Халал джюрекле сочинение адамлыкъ

метки: Карачаевск, Барад, Джангы, Келиб, Назиф, Аталгъанд, Автор, Джазылад

«Сюйюнчланы Азамат «Халал джюрекле».»

Дерсни темасы:, Дерсни эпиграфы:

(нарт сёз).

Дерсни тамамлау мураты:, Дерсге керекле:, Дерсни барыуу

I. Дерсге мизам салыу.

II .Юй ишни тинтиу (соруу халда):

1) Классха соруула:

1) юйге берилген дерсден сорлугъу болгъан бармысыз.

2) 2-3 сабийге юй ишни соруу (азбар айтдырыу), (устаз талай соруу бере, кеси да болуша, юй ишни бегитеди, оюм этеди).

3) назмулада эпитетлени, рифмаланы, тенглешдириулени, метафораланы ачыкълайды.

III. Джангы дерсни ангылатыу

1. Устазны ушагъы.

Бюгюн биз Сюйюнчланы Азаматны «Халал джюрекле» деген повести бла шагърей боллукъбуз. «Халал джюрекле» къарачай литературада белгили повестлени бириди. Анда талай джылны, талай затны, талай адамны юсюнден джазылады.

Уллу Ата джурт къазауатны заманында анала, сабийле бир-биринден айырылыб, артда талай джылдан табылгъанлары кёб болгъанды. Повесть беш кесекден къуралыбды. Биринчи кесегинде сёз Ленаны онунчу классда сочинение джазгъаныны юсюнден барады.

Экинчи кесегине автор «Ана» деб атагъанды. Бу кесегинде Назифа районогъа келиб, къызчыгъы къыйынлыкъда къалай тас болгъанындан хапар айтады.

Ючюнчю кесегине «Гинджи» деб аталгъанды. Бу кесекде автор Къазахстанда бир шофёр Шимал Кавказда къазауатны заманында Къобан ёзенде терекге илиниб тургъан къызчыкъны табыб, аны алыб келиб бир къаратон къатыннга берген хапарын айтады.

Тёртюнчю кесегинде- «Бир юйюрде»-къызчыкъгъа аналыкъ-аталыкъ этиб асырагъан Нина Ивановна бла Алексей Степановични юсюнден хапар айтылады.

Бешинчи кесегине «Ай кёпюр» деб аталгъанды. Ай кёпюр ол Ленаны тюшюдю. Бу кесекде Назифа бла къызы бир-бирине къалай тюбегенлери джазылады.

2. Сынау иш: «Сыйынг тёппемде болсун» – тартыныр зат болса, «Ауузунга къурман болайым» – иги хапар айтханнга, «Машинала чепкен сокъгъанча джюрюй эдиле» – къызыу.

IV. Джангы дерсни бегитиу.

1.Повестни кескин окъутады, англагъанларыча хапарын айтдырады.

2. Бир талай соруугъа джууаб этейик:

  • повесть деб неге айтылгъанын ачыкълау.
  • Чыгъарманы баш идеясы неди? Эпиграфны къаллай магъанасы барды?
  • Халал джюрекли адамлагъа кимлени санаргъа боллукъду?
  • Чыгъармада ненча хапар, ненча эпизод барды? Ала бири бирине къалай байланнгандыла?
  • Повестни композициясын айырыгъыз (сюжет, табигъат, лирика отступлениеле), ол сюжетни ачыкъларгъа къалай болушады?
  • Шофёр бла инспектор, узакъ Азияда тюбешгенлерияде, не хапар айтдыла?
  • Шофёрну адамлыгъын, ишленмеклигнн не затдан сезебиз?
  • Назифат къонакъ юйден не ючюн кетеди?
  • Бекир эгечини юсюнден не хапар айтады?
  • Автобусда къаллай ушакъ барады?
  • Асырагъан ата бла ана къызчыкъны юсюнден «тахсаны» къалай ачадыла? Къыз алагъа не джууаб береди? Текстни окъугъуз.

Табхан ана бла бала къалай тюбешдиле? Китабда ол кесеклени суратлагъан джерни табыгъыз.

5 стр., 2046 слов

Рассуждение Жаулукъ — миллет магъанасы болгъан белгиди. учащихся (9 класс)

… 390-84-26 Название конкурсной работы Сочинение – рассуждение «Жаулукъ — миллет … ботасыны сыйын Къайсын « Ленинни юсюнден таулу поэма» деген чыгъармасында … Мени анам! – Жылы, хычыуун, багъалы, огъурлу сёзле. Тынгылачыгъыз, аналарыбыз къысхан жаулукъну къалай … сюртгендиле. Жаулукъ- малкъар халкъны халал ниетича, сууукъ шауданыча, сабийлигича … и учит мир радости» на лучшее литературное творчество среди …

  • Лена ким бла къалады? Сиз анга къалай къарайсыз?
  • Повестине «Халал джюрекле» деб нек атагъанды?

V. Дерсни тамамлау

эки башха миллетден юйдегилени юсю бла адамлыкъны асаыулу шартларын, гуманизмни кючюн ачыкъ кёрдюк; сохтала бла бирикмекликни, шохлукъну магъанасын теренледик,повестни аллындан башлаб аягъына дери биринчи орунну алгъан къазауатны къыйынлыгъы, халал урунуу, адамлыкъны сыйын мийикде тутуу, совет халкъланы къарнаш шохлукълары ариу ачыкъланды.

VI. Юйге иш.

1) Повестни аягъында соруула бла ишлеу (57-86 бетле).

2) Сайлаб бир эпизодну хапарын айтыргъа. 3) Сочинениеге хазырланыргъа «Ана деген сыйлы ат».


Предмет: Другие предметы,


автор: Nictohs

Помогите срочно. Сочинение по рассказу Халал джюрекле на тему адамлыкъ на карачаевском

Ответы

Автор ответа: YMNICA22





4

Ответ:

Сочинение можно написать буквально пару слов Я считаю то что рассказ насыщенный И полон отличных сравнений автор попытался передать время которое было раньше и у него это отлично получилось Мне очень понравилось читать

Объяснение:

Предыдущий вопрос

Следующий вопрос

Интересные вопросы

Предмет: Химия,
автор: Askarovaas21

Исключи лишнее вещество:

HCl

O3

P2O5

Al

Помогите пжжж

4 года назад

Предмет: География,
автор: Nv05

Какой из перечисленных регионов нашей страны богат разнообразными рекреационными ресурсами?

Республика Саха (Якутия)
Краснодарский край
Тюменская область
Архангельская область

4 года назад

Предмет: Математика,
автор: bomjarad

карточка по математике

4 года назад

Предмет: Математика,
автор: Аноним

требуется покрасить поверхность прямоугольного параллелепипеда с измерениями 40 сантиметров 30 сантиметров и 20 сантиметров. сколько потребуется краски если для покраски 1 дм 2 нужно 2 килограмм краски

6 лет назад

Предмет: Биология,
автор: Xfhdn

Почему компактное вещество имеет трубчатое строение, в чем оно заключается ?

6 лет назад

Обновлено: 12.03.2023

Сочинение можно написать буквально пару слов Я считаю то что рассказ насыщенный И полон отличных сравнений автор попытался передать время которое было раньше и у него это отлично получилось Мне очень понравилось читать

Самая маленькая кость в теле человека —
стремечко, она расположена в среднем ухе.
Эта косточка имеет размер рисового
зернышка. Называется она так, потому что по
форме напоминает миниатюрное стремя —
приспособление в лошадиной упряжи, на
которое вы опираетесь ногой.

Человек – дитя природы? Или её хозяин? Точно ответить какие отношения между человеком и окружающей средой, сферами Земли очень сложно. Безусловно, человек научился пользоваться природой, но до сих пор человек не научился полностью контролировать среду своего обитания. Влияние человеческой деятельности на Землю огромно, его невозможно отрицать. Каково это влияние, какими могут быть его последствия? Эти вопросы рассмотрим более подробно.

ЧЕЛОВЕК И АТМОСФЕРА.

Атмосфе́ра (от. Др.-греч. ἀτμός — пар и σφαῖρα — шар) — газовая оболочка (геосфера), окружающая планету Земля. Внутренняя её поверхность покрывает гидросферу и частично земную кору, внешняя граничит с околоземной частью космического пространства.

