Картина буенча сочинение язу харис якупов кан?фер ч?ч?ге натюрморт

Обновлено: 12.03.2023

Күренекле рәссам Х. Якуповның «Хөкем алдыннан» картинасы Советлар Союзы Герое шагыйрь Муса Җәлилнең әсирлектәге тормышын, батыр көрәшен сурәтли.
Моабит төрмәсе. Җәлил хөкем алдыңда, фашистлар аннан сорау алалар. Капма-каршы ике дөнья кешеләре очрашкан. Берсе − Муса Җәлил − шагыйрь, көрәшче. Икенчеләре − фашистлар, кешеләрне җәзалап тәм табучы, дөньяны канга батыручылар.
Алгы планда Муса Җәлил горур басып тора. Аның нәфрәт тулы күзләрендә кискенлек һәм катгый караш чагыла. Ул фашистларга кыю рәвештә батырып карап тора. Җәлилнең буйсынмас килеш-кыяфәте туган иленә бирелгәнлеген раслый.
Төрмә киемнәреннән булса да, шагыйрьнең өсте-башы пөхтә, җыйнак. Өстендә иске телогрейка, муенына төрмә номеры тагылган. Рәссам герой-шагыйрьнең эчке ныклыгын, көчле ихтыярын бирә алган. Бу күренештә Муса Җәлилнең килеш-торышы нәкъ үзе язган шигырьгә туры килә:
Мин тез чүкмәм, катыйль, синең алда,
Кол итсәң дә, тоткын итсәң дә,
Үләм икән — үләм аягүрә,
Балта белән башым киссәң дә.
Хөкем итүче фашистлар шагыйрьгә каршы утырганнар. Аларның йөзендә борчылу, тынычсызлану сизелеп тора. Креслога хуҗаларча киерелеп утырганы М. Җәлилгә гаҗәпләнеп, буйсындырырга көче җитмәүдән, аңа ачу белән карый, аның җиңендә − свастика (фашистлар эмблемасы, очларын тигез итеп бераз бөгеп ясалган төре). Аның борчылуын кулында төтенләп, дерелдәп яна торган трубкасы да сиздерә. Зур чиндагы фашистларның икенчесе ачуыннан урыныннан сикереп торган, шагыйрьнең буйсынмас характерына аптырап, моны нишләтергә дигән сыман, аңа нәфрәт белән карап тора. Ә өченчесе, ачулы каушавын басу өчен, зажигалка кабызып, телефоннан сөйләшә, кемнәндер киңәш, ярдәм сорый булса кирәк: йөзе тынычсыз, хәсрәтле күренә. Ишек төбендәге төрмә сакчысының да кичерешләре бик киеренке, җанлы: аның күз карашында шагыйрьнең ныклы ихтыярына, туган иленә турылыклы булуына гаҗәпләнү катнаш соклану чалымнары да сизелә. Гүя ул, үз хезмәтенең түбәнлегенә үртәлеп, күңелсез уйларга баткан.
Тиздән фашизмның җиңеләчәген бүлмә эчендәге җиһазлардан да белергә мөмкин. Стенадагы рамда Гитлер рәсеменең яртысы гына күренә. Бүлмә шактый җиһазлы: люстра, креслолар, зур, авыр өстәл. Өстәлдә фашистларның төрле үзәкләрен тоташтыра торган телефоннары, бөркет рәсемле кара савыты һәм өзлексез тартуны белдереп торган тәмәке төпчекләре, ә бераз читтәрәк аларның купшы перчаткалары һәм фуражкалары ята. Рәссам Харис Якупов Җәлилнең горур торышына капма-каршы итеп, фашистларның эчке борчылулары аша аларның җиңелә баруларын, тиздән халыклар хөкеме алдына басарга тиешлекләрен ачык гәүдәләндергән.

• Для учеников 1-11 классов и дошкольников
• Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Описание презентации по отдельным слайдам:

Харис Якупов Краснова Анастасия, 9 А.

