Хала урхе сочинение на ингушском

Обновлено: 12.03.2023

Iан шелал ехаяьнначох тара я. БIаьстан юхе хулашйола чIоагIагIа йола шелал дIа а еха, шера диазза хувцалуш болча хаоттамех йола бIаьстий хьаэттай. Массаболча хаоттамал къаьгагIа, хозагIа я ер ха. Шийлача Iано шелдаь, унзардаьха дIалечкъа даьхка кагий дийнаташ, оакхарий, оалхазараш, бIаьстий яларца гIаддаха, шоаш теIа доахкачара хьаарадувлаш да. Цхьатарра урагIа йоагIаш я баьцовгIаш, царна тIера зизаш а. Массайола гаьнаш укх эттача ханаца чIонакаш яттIаш, зизаш хьаделлуш, гIа тохаш я. Нокхарий да, гаьнашта а, кхы дIахойолча баьцовгIашта а гобоахаш, къахьегаш. Иштта дIагIоргба из къахьегам, гуйре дIаяллалца.

Адам а, самукъадаьнна да денош сийрдагIа, къаьгагIа, дIайхагIа ухаш. ХIана аьлча, бIаьстий яларца паргIата бовла нах. Iанна шоаш цIагIа багIар эшаде, дунен тIа гIолла шоашта рузкъа лаха а, мехка гIулакха къахьега а дIа-хьа барж нах. Иштта вай мехка бахархой а ба цу боламца ийна. Юртбоахамхой ба, лаьтта дIаде ийла йолаш, къахьегаш.

Цар хьийгача къих, мехкага, эггара хьалха царга шоашка паргIато кхоач. Цхьаболча нахага шортта да дIаде лаьтташ, хIаьта вIалла из доацаш ба шоллагIбараш. Бакъда, юрта бахача нахах наггахьа саг мара хургвац вай мехка, зIамига чIегилг хинна а, дIаде лаьтта доацаш, цхьаболчар йоккхий бешамаш а я. Амма, царех дукхагIбараш цу лаьттанца бала боацаш, из дIаде вIалла дагадоагIача а бац.

Дала хьаденнача лаьттах пайда ийцача бакъахьа бар наха. Шоаша из дIа ца дуй а, кхычарга гIолла, халкъа фарал хургдар де йиш йолаш ба уж. ДIаде шоай лаьтта а доацаш, долчарех хьегаш багIа нах а кIезига бац. Цудухьа аз аргдар лаьтта долча нахага, нагахьа санна оашош из лаьтта дIа ца дуй, дIадувргдолча нахага дIалудалар оаша из. Царга мукъагIа къахьегийта цу лаьттан тIа. Цар пайда эцаргбар цох. Вай иштта нийсдича, ши маьл болаш хIама хулар цох тIаккха: Дала хьаденнача хIамах хам бареи, мискача наьха къел йохаяреи.

ДIадаха 20I5 шу кризис ена, дIаихача шерашка хинначул халагIа дар. Кхы укх шера а из хало дIаяьнна хIама дац. Цу халон духьала овтта а, из къел йохае а аьттув хургба вай, нагахьа санна воашка долчох пайда вай бойя. Цул совгIа, таьргера молхаш йийтта толхадаьр эцачул гIойле я наха, шоай бешамашка шоай аьттув бола хаьс дIа а дийна, шоаша къа а хьийга, цIенагIдар диача. Нахагара эцача хIамах дIалушдола ахча а воашта чудусаргдар вайна. ДоаггIача тайпара къахьеге, хьувкъаргда вай дIадийнар. Вай мехка хьа цахулаш сона довзаш хьас дац. Адама юкъе дукха нийслу нах, таьргера ийдеш дуача хIамах лазараш хул, яхаш, кхайкадеш, из дувцаш. Бакъда, из шоаша дувцашше, шоай бешамаш дIа а йийна, лазар хургдоаца хIама хьахургйолаш къахьега лаьрхIа бац. Хийла саг вода наьхацигара шура, морз, еташура, кIолд, е кхыйола хIама еха. Къаьстта шура ех, кIопилгашка чуетта йохкаш йолчох шоаш ца тешандаь, Iаттахара яьккха йоаггIача тайпара яр тешамегIа хеташ.

Хийла саг, беш дIае а, етт лелабе а эхь хеташ, хайна вагIаш хул. Етт лелабар, беш дIаер, дегI тоIадар, наха новкъостал дар эхь дац, эхь да къа цахьегареи, шийга доацачох хьегаш вагIареи, ший къахьегамца Iалашде йишйолаш дола хIама деха наьха наIарга ахареи!