Воздействие на атмосферу.

Загрязнение атмосферы может быть естественным (природным) и антропогенным (техногенным).

К естественным источникам загрязнения атмосферы относятся: извержения вулканов, пыльные бури, лесные пожары, пыль космического происхождения, продукты растительного, животного и микробиологического происхождения. Уровень такого загрязнения рассматривается в качестве фонового, который мало изменяется во времени.

Антропогенные источники загрязнения обусловлены хозяйственной деятельностью человека. Главные загрязнители атмосферного воздуха, образующиеся в процессе производственной и иной деятельности человека – диоксид серы (SO2), оксид углерода (СО) и твердые частицы. На их долю приходится около 98% в общем объеме выбросов вредных веществ. Помимо главных загрязнителей, белее 70 наименований вредных веществ, среди которых – формальдегид, фтористый водород, соединения свинца, аммиак, фенол, бензол, сероуглерод и др. Однако именно концентрации главных загрязнителей (диоксид серы и др.) наиболее часто превышают допустимые уровни во многих городах России. К основным источникам загрязнения атмосферы можно отнести:

– тепловые электростанции и котельные установки, где происходит сжигание горючих ископаемых, которое сопровождается выбросом 5 млрд т углекислого газа в год. В результате этого за 100 лет (1860–1960 гг.)

содержание СО2 увеличилось примерно на 40% (с 0,027 до 0,038%). За последние три десятилетия темпы этих выбросов значительно возросли. Происходят огромные выбросы сернистого газа в результате сжигания угля и мазута:

– металлургические производства (при производстве 1 т стали в атмосферу выбрасывается 40 кг твердых частиц, 30 кг оксидов серы, 50 кг оксида углерода и т.д.);

– химические производства, выбросы которых, имея сравнительно небольшой объем (около 2% всех промышленных выбросов), представляют огромную экологическую опасность вследствие высокой токсичности разнообразных примесей;

– выбросы автотранспорта, значительно увеличившие свое значение во второй половине ХХ вв. Эти выбросы содержат оксиды азота и углерода, соединения свинца;

– выхлопы турбореактивных самолетов с оксидами азота и фторуглеродами, повреждающими озоновый слой Земли.

– загрязнение взвешенными частицами (при измельчении, фасовке, погрузке различных материалов);

– вентиляционные выбросы производственного и бытового происхождения;

– локальное избыточное поступление тепла от антропогенных источников. Признаком теплового (термического) загрязнения атмосферы служат так называемые термические зоны. Например остров тепла в городах, потепление водоемов и т.п.

Интенсивное загрязнение атмосферного воздуха отмечается также при добыче и переработке минерального сырья, на нефте- и газоперерабатывающих заводах, при выбросе пыли и газов из подземных горных выработок, при сжигании мусора и горении пород в отвалах (терриконах) и т. Д. В сельских районах очагами загрязнения атмосферного воздуха являются животноводческие и птицеводческие фермы, промышленные комплексы по производству мяса, распыление пестицидов и т. Д.

По агрегатному состоянию выбросы вредных веществ в атмосферу классифицируются на: газообразные (диоксид серы, оксиды азота, оксид углерода, углеводороды и др.); жидкие (кислоты, щелочи, растворы солей и др.); твердые (канцерогенные вещества, свинец и его соединения, органическая и неорганическая пыль, сажа, смолистые вещества и прочие).

В зависимости от масштабов распространения выделяют различные типы загрязнения атмосферы: местное, региональное и глобальное. Местное загрязнение характеризуется повышенным содержанием загрязняющих веществ на небольших территориях (город, промышленный район, сельскохозяйственная зона и др.). При региональном загрязнении пространства в сферу негативного воздействия вовлекаются значительные пространства. Глобальное загрязнение связано с изменением состояния атмосферы в целом.

  • Для учеников 1-11 классов и дошкольников
  • Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Дерсни темасы:

Дерсни мураты:

Сабийлени тил байлыкъларын ёсдюрюу, ана тилге сюймекликлерин терен этиу; адеб, намыс, адет джорукъланы джашауда тюз хайырландырыргъа юретиу.

Дерсге керек затла: плакатла:

2007- Орус тилни джылы.

ТСО: компьютер, видеопроектор, магнитофон;

Аудиоматериалла: эски къарачай макъам;

Видеоматериалла: Къартланы адеб, адет, намысны юсюнден хапарлара.

Дерсни эпиграфы:

Ана тилим – тауларымы къадау ташы,

Намысымы, насыбымы сыйлы башы.

Ана тилим – джюрегими булбул джыры,

Миллетими нюр чырагъы, сыйы, сыры…

Мамчуланы Дина.

Любой язык по-своему велик,

Бесценное наследство вековое.

Так берегите свой родной язык –

Как самое на свете дорогое…

Расул Гамзатов.

Дерсни барыуу – соруу, ушакъ халда.

I. Сабийлени дерсге хазырлыкъларын тинтиу.

II. Дерсни темасы бла муратын ачыкълау, этиллик ишни магъанасын ангылатыу.

III. Устазны ушагъы.

— Багъалы сабийле! Биз барыбызда билгенден 2007-чи джыл Россия Федерацияны Президенти В.В. Путинни указы бла орус тиллени Джылына аталгъан эди. Ол джыл бек мийик дараджада, джылы халда етдю. Сиз барыгъыз да анда кесигизни юлюшюгюзню къошхансыз, ечле алгъансыз.

Бусагъатда мен сизге Боташланы Танзиляны назмусундан бир юзюкню окъургъа излейме. Мен ол назмуну экинчи багъалы тилибизде окъуюм. Бу эки тил бир-бири бла байланыб келгени себебли.

Считаю чудом, данным мне судьбой,

А тот язык, он есть язык — бескрайний океан,

Что сотни рек вбирает и питает,

Он русским языком от века зван.

И где-то на окраине приник

Как камушек, седой волной отмытый,

Родной мой, карачаевский язык.

Сабийле, къангагъа бир къарагъыз. Бу джыл, 2008 джыл, бизни республикабызны Президентини Указы бла Ана тиллени джылыды. Ана тилим – деу къалам деб айтабыз биз. Ана тилни юсюнден Семенланы Исмаилны айтхан сезлерин эсигизге салайым.

Тил дегенинг адам джанны башха джандан

Тил деген хар инсанны, билим бериб,

Тили болгъан бу дунияны патчахыды,

Болмагъан а, баш баулуду, хайуанны

Аны кибик бу джыл Россия Федерацияны Президенти В. В. Пуинни указы бла Юйдегини джылыды. Аннга уллу магъананы береди бизни къралыбыз. Адамны джашауунда юйдеги уллу орун алады. Юдегиден башланады адамны адамлыгъы, ишленмеклиги, адебни, намысны адетни тута билгени.

аудиозапись: Сюйюнчлени Азаматны адамлыкъны юсюнден сезлери.

Эй, адамлыкъ! Дунияда сенден ашхы, сенден онглу не болур?

Кюнден джарыкъса, отдан иссисе, таудан мийиксе, тюзден кенгсе,

тенгизден теренсе. Кючюнг, къудуретинг кёбдю!Сени къулачынг джетген джерде бюртюкден ханс, терек ёседи, адам адамгъа

къарнашлыкъ-эгечлик этеди. Адамлыкъ, сенсе бизге рысхы, насыб!

Джашауубузну магъанасы. Алтындан багъалы, фахмудан баш, джандан татлы – адамлыкъ! Адамны джазыууну иеси адамлыкъ!

Сен джер юсюнде хар инсанны арбазында, тёрюнде, кёкюрегинде бол! Сенсиз бир кюнню да болмайыкъ!

Сюйюнчланы Азамат.

Бу эки тил бир- бири бла байланыб келедиле. Энди, сабийле , ол эки тилде билген назмуланы бир айтайыкъ.

На свете много стран больших

И много малых есть.

И для народностей любых

Язык свой – это честь.

Русский знают все ребята

В нашем горном крае.

Как прекрасен и велик

Русский, близкий всем язык.