Харис Габдрахман улы Якупов (1919 елның 23 декабре — 2010 елның 17 феврале) — данлыклы татар рәссамы,СССРның халык рәссамы (1980 елдан), 1958 елда Тукай премиясе лауреаты, 1951 елда өченче дәрәҗә Сталин премиясе лауреаты. Тулыисеме ХарисГабдрахманулыЯкупов Һөнәре рәссам Туудатасы 23 декабрь 1919 Тууҗире Казан Милләте татар Үлемдатасы 17 февраль 2010 (90 яшь) Үлемҗире Казан

Памяти Габдуллы Тукая

Харис Якупов китап графикасы өлкәсендә дә күп эшли. Шәриф Камал, Мәҗит Гафури, Кави Нәҗми, Җәвад Тәрҗеманов,Әхмәт Фәйзи, Ләбибә Ихсанова һ. б. язучыларның китапларына, татар халык иҗаты әсәрләренә рәсемнәр ясый. Чит илләрдә йөрү башка халыкларның тормышын сурәтләгән әсәрләр тууга сәбәп була. Кореядә, Италиядә булу Харис Якуповка яңа картиналар язу өчен өстәмә мәгълүмат бирә.

Харис Якупов 1951 елдан башлап Татарстан Рәссамнар берлеге рәисе булып эшләде. 1974 елда СССР Сәнгать Академиясенең әгъза-корреспонденты итеп сайланды. 1976 елда рәссамга И. Репин исемендәге премия, ә 1980 елда сәнгатьне үстерүдәге хезмәтләре өчен СССРның халык рәссамы дигән исем бирелде.

2010 елда вафат булды. Үлем датасы:17 февраль 2010 (90 яшь) Харис Якупов президент Минтимер Шәймиев белән

Выпуск 59. Якупов Харис Абдрахманович(Haris Yakupov) (1919-2010).

Герой очередного выпуска Альманаха — Харис Абдрахманович Якупов — замечательный советский татарский и российский живописец, педагог, один из ведущих художников республики, яркий представитель направления социалистического реализма. .

После окончания Казанского художественного училища в январе 1940 года был призван в армию и с первых дней войны был на передовой, встретив День Победы в Праге.
После окончания войны вернулся в Казань и работал в Художественном фонде, позже преподавал в художественном училище, а затем руководил мастерской живописи Академии художеств в Казани.

Его вклад в становление школы советской татарской живописи трудно переоценить. Успешно развивая сюжетно-тематическую картину историко-революционного военно-патриотического, бытового и портретного жанров, за период своего творчества создал более 300 работ, среди которых 20 крупных полотен и более 200 зарисовок.

Его творчество является наглядным свидетельством таланта, подвижнического труда и поиска своего места в искусстве, при постоянном стремлении к совершенствованию своего мастерства.

Итак, мы начинаем…..

Харис Абдрахманович Якупов умер 17 февраля 2010 года в Казани. Похоронен на Арском кладбище.
Могила художника на Арском кладбище в Казани

Внимание! Авторские права защищены. При перепечатке, ссылка на автора — обязательна! © Copyright: Студия-И, 2020.

Произведения искусства, защищенные авторским правом, размещены на сайте исключительно для просмотра с информационно-образовательной целью. Изображения таких произведений запрещается копировать, печатать и воспроизводить в каком-либо виде, поскольку эти действия могут быть расценены как нарушение авторских прав.

Данные материалы сайта предназначены для использования исключительно в информационных, научных, учебных и культурных целях в соответствии со ст. 1274 ГК РФ. Использование в коммерческих целях или с нарушением правил, установленных ГК РФ, не допускается.

18+ © 2013—2022. Студия-И. Копирование материалов только с разрешения правообладателя.

Произведения искусства, защищенные авторским правом, размещены на сайте исключительно для просмотра. Изображения таких произведений запрещается копировать, печатать и воспроизводить в каком-либо виде, поскольку эти действия могут быть расценены как нарушение авторских прав.

Политика конфиденциальности — в соответствии с действующим законодательством.

Харис Якупов һәм Лотфулла Фәттахов — күренекле рәссамнар. Аларның тормыш юлларын һәм иҗади эшчәнлекләрен яктыртуга багышланган мәгълүмат.

Х. Якупов, Л.Фататтахов

Лотфулла Фәттахов — РСФСРның халык рәссамы, РСФСР һәм ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе, Тукай премиясе лауреаты, Хезмәт Кызыл Байрагы ордены кавалеры.