Цхьаболчарна хета тарлу аз Iоттар еш санна. Хьамсара мехкахой, шо сайна дукха дезандаь, вай мохк, вай халкъ маьрша, могаш хилар ловш да аз яхар. Хоза мохк ба вайна Дала беннар, хьаьна лаьтта а да вай мехка Дала нийссдаьр. Цудухьа, юха а дехар ду аз, хала ца а хеташ, мекъал дIа а яьккхе, шийга долчо лаьтта дIаде, аьттув болчо етт, устагIа, москал, котам лелае, хьунагIара даьккхе дахча дохка, е кхаш дIадувча нахаца дакъа лаьце къахьега, е га д1айог1а, е нокхарий леладе, е хьатIаяьлча аьлага вахе мангал хьакхе буц яккха. Хьаде хIама шортта да.

Тахан сона хьабе болх бац, со дийша ва, аьнна, вай Iохайшача, доалаш дац из. Шийдезала напагIа даккха, къахьега безам болчоа хьаде хIама шортта да. Хам бе беза вай воашта Дала хьаденначунна. Цхьаволчо ала тарлу, сона могац къахьега. Нагахьа санна цхьа чIоагIа кIалвиса, хала лазар долаш саг веце, аз яххача тайпара вай къахьеге, дегI а мукъадаргда, саготонаш а йицлургья, цамогаш а кIезигагIа хургда вай. Цул совгIа, наьха вахара хьал а тоалургда, мехка таро а совъяргья.

Цхьа хIама да вай массане а кхетаде дезаш, кхетадинза дарг а доацаш: вай воашоша цахувце, вай хьал хувцалургдоацалга. Дала нийссача оагIорахьа хувцалда вай хьал!

Данный материал опубликован на сайте BezFormata 11 января 2019 года,
ниже указана дата, когда материал был опубликован на сайте первоисточника!

• Для учеников 1-11 классов и дошкольников
• Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Лоарх1ам:Боканаькъан Хьаме Ахьмада вахара никъи кхоллами дешархошта бовзийтар; кхоллама кертера уйлаш белгалъяхар; дешархой цун кхолламцара безам совбаккхар; Даьхенцара безам ч1оаг1бар.

Х1ама дац шераш

Вай корташ т1а тессаш

Хургдац вай кхераш

Вай дахар белгало

Ведзижев А.»Д1аихад шераш».

Хьамсара дешархой, деза хьаьший,. Таханара вай йийла мероприяти хетаяьй Боканаькъан Хаме Ахьмада 95 шу дузаш. Дикка доккха дакъа лаьцад Хаме Ахьмада г1алг1ай литература дег1адоаладеш. Х1аьта цун вахарах а кхолламах а вай т1ате1а дувца эттача , вайна урок тоъаргьяц.Кертера дар да из г1алг1ай эггара ц1ихезачарех вола прозаик а ,романист а , публицист а , сатирик а,общественни вахаре хьинаре дакъалацархо а хиннав.

Х1ама дац шераш

Вай корташ т1а тессаш

Хургдац вай кхераш

Вай дахар белгало

Лоацца цун биографега ладувг1аргда вай, кхолламах пайда эца а хьожаргда.

(дешархочо биографи ювц)

Боканаькъан Хаме Ахьмад ваьв 1924 шера 25 июне Соаг1апча хьаьнала къахьегаш вахача ахархочунна дезале.Ворх1 шу даьлча , из деша вахар шоай юртарча школе. Цул т1ехьаг1а Наьсарерча зоовтеринарни техникуме а Грознерча рабфаке а деша ваьг1а из. 1941 шера хьехархой курсаш яьхачул т1ехьаг1а юрта школе балха вахийтав Боканаькъан Ахьмад, бакъда из болх бе дукха в1ашт1ехьдаланзар-Маг1албике гаргаг1ерташ моастаг1 вар. Из хул оборонительни балхаш деш.

(Дешархочо дувцара чулоацам гойт)

(Дешархочо чулоацам бовзийт)

-Малаг1а проблема хьокх вайга автора

(Йоазонхочо сатирически хьисапе гойт атта дуне даа воларах х1ама хургдоацалга)

(Ший дувцар т1а автора хьекхад телхача, зуламеча нахаца оаг1ув билар ше а нийсача наькъ т1ара варгволга, къаракъаш мелар, дукха истий кхувлар вай заманца доаг1аш хьамаш доацилга.

Дувцара чулоацам бувц)

(Повеста чулоацам дешархочо бувц)

Малав Беки,малаш ба цун къонгаш? Фуд цар леладер, мишта да цун вахар? Фу къовсам ба цар лоаттабар? Цу хаттарашта жоп луш да е роман.

(Романа лоацца чулоацам)

Вайна ма харра е шу театра шу да ,аьнна белгалдаь да. Нийса хургдац вай к1езиг-дукха ролеш ловза ца йича. Х1анз хьожаргда вай Боканаькъан Хаме Ахьмада беламе дувцарах спектакль оттае.

