Гъатхэ сочинение адыгэбзэмк1э 2 класс

Пришла весна. Греет солнышко. Снег уже почти весь растаял. Птицы весело щебечут на ветках. Они радуются весне.
Сквозь мокрую землю пробивается весенняя трава. На деревьях набухли почки. Скоро они превратятся в зеленые листочки.
Сегодня радуется все вокруг. Поют птицы, улыбаются люди. Ведь наконец-то пришла весна! Небо сияет ярким голубым цветом. Дует свежий и теплый ветерок.
На улицах журчат ручейки. Это тают снег и лед. На мокрой земле расцветают нежные белые подснежники.
Весной природа цветет. Ярко-зеленая травка покрывает землю, словно шелковый ковер. На этом ковре разбросаны яркие шарики. Это одуванчики! Они желтые и пушистые словно маленькие цыплята.
Листочки на деревьях еще маленькие и клейкие. Но с каждым днем деревья и кусты все больше одеваются в новый зеленый наряд.
Весной на улице становится тепло. День прибывает. Вечером уже не так рано темнеет. Хочется как можно больше гулять на свежем воздухе.
Природа просыпается после зимы. Расцветают цветы в садах, на клумбах, в степи, в лесу. Перелетные птицы возвращаются из дальних стран. До самого вечера можно слышать, как они перекликаются.

Читайте подібні твори

Інформація на сайті охороняється Законом України про авторські права. Копіювання матеріалів заборонено
Сценарий литературного вечера “Твори добро, пока живешь”, посвященного творчеству кабардинского поэта Б.Кагермазова

Ход мероприятия (на кабардинском языке)