Я на нем, как на родном

Любой язык по-своему велик,

Бесценное наследство вековое.

Так берегите свой родной язык,

Как самое на свете дорогое.

Ана тилим – татлы тилли къонгурау

Къулагъымда татлы таууш этеди.

Менге ачыб бир аламат кенг джашау

Узакъ, узун кёб джоллагъа элтеди.

Считаю чудом, данным мне судьбой,

А тот язык, он есть язык — бескрайний океан,

Что сотни рек вбирает и питает,

Он русским языком от века зван.

И где-то на окраине приник

Как камушек, седой волной отмытый,

Родной мой, карачаевский язык.

Пусть незатейливый, но незабытый.

Ана тилим — тауларымы къадау ташы

Насыбымы, намысымы сыйлы башы.

Ана тилим — джюрегими булбул джыры

Миллетими нюр чырагъы, сыйы, сыры.

Как же может быть речь не родною

Если с ней я богаче стократ,-

Пушкин, Герцен, Некрасов со мною

На одном языке говорят.

Текут две речки в сердце не мелея,

Становятся единою рекой…

Забыв родной язык –

Ёмюрюмю джарытхан кюнюм,

Джерге Джазны джайгъан – орус тил!

Тюзге дагъан болгъан, кёлге къанат салгъан

Ана тилиме – къанат тил.

Он с детства мне знаком.

Он дорог мне, он мой родной.

Ана тилим — миллетими джулдузу,

Къарт да, джаш да джумушуна ыразы

О, ана тил, сен биринчи устазым,

Джюрегиме джазылады ауазынг.

— Сау болугъуз, сабийле. Керемисиз, къаллай ариу, кескин сезле айтыладыла бу назмулада. Ма аллай бир да ариуду, байды бизни тилибиз. Биз кесибиз тилибизде селешмесек, тилибизни сюймесек, сакъламасакъ, есдюрмесек, башха миллетден бизге киши келиб тилигизни – тинигизни сакълагъыз, есдюрюгюз дерик тюлдю. Бусагъат джашаугъа кере къарачай тилибизни есюмю уруб алгъа бармай эсе да, артха да къалмайды.

IV. Джангы дерс.

Бюгюн дерсде къарачай миллет къайдан чыкъгъанбыз, тилибизни юсюнден, сыфатыбызны, кийимибизни, усталыгъыбызны эмда хантларыбызны юсюнден айтырыкъбыз.

Къарачай миллет къайдан чыкъгъанды? Барыгъыз да билесиз аны. Алай а, къарачайны тарихини юсюнден кёб джазылгъанды. Ма аланы оюмлары:

Минги Тау ананг.

Мени акъылым бла ким къалай десе да, Къарачай бек уллу миллетни джонгурчхасыды. Уллу миллетден чартлаб, таш кюбюрге тюшюб, кишиге къатышмай, кеслери тиллерин, адеблерин, адетлерин таза сакълагъандыла. Бу затны юсюнден кёб зат табаргъа боллукъду.

Биринчи тилни юсюнден сёлешейик.

Не билесиз аны юсюнден?

Сохта: Къарачай тил тюрк тиллени бирине саналады, илму айтханнга кёре

Алтай тиллени бир бутагъыды.

Устаз: Къарачай тилге эм джууукъ тилле къайсыладыла?

Сохта: Малкъар, къумукъ, ногъай, кърым татар, къазан татар тилледиле.

Устаз: Тюз айтасыз, къарачайлы бу тиллени бек дженгил ангылаб, сёлешиб

тебрейди. Тюрк тилле, къарачай тил да ичинде болуб, тынч

Бюгюнлюкде биз тилибизни багъалатыргъа, сюерге керекбиз. Алай а, бюгюннгю кюнюбюзде биз уялыр затла да бардыла. Ол затланы бири – тилибизни джарлы этгенибиз. Кесибизни сёлешгенибизге эс бёлюб тынгыласакъ, аз адам табылыр кирсиз, ата-бабаларыбыздан келген къарачай тилде сёлешген.

— У меня все игиди. А ты как?

— Менде да все нормально.

— Бюгюн бизге келирмисе?

— Хорошо, барырма. У мамы сорурмада, барырма.

— Фатимачка, я вчера алай джыгъылгъанма, аягъымы бир бек ургъанма.

— А бусагъатда все нормально?

— Да все нормально, ол барысыда пустякладыла.

— Да выздоравливать эт!

— Сау бол, постараюсь.

— Ладно, сора, давай!

— Энди келигиз таза къарачай тилде селешиннгенгеда тынгылайыкъ.

1. «Узакъ эсенг ана тилингден,

Бу сёзлени мен ангылагъаннга кёре, джаш тёлю амалсыз эсде тутаргъа

2. «Эй, ана тилим! Эс бёл халкъынга.

Джангыртыу чакъгъа джангыча къара.

Тилин билмеген кесин билмейди,

3. «Эй, ана тилим! Кете бараса,

Арыдан ары, кериден кери.

Болду узайгъанынг, кеч тюлдю, кетме,

Устаз: Мен да аланы ушакъларына къошулуб, Мамчуланы Динаны

Таугъа, тюзге таб джарашхан ана тилим,

Кёб джер – суу да кёре келген, ана тилим.

Ташча ауур, тюкча дженгил, ана тилим,

Дарман дары бола билген, ана тилим!

Сабийле, сиз джаш тёлю, бизни къралыбызны тутуругъусуз. Сиз бардырлыкъсыз къралны оноуун да, ишин да. Ол себебден сиз саулугъу гъуз бла, кючюгюз бла, къарыуугъуз бла атларгъа керексиз уллу джашау джолгъа. Аны ючюн бизни кърал тамадаларыбыз саулукъну сакълаугъа уллу эс бёледи. Маяковский былай джазады.

Лучшего движения

от хвори нет:

делай зарядку

до старости лет.

В. Маяковский.

Сиз а билемисиз саулукъну юсюнден назму? (сохта)

Энди арыгъан да болурсуз, келигиз бир солуюкъ.

Физкультурник

Чабаргъа эм чынгаргъа

Мухоллукъну салмайма,

Секирирге, джюзерге

Мен эриниб къалмайма.

Физкультура джашауда

Иги саулукъ береди.

Физкультурник болгъан,

Айхай да, ол тёреди.

Бостанланы Х.

Адеб. Намыс. Адет.

Была ючюсю да араб сёзледиле, къарачай тилге кёчюрсенг, бир сёз бла: Адеб — ишленмеклик,

Адет – джорукъ – деген магъаналаны тутадыла.

Бу сёзле бек сейир сёзледиле – къайдан эседа ташада, теренден чыгъыб, джигинге-джилигинге ётюб, эсинги уятыб, атламынга сагъыш этдириб, дуниягъа башха кёзден къаратадыла.

Адамны махтасанг сёксенг да, багъасын-адамлыгъын бу сёзле бла билдиресе. Махтасанг: адебли, намыслы, адетни джолун-джоругъун билген. Сёксенг: адебсиз, намыссыз, адетден- джолдан хапары болмагъан-деб, саулай адамлыгъына багъа бересе. Бу сёзле, кеслери да бир-бири бла байланыбдыла, бир-бирине себеб боладыла. Адеби болмагъан адамны намысы да боллукъ тюлдю, намысы болмаса уа адеби бузуллукъду, адеби, намысы джокъ эсе, анга адет керек тюлдю, адет-адеб бла намысны сакълагъан джорукъду. Быланы мизамын тутмагъан адамгъа джахил, малдан башхасы болмагъан адам дейдиле.

Адам къайсы ёмюрде джашаса да, къайсы къралда джашаса да, джамагъат ичинде адамлыгъы бла орун алады. Адамлыкъ деген кенг сёздю, аны толу ангылатыр ючюн кёб сёз бла хайырланыргъа керекди. Ол сёзню айырыр ючюн кёб ёмюрлени узунунда кёб ашхы адамланы иги шартларын алыб къараргъа керекди.

— Сиз, сабийле, адамлыкъны къурагъан шартлагъа нени санайсыз?