Лотфулла Фәттахов 1918 нче елда Түбән Новгород өлкәсенең Сергач районы. Анда авылында крестьян гаиләсендә туа. Аңа ике яшь булганда, гражданнар сугышында әтисе һәлак була. Сигез яше тул­ганда, гаиләдәге өч бала әнисез дә калалар. Лотфулланы Сергачтагы балалар йортына бирәләр. Олы абыйсы, армиядән кайткач, энесен үзе белән Бәрәңге авылына алып китә. Лотфулла анда, өйдән-өйгә күчеп, әле ерак туганнарында, әле танышларында яши. Малай бик эшчән һәм йомшак күңелле булып үсә. Буш вакытларында ки­тап укырга, бигрәк тә рәсем ясарга ярата.Лотфулла мәктәптә бик тырышып укый, түгәрәкләрдә бөтен күңелен биреп шөгыльләнә.

Казанның 13 нче мәктәбендә җиденче классны тәмамлагач, Казан сәнгать училищесында укый.

1940 нчы елда фин сугышына китә. 1941 нче елда, Бөек Ватан сугышы баш­лангач, чик буендагы Брест шәһәре янындагы часть составында иң каты сугыш­ларда катнаша. Контузия алып, әсирлеккә төшә. Өч ай буе ишетми, сөйләшми. Әсирлектән берничә тапкыр кача. Соңгы качуы гына уңышлы була: ул тотылмый. Франциядә партизаннар отрядында сугыша. Лотфулла Фәттахов өчен сугыш 1946 нчы елда Венгриядә тәмамлана. Сугыштан ул Казанга, туп-туры дусты Харисның өенә кайта һәм шушы гаиләдә яши башлый. Соңрак Лотфулла Фәттахов Харисның сеңлесе Суфиягә өйләнә.

Рәссам Лотфулла Фәттахов зур картиналар, пейзажлар, портретлар , иллюстрацияләр яза. Аның иң яраткан темалары – авыл тормышы турындагы сюжетлар һәм әкиятләргә иллюстрацяләр. Лотфулла Фәттахов 1981 нче елда Казанда йөрәк авыруыннан үлә.

Лотфулла Фәттаховка тормыш юлында балачак дусты һәм классташы Харис Якуповның зур йогынтысы була.Авыр тормыш елларында Лотфуллага Харисовлар гаиләсе бик зур ярдәм күрсәтә.

Бу ике дус 7 нче класстан бирле гомер буе бер-берсе белән дуслашып,тыгыз элемтәдә яшиләр.Харис Якупов та дусты кебек үк данга ирешә. Ул — СССР һәм РСФСРның халык рәссамы, РСФСР һәм ТАССРның атказанган сәнгать эшлеклесе, СССР, РСФСР һәм Татарстанның Дәүләт премияләре лауреаты.

Харис Якуповның иҗатында Бөек Ватан сугышы темасы зур урын алып тора. Рәссам зур картиналар, портретлар, табигать күренешләре, натюрмортлар иҗат итә. Рәсемнәрне майлы буяу белән ясый, графи­ка өлкәсендә дә күп эшли..

Бүген Харис Якупов — Татарстанда, Россиядә генә түгел, бөтен дөньяда танылган рәссам. Аның хезмәтләре Финляндия, Корея, Монголия, Венгрия, Болгария, Югославия, Чехословакия, Герма­ния, Франция, Кытай, Польша, Дания, Сирия, Марокко, Голлан­дия һәм башка илләрдә үткәрелгән күргәзмәләрдә күрсәтелә. Әлбәттә, атаклы рәссамның иң күп әсәрләре Татарстан Республикасының Дәүләт сынлы сәнгать музеенда куелган.

Читайте также:

  

• Сочинение аквариум глазами золотой рыбки

  

• Прощание с матерой отзыв сочинение

  

• Вливайся в наш коллектив сочинение

  

• Опишите памятник архитектуры вашего города края сочинение 8 класс тула

  

• Сочинение на тему геометрические фигуры 3 класс

---

Әбдрәшитова Миләүшә, Биектау районы Коркачык мәктәбе укытучысы

---

Картина- кеше фикерен график ысул белән чагылдыру чарасы. Мәктәптә картина-рәсем белән эшләүнең төп максаты-андагы вакыйгаларны йөрәк аша үткәреп, күңел күзе белән карый, аңлый белергә өйрәтү.

