигә интектерәсең син?!” Римнең үзенә дә газ кирәкми аның, “газовик” булса да, “но!” дип атын куды да, китте дә барды. “Мин өч участокка берүзем! Өч айның икесен газсыз утырсагыз да, бер сүз җук миңа!” — дип кычкырды җитмәсә. Роза районга кадәр барып җиткән иде шунда… Иллә авылда бер рәхмәт әйткән кеше булмады! Әнкәй шомланып әйтеп куйган иде: “Бу Роза үз үлеме белән үлмәс. Әлдә ходай бала бирмәгән моңа…” — дип.

Әле эндәшми әнкәй. Мин “инәсенең баласы” дигәндәй, аның уйларын укып торам: “Дөреслек күктә дә юк, син аны җирдән эзләдеңме?” Хәер, әнкәй үзе дә Роза сыңары була кайвакытта. Әле Зина апага “ела, ела”, дип торуыньгң хикмәтен аңлыйм бит. Теге башта Зина апага кашын-башын җимереп Санька Зоясы карап-карап ала. Аңа үч итеп юри Зина апаны кычкырудан тыймый ул әнкәй. Үзенчә әз булса да гаделлек урнаштыруыдыр инде: имеш, кабер өстендә булса да, көчлеләрнең сүзе генә сүз булмасын әле…

Ниһаять, аның да түземе тишелде. Якындагылар гына ишетерлек итеп елап-елап тезеп китте:
— И ходай, шушы мескен Уляга нигә бу кадәр кайгы? Инде гөнаһларын түләргә Венерасы да бик җиткәние бит! Ул Розаның ни гөнаһы бар ие тагын, нинди начарлык эшләгән ул?! Күпме гөнаһлы кешеләр дөбердәтеп яшәп яталар, син шуидыларны күрәсең…

Әйе, әнкәйнең кулында булса, барлык гөнаһларны һәм барлык җәзаларны тигезләп бүлеп бирер иде, мөгаен… Юк шул, Бөек Бүлүченең бизмән ташы безнең акыл җитәрлек түгел! һәм безгә ул зарланырга да рөхсәт итми — анысы да гөнаһ…
Әнә, әллә нишләп безнең янга килеп баскан Санька Зоясы пышылдый:
— Кит! Тәүбә диген! Кабер өстендә көфер сүз сүләмә… Ходайныкын синең белән мин үзгәртәсе түгел… Ашыкма, барыбызга да киләсе…

Зират сүз көрәштерә торган урын түгел, берләштерә торган урын, әнкәй Зоя сүзен җөпләгәндәй итә:
— Шула-ай, берәүнең дә капчыгын буш итмәм дигән. Минем янга аласыларын алып бетереп килерләр дигән…