2006-ча шера шоллаг1ча апреле кхелхар ц1ихеза г1алг1ай литературан классик а, халкъа йоазонхо а вола Боканаькъан Хьаме Ахьмад. Мах баь варгвоаца исбахьален ганз йитай цо т1ехьа т1айоаг1ача къонача т1ехьенна.
Из дунен чу ваьнна укх 2019-ча шера июнь бетта 25-ча дийнахьа 95 шу даьннад.
Дала къахетам болба цох, Дала гешт долда цунна!

Напишите пожалуйста сочинение на ингушском языке : , , Дошо Гуйре».

Нечего себе а кто знает этот твой язык.

Сочинение по русскому языку что такое радость?

Сочинение по русскому языку что такое радость?

Напишите пожалуйста Сочинение по русскому языку «твой родной человек»?

Напишите пожалуйста Сочинение по русскому языку «твой родной человек».

Напишите пожалуйста сочинение на тему : язык первоэлемент литературы?

Напишите пожалуйста сочинение на тему : язык первоэлемент литературы.

Напишите пожалуйста сочинение на тему «зачем нужны словари русского языка?

Напишите пожалуйста сочинение на тему «зачем нужны словари русского языка?

Напишите пожалуйста мини — сочинение на тему , , зачем нужно изучать русский язык»?

Напишите пожалуйста мини — сочинение на тему , , зачем нужно изучать русский язык».

Напишите сочинение на тему «я и язык»?

Напишите сочинение на тему «я и язык».

Напишите пожалуйста сочинение о русском языке?

Напишите пожалуйста сочинение о русском языке.

Пожалуйста напишите сочинение на тему «Язык опора дружбы и согласия»?

Пожалуйста напишите сочинение на тему «Язык опора дружбы и согласия».

Л. доши какую букву А или О ?

Л. доши какую букву А или О ?

Напишите сочинение на тему русский язык — символ России пожалуйста?

Напишите сочинение на тему русский язык — символ России пожалуйста.

Вопрос Напишите пожалуйста сочинение на ингушском языке : , , Дошо Гуйре»?, расположенный на этой странице сайта, относится к категории Русский язык и соответствует программе для 1 — 4 классов. Если ответ не удовлетворяет в полной мере, найдите с помощью автоматического поиска похожие вопросы, из этой же категории, или сформулируйте вопрос по-своему. Для этого ключевые фразы введите в строку поиска, нажав на кнопку, расположенную вверху страницы. Воспользуйтесь также подсказками посетителей, оставившими комментарии под вопросом.

Особая форма глагола , которая обозначает признак предмета по действию и отвечает на вопросы прилагательного.

Я хочу стать кондитером. Многие спросят почему ты выбрала именно эту профессию? А я отвечу : Во — первых, кондитер делает всякие вкусные кондитерские изделия. Во — вторых, кондитер очень интересная профессия. Ведь очень интересно делать всякие фи..

Неожиданно вспыхнуть — 2, слоистый янтарь — 1, жалеть сестру — 3, уверенно идти — 2, мглой туманной — 1, занимается над зарослями — 3.

Привет Ксюша, мы так давно с тобой не виделись. Да мы так давно не виделись, но я очень рада видеть тебя.

Пробилась из — под земли вода и родился родничок. Всех напоил лесной родник. Подчеркни во всех словах буквы : п ф к т ш с. Например в слове пробилась букву п. Надеюсь дальше ты справишься.

Правильно или нет но слова «ножки» корень ножк и дорожке корень дорож чередуется буква ж и ш.

Однажды на берегу реки ребята нашли маленького щенка они его принесли дамой и на кормили и начали с ним играть , но услышали за забором плачет девочка. И один мальчик подошёл к ней и спросил что случилось она ему сказала что отошла за мароженым и ос..

До чего красив лес! (Восклицательное предложение) Лес подлежащее, красив сказуемое, до чего обстоятельство степени.

А) устраивает (что? ) подстилку. Из мягкого (чего? ) лапника.

© 2000-2022. При полном или частичном использовании материалов ссылка обязательна. 16+
Сайт защищён технологией reCAPTCHA, к которой применяются Политика конфиденциальности и Условия использования от Google.