ЗэIутхащи ину еджапIэбжэр,
ЦIыкIуи ини фыкъыдогъэблагъэ.
Ди утыкур хуит фэ ныфхуэтщIащи,
НывжыдоIэ дэ «ФIЭХЪУС АПЩИЙ!»
Утыку къитлъхьэнущ уи Iэзагъыр,
Усэ сатырхэм я пэжагъыр,
Уи адыгэбзэм и къулеягъыр,
ЗэхедгъэщIэнущ гурэ псэкIэ!
КъызэбнэкIауэ илъэс блыщIыр,
Зэхэтхыгъащи дэ хъыбар,
ДыноплъкIэ… хъущэкъым ди фIэщ,
Ауэ щIы мы зыр уи фIэщ –
Уэ тыгъэу лъэпкъым къытхуэпщIар
Ди сабиипсэм зэхищIащ.
Уи махуэ лъапIэр бдэтIыгъыну
Гупыж дэ нобэ псоми тщIащ.
2 езыгъ. Нобэ лъэпкъ литературэм игъуэта зыужьыныгъэм Къагъырмэс Борис и гуащIи и фIыщIи хэлъщ. Ар жыджэру икIи зэфIэкI иIэу хэлэжьыхьащ адыгэ литературэм и жанр зэмылIэужьыгъуэхэм я зыужьыныгъэм.
1 езыгъ. Абы и къалэмыпэм къыщIэкIащ гур дэзыхьэх усэхэмрэ басняхэмрэ, псэр зыгъэгуфIэ поэмэхэмрэ рассказхэмрэ, сэбэпынагъ зыпылъ литературно-критическэ тхыгъэхэмрэ литературоведческэ лэжьыгъэхэмрэ.
2 езыгъ. Къагъырмэсым и усэ нэхъыфIхэмрэ и поэмэ купщIафIэхэмрэ ди литературэр зыкъомкIэ къагъэщIэрэщIауэ жыпIэ хъунущ. Дэтхэнэ зы усакIуэ нэсми хуэдэу, абы къелъытэ дунейм щекIуэкIхэм, къанэ щымыIэу, езым и Iуэху хэлъу. Дунейм и дэтхэнэ щIыпIэми къыщыIу гуауэр абы и гум джэрпэджэжу къыщоджэж, гуфIэгъуэ гуэр зыщIыпIэ къыщыхъуауэ зэхихамэ, ар абы и псэ къабзэм щоушэ.
КъухьэпIэм нэсу сIэщIэкIыхукIэ,
Си дыгъэр ину сэ згъэблэнщ.
Си хэку, си лъэпкъ дунейм тетыхукIэ-
Си гъащIэр ахэрщ – сымылIэн!
(Къагъырмэс Борис. Тхыгъэхэр.Налшык,19)
2 езыгъ. «Зэманым декIур лIыфIщ», жиIэгъащ Къэзэнокъуэ Жэбагъы. А псалъэр и гъащIэмкIи и творчествэмкIи егъэпэж Къагъырмэсым. Егъэпэж усакIуэм и гущIэ лъапсэм къыбгъэдэкIыу цIыхубэм гунэс ящыхъуа усэхэмкIэ, нэгъуэщI и тхыгъэ купщIафIэхэмкIэ, и гур, и псэр зыгъэпIейтей гупсысэхэр, гурыщIэхэр цIыхубэм япкърыхьэу зэманым и блэкIами, и нобэми, и пщэдейми пэжу, Iущу зэрытетхыхьымкIэ.
«Дунейм нэщхъыфIэу хуейщ тетын»
Уужэгъуауэ мы дунейр,
ЖумыIэ зэи: «Хэт къысхуейр?»
Къыпхуейр уэ мащIэ? Мес нэху мэщ.
Къыпхуейщ махуэщIэр, щIы уи фIэщ.
Абы къыпхуехьыр уэ Iуэху куэд.
АтIэ хъун ахэр тебгъэкIуэт?!
Iуэху пщIэныр фIыгъуэщ, ар насыпщ.
Абы хуэбгъазэ хъун уи щIыб?!
ЩIэщыгъуэ гъащIэр пщIын ухуейм-
Лэжьыгъэм щыт ухуэмыхейу,
Уи гуащIэ къихьыр зэфIэгъэкI,
Ар къыумыгъэхъу щебгъэкIуэтэкI.
Узэш , щхьэхынэ уэ ухъуам,
ЗэгъащIэ – арщ уунэхъуау.
Дунейм нэхъыфI къыпхуэгъуэтын,
Абы нэщхъыфIэу хуейщ тетын.
2 езыгъ. 1962 гъэм Борис къалэмыпэм къыщIэкIауэ япэ дыдэ дунейм къытехьащ «ФIэхъус апщий!» сборникыр. Абы къыщыщIэдзауэ нобэр къыздэсым усакIуэм езым и лъагъуэ поэзием щыпхищауэ, ерыщу, къэувыIэ имыIэу абы ирокIуэ.