Сабийлени джууаблары: Урламазгъа

Уллуну айтханын этерге

Къартха, сабийге, онгсузгъа болушургъа

Атаны, ананы, эгечни, къарнашны къачын этерге

Хоншу, тийре бла иги турургъа

Ата Джуртну сюерге.

— Сабийле, Къарча 600 джылны мындан алгъа джашагъанды, алай а биз бюгюн айтхан джууаблагъа келишеди аны бизге этген осияты.

Джалгъан сёз айтмазгъа.

Ат белинде кесинги тута билирге.

Садакъ ата, къылыч тута билирге.

Къартны къачын, тиширыуну намысын кёрюрге.

Къонакъны сыйын мийикде тутаргъа.

Джыр этерге, джырларгъа.

— Адам, адамлыкъ деген сёзле синонимле болургъа керекдиле. Адамлыкъны шартларын джюрютмеген адам — адам тюлдю…

Адамлыкъны тутхан адетни, намысны, билген – аланы юсюнден къартлагъа да бир тынгылайыкъ. (Видеофрагмент).

Ачабайланы Мухаммат – Ташкёпюр элни имамы.

— Сабийле, къартлагъа тынгыладыкъ, энди сиз а адебни, намысны юсюнден

не билесиз? Ким айтыргъа излейди?

Джер юсюнде адам улу джаратылгъандан башлаб, бу заманнга дери джашауну баш магъанасы юйдеги болуб келгенди. Ол себебден къралыбыз аннга уллу эс бёледи. Шох, бирикген ариу хауасы болгъан ашхы юйдегиле кёбдюле. Аллай юйдегиле юлгю боладыла миллетге.

Оба были балкарцами, что указано выше. Потомки Нашхо позже окабардинились, что не делает самого Нашхо кабардинцем. Его потомки сами писали, что происходят от «горских таубиев».

САЛАМ АЛЕЙКУМ. ДОПУЩЕНЫ БОЛЬШИЕ ОШИБКИ В ЭТОЙ СТАТЬЕ. КЪАРАЧАЕВЦЫ НИКОГДА НЕ ПРИНОСИЛИ ПРИСЯГУ НЕ СУЛТАНУ НЕ ИМПЕРАТОРУ. ПРИНОСИЛА МОЖЕТ БЫТЬ КУЧКА ЛЮДЕЙ КОТОРАЯ ПОСЛАЛА АМАНТИША ВСТРЕТИТЬ ПРОВОДИТЬ РУССКИХ В КАРАЧАЙ. ЭТО ИХ ДЕЛА А НЕ ВСЕГО НАРОДА. ЗА ЭТО ОНИ ЕЩЕ СТО ЛЕТ ОТ РОМАНОВЫХ ПОДАЧКИ ПОЛУЧАЛИ. ЕЩЕ АМАНТИШ БЫЛ ПОБИТ И С ПОЗОРОМ БЫЛ ИЗГНАН С ХУРЗУКА ЗА ТО ЧТО ПОКАЗЫВАЛ ГЕНИТАЛИИ ЖЕНЩИНАМ. МАГОМЕТ АМИН ТОЛЬКО ЕДИНОЖДЫ БЫЛ В АРХЫЗЕ. Я ПОНИМАЮ ЧТО НЕУДОБНО ГОВОРИТЬ ЧТО МЫ НЕ УЧАСТВОВАЛИ В КАВКАЗСКОЙ ВОЙНЕ. У НАС У КАРАЧАЕВЦЕВ В ОТЛИЧИЕ ОТ МНОГИХ ДРУГИХ К ЭТОМУ МОМЕНТУ УЖЕ 400 ЛЕТ БЫЛА ГОСУДАРСТВО ЧТОБ ВЫ ЗНАЛИ. С НАМИ РУССКИЕ ЗАКЛЮЧИЛИ ДОГОВОР А НЕ ПРИСЯГУ МЫ ПРИНЕСЛИ.ПРОШУ ВАС НЕ ПИСАТЬ ПРО НАС НЕ ОЗНАКОМИВШИСЬ ХОРОШО С ИСТОРИЕЙ. ОНА ОТЛИЧАЕТЬСЯ ОТ ВЕРСИИ РУССКИХ ИСТОРИКОВ И МЕСТНЫХ УПРВЛЕНЦЕВ ПОДРУЧНЫХ ТО ТУРКОВ ТО РУССКИХ. ПАРУ СЛОВ О ХАСАУКЕ. НЕ ТО ЧТО АДЫГОВ ИЛИ ЗАКУБАНЦЕВ ТАМ НЕ БЫЛО ВОЙНОВ ДАЖЕ ИЗ ДРУГИХ АУЛОВ .БЫЛ НЕБОЛЬШОЙ ПИКЕТ И9 20-25 ВОИНОВ ИЗ УЧКУЛАНА. ВОТ В ЧЕМ МЕРЗОСТЬ АМАНТИША И ТЕХ КТО ЕГО ПОСЛАЛ И ЖДАЛ РУССКИЕ ВОИСКА. МЕНЬШЕ ВСЕГО ОЖИДАЛИ ПО ЭТОЙ ТРОПЕ. ПОЕЗЖАИТЕ В ХУРЗУК ПОСМОТНИТЕ И ПОГОВОРИТЕ ЛЮДЬМИ. АЛЛАХ АМАНАТЫ БОЛУГЪУЗ

САМАЯ НИЗКОПРОБНАЯ ИНТРИГАНТСКАЯ СТАТЕЙКА. АВТОРЫ ДАЖЕ НЕ ПОНИМАЮТ О ЧЕМ РЕЧЬ И КОМ. КЪАРЧА ПРИНЯЛ ИСЛАМ В АЗИИ И ЕГО СПОДВИЖНИКИ ТОЖЕ.КАРАЧАЕВЦЫ НИКОГДА НЕ НАЗЫВАЛИСЬ КАРА ЧЕРКЕСАМИ И НИКОГДА НЕ БЫЛИ ХРИСТИАНАМИ. МЫ ПОКЛОНЯЛИСЬ ТЕЙРИ. ТОГДА ЭТО РЕЛИГИЯ В НАШЕМ РЕГИОНЕ БЫЛА НАМНОГО МОЩНЕЕ ХРИСТИАНСТВА. ПРЕКРАТИТЕ ВЫКАПЫВАТЬ НЕСУЩЕСТВОВАВЩИХ АВТОРОВ И ПИСАТЬ ОТ ИХ ИМЕНИ. НЕ НАДО ИГРАТЬ ИСТОРИЕЙ НАРОДА

Миллетликни сакълау аны тили бла къысха байламлыды. Тил миллетни баш тамалыды,ара багъанасыды. Адамлыкъны шарты, ангысы, халиси, къылыгъы, билими, тил бла сингиб, аны бла сакъланады.

Джангы заманлада, джангы болумлада джашайбыз. Халкъны джашауу, турмушу бла бирге ангысында, халисинде да тюрлениуле болгъандыла. Бу арт кёзюуде багъалы, бай тилибизни унута, барабыз. Аны бла миллетибизни тин,адет, адеб, хали байлыгъыбызны да. Джармалаб, чалдырыб сёлешген кёбден кёб болуб, седиреб бара турады.

Тилибизни сюейик, аны сакълайыкъ, билейик. Магъанасын иги ангылаб, ангыбызгъа сингдирейик. Бизни ана тилибизни къуралыуна къаллай бир фахмулу адамларыбызны къыйыны киргенди: Кърымшаухалланы Ислам, Акъбайланы Ислам (Чокуна апенди), Семенланы Исмаил, Къаракетланы Исса, Ёртенланы Азрет,Биджиланы Асхат,Ёзденланы Абугалий, Бостанланы Хасан, Байрамукъланы Халимат.

Тум къарады къозучукъ, керпеслениб ойнайды.

Юзгерени къатында хансчыкъланы чайнайды…

Къаллай бир къууанч болады ол ананы бетинде, джюрегиндеда сабий ол назмучукъну сёзлерин чалышдырыб айтса да.

Къайсы бирин айтайым, бизни гитче къарачай миллетни джашау турмушун да,табигъатын да аллай ариу тил бла миллетин бай этген фахмулу адамларыбызны.

Ана тилни тазалыгъы,байлыгъы,

Къара сууча, сакъланадыла сенде,

Сюймеклиги кёрюнелле бетингде.