Читайте также:

  

• Написать сочинение по немецкому языку

  

• Отпрыск ивеншев сочинение егэ

  

• В чем горе которое приносит чацкому ум сочинение

  

• Сочинение про финал текста

  

• Сочинение на тему путешествие которое я не забуду никогда

«Са еза ГIалгIайче»

     Iалаьмате чIоагIа хоза ба са   мохк. Даьхенцара безам чIоагIа ба са. Мах баь варгвоацаш хоза а,боккха лоархIам болаш ба,аьнна хет сона вайнаьха багахбувцам. Цун эггара дикагIйола произведенеш даьшкара тIехьенга ювлаш, эзараш шераш а даьнна,тха ханага кхаьчай. Эггара хозагIа йола моттигаш я вай ГIалгIайче. Вай мехка, гIолла чакхдоалаш массехк хий да: Тирк, Iарамхи, Эса, Шолж, ГIалми, Фарта. Тайп-тайпара лоамаш, хьунаш, довкъаш беркате йоккха шаьра аренаш-цхьаккха, а лаьттан гаиз яц ГIалгIайче йоацаш. Сона чIоагIа лоархIаме, хоза хет чIоагIа В. А. Сухомлинский яздаь дешаш. «Наьна мотт ца безаш, цо яхар  ца ховш вола саг-дай а тайпа а доацар ва.
      Даьй-мохк беза йиш яц наьна метта дош ца дезачоа!!!
Дукха говзалаш хьакхеллай адамий хьаькъало, говзало. Даькъал хилда хьаьнал вахар тIом юкъе а боацаш вай мехка дезар халкъаш паргIатадоалаш.
Дала дукха йоаха, йойла са еза ГIалгIайче!

Язъяй: Галай Зухра 7 «а»
Сипсой-гIалатIара юкъара школа №5 
28-гIа сентябрь 2010 шу

ХIара сага  ше ваь моттиг хьамсара  хул. Мишта а хургьяц из хьамсара, зIамига волча хана денз цун хозленга дIа Iамаш, хIара моттиг йовза а йовзаш  хьалкхийна хилча? Иштта я са эггара хьамсара  йола моттиг – са еза ГIалгIайче.  Ше зIамигача ханага хьажача боккха чулоацам  болаш ба цун вахара никъ: Хьайийла я ГIалгIай Паччахьалкхен Университет, дешархошта лицей, гимназии, дукха керда школаш, берашта ловза а лела моттигаш. Дуккха халонаш тIаетта яле а, наха шоайла вIаший  новкъостал  ду, барт, къахетам, цхьоагIо бахьан долаш латт вай хоза ГIалгIайче.

«Хьа байракха тIа лепаш Маьлх  лир  хилча,
-Малх сана сийрда хила деза хьа вахар,  ГIалгIайче!»

                                           Язъяй:  Бакаева Зухра 7 «а»
Сипсой-гIалатIара юкъара школа №5 
28-гIа сентябрь 2010 шу

Хала урхе

Плиев М.-С.А.

Скачать
rusmarc-запись

Хала урхе

Плиев М.-С.А.

Скачать rusmarc -запись

1974-1979

Год издания

Грозный

Место издания

Издания

Плиев Т. 1

Открыть

Плиев Т. 2

Открыть

О произведении

Издательство

Нохч-ГIалгIай кн. изд-во

ББК

Ш6(2=И)7-4

Библиотека

Российская национальная библиотека (РНБ)

Еще

Ближайшая библиотека с бумажным экземпляром издания

Пожалуйста, авторизуйтесь

Вы можете добавить книгу в избранное после того, как
авторизуетесь на портале. Если у вас еще нет учетной записи, то
зарегистрируйтесь.

Купить

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Недоступно

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

• Посмотреть

Реферат по теме Хала урхе = Трудный перевал

Содержание

• Объявление о покупке
• Книги этих же авторов
• Наличие в библиотеках
• Рецензии и отзывы
• Похожие книги
• Наличие в магазинах
• Информация от пользователей
• Книга находится в категориях

Реставрация Хала урхе = Трудный перевал

Наличие в библиотеках

Наличие в библиотеках

Информация от пользователей

Ответ:

Г1алг1ай Эздел

Автор: Хамхой Дауд

Г1алг1ай эздел дувца велча, деррига вахар дувца деза х1ана аьлча, саг сакхетамча венача хана денз из венна д1авалалца цун из леладе дезандаь. Эздел долаш волча сагах оалаш да. Эздий ва из аьла санна — аьле! Кхы оалаш да, «Эздел долчча — сабар да, — сабар долча — денал да. Эзделаца дувзаденна дуккха а да г1алг1ай кицаш. Эздел яхача деша вай ма1ан дича. Эздело йоах вайга, эзе, дисте, уйла йий де 1айха хьа мел дер. Т1аккха мара нийса хургдац 1а хьа дер, яхалга да из.» Г1алг1ай дукхаг1а мел дола дешаш, 1а д1а уйла йича, хьона хьехам беш, нийсаг1а бола вахар никъ малаг1а ба хайташ, эзара шера метто литта хьа доаг1аш да. Эздел вай хьайица вай ц1аг1ара хьадоаг1а. Вай сакхетамчу даьхкача нанас хьех вайна, вай мишта даха деза, наха юкъе мишта хила деза, фу леладе деза, малаг1а никъ лаца беза. Ший да — нана, воша — йиша, даь -йиша, даь воша, наьна — йийша, наьн — нана, даь — да, лоалахои юртара нах, мехкара нах мишта ларх1а беза. Кхы а дуккха х1амаш доаг1а эздела юкъе. Наьнаца леладе деза эздел.