Джэдум хуэдэу, щэхуу
Лъагъуэр губгъуэм пхокI.
Жыжьэ уишэн лъокI.
Бгъузэжь цIыкIущ езыр,
Ауэ ныбжьэгъу пажэ
Хуейщ ар жыIэщIэну,
Хэлъ абы емыкIу?
Псы хуэзам – пхосыкI.
Хьэ самырым хуэдэу,
Зэми нэм фIокIуэдыр,
Мажэ лъагъуэр ущу,
Мажэ лъагъуэр ущу
Махуэу е нэхущу.
ИIэр зы къалэнщ:
ЦIыхур цIыхум пещIэ,
Сыту уIэфIыщэ уэ, гъащIэ Iубыгъуэ!
Ар къызыгурыIуэм – уэ пщIэ лей къыпхуещI.
КъызгурымыIуэм – тхъэжу псэу и гугъэу
Щытми – мыхьэнэншэу и дунейр къысфIощI.
(Къагъырмэс Борис. Тхыгъэхэр. «ГъащIэ Iубыгъуэ»,нап. 71)
Жыгыщхьэм пысщи зы бзу цIыкIу,
Къреш уэрэдыр зэпымычу.
ИремыдаIуэ хуейм зы цIыкIу,-
Лъэтэжкъым ар, жыгыщхьэм пыкIыу.
Щытхъу лей а цIыкIур мылъыхъуэн,-
НэгъуэщIщ уэрэд щIигъэIур:
Абы хуэухкъым иIуэтэн
ЗэрыфIыр гъащIэ тIэкIур.
2 езыгъ. Борис зыхуэтхэр, зыхуэусэр езыр куууэ зыгъэпIейтей, псэкIэ игъэв Iуэхугъуэхэу щыпсэу зэманым, и гъащIэм нэхъ пэгъунэгъухэрщ. Дунеягъэм, цIыху гъащIэм, уеблэмэ дэтхэнэ зыми, къыщыпэщылъ лэжьыгъэм и философиекIэ узэщIа а усэ сатырхэм куэдым урагъэгупсыс.
Мэву, мэушэ къуршыпс цIыкIур.
Ар къызогъахъуэ си пэгун.
Утхэжкъым псы пэгуным итыр,
И бзэ жьгъырури еубыдыж…
Сохьыж ар псыми хызокIэж.
Джэгун щIедзэж абы аргуэру,
Мэву, мэушэ, мэкъуейщIей,
Мэхъуж нэщхъыфIэ, йожэх уэру,
Пэгун IущIамэ, зыщедзей.
1 езыгъ. «Умытхэу плъэкIынумэ – умытхэ», – жиIэгъащ Лев Толстой. А псалъэхэм яхэлъ гупсысэр куэд щIауэ зэхищIащ Къагъырмэсым. Бориси мытхэн зыхузыфIэмыкIхэм ящыщщ.
Ар зыхуэусэр езыр куууэ зыгъэпIейтей Iуэхугъуэхэрщ. Абыхэм ящыщ зыщ анэдэлъхубзэр фIыуэ лъагъуныр.
Сипкъ псом игуэшауэ сопсэу.
Уэрщ лIыкIуэу иIэххэр си гупсэм,
Ущохъу си тэрмэш къэрал псом.
Насып я нэхъ иныр сиIами,
Зым щыщкъым, хъум си бзэр сIурах…
Сэ псалъэ Налшык щыжысIамэ,
Иджы ар Москва щызыхах.
2 езыгъ. Ди усакIуэ псоми хуэдэу, Бориси и усэ нэхъыфIхэм зыщыхуегъазэ зыщалъхуа лъахэм. УсакIуэм сыт щыгъуи зэхещIэ абы и щIыхуэ игъащIэкIэ хуэмыпшыныжыну къызэрытехуар. ГъащIэм цIыхум кърита псом ящхьэжщ щалъхуа унэр, адэ жьэгупащхьэр, къызыдэхъукIа къуажэр.
1 езыгъ. Лэскэнщ къыщыщIидзар Къагъырмэсыр нэгъуэщI щIыпIэ куэдым хуэзыша лъагъуэм, и творчествэм къуэпс хуэхъуами гукIэ сыт щыгъуи зыхуегъазэ. УсакIуэм и дежкIэ Лэскэн мэзри щалъхуа щIыналъэм инабдзэщ. Арыншамэ абы и гъащIэр псэншэщ.
МафIэгукIи лъэсуи къэскIухьауэ
Уи деж аргуэру сынокIуэж,
Сэ сфIощIыр уи губгъэн къэсхьауэ,
МыпыIэ си гур, мызэгъэж.
ЩыIащ Iуэху гугъухэм сыщыхэхуэ.
Гъуэгу сызэрыкIуэр щысфIэкIуэд,