Описание презентации по отдельным слайдам:

Тема бла Идея. Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда талай затын суратлайды. Джашауда джазыучу, кесин къарамына, сезимине кёре,нени юсюнден суратлаб кёргюзте эсе, анга тема дейдиле. Болгъан затлагъа, адамлагъа, характерлеге джазыучуну кёлюне келгенни айтыугъа, иннетине чыгъарманы идеясы дейдиле. Тема бла идея чыгъарманы хапарындан (магъанасындан) ачыкъ ланадыла. Литература чыгъарманы бютеу бёлюмлерин къураугъа, джарашдырыугъа эмда бир- бири бла байлаугъа композиция дейдиле. Суратлау чыгъармада кёрюннген затланы, бир-бири бла байланыб,бир-бири ызындан ачыкълана,суратланыб келгенине сюжет дейдиле. Повесть

Бу темалагъа ючюшер айтым сочинение джазыгъыз: Энди тёлюге айтыр сёзюгюз… Сиз къалай бошарыкъ эдигиз бу чыгъарманы? Бюгюнлюкде магъаналымыды бу чыгъарма?

Номер материала: ДБ-655535

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Российский Кавказ

Вдруг потянуло холодом с вершин
Темно, тоскливо стало в миг в ауле,
И мы, своей игры не завершив,
К заборам в ожидании прильнули.

Но до Дня Победы, о котором говорится в стихотворении Халимат Байрамуковой, к сожалению, было очень далеко. Война была в разгаре. Из кавказских семей уходило по пять, шесть сыновей. Не только юноши, но и девушки сменяли свои платья на шинели и уходили из дома на встречу смертельным опасностям. С родных земель горцы разъезжались по всей стране на помощь своим соотечественникам.

Карачаевцы участвовали в боях с фашистами в Смоленске, Москве, Сталинграде, Ростове-на- Дону, Курске и в Крыму. Наши земляки были не заменимы в бою. Этот бесстрашный народ горел желанием избавить свою Родину и всю страну от мучений беспощадной войны.

Конкретные обвинения в адрес карачаевского народа заключались в том, что карачаевцы якобы были сопричастны к умерщвлению больных туберкулезом детей из Армавира около аула Нижняя Теберда, организовали 65 банд, пленили и сдали врагу 500 красноармейцев. Не подозревавшие ни о чем люди были ошеломлены ужасным известием. В беспамятстве они вышли, оставив дома, навстречу неизвестности.

Азрет Акбаев вспоминает, как беда пришла в их дом:

В то время, когда каждый пятый карачаевец, не щадя своей жизни, мужественно сражался с германским фашизмом, его отца и мать, жену и детей согнали с родных гор, погрузили в эшелоны и повезли с охраной, как преступников, в Среднюю Азию и Казахстан. Пощады не было никому. Не сделали исключения даже для родителей Героев Советского Союза Х.У. Богатырева и О.М. Касаева, ныне Героев Российской Федерации. В числе депортированных на март 1949 года, ранее служивших в Красной Армии было 2543 человека. Из них 238 были офицеры 1495 сержанты.

Известен случай, когда офицер НКВД с пистолетом в руке ворвался в дом и потребовал, чтобы все выходили и садились в машину, но в доме увидел лишь старушку, которая достала из сундука и протянула ему похоронные извещения на всех своих пятерых сыновей, ушедших на фронт. Получилось, что кроме старой горянки-матери 5 погибших сыновей, выселять было некого. Офицер задумался, а затем, не смея взглянуть ей в глаза, перешел в другую комнату и застрелился.

Такого история человечества еще не знала. В течение четырнадцати лет карачаевцы не имели права на среднее и высшее образование. Непривычный климат, голод и холод, отсутствие жилья, нормальной питьевой воды, оказались губительными для переселенцев. Это испытание для кавказского народа, казалось, было невыносимым, но он выдержал все тяготы несправедливого отношения к себе. Карачаевцы вернулись на свою родную землю, но 40 тысяч невинных душ навсегда останутся на чужбине. Не смотря на это, народ постепенно привыкал к нормальной человеческой жизни, которая царствовала здесь уже несколько лет. Хотя война шла четыре года, но для гордого и стойкого народа страдания длились четырнадцать лет.

Сабийлени тил байлыкъларын ёсдюрюу, ана тилге сюймекликлерин терен этиу; адеб, намыс, адет джорукъланы джашауда тюз хайырландырыргъа юретиу.

Дерсге керек затла: плакатла:

2007- Орус тилни джылы.

ТСО: компьютер, видеопроектор, магнитофон;

Аудиоматериалла: эски къарачай макъам;

Видеоматериалла: Къартланы адеб, адет, намысны юсюнден хапарлара.

Ана тилим – тауларымы къадау ташы,

Намысымы, насыбымы сыйлы башы.

Ана тилим – джюрегими булбул джыры,

Миллетими нюр чырагъы, сыйы, сыры…

Любой язык по-своему велик,

Бесценное наследство вековое.

Так берегите свой родной язык –

Как самое на свете дорогое…

Дерсни барыуу – соруу, ушакъ халда.

I. Сабийлени дерсге хазырлыкъларын тинтиу.

II. Дерсни темасы бла муратын ачыкълау, этиллик ишни магъанасын ангылатыу.

— Багъалы сабийле! Биз барыбызда билгенден 2007-чи джыл Россия Федерацияны Президенти В.В. Путинни указы бла орус тиллени Джылына аталгъан эди. Ол джыл бек мийик дараджада, джылы халда етдю. Сиз барыгъыз да анда кесигизни юлюшюгюзню къошхансыз, ечле алгъансыз.

Бусагъатда мен сизге Боташланы Танзиляны назмусундан бир юзюкню окъургъа излейме. Мен ол назмуну экинчи багъалы тилибизде окъуюм. Бу эки тил бир-бири бла байланыб келгени себебли.

Считаю чудом, данным мне судьбой,

Что сотни рек вбирает и питает,

Он русским языком от века зван.

И где-то на окраине приник

Как камушек, седой волной отмытый,

Родной мой, карачаевский язык.

Сабийле, къангагъа бир къарагъыз. Бу джыл, 2008 джыл, бизни республикабызны Президентини Указы бла Ана тиллени джылыды. Ана тилим – деу къалам деб айтабыз биз. Ана тилни юсюнден Семенланы Исмаилны айтхан сезлерин эсигизге салайым.

Тил дегенинг адам джанны башха джандан

Тил деген хар инсанны, билим бериб,

Тили болгъан бу дунияны патчахыды,

Болмагъан а, баш баулуду, хайуанны

Аны кибик бу джыл Россия Федерацияны Президенти В. В. Пуинни указы бла Юйдегини джылыды. Аннга уллу магъананы береди бизни къралыбыз. Адамны джашауунда юйдеги уллу орун алады. Юдегиден башланады адамны адамлыгъы, ишленмеклиги, адебни, намысны адетни тута билгени.

аудиозапись: Сюйюнчлени Азаматны адамлыкъны юсюнден сезлери.

Эй, адамлыкъ! Дунияда сенден ашхы, сенден онглу не болур?

Кюнден джарыкъса, отдан иссисе, таудан мийиксе, тюзден кенгсе,

тенгизден теренсе. Кючюнг, къудуретинг кёбдю!Сени къулачынг джетген джерде бюртюкден ханс, терек ёседи, адам адамгъа

къарнашлыкъ-эгечлик этеди. Адамлыкъ, сенсе бизге рысхы, насыб!

Джашауубузну магъанасы. Алтындан багъалы, фахмудан баш, джандан татлы – адамлыкъ! Адамны джазыууну иеси адамлыкъ!

Сен джер юсюнде хар инсанны арбазында, тёрюнде, кёкюрегинде бол! Сенсиз бир кюнню да болмайыкъ!

На свете много стран больших

И много малых есть.

И для народностей любых

Язык свой – это честь.

Русский знают все ребята

В нашем горном крае.

Как прекрасен и велик

Русский, близкий всем язык.

Я на нем, как на родном

Любой язык по-своему велик,

Бесценное наследство вековое.

Так берегите свой родной язык,

Как самое на свете дорогое.