Ший нана езар, цун сий дар цо шийга яхар дар, наьна юхь ца йоагаяр, ший нанна балха така новкъостал дар. Нана цамогаш хуле, цунна дола дарба лахар, къоанала къалйиссача цунга дика хьожаш, хилар вай массане декхар да. Даьла Элчано аьннад: — наьна когашта к1ала йоал хьона, хьа Ялсмале аьнна. Наьнал дезаг1а леладе дезаш х1ама дац укх дунен чу. Вайга эггара хьалха укх лаьтта ког боаккхийтар, вай лела 1омадаьр Нана я. Наьна б1аргашца дайнад вайна дуне. Нанас кхеду вай, ший деча, ший кулгий, й1овхало яле. Дуненчу ше йоаккха ха, вайха дог лазаш йоакх нанас. Даар, могар, дувхар, шийна кходеш, ший дезалхочоа дут нанас. Ший наьна сий ца дер, цо яхар ца дер а сона саг ва ала могаргдац. Наьна санна лерх1ам бе безаш ва да а. Да везаш сий деш хьо ца хуле наха сий дергдац хьа, Далла везаргвац хьо. Даьца эхь, эздел, сабар хила деза массахана. Даь юхь е еза, хьайга яхар де деза, беча балха уллув хила веза. Дас хьайга х1ама хаьттача, сабарца жоп дала, деза. Да хьа чу ваьлча нийсса ура этта маг1а баьрче дикаг1а йола моттиг д1аяла еза. Г1алг1ай 1аьдалех даьца 1охайна во1о, йо1о, несо х1ама дуаш дац. Да волча ц1аг1а аркъала ухаш белаш хилац дезал, сакхетача баьнна боккха хилча из хоза дац. Керта кий йоацаш, дег1 дерзана б1арга вайташ хилац дезалхо. Дас къамаьл деча хана, юкъе лелхаш, ший дар дувцаш хилац дезалхочо. Дас даь хьехар д1аэцаш хул дика дезалхочо. Во хьехар дергдац цо, х1ана аьлча дас ший дезалхочо во хьехар дергдац, воча новкъа воаккхаргвац, дика дар мара аргдац. Ший корта ца бовзачоа, когаш бовзаргбац яьхад вай даьша. Даьга ла ца дувг1ачоа ше малув ховргдац, ший дай малашб ховргдац, ший гаргало йовзарьяц, кхычоа д1ахьеха ховргдац, ше 1омадаьр, шийна ховр мара т1ехьенна д1ахьеха йиш яц. Эхь — эздел, сабар, денал, яхь, вай даьгара 1омаду вай, цун оамал г1улакх, вайца даха дусс. Нахаца 1имерза хилар, гаргало лерх1ар, дика, во нахаца декъар, лоалахошка, юртахошка, мехкахошка во деча оарцаг1валар, деха веначоа хьайга дар кхо ца деш д1адалар, ца могаш метта улачунга хьажа вахар, хьаьнала къахьегаш хьай дезал кхабар, царна дика хьехар деш дезал кхебар — из деррига даьгара 1омаду вай. Хьаша — да ларх1ар, тешаме доттаг1 хилар хьона улув ваьннача, новкъа воде, хьайца вог1ачунна дика новкъост хилар, наькъа хьовзам хилча из к1алвита д1аг1оргвоацаш кхыча къаман юкъе, ваха лела хье нийсвелча цу къаман 1адат ларх1ар, цу къаманца тарвола хьажар. «Селий вордат1а хайча, Селий зурма лакха» яьхад вай даьша. Хай зурма йицье яхилга дац из, тарвала ха яхилга да из.

Объяснение:

метки: Февраль, Ингушский, Меттал, Эрсия, Бокъонаш, Дукха, Йолаш, Даьша

ГБОУ «Лицей-детский сад г. Магас», Республика Ингушетия

Даьй мотт хьех аз!