Предварительный просмотр:

Предварительный просмотр:

• Мне нравится 

 

Гъатхэ

(е 2 гуп нэхъыщ1э)

                                                                
Зэхэзылъхьар Выкхъэ Марьят

Мурадыр: Гъатхэм   и  нэщэнэхэм гу лъагъэтэн,
абыхэм къытепсэлъыхьыфу егъэсэн. Сабийхэм я гупсысэк1эм, я акъылым хэгъэхъуэн ,
езыр-езыру гъэм и зэманым и теплъэр къагъэц1ыхун , нэщэнэхэр къыжа1эфу егъэсэн.
Дахэр къалъагъуфу , къэзыхъуреихь дунейм пщ1э хуащ1у , абы щыгуф1ык1хэу
егъэсэн.

Псалъалъэ: гъатхэ, псыхьэлыгъуэ, бжэндэхъу ,
вынд , уэгунэбзу.

Егъэдж. Ц1ых1ухэ, ди группэр нэху зэрыхъуам
гу лъыфтэт: Ар дыгъэ ц1ык1ур дэ хьэщ1ап1э къытхуэк1уащи аращ.

                  Дыгъэ ц1ык1ур къытхуэк1уащ

                  Сабийхэм я 1э ц1ык1ухэр

                  Дыгъэм хуашиящ.

                  Къепс ,  къепс дыгъэ ц1ык1у

                   Къару уэ къыдэт.

Ц1ык1ухэ , нобэ дэ хьэщ1ап1э къытхуэк1уащ К1уху
Ц1ык1у.

К1уху Ц1. Фи махуэ ф1ыуэ  ц1ык1ухэ. Сэ си ц1эр
К1уху Ц1ык1ущ. Сэ таурыхъым сыкъик1ри фи деж

 сыкъэк1уащ. Фыкъыздэ1эпыкъу. Сэ письмо къысхуитхащ си
ныбжьэгъум. Ар мэзым щопсэу.

Егъэдж. Ц1ык1ухэ , дауэ зы псалъэк1э
дызэреджэр мэзым щыпсоухэм? (Хьэк1экхъуэк1э). Сыт хуэдэ мэз псэущхьэ фэ
фц1ыхухэр ? ( бажэ , тхьэк1умэк1ыхь , дыгъужь , мыщэ ,к1эпхъ )  .
Дакъытевгъэпсэлъыхьыт а псэущхьэхэм.

К1уху Ц1. Сыту хьэлэмэту псори фц1ыхурэ. Мис
ахэр псори сэ си ныбжьэгъухэщ.

Егъэдж. Иджы ц1ык1ухэ дыджэгунщ. Хэт сыт и
шхыныгъуэми зэхэдгъэк1ынщ.( мыщэм-фо, тхьэк1умэк1ыхьым –пхъы , къабыстэ ,
к1эпхъым- дэ , 1эргъэбэгу , бажэм-джэд-къазхэр )

Фыпсэу , ц1ык1ухэ. Плъагъурэ, К1уху Ц1ык1у , мэз
псэущхьэхэм куэд зэрыхащ1ык1ыр ди ц1ык1ухэм. Ауэ хэт уэ письмо къыпхуэзытхар?

К1уху Ц1. Сэ зы къуажыхь фжес1энущи  ар
къафщ1эмэ письмо къысхуэзытхар къэфц1ыхунущ.Фыкъэда1уэ. «Хэт инышхуу , бэлацу ,
фо ф1ыуэ илъагъуу мэзым щ1эсыр?»( мыщэ) Фыпэжщ. Мыщэщ . Сыволъэ1у , мыщэм
къысхуигъэк1уа письмом фыкъысхуеджэну.

Егъэдж. Къащтэ  К1уху Ц1ык1у,
сыкъыпхуеджэнщ сэ мыщэм и письмом.

« Уи махуэ ф1ыуэ , К1уху Ц1ык1у , си къуэжыхьыр
къащ1эт.

« Уэсыр мэтк1уж,  щ1ыгур къуоуш, махуэр хуохъуэж. Сыт
щыгъуэ ар къыщыхъур? ( гъатхэм) Мис а гъатхэр къыщык1уэм сэ укъызогъэблагъэ.

К1уху Ц1. Сэ дауэ къэсщ1эну гъатхэр
къызэрысар?

Егъэдж. Ц1ык1ухэ  дыдэвгъэ1эпыкъу К1уху Ц1.
Гъатхэм дыкъыхуэтепсэлъыхьынщ.

( К1уху Ц1ык1у ягъэт1ыс)

Егъэдж. Ц1ык1ухэ , феплъхэт мы сурэтхэм. Мы
сурэтым деж уэсыр тк1ужын щ1идзащ, дыгъэр къопс, нэхъ хуабэ хъуащ.Сыт хуэдэ
гъэм и зэман ар къыщыхъур?

Ц1ык1ухэм. Гъатхэм.