Ана тилим – татлы тилли къонгурау

Къулагъымда татлы таууш этеди.

Менге ачыб бир аламат кенг джашау

Узакъ, узун кёб джоллагъа элтеди.

Считаю чудом, данным мне судьбой,

Что сотни рек вбирает и питает,

Он русским языком от века зван.

И где-то на окраине приник

Как камушек, седой волной отмытый,

Родной мой, карачаевский язык.

Пусть незатейливый, но незабытый.

Насыбымы, намысымы сыйлы башы.

Миллетими нюр чырагъы, сыйы, сыры.

Как же может быть речь не родною

Если с ней я богаче стократ,-

Пушкин, Герцен, Некрасов со мною

На одном языке говорят.

Текут две речки в сердце не мелея,

Становятся единою рекой…

Ёмюрюмю джарытхан кюнюм,

Джерге Джазны джайгъан – орус тил!

Тюзге дагъан болгъан, кёлге къанат салгъан

Ана тилиме – къанат тил.

Он с детства мне знаком.

Он дорог мне, он мой родной.

Къарт да, джаш да джумушуна ыразы

О, ана тил, сен биринчи устазым,

Джюрегиме джазылады ауазынг.

— Сау болугъуз, сабийле. Керемисиз, къаллай ариу, кескин сезле айтыладыла бу назмулада. Ма аллай бир да ариуду, байды бизни тилибиз. Биз кесибиз тилибизде селешмесек, тилибизни сюймесек, сакъламасакъ, есдюрмесек, башха миллетден бизге киши келиб тилигизни – тинигизни сакълагъыз, есдюрюгюз дерик тюлдю. Бусагъат джашаугъа кере къарачай тилибизни есюмю уруб алгъа бармай эсе да, артха да къалмайды.

Бюгюн дерсде къарачай миллет къайдан чыкъгъанбыз, тилибизни юсюнден, сыфатыбызны, кийимибизни, усталыгъыбызны эмда хантларыбызны юсюнден айтырыкъбыз.

Къарачай миллет къайдан чыкъгъанды? Барыгъыз да билесиз аны. Алай а, къарачайны тарихини юсюнден кёб джазылгъанды. Ма аланы оюмлары:

Мени акъылым бла ким къалай десе да, Къарачай бек уллу миллетни джонгурчхасыды. Уллу миллетден чартлаб, таш кюбюрге тюшюб, кишиге къатышмай, кеслери тиллерин, адеблерин, адетлерин таза сакълагъандыла. Бу затны юсюнден кёб зат табаргъа боллукъду.

Биринчи тилни юсюнден сёлешейик.

Не билесиз аны юсюнден?

Сохта: Къарачай тил тюрк тиллени бирине саналады, илму айтханнга кёре

Алтай тиллени бир бутагъыды.

Устаз: Къарачай тилге эм джууукъ тилле къайсыладыла?

Сохта: Малкъар, къумукъ, ногъай, кърым татар, къазан татар тилледиле.

Устаз: Тюз айтасыз, къарачайлы бу тиллени бек дженгил ангылаб, сёлешиб

тебрейди. Тюрк тилле, къарачай тил да ичинде болуб, тынч

Бюгюнлюкде биз тилибизни багъалатыргъа, сюерге керекбиз. Алай а, бюгюннгю кюнюбюзде биз уялыр затла да бардыла. Ол затланы бири – тилибизни джарлы этгенибиз. Кесибизни сёлешгенибизге эс бёлюб тынгыласакъ, аз адам табылыр кирсиз, ата-бабаларыбыздан келген къарачай тилде сёлешген.

— У меня все игиди. А ты как?

— Менде да все нормально.

— Бюгюн бизге келирмисе?

— Хорошо, барырма. У мамы сорурмада, барырма.

— Фатимачка, я вчера алай джыгъылгъанма, аягъымы бир бек ургъанма.

— А бусагъатда все нормально?

— Да все нормально, ол барысыда пустякладыла.

— Да выздоравливать эт!

— Сау бол, постараюсь.

— Энди келигиз таза къарачай тилде селешиннгенгеда тынгылайыкъ.

1. «Узакъ эсенг ана тилингден,

Бу сёзлени мен ангылагъаннга кёре, джаш тёлю амалсыз эсде тутаргъа

2. «Эй, ана тилим! Эс бёл халкъынга.

Джангыртыу чакъгъа джангыча къара.

Тилин билмеген кесин билмейди,

3. «Эй, ана тилим! Кете бараса,

Арыдан ары, кериден кери.

Болду узайгъанынг, кеч тюлдю, кетме,

Устаз: Мен да аланы ушакъларына къошулуб, Мамчуланы Динаны

Таугъа, тюзге таб джарашхан ана тилим,

Кёб джер – суу да кёре келген, ана тилим.

Ташча ауур, тюкча дженгил, ана тилим,

Дарман дары бола билген, ана тилим!

Сабийле, сиз джаш тёлю, бизни къралыбызны тутуругъусуз. Сиз бардырлыкъсыз къралны оноуун да, ишин да. Ол себебден сиз саулугъу гъуз бла, кючюгюз бла, къарыуугъуз бла атларгъа керексиз уллу джашау джолгъа. Аны ючюн бизни кърал тамадаларыбыз саулукъну сакълаугъа уллу эс бёледи. Маяковский былай джазады.

Сиз а билемисиз саулукъну юсюнден назму? (сохта)

Энди арыгъан да болурсуз, келигиз бир солуюкъ.

Чабаргъа эм чынгаргъа

Мен эриниб къалмайма.

Иги саулукъ береди.

Айхай да, ол тёреди.

Адет – джорукъ – деген магъаналаны тутадыла.

Бу сёзле бек сейир сёзледиле – къайдан эседа ташада, теренден чыгъыб, джигинге-джилигинге ётюб, эсинги уятыб, атламынга сагъыш этдириб, дуниягъа башха кёзден къаратадыла.

Адамны махтасанг сёксенг да, багъасын-адамлыгъын бу сёзле бла билдиресе. Махтасанг: адебли, намыслы, адетни джолун-джоругъун билген. Сёксенг: адебсиз, намыссыз, адетден- джолдан хапары болмагъан-деб, саулай адамлыгъына багъа бересе. Бу сёзле, кеслери да бир-бири бла байланыбдыла, бир-бирине себеб боладыла. Адеби болмагъан адамны намысы да боллукъ тюлдю, намысы болмаса уа адеби бузуллукъду, адеби, намысы джокъ эсе, анга адет керек тюлдю, адет-адеб бла намысны сакълагъан джорукъду. Быланы мизамын тутмагъан адамгъа джахил, малдан башхасы болмагъан адам дейдиле.

Адам къайсы ёмюрде джашаса да, къайсы къралда джашаса да, джамагъат ичинде адамлыгъы бла орун алады. Адамлыкъ деген кенг сёздю, аны толу ангылатыр ючюн кёб сёз бла хайырланыргъа керекди. Ол сёзню айырыр ючюн кёб ёмюрлени узунунда кёб ашхы адамланы иги шартларын алыб къараргъа керекди.

— Сиз, сабийле, адамлыкъны къурагъан шартлагъа нени санайсыз?

Сабийлени джууаблары: Урламазгъа

Уллуну айтханын этерге

Къартха, сабийге, онгсузгъа болушургъа

Атаны, ананы, эгечни, къарнашны къачын этерге

Хоншу, тийре бла иги турургъа

Ата Джуртну сюерге.

— Сабийле, Къарча 600 джылны мындан алгъа джашагъанды, алай а биз бюгюн айтхан джууаблагъа келишеди аны бизге этген осияты.

Джалгъан сёз айтмазгъа.

Ат белинде кесинги тута билирге.

Садакъ ата, къылыч тута билирге.

Къартны къачын, тиширыуну намысын кёрюрге.

Къонакъны сыйын мийикде тутаргъа.

Джыр этерге, джырларгъа.

Адамлыкъны тутхан адетни, намысны, билген – аланы юсюнден къартлагъа да бир тынгылайыкъ. (Видеофрагмент).

Ачабайланы Мухаммат – Ташкёпюр элни имамы.