Г1алг1ай мотт — са къаман са да, тха т1ехка чура т1ум я, тха т1ехьле, тха ганз, тха сийрда кхоане! Даймехка довкъашка г1олла, Эса ч1оже, бух боацача шовдашка, шера аренашка, аьрзе ткъамашца сийнача сигала г1олла-массанахьа хозаш ба тха сийдола мотт! Сийрда ала санна, х1ара г1алг1ачун дега чу боаг из даиман, д1абовргбоацаш дийна мел ва! Ма боча болаш лелабаьб из тха сийдолча даьша. Йоазув доацаш, багахбувцамца дег1абоалабеш, цхьа дош доа ца деш,кега ца деш укх вай ханага кхоачабаьб цар из дийна а болаш! Дийна беций из мотт, вай 1алам цо дийндеш хилча, сага хьаькъал цо алсамдоаккхаш хилча? Дийна ба,болаш ба, г1алг1ай къам мел дах, ер дуне мел латта хургболаш а ба!

1омабу аз берашта из сай мотт, цох доаккхал деш,цунца деррига дог-уйла ювзаенна. Х1ана аьлча цунца дувзаденна да са къаман вахар, 1адаташ, истори,хоза г1улакхаш. Даи-нанеи ларх1ар, воккхаг1чун сий дар, з1амаг1чох къахетар, кхалсага лоарх1ам бар — из деррига чулоац са метта культуро. 1алама хозленаш, наьха дикал, маьрша вахар, кортамукъале, денал, эхь-эздел- из а даьй метто хоза гойт. Поэтий стихашка,поэмашка иллешка бекар-эздий г1алг1ай мотт ба. Наьна дог тедер, боча бер хьестар, йи1ий дог г1оздоаккхар, доттаг1чун тешам лур — из а наьна мотт ба! Наьна мотт оал г1алг1ай метах, нана мо из боча хиларах!

Нана! Наьна мотт! Наьначе! — уж дешаш ца довзаш саг вац укх дунен т1а! Сага вахаре эггара дезаг1а дола х1амаш гойт цар.

Нана! Хьона вахар деннар,хьо хьалкхеваьр, ший са хьо бахьан д1алургдар — нана я. Ийс бетта ший кера чу лелаваь,укх дунен т1а малха а ваьккха,воча, б1ехача, унзарча х1амах лоравеш, ший мотт д1а а хьехаш,нанас хьалкхевича, из ший мотт лертт1а ца бувцар эхь да дезалхочоа. Наьначе! Хьо ваь,хьо кхийна ,хьо ваха,хьа эггара хьамсараг1а йола моттиг я!

Т1аккха, цу хьа нанас ший ц1ийца хьона чубесса,ший шурийца хьона хьаьнал бийца, х1ара денна хьо даькъалвеш, хьона ловцаш доаха боча мотт ца бийзача йиш йий? Даьй хьаькъал, беркате вахар,яхь, эхь-эздел, денал, къахетам бувца мотт бицбалийта йиш? Цох в1алла а шеко яц, из бицбалийта йиш яц, из ца бийцача йиш яц. Из хьехар — са сийдола декхар да! Аргдар аз вай къоначарга, вай сийдолча къаман нахага:

«Воашош хала кхедаьча воай ноаной сийна, царех эхь хийтта а лорабе беза вай мотт. Кегалургбоацаш, ма хулла боагг1ача тайпара нийсса бувца беза.Тахан вай теркам бича, воашта а ховш, ч1оаг1а к1оадо ю вай г1алг1ай метта. Х1аранена уллув ба ала йиш йолаш да вай, г1алг1ай мотт лертт1а

6 стр., 2809 слов

На ингушском языке са наьна мотт

… Са хьамсара наьна мотт» сочинение про ингушский язык, для использования на уроках ингушского языка Просмотр содержимого документа «Сочинени «Са хьамсара наьна мотт»» Конкурс творческих … укх г1оза денца, Ер деррига дуне хьона сийрда доах!! Са Г1алг1айче, хьона духьа Деррига 1алам хозденна да. … для тебя с рождения – родным. Ничто на свете не сравнится С тем языком, что мог пробиться В твоих устах, …

хьабувца ца хов нах. Уйла яьйий вай? Доккха зе ма дий вай воай т1ехьен дер, боагг1ача тайпара царна из мотт д1а1ома ца бой! Ца1-м хов сона-боккхий хилча цу вай т1ехьено вай бехке дергдолга, из цар дой, царех бехк боаккхилга хургдац».