Егъэдж. Гъатхэр дэ къытхууэлъэтащ дыгъэ
дамэм тесу. Япэ дыдэу гъатхэр къэсмэ , уэсыр щ1ым треху.

К1уху Ц1. Сыт нт1э мы унащхьэм къетк1ухыр? (
ц1ык1ухэм я жэуап)

Егъэдж. Ц1ык1ухэ фыда1уэт. Сыт ар? Ар мылхэр
магъ, мэтк1у къыпотк1у.

К1уху Ц1.Сыт пт1э ахэр  щ1этк1ур?

Ц1ык1ухэм. Хуабэ хъуащ. Дыгъэм къегъэхуабэ.

Егъэдж. Ц1ык1ухэ  хъурейуэ дывгъэувыт.

Зыгъэпсэхугъуэ дакъикъэ. «Гъатхэ»

Гъатхэ , гъатхэ уэ къэк1уэж,

Щ1ыр удзыфэк1э и1эж

И1э, кхъы1э дыпхуозэш,

Ажэгъумэр щ1ым къыхэш,

Жыгей мэзыр гъэдэхэж,

Къуалэбзухэр гъэгуф1эж.

Уэрэджы1эу пц1ащхъуэ ц1ык1ур

Ди хэку дахэм къешэлъэж

Егъэдж. Сыту хуабэ хъуа, дывгъэт1ысыжхэ
ц1ык1ухэ. Иджы фи нэ ц1ык1ухэр зэтефп1э, дыгъэм зедгъэунщ.( псыхьэлыгъуэм и
макъ ).Сыт а макъыр къэзгъэ1ур , уэрэд жи1э хуэдэу.( псыхьэлыгъуэ).Усэ ц1ык1у
псыхьэлыгъуэм теухуауэ къыдже1эт Алина.

Мамэ псышхуэм и деж сожэ

Сымыпсэлэни схузэф1эмык1.

Сэ сырикъуэ ц1ык1ущ а псышхуэм

Гъатхэм сыкъэхъуащ.

Егъэдж. Гъатхэ псыхьэлыгъуэ ц1ык1ур гуф1эжу
йожэх. Иджыри зэ федэ1ут псыхьэлыгъуэ ц1ык1ум и макъ дахэм. Ухуеймэ,
псыхьэлыгъуэм баш ц1ык1у хэдзи кхъухь ц1ык1ум хуэдэу есынущ.

К1уху Ц!. Сыту куэд фц1ыхурэ фэ ц1ык1ухэм. Хэт
апхуэду дахэу уэрэд жыэы1эр?

Ц1ык1ухэм. Бэухэращ.

Егъэдж. Ахэр мэгуф1э. Сыт ахэр ж1эгуф1эр?

Ц1ык1ухэм. Дунейр хуабэ хъуащ, дыгъэр нэхъ
гуащ1у къопс.

Егъэдж. Сыт хуэдэ бзухэ  щ1ып1э хуабэм 
къытхуилъэтык1ыжхэр?

Ц1ык1ухэм. Вындхэр, бжэндэхъухэр , пц1ащхъуэхэр
, уэгунэбзухэр.

Егъэдж. Фызахуэхэщ. Ахэр япэ дыдэу щ1ып1э
хуабэм къилъэтык1ыж бзухэщ.

Иджы дыджэгунщ. Фи нэгу къыщ1эвгъыхьэт фэ фыбзууэ.
Нэху щащ. Бзухэр я гъуэм къолъэтык1хэри уэрэд жа1э , хьэмблу мэлъыхъуэхэ , я
дамэ ц1ык1ухэр ялъэщ1 , зы къудамэм къытек1мэ адрей къудамэм тепк1эурэ
къалъэтыхь. Жэщ хъуащ бзухэр я гъуэм йолъэтэж.

Егъэдж. Гъатхэм мэз псэущхьэхэми
зэхъуэк1ыныгъэ кърет.

К1уху Ц1. Сыт абыхэм къащыщ1ыр?

Ц1ык1ухэм. Тхьэк1умэк1ыхьхэм я фэр яхъуэж.