Бу иҗади эш балаларның сүзлек запасын баета, сүзне урынлы кулланырга өйрәтә, картинаны караганда “укырга”: аны бербөтен итеп түгел, ә аерым-аерым өлешләрен дә күрергә өйрәнәләр. (Бүгенге укучыларыбызга нәкъ менә күзәтүчәнлек, күңел күзе белән күрә белү сәләте җитешми дә бит.)

Катлаулылык дәрәҗәсенә карап, картинаны күзәтүгә берничә минут вакыт бирелә. Укытучы исә балаларның игътибарын сораулар, аңлатучылар белән бүләргә тиеш түгел. Яхшылып карап бетергәннәренә ышанганнан соң гына дәресне дәвам итәргә мөмкин.

Балалар картина буенча әңгәмәдә актив катнашырга тиеш. Әңгәмә эчтәлекле булсын өчен, сорауларны дөрес, аңлаешлы итеп бирергә кирәк. Алар билгеле бер эзлеклелектә, берсен-берсе тулыландырып барсын, баланың игътибарын читкә юнәлтмәсен. Әлеге сораулар хикәя төзү өчен план хезмәтен үтәсен.

Картинаның исеме аның төп эчтәлеген чагылдырырга тиеш. Укучылар үзләре картинага исем биреп карасыннар. Исем кыска, хәтердә калырлык, образлы булсын. Балалар картинаның эчтәлеген аңласалар, исем сайлау әллә ни кыенлык тудырмый.

Картина белән эшләгәндә, план төзү мөһим. Ул уй-фикерләрне тәтипкә сала, әйтер сүзеңне кыска һәм ачык итеп формалаштырырга ярдәм итә. План иҗади эшләргә, сөйләмне эзлекле итеп төзергә ярдәм итә. Башта үрнәк план күрсәтелә. Аның белән танышкач, тактага күмәк төзелгән план языла. Берничә укучы план буенча сөйли. Җаваплар тулыландырыла, өстәмәләр кертелә.

Картина буенча эш сочинение язу белән төгәлләнә. Укучылар дәрестә анализланган текстны дәфтәргә язалар. Башкача да эшләргә мөмкин. Башта картина буенча күмәк эш алып барыла. Һәр укучы иҗади хикәяләүне мөстәкыйль башкара һәм яза. Өченче варианты да бар: кызыклы эчтәлеге аңлаешлы картиналар буенча эшне тулысынча мөстәкыль рәвештә эшләтергә була. Бу очракта укытучы ярдәме булмый, телдән анализ да үткәрелми, һәр укучы иҗади эшли. Монысы күпмедер тәҗрибә туплаганнан соң гын абашкарыла.

Сочинение язу барышында укучы, ирексездән, яңа сүзләргә игътибар итә, аз кулланыла торган сүзләр аның актив сүзлегенә керә башлый.

Картина буенча язылган сочинениеләр ирекле иншалардан беркадәр аерылып тора. Чөнки рәсем буенча сочинениедә эчтәлек билгеле дәрәҗәдәге кысаларда бирелә. Ә бу укучының хыялын азмы-күпме чикли.

Картина буенча эшләүнең үз алымнары бар. Билгеле бер күнекмәләр аша шул алымнарны яхшы үзләштергәндә генә уңышка ирешеп була.

Баштарак сочинениене хикәяләү характерындагы, сюжетлы рәсемнәр буенча язарга кирәк. Укучылар бу очракта төп сюжетны, әйдәп баручы идеяне тиз табалар.

Эчтәлек буенча бәйләнешле сөйләм тудыру эше билгеле бер максатка хезмәт итә; укучылар сурәтләүне логик эзлеклелектә, тулы эчтәлекле итеп, матур фразалар белән бирергә өйрәнәләр. Сүзлек запасын тулыландырып, баетып торалар. Сыгылмалы, төзек, матур җөмлә төзү җиңел эш түгел, шуңа күрә дә андый төрдәге күнегүләр даими башкарылырга тиеш. Орфографик грамоталылык та зур әһәмияткә ия.