Беррига бехк хьехархой ба»! -оал цхьачар. Миска-я1, хьехархо, ма доккха дукъ да хьона тахан т1алаттар. Водачо а воаг1ачо а дерригача х1аман бехке ву-кх хьо, п1елг мо цхьаь.царна духьал латта везаш хул хьо… Хьехархочун керттера декхар да—грамматика бокъонаш хьехар,нийсса язде 1омабар, меттацара чам совбаккхар. Х1аьта, в1алла из мотт ц1аг1а бувцаш ца хилча, телевизора чу а, тикаь т1а а, берий бешамашка а духхьал эрсий меттала къамаьл мара хозаш ца хилча, мишта ховргда вай з1амигача берашта из бувца? Дукхаг1болчар шоайла а бувц эрсий мотт, г1алг1ай бар ца эшаш санна. Эрсий мотт хар а дика да, из ханза баргбоацаш а ба (вай мехкара араваьлча къаьстта эш из), цхьабакъда ший мотт т1ехьашка а баькха, кхычунгахьа верза йиш яц. Сога хаьттача, ц1аккха лакъаргбоаца хьаст ба мотт. Лебеча меттага хьежжа хул наха юкъера сага лоарх1ам а.

«Г1алг1ай мотт –дунен кор!» «Г1алг1ай мотт—Даьла совг1ат!»

Из кор баьддерзийта а, Даьла совг1ат тишде а доаде а йиш яц вайга! Цхьаволчо оал: «Мегаргбар из-м,нах д1акхеташ хилча». Мегаргбац, са доттаг1а! Нагахьа санна иштта мегаргбаларе,яздаргахьа а бувцаргахьа а ший бокъонаш йолаш хургбацар мотт. Сийдолча даьша дукхача халонашта шоаш духьалнийсбеннаболлаше а, кега а ца беш, вайга хьакхоачабаьб из. Вайна ховш да-кх, хьалха вай къаман цхьацца халонаш т1алаьтталга.

Бакъда, г1алг1ай метта йоазув 1923 шера мара хьакхолладеце а,массаза дег1аихаб вай мотт багахбувцамца.Дукха фаьлгаш, кицаш,иллеш, шира дувцараш,ховли довзалеш да вай наьна мотт,къам,хоза г1улакхаш хестадеш. Ма хулла кхувш йоаг1ача т1ехьенна уж дувца а, цох пайда эца а беза.

Д1аяхача вай заман ХХ-ча б1аьшере г1алг1ай мотт ч1оаг1а къалбисабар, цун г1улакх тишдала доладелар,из бувцар а лебер а лаьг1делар. Г1алг1ай мехкара д1аараваьлча безаш бац е бала пайда болаш а бац из г1алг1ай мотт, оалаш а нийслора. Из 1омабе хала а ба,алапаш дукха а чоалхане а да, яхаш а бар. Из яхачарга ала ловра-кх, мел хала дале а б1у ца къожабеш 1арбий, ингалсий, немций, френг1ий мотт ма 1омабой вай. Т1аккха ший къаман мотт, Дала хьона лаьрх1а совг1ата бенна мотт,1омалац йоах. Х1аьта укхаза хаттар отт, ванаг1 селлар хала да г1алг1ай мотти йоазуви 1омаде? В1алла а дац! Вай алфиватаца деррига а 46 алап мара а дац,царех шолха «чоалханедараш» шийтта алап мара а дац!

«Цхьа мотт ховр цхьа саг ва,ши мотт ховр ши саг ва,кхо мотт ховр кхо саг ва, ший къаман мотт ца ховр цхьаккха вац»,- иштта йоах хьаькъалеча кицо. Г1алг1ай метта хьал а цун лерх1ам а хувцабала болабелар 27 шу хьалха, вай паччахьалкхе а йолаш, вай Республика а йолаш вай 1охайшача. Г1алг1ай Республика Конституце т1а г1алг1ай мотт эрсий меттаца цхьана паччахьалкхен мотт ба аьнна, белгалдаьккха д1ач1оаг1дича. Г1алг1ай мотт а, йоазув а, йоазон бокъонаш а 1омаю тахан школашка, университете, кхыча дешара заведенешка.Х1аьта,таханарча дийнахьа вай мотт лебеш ба шинна а «Г1алг1айче» ц1и йолча телеридиокомпанеша еча передачашка, арадувлаш да «Литературни Г1алг1айче» яха журнал, «Села1ад» яха берий журнал укх ткъаьи итт шера арадувл духхьал г1алг1ай меттала. Г1алг1ай мотт массайолча оаг1орахьара тохкаш ба Г1алг1ай 1илма тохкама институте, Г1алг1ай паччахьалкхен университете. Хьехархошта могаш дола г1о деш я Хьехархой говзал лакхъяра йола институт.1илманхоша кийч а даь арахийца дукха 1илман тохкама балхаш да, дошлоргаш да. Дикаг1болча, говзал лакха йолча хьехархоша арахийца дукха методически пособеш да.