Егъэдж. Тхьэк1умэк1ыхьыр щ1ымахуэм хужьщ ,
уэсым къыхэмыщу , ауэ гъатхэм гъуабжэщ. Ц1ык1ухэ иджыри зэ жыдывгъэ1эт сыт
хуэдэ гъэм и зэман иджыпсту?

Ц1ык1ухэм.Гъатхэ.

Егъэдж. Гъатхэр зэман дахэщ. Щ1ымахуэм жея
дуней дахэр къуоуш. Махуэ къэс нэхъ дахэ мэхъу , удз гъэгъахэм дунейр ягъэдахэ.

Иджы К1уху Ц1. Хьэщ1ап1э ук1уэнк1э ухуитщ. Ц1ык1ухэм
гъатхэм щхьэк1э яц1ыхухэр псори къыбжа1ащ.

К1уху Ц1. Фыпсэу, ц1ык1ухэ. Иджы сэ гъатхэр
зыми хэзгъэгъуэщэнукъым . Махуэ хъерыр къыфхуэк1уэ , а сэ мыщэм хьэщ1ап1э сыхуэк1уэнщ.

Ц1ык1ухэм. Гъуэгу махуэ К1уху Ц1. Ди саугъэтыр
мыщэм тхуетыж , абы фо ф1ыуэ елъагъури.

Егъэдж. Ц1ык1ухэ , сыт хуэдэ гъэм и зэман дэ
нобэ дызытепсэлъыхьар?

Хэт хьэщ1ап1э къытхуэк1уар?

.

Илъэсым охътэ дэй иIэп: кIымаф, гъатхэ, гъэмаф, бжыхьэ. Ахэр ашъокIи, яшэнкIи зэфэшъхьафых — фыжьых, чъыIэх; шхъуантIэх, фабэх; жъоркъых, чэфых; гъэбэжъух, дышъэ пкIашъэх.

Гъатхэр илъэсым иохътэ анахь ныбжьыкI ыкIи кIэракI, ащ сыдигъуи дунаир къыдэущыжьы, дэкIэжьы. Тыгъэр гуфит-шъхьафитэу огум къеуцо, ифабэ зэфэдэкIэ чIым къытырегуащэ. Бзыу цIыкIухэр къэбыбыжьых, псэушъхьэхэр къэущыжьых.

Уц шхъуантIэр къызэлъэкIы, былым хъупIэхэр къэпсаужьых. ЦIыфхэм уцуи, тIыси яIэп, губгъо ыкIи унэгъо хъызмэт Iофыбэр къяжэ. Мажъох, мапхъэх, хатэр ашIэ, унэр агъэкIэжьы.

КIэлэеджэкIо цIыкIухэми яшъыпкъ: еджэным егугъух, къэшъуакIэ ыкIи орэдкъэIуакIэ зэрагъашIэ, нахьыжъхэр яIэпыIэгъухэу къолэбзыухэм набгъохэр афашIых. Гъэхъунэ дахэм жьы къабзэ щызыIуащэ ыкIи шъоф къэгъэгъэ Iэрамхэр къыщашыпых, ежь-ежьырэу гъатхэмкIэ зэфэгушIожьых.

Гъатхэ къытхуеблагъэ! Часть 2

Ипщэк1э щы1а къуалэбзу макъыф1эхэр къолъэтэжри я уэрэд дахэхэр жа1эу жыгыщхьэм къытот1ысхьэж.

Сабийхэм бзу абгъуэ ящ1.

Бзухэм псэуп1э ящ1, шыр ц1ык1ухэр къраш.

Хьэк1экхъуэк1эхэм я ц1ык1ухэр ягъусэу къыкъок1ыж.

Гъатхэ дыгъэм щ1ыр доуш: жыгхэр егъэт1эп1, егъагъэ,удзхэр уэру щ1ым къыхеш.

Гъатхэ! Нэщхъыф1агъэу убгъэдэлъым Бзэр хуимыту егъэжан, Жыги, удзи, ц1ыхуи,1эщи- псоми ягухэр уогъэин .