Картина буенча язма эш өч төрдә була ала:

1.Картинада нәрсә сурәтләнгәнне бернинди үзгәрешсез, төгәл итеп сөйләп чыгу.

2.Сурәтләнгән эпизодка хәтле, яки аннан соң булган мизгел, күренеш турында хыялланып сөйләү.

3.Бирелгән вакыйгага охшаш вакыйганы сурәтләү. (Бу укучыларның үзләре кичергән тәэсирләре, яки китаптан укып белгән материал булырга мөмкин.)

Иҗади язма эш башкарганчы, өйрәтү төрендәге күнегүләр эшләү бик мөһим. Укучылар теле белән эчтәлек, эчтәлек белән план арасындагы бәйләнешне тоя, лексик яктан төгәл, матур итеп сөйли белергә тиешләр. Укучылар түбәндәге кагыйдәләр нигезендә эш итәләр.

1. Мондый төр сочинениеләр эзлеклелекне, төгәллекне таләп итә, уйлап чыгарылган нәрсәләр биредә артык.

2. Картинада сурәтләнгән вакыйгаларның кайда, нинди шартларда булуын күрсәтеп узу кирәк.

3. Образларга исемнәр бирү шарт.

4. Эчтәлекне хәзеоге заманда сөйләү отышлы. Вакыйгаларны безнең күз алдында барган кебек сурәтләү хикәяләүгә зур җанлылык өсти.

5. Сочинениенең исеме кыска, төгәл булырга тиеш.

Укучының сочинениесен җентекләп тикшерү генә җитми, вакытында нәтиҗәсен дә әйтергә кирәк.

Язма эшне бәяләгәндә, түбәндәгеләргә игътибар итәргә кирәк.

1. Төп эчтәлек ачылганмы?

2. Вакыйгалар агышын сурәтләүдә эзлеклелек бармы?

3. План буенча өлешләр тигез күләмдә язылганмы?

4. Темадан читкә китү күзәтелмиме?

5. Җөмләлр дөрес төзелгәнме?

6. Сочинение теленең образлылык дәрәҗәсе нинди, урынсыз кулланылган сүзләр юкмы?

7. Тыныш билгеләре дөрес куелганмы? Орфографик хаталар артык күп түгелме?

8. Бизәлеш (матур язу, кызыл юл калдыру һ.б) ничек?

Нәтиҗә ясап әйткәндә, рәсем буенча сочинение язу барышында укытучы һәм укучы эшчәнлеге түбәндәгеләрдән гыйбарәт.

1.    Картинаның эчтәлеген аңларга ярдәм итүче кереш әңгәмә уздыру.

2. Картинаны карау, исем сайлау, сүзлек эше (сөйләмне сурәтләү чаралары белән баету, образларга характеристика бирү, әдәби әсәрләрдән эчтәлеккә туры килерлек өзекләр сайлау…)

3. План төзү.

4. План буенча сөйләү (өстәмәләр кертү, тулыландыру).

5. Сочинение язу.

Алдында түбәндәге “Истәлек язуы” булса, укучы эзлеклелеккә, төгәллеккә өйрәнә.

1.    Теманы билгелә.

2.    Үз-үзеңә теманы ачуда ярдәм итүче сораулар куй.

3.    Шул сорауларга нигезләнеп, сочинениенең планын төзе.

4.    План буенча сөйләп кара.

5.    Сочинениене караламага яз.

6.    Язманы җентекләп тикшер.

Игътибарыгызга 9 класста Харис Якуповның “Тукай” картинасы буенча сочинение язу үрнәген тәкъдим итәм.

Дәрескә рәссам Х.Якуповның портреты, әсәрләре исемлеге, репродукцияләр, “Тукай” картинасы; Г.Тукай портреты, сайланма әсәрләре җыентыгы, “Тукай” альбомы, язмада “Тәфтиләү” көе һ.б. Материал һәм җиһазлау кирәк.

I. Кереш  әңгәмәдә Г.Тукайның авыр балачагы, 1909, 1910 еллардагы иҗатында күңел төшенкелеге сизелүнең сәбәпләре искә төшерелә.

Х.Якуповның тормыш юлы турында сөйләп, репродукцияләре күрсәтелә.