2 стр., 547 слов

По чеченскому языку — нохчийн мотт г1иллакхийн хьоста

Озда стаг, ша цхьанне а гуш ца хилча а хуьла оьзда.Оьздангалла пхеа декъе декъа мегар ду:адмашца оьзда хиларкхиндолу чохь садолу х1уманца оьзда хилардала мел кхоьллина чохь садоцу х1уманца … стаг, ша цхьанне а гуш ца хилча а хуьла оьзда.Оьздангалла пхеа декъе декъа мегар ду:адмашца оьзда хиларкхиндолу чохь садолу х1уманца оьзда хилардала мел кхоьллина чохь садоцу х1уманца …

Тахан кердача вахаро д1адеххача бесса мотт 1омабара ,бокъонаш караерзаяра а, керда инновационни говзал лелаяра а т1акхувш хьехархой а ба, цох дог а лазаш. Февраль бетта 21-ча дийнахьа дездеш да Дунен халкъашта юкъера наьна метта ди,цох хетадаь д1акхухь декадаш,ерригача Россе регионашка санна. Дега хозахеташ т1аэц къона йоазонхой вай хилар,царех доаккхал де а доаг1а. Изи изи г1алат да хьа,яхаш цун чам ца бойташ,хозача к1аьдача меттаца г1о-новкъостал де деза царна вай боккхаболча йоазонхоша.1илманхоша. Кхоачашде аьнна вай метта хьакъехь белгал мел даьккхар кхоачашдар 1алаьмате дика да.Цхьабакъда,г1алг1ай мотт шаьрра бувцарал,школашка 1омабарал,1илманца тахкарал,цун йоазонаш дешарал а дикаг1а г1о-новкъостал хургдар,нагахьа санна бераш ага чура доагг1аше а из лебеш хилча,биц ца луш дегашка,сакхетаме уйлашка бахаргбар из боча, беза хила беза Г1алг1ай мотт.Цудухьа массе а оаг1орахьа г1алг1ай метта г1о хургдола аьттув лаха беза х1ара г1алг1ачо,из ший патриотически декхар а даь шийна хьалхашка оттаде деза. Шеввар цхьана ца эттача из кхоачаш а хургдац.

Тахан аз доаккхал ду се г1алг1а хилирах, из мотт хьеха сай аьттув хиларах,сайна цунцара безам Дала баларах. Са хьамсарча, эздийча даьша бийца, мозал мерзаг1а бола г1алг1ай мотт хьех аз дег чура.

Сай эссе чакхъяьккха ловра сона айса язъяьча байтаца:

Са даьй мотт. Нанас хьекха хьаьна шура Хьаьнала ювц вай г1алг1ай меттала, Даьша леладаь лоамий эздел Леладу вай г1алг1ай меттала. Т1аккха бувцалга дий из мотт Кхыча меттаца д1аийна? Т1аккха лебе йиш йий из мотт Дега чура боацаш,цхьа талмастта? Ужахьнаькъан Лиза, Магасерча лицея хьехархо.

Бека, са мотт!

Са г1алг1ай мотт,

Нанас хьесташ бийца мотт,

Са дас хьехам тийнна мотт,

Бека,жовхьара са мотт!

Г1алг1ай мотт -вай къаман са да,адама уйлан лоарх1аме бола г1ирс ба.Вай даьша ширача заман денза литта даьтта санна ц1ена,лоаман хий санна хье1а,кхийтта боаг1а дошо малх санна къаьга бувцаш лелабаь мотт ба.Меттаца гучадоал сага дика мел дар:хьаькъал,сакхетам,эхь-эздел,г1улакх,сий,денал,яхь.Дийца варгвоацаш хоза а къоарга а ма1ан долаш ба г1алг1ай мотт,лебе безача бесса к1аьда а хоза а из лебеш хилча.

Сога хаьттача,ц1аккха лакъаргбоаца хьаст ба наьна мотт.Лебеча меттага хьежжа хул наха юкъера сага лоарх1ам а.

«Наьна мотт-дунен кор!» «Наьна мотт-Даьла совг1ат !»

Из кор баьддерзийта а,Даьла совг1ат тишде а доаде а йиш яц вайга!

Наьна мотт, аьле еза ц1и йоакх вай г1алг1ай меттах.Ийс бетта ший кера чу лелаваь,укх дунен т1а маьлха а ваьккха,воча,б1ехача,унзарча х1амаех лора а ваь,ший мотт д1а а бувцаш,нанас хьлкхевича,из ший мотт лертт1а ца бувцар эхь да дезалхочоа.Воашош хала кхедаьча воай ноаной сийна,цох эхь хийтта а лорабе беза вай мотт!

Вай дийна мелад из 1омабеш,воай т1ехьенна из д1а абувцаш,цох доаккхал деш даха деза вай.Х1ана аьлча ший мотт ца ховш,ца безаш вола саг,из акха саг ва! Цох саг ларх1а а йиш яц!

Вай мотт хозалба вайна дийнахьа а бус а,из бекалба вай дегашка а вай сина пхаьнашка а!