— Сабийле, къартлагъа тынгыладыкъ, энди сиз а адебни, намысны юсюнден

не билесиз? Ким айтыргъа излейди?

Джер юсюнде адам улу джаратылгъандан башлаб, бу заманнга дери джашауну баш магъанасы юйдеги болуб келгенди. Ол себебден къралыбыз аннга уллу эс бёледи. Шох, бирикген ариу хауасы болгъан ашхы юйдегиле кёбдюле. Аллай юйдегиле юлгю боладыла миллетге.

Описание презентации по отдельным слайдам:

Къарачай миллетни бир кюнню ичинде, эллеринден джерлеринден, ата джуртларындан айырыб, юйсюз, кюнсюз, рысхысыз этиб, къолларына алгъан азыкъ бла вагонлагъа миндириб узакъ Орта Азиягъа ашыргъандыла

Къарачай миллетни Орта Азиягъа джолу

Джолда кёб адам елген эди. Орта Азияны эм учхара, джашаугъа эм къыйын джерлерине тюшюрген эдиле. Къарачай миллетни 3 этиб, экиси къырылгъанды 14-джыллыкъ геноцидде. 22000 сабий ёлгенди.

Алай болгъанлыкъгъа къарачай миллет узакъ джерледе кесини миллетлигин, тилин, адетин, адебин, кесини кирсиз иннетин сакълагъанды.

Ата джурт къазауатны биринчи айларында 15600 адам, хар бешинчи къарачайлы къызыл аскерни тизгинлерине къошулгъандыла. Аны тышында 2000-ден артыкъ адам къазауатны оборонительный джумушларына къошулгъанды.

Къайсысы да артха турмагъанды ишден Сабийле, тиширыула, фронтдан къайтхан сакъат аскерчиле, сабанлада ишлегендиле

Къарачай миллетни биринчи делегациясы Москвада. 23 июнь 1956 джыл, муратларына джеталмай ызларына къайтдыла Москвадан, Орта Азиягъа.

Къарачай миллетни экинчи делегациясы Н. С. Хрущевха.

Къарачайны келечилери уллу магъаналы иш этгендиле, джуртуна къайтыууну юсюнден Делегатла: Байрамукъланы Ю, Байрамкъуланы Т., Джаммаланы М., Орусланы У., Гюрджюланы Н., Гюрджюланы Т. Чагъарланы И., Гаджаланы М.,

1957-чи джыл. Бир къыйын кечеден сора джарыкъ танг атханча, аны бла бирге 14 джыл тургъан джерлерине разылыкъларын билдире, къарачай миллет джуртуна къайханды.

Темрезлени Эльдар, къарт атасындан, Блимготланы Кочар-Хаджиден кечгюнчюлюкню юсюнден эшитген хапарларын бизге билдиреди.

Галина Магомедовна бизге кёчгюнчюлюкню юсюнден хапар айтады.

Кечгюнчюлюкге аталгъан эскертме

Кечгюнчюлюкде елгенлени эсге тюшюре

Аллах къууанчдан, тойдан айырмасын Къарачайны!

Номер материала: ДБ-072776

Не нашли то что искали?

Вам будут интересны эти курсы:

Оставьте свой комментарий

Подарочные сертификаты

Ответственность за разрешение любых спорных моментов, касающихся самих материалов и их содержания, берут на себя пользователи, разместившие материал на сайте. Однако администрация сайта готова оказать всяческую поддержку в решении любых вопросов, связанных с работой и содержанием сайта. Если Вы заметили, что на данном сайте незаконно используются материалы, сообщите об этом администрации сайта через форму обратной связи.

Все материалы, размещенные на сайте, созданы авторами сайта либо размещены пользователями сайта и представлены на сайте исключительно для ознакомления. Авторские права на материалы принадлежат их законным авторам. Частичное или полное копирование материалов сайта без письменного разрешения администрации сайта запрещено! Мнение администрации может не совпадать с точкой зрения авторов.

Читайте также:

      

  • Из сочинение историка ключевского
  •   

  • Деловой человек был так занят что даже головы не поднял при появлении маленького принца сочинение
  •   

  • Говорят что учение есть приобретение знаний сочинение
  •   

  • Четыре подпорки у человека в жизни дом с семьей работа люди сочинение егэ
  •   

  • Сочинение рассуждение 4 класс презентация

Описание презентации по отдельным слайдам:

  •                                 1923-2012дж.

  • Сюйюнчланы азамат.    «халал  джюрекле» Дерсни мураты:
1.Повестни тамамлау ....

    3 слайд

    Сюйюнчланы азамат. «халал джюрекле»
    Дерсни мураты:
    1.Повестни тамамлау .
    2.Повестде адамлыкъны, миллет шохлукъну ачыкълау.
    3.Ата Джурт къазауатны юсюне кечгюнчюлюк тюшюб ,миллетибизге джетген къыйынлыкъны ангылатыу.
    4.Ата Джурт ючюн кюрешде миллет шохлукъну баш магъанасы.

  • Тема бла Идея.
Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда талай з...

    4 слайд

    Тема бла Идея.
    Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда талай затын суратлайды. Джашауда джазыучу, кесин къарамына, сезимине кёре,нени юсюнден суратлаб кёргюзте эсе, анга тема дейдиле.
    Болгъан затлагъа, адамлагъа, характерлеге джазыучуну кёлюне келгенни айтыугъа, иннетине чыгъарманы идеясы дейдиле.
    Тема бла идея чыгъарманы хапарындан (магъанасындан) ачыкъ ланадыла.
    Литература чыгъарманы бютеу бёлюмлерин къураугъа, джарашдырыугъа эмда бир- бири бла байлаугъа композиция дейдиле.
    Суратлау чыгъармада кёрюннген затланы, бир-бири бла байланыб,бир-бири ызындан ачыкълана,суратланыб келгенине сюжет дейдиле.
    Повесть

  • Депортация карачаевского народа – «Къарачайны къара кюню …»

    5 слайд

    Депортация карачаевского народа – «Къарачайны къара кюню …»

  • Къарачайны  Джуртундан кечюргенлеринден сора ,болгъан затлары оюлады ,чачылад...

    10 слайд

    Къарачайны Джуртундан кечюргенлеринден сора ,болгъан затлары оюлады ,чачылады:юйлери ,арбазлары …

  • Бу темалагъа ючюшер айтым сочинение джазыгъыз:Энди тёлюге айтыр сёзюгюз…
Сиз...

    12 слайд

    Бу темалагъа ючюшер айтым сочинение джазыгъыз:
    Энди тёлюге айтыр сёзюгюз…
    Сиз къалай бошарыкъ эдигиз бу чыгъарманы?
    Бюгюнлюкде магъаналымыды бу чыгъарма?

  • 1956 джыл  къарачай миллетге ызына, джуртуна къайтыргъа  деб, джорукъ чыгъар...

    14 слайд

    1956 джыл къарачай миллетге ызына, джуртуна къайтыргъа деб, джорукъ чыгъаргъандыла; 1956 джыл —калмыкълагъа греклеге, крым татарлылагъа, малкъарлагъа джуртларына къайтыргъа эркинлик бергендиле .

  • Юйге иш.Бу темаланы бирине сочинение джазыб келигиз1. «Адамлыкъ»
2. « Ана д...

    15 слайд

    Юйге иш.
    Бу темаланы бирине сочинение джазыб келигиз

    1. «Адамлыкъ»
    2. « Ана деген сыйлы ат»
    3. « Бирликде тирилик».

Дерсни темасы: Сюйюнчланы Азамат «Халал джюрекле».

Дерсни эпиграфы: «Адам къатында адам ёлмейди».

(нарт сёз).

Дерсни тамамлау мураты: джангы повесть бла шагъырей этиу, эки башха миллетден юйдегилени юсю бла адамлыкъны асаыулу шартларын, гуманизмни кючюн ачыкълау; тил байлыкъларын ёсдюрюу; сохталагъа бирикмекликни, шохлукъну магъанасын англатыу.

Дерсге керекле: Мультимедиа: экранда авторну сураты, презентация, сёзлюк, карточкала.