II. Харис Якуповның “Тукай” картинасы белән танышу (сорауларга җавап биреп, картинаның идея эчтәлеген ачыклау).

1. Картинада елның кайсы вакыты сурәтләнә?

2.    Нинди көз билгеләрен күрәсез?

Сүзлек эше.

1 нче бирем. Түбәндәге исемнәргә туры килгән эш-хәрәкәтне белдергән сүзләр уйлап әйтегез:

яфраклар (саргая, коела, шыбырдый, оча һ.б.);

кояш (балкый, нурын сибә, җылыта һ.б.);

болытлар (басалар, изәләр һ.б);

кошлар (очалар, сәлам җибәрәләр, әйләнәләр, хушлашалар һ.б.);

2 нче бирем. Түбәндәге сүзләргә эпитетлар табып әйтегез:

яфраклар (кызыл борыч сыман, җилләр өзелгән, корышып бөрешкән, ямь-яшел, ялкын кебек һ.б.);

юл  (соры, бормалы, бераклардан килгән һ.б.);

көз (алтын, кояшлы, якты , юмарт һ.б.);

3 нче бирем. Түбәндәге сүзләрне татарчага тәрҗемә итегез:

темная, золотая, хмурая, унылая, красочная, скучная, теплая, угрюмая, непреветливая и др.

2. Алгы планда кемне күрәсез?

3. Г.Тукайның күңелендәге моң-сагышны нәрсә белән аңлатып була? (Укучылар шагыйрь биографиясенең Казан чорын искә төшереп сөйлиләр.)

4. Ни өчен рәссам шагйрьне язгы фонда түгел, көзге мәлдә сурәтләгән? (яз-уяну, ашкыну, яшәү, сөенеч, куаныч, өмет…; көз-нәтиҗә ясау, уйлану, сагыш, моң, боеклык…)

5. Картинада сурәтләнгән Тукайга ничә яшь биреп була? Шагыйрь ничә яшьтә безнең арадан китте?

6. Арткы планда кемнәр сурәтләнгән?

7. Көтүчегә, кызга һәм малайга нинди исемнәр биреп була? (Әйтик, көтүче – Кәшфи, кыз – Саҗидә, малай – Закир.)

1 нче бирем. Геройларга характеристика бирегез.

Көтүче- ярлы (чалбарларындагы ямаулар шуны сөйли), кыр-далада йөреп, йөзе җил-суыкта чыныккан, аз сүзле, күбрәк уйланырга ярата, хисләре курай моңы аша ургылып чыга…

Кыз- пөхтә, чиста, эшчән (чиккән кулъяулыгына игътибар ителә), моңлы, матурлыкка омтыла, муенындагы гади генә мәрҗәне үзенә килешеп тора, йөзен ачып, балкытып җибәрә; ул шәфкатьлелек символы…

Малай – кызыксынучан, белемгә омтыла, кулында шигырь китабы булырга ошаган, нәни күңеле авыл кысаларына гына сыймый, еракка омтыла…

2 нче бирем. Геройларны “җанландырыгыз”.  Шагыйрь белән малай арасында нинди сөйләшү булырга мөмкин?

(Укучылар түбәндәге диалогны төзеделәр. )

Закир. Габдулла абый? Нигә табигатьтә  гел яз гына булмый икән? Аллаһы Тәгалә шуны булдыра ала микән?

Тукай. Үс әле бераз, укы син. Мәгърифәт нуры күзләреңне ачар. Син шунда барын да аңларсың, Закир.

Закир. Минем шундый хыялым бар: кешеләр бер-берсен кимсетми, кыерсытмый гына яшәсеннәр иде.

Тукай. Әйе, Закир энем, менә мин дә шигырьләрем белән инсан күңелен агартыйм дип, былбыл булып сайрадым да бит… Укы син, Закир, күбрәк укы. Менә шул хыялларыңны халык күңеленә җиткерерлек илһамият тапканчы укы…

III. Г.Тукайның сайланма әсәрләреннән картина эчтәлегенә туры килерлек цитата сайлау.

…  И мөкатдәс моңлы сазым!

 Уйнадың  син ник бик аз?

Син сынасың, мин сүнәмен, айрылабыз ахрысы!

Очты дөня читлегеннән тарсынып

күңлем кошы,

шат яратса да, җиһанга ят яраткан раббысы.

   (“Өзелгән өмид”, 1910 ел.)

IV.    План төзү, тактага һәм дәфтәрләргә язу.

1. Табигать уйда, сагышта.

2. Тукайның күзләрендә моң.

3. Образлар-символлар.

4. Шигырь укучы малай-Тукайның дәвамы.

5. Шагыйрьнең тормыш көзе.

V.    План буенча сөйләү.

(Җаваплар тулыландырыла, өстәмәләр кертелә.)

VI.    сочинение язу.

Сочинение үрнәге.

Х.Якуповның бу картинасында көзге мәл сурәтләнгән. Табигатьнең кышкы йокыга талыр алдыннан тынып, уйланып калган халәте. Һавадагы авыр соры болытлар басып, изеп торган кебек. Еракта күренгән авыл өйләре боек кына моңаеп утыра, кечерәеп калган төсле күренә. Авыл читендә бер крестьян җир сөрә. Сөйргән җир өстендә төркем-төркемм каргалар әйләнә. Кошларның кайберләре туган ил белән саубуллашып китеп баралар. Җиргә чуар яфраклардан келәм түшәлгән. Кунак кызы кебек бизәлгән каеннардан талгын гына яфрак коела. Рәссам Г.Тукайны әнә шундый моңсу көзге фонда сурәтләгән.

Шагыйрь, каенга сөялеп баскан карашларын еракка төбәп, уйга талган. Аның болай уйга чумуына көтүченең курай моңы сәбәпче бугай.

Картинада тагын яшь кенә хатын-кыз һәм кечерәк малай да сурәтләнгән. Уңган кул белән чиккән яулык бәйләнгән, пөхтә-матур киенгән бу хатын-кыз – кечкенә Габдулланы үстергән шәфкатьле, мәрхәмәтле татар хатын кызларының бер вәкиле. Менә бу курай уйнап утыручы авыл егете, шушы янып торган матур кыз, зиһенле малай – Габдулланың газиз якташлары, аның тормышының бер кисәге.

Тукай киемнәренең шәһәрчә булуы белән бүтшннәрдән аерылып тора. Нәрсә турында уйлап хәсрәтләнә соң шагыйрь? Картинадагы Тукай 27 яшьләрдә булырга тиеш. Моңа аның шәһәрчәләнеп өлгергән кыяфәте дә, уйчан-моңсу күзләре дә (тормыштан арган, талчыккан), олылык төсмере кергән (гәрчә малайлык чалымнары бетеп җитмәсә дә) чырае да ишарәли. Димәк, бөек шагыйрьнең үләренә санаулы көннәре калып бара. Шагыйрь үзенә тиздән үлем киләчәген сизә, моңа тагын иҗади канәгатьсезлек, дусларының хыянәте, җимерелгән хыяллары, мәхәббәт ачысын китереп кушыйк. Ул соңгы көннәрендә якташлары арасына ял итәргә, кыч алрга кайткан. Туган як, аның кешеләре газиз шул.

Билгеле, шундый авыр халәттә булган шагыйрьне рәссамның көз фонында бирүе табигый. Тик картина төшенке рухта түгел. Караңгы көз алгы планда ачык буяулар белән эшләнгән купшы агачлар аша яктыртылса, кеше язмышларында да өмет чагыла. Киң кырда да дөньясын онытып китап (күләменә караганда шигырь китабы) укып утыручы малай автор тарафыннан юкка гына Тукай белән янәшә сурәтләнмәгән. Буш кеше булып калмас ул, киләчәктә шагыйрь булыр, Тукайга алмашка килер. Тукай үзен бу кешеләр арасында табигый, иркен сизә. Нечкә күңелле шагыйрь туган яклары, якташлары белән саубуллашып, бәхилләшеп калырга кайткан.

 Файдаланылган әдәбият 

1.    Әминев Ә.Г., Әдһәмова Г.М. Урта мәктәптә әдәбият укыту методикасы.К.-1977.

2.    Бәширова М. “Сүз белән сурәт ясау”.К.-1974.

3.    И.Гази. “Матурлыкны күрергә өйрәтик”, “Совет мәктәбе”, 1964, №8, 30-33 бб.