Дерсни барыуу

I. Дерсге мизам салыу.

II.Юй ишни тинтиу(соруу халда):

1) Классха соруула:

1) юйге берилген дерсден сорлугъу болгъан бармысыз.

2) 2-3 сабийге юй ишни соруу (азбар айтдырыу), (устаз талай соруу бере, кеси да болуша, юй ишни бегитеди, оюм этеди).

3) назмулада эпитетлени, рифмаланы, тенглешдириулени, метафораланы ачыкълайды.

III. Джангы дерсни ангылатыу (ушакъ, суратлау халда).

1. Устазны ушагъы.

Бюгюн биз Сюйюнчланы Азаматны «Халал джюрекле» деген повести бла шагърей боллукъбуз. «Халал джюрекле» къарачай литературада белгили повестлени бириди. Анда талай джылны, талай затны, талай адамны юсюнден джазылады.

Уллу Ата джурт къазауатны заманында анала, сабийле бир-биринден айырылыб, артда талай джылдан табылгъанлары кёб болгъанды. Повесть беш кесекден къуралыбды. Биринчи кесегинде сёз Ленаны онунчу классда сочинение джазгъаныны юсюнден барады.

Экинчи кесегине автор «Ана» деб атагъанды. Бу кесегинде Назифа районогъа келиб, къызчыгъы къыйынлыкъда къалай тас болгъанындан хапар айтады.

Ючюнчю кесегине «Гинджи» деб аталгъанды. Бу кесекде автор Къазахстанда бир шофёр Шимал Кавказда къазауатны заманында Къобан ёзенде терекге илиниб тургъан къызчыкъны табыб, аны алыб келиб бир къаратон къатыннга берген хапарын айтады.

Тёртюнчю кесегинде- «Бир юйюрде»-къызчыкъгъа аналыкъ-аталыкъ этиб асырагъан Нина Ивановна бла Алексей Степановични юсюнден хапар айтылады.

Бешинчи кесегине «Ай кёпюр» деб аталгъанды. Ай кёпюр ол Ленаны тюшюдю. Бу кесекде Назифа бла къызы бир-бирине къалай тюбегенлери джазылады.

2. Сынау иш: «Сыйынг тёппемде болсун» – тартыныр зат болса, «Ауузунга къурман болайым» – иги хапар айтханнга, «Машинала чепкен сокъгъанча джюрюй эдиле» – къызыу.

IV. Джангы дерсни бегитиу.

1.Повестни кескин окъутады, англагъанларыча хапарын айтдырады.

2. Бир талай соруугъа джууаб этейик:

— повесть деб неге айтылгъанын ачыкълау.

— Чыгъарманы баш идеясы неди? Эпиграфны къаллай магъанасы барды?

— Халал джюрекли адамлагъа кимлени санаргъа боллукъду?

— Чыгъармада ненча хапар, ненча эпизод барды? Ала бири бирине къалай байланнгандыла?

— Повестни композициясын айырыгъыз (сюжет, табигъат, лирика отступлениеле), ол сюжетни ачыкъларгъа къалай болушады?

— Шофёр бла инспектор, узакъ Азияда тюбешгенлерияде, не хапар айтдыла?

— Шофёрну адамлыгъын, ишленмеклигнн не затдан сезебиз?

— Назифат къонакъ юйден не ючюн кетеди?

— Бекир эгечини юсюнден не хапар айтады?

— Автобусда къаллай ушакъ барады?

— Асырагъан ата бла ана къызчыкъны юсюнден «тахсаны» къалай ачадыла? Къыз алагъа не джууаб береди? Текстни окъугъуз.

Табхан ана бла бала къалай тюбешдиле? Китабда ол кесеклени суратлагъан джерни табыгъыз.

— Лена ким бла къалады? Сиз анга къалай къарайсыз?

— Повестине «Халал джюрекле» деб нек атагъанды?

V. Дерсни тамамлау (рефлексия). Окъуучуланы билим дараджаларына кёре багъа салыу; сабийле бла бирге дерсни оюмлау (тамамлау):

эки башха миллетден юйдегилени юсю бла адамлыкъны асаыулу шартларын, гуманизмни кючюн ачыкъ кёрдюк; сохтала бла бирикмекликни, шохлукъну магъанасын теренледик,повестни аллындан башлаб аягъына дери биринчи орунну алгъан къазауатны къыйынлыгъы, халал урунуу, адамлыкъны сыйын мийикде тутуу, совет халкъланы къарнаш шохлукълары ариу ачыкъланды.

VI. Юйге иш. Окъуучуланы билим дараджаларына кёре юйге иш бериу.

1) Повестни аягъында соруула бла ишлеу (57-86 бетле). 2) Сайлаб бир эпизодну хапарын айтыргъа. 3) Сочинениеге хазырланыргъа «Ана деген сыйлы ат».

Слайд 1


Слайд 2

1923-2012дж.


Слайд 3
Сюйюнчланы азамат. «халал джюрекле»
Дерсни мураты:
1.Повестни тамамлау .
2.Повестде адамлыкъны,

миллет шохлукъну ачыкълау.
3.Ата Джурт къазауатны юсюне кечгюнчюлюк тюшюб ,миллетибизге джетген къыйынлыкъны ангылатыу.
4.Ата Джурт ючюн кюрешде миллет шохлукъну баш магъанасы.

Сюйюнчланы азамат.  «халал джюрекле» Дерсни мураты:1.Повестни тамамлау .2.Повестде адамлыкъны, миллет


Слайд 4
Тема бла Идея.
Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда

талай затын суратлайды. Джашауда джазыучу, кесин къарамына, сезимине кёре,нени юсюнден суратлаб кёргюзте эсе, анга тема дейдиле.
Болгъан затлагъа, адамлагъа, характерлеге джазыучуну кёлюне келгенни айтыугъа, иннетине чыгъарманы идеясы дейдиле.
Тема бла идея чыгъарманы хапарындан (магъанасындан) ачыкъ ланадыла.
Литература чыгъарманы бютеу бёлюмлерин къураугъа, джарашдырыугъа эмда бир- бири бла байлаугъа композиция дейдиле.
Суратлау чыгъармада кёрюннген затланы, бир-бири бла байланыб,бир-бири ызындан ачыкълана,суратланыб келгенине сюжет дейдиле.
Повесть
Тема бла Идея.Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда талай


Слайд 5
Депортация карачаевского народа – «Къарачайны къара кюню …»

Депортация карачаевского народа – «Къарачайны къара кюню …»


Слайд 6


Слайд 7


Слайд 8


Слайд 9


Слайд 10
Къарачайны Джуртундан кечюргенлеринден сора ,болгъан затлары оюлады ,чачылады:юйлери ,арбазлары …

Къарачайны Джуртундан кечюргенлеринден сора ,болгъан затлары оюлады ,чачылады:юйлери ,арбазлары …


Слайд 11


Слайд 12
Бу темалагъа ючюшер айтым сочинение джазыгъыз:
Энди тёлюге айтыр сёзюгюз…
Сиз къалай

бошарыкъ эдигиз бу чыгъарманы?
Бюгюнлюкде магъаналымыды бу чыгъарма?
Бу темалагъа ючюшер айтым сочинение джазыгъыз:Энди тёлюге айтыр сёзюгюз…Сиз къалай бошарыкъ


Слайд 13


Слайд 14
1956 джыл къарачай миллетге ызына, джуртуна къайтыргъа деб, джорукъ

чыгъаргъандыла; 1956 джыл —калмыкълагъа греклеге, крым татарлылагъа, малкъарлагъа джуртларына къайтыргъа эркинлик бергендиле .
1956 джыл къарачай миллетге ызына, джуртуна къайтыргъа деб, джорукъ чыгъаргъандыла;


Слайд 15
Юйге иш.
Бу темаланы бирине сочинение джазыб келигиз

1. «Адамлыкъ»
2. « Ана

деген сыйлы ат»
3. « Бирликде тирилик».
Юйге иш. Бу темаланы бирине сочинение джазыб келигиз 1. «Адамлыкъ»2. «


Слайд 16


Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Хала урхе сочинение на ингушском
  • Халькогены химические свойства егэ
  • Хакимов последний экзамен читать
  • Халькогены подготовка к егэ по химии
  • Хакасия егэ результаты