4.    Ладыженская Т. И др. Теория и практика сочинений разных жанров. Пособие для факультативных занятий. М.Проса. 1980.

5.    Шакирова Л.З. “Основы методики преподавания русского языка в татарской школе”, 1990. — Казань, С.128-131.

(Чыганак: Мәгариф, №3,  2001).

---

Обновлено: 11.01.2023

Картины многих художников помогают внимательней присмотреться к деталям. Как будто время может остановиться, и есть возможность уделить внимание тому, мимо чего в реальной жизни очень просто пройти и не заметить. Так многое становится интересно, когда углубленно изучается какой-либо предмет.

Что изобразил А.Я. Головин на своем полотне? В центре композиции стоит простая фарфоровая ваза. Она белого цвета, на ней нет узоров. Лишь изящество форм придал ей гончар. Мастер знал, что нужно, для того, чтобы фарфор стал настоящим украшением в любом доме. Вазу серебрят блики окон, напротив которых она стоит. Но это не основная деталь картины. И автор не концентрирует на ней внимание. Напротив, она полностью поглощается, растворяясь в белом цвете фоновых декораций. Одинаковые по цвету и оттенку они служат тому, что подчеркивают основной предмет картины, а именно – букет.

Цветы на полотне пропитаны нежностью. В них нет вызывающей красоты, они простые и почти все выполнены в пастельных тонах. Цвет у них, как звук, приглушенный. Нет кричащих и вызывающих нот. Спокойствием и уравновешенностью веет от этой картины. Головин А.Я. изобразил простые флоксы, белого, розового и сиреневого цвета. И только в середине букета яркий алый цветок, напоминающий лилию. Через него, выделяющегося среди других, живописец, словно пробуждает фантазию, призывает поразмышлять. Несколько лепестков слетело с флоксов, и теперь они грустно лежат на столе.

Сочинение по картине Натюрморт. Цветы в вазе 2 вариант

Автор изобразил в работе много деталей: вазу для конфет, керамический стакан золотого цвета, статуэтку из глины, банку с розами и емкость из стекла с огромным букетом. Все предметы стоят на белой скатерти. На уголок стола наброшен пестрый платок. Центром композиции стал именно большой букет. В него собраны розы, гладиолусы и цветы, похожие на колокольчики.

Мне нравится, что Александр Яковлевич использовал много алых оттенков. Они есть и на дальнем плане, и в узоре русского платка. В работе очень много деталей с родными мотивами. Художник писал натюрморт с натуры. Это понятно, ведь все предметы взаимосвязаны, отбрасывают тени, имеют блики и выглядят объемными.

Эта работа написана днем. Я вижу свет из окна на дальнем плане и блики на предметах. Маленькие вещицы делают натюрморт радостным. Мне нравится статуэтка в форме сказочной птицы. А стакан имеет сложный рисунок. Художник ловко изобразил ажурный орнамент вазочки. Здесь есть переплетения и мелкие розочки. Они сочетаются с цветочными букетами. На картине очень много растений. Одни живые в воде, а другие — напечатанные на платках.

Конспект урока. Тема: Предметлар дөньясын сүрәтләү-натюрморт.

Тема: Предметлар дөньясын сүрәтләү- натюрморт.

-укучыларны сәнгать тарихында әйберләр дөньясын сүрәтләүнең күпкырлы булуы белән таныштыру

-укучыларның натюрморт жанры турында һәм аның композицион чишелешләренең үзенчәлекләре турында белемнәрен тирәнәйтү

— натюрморт төзергә өйрәтергә

-эстетик зәвык тәрбияләү

Җиһазлау: -рәсемнәр- натюрмортта предметларның композицион урнашу үрнәкләре, натюрморт рәсемнәре, предметларны сүрәтләгән карточкалар, төсле кәгазь , клей, кайчылар.

Сүзлек: натюрморт, Питер Клас, Виллем Клас, Хеда, И.Э. Грабарь, И.А.Коровин.

II. Актуальләштерү.
III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.IV. Ныгыту.V. Йомгаклау.
Дәрес барышы.

Дәрескә әзерлекләрен тикшерү.

1. Белемнәрен актуальләштерү һәм активлаштыру.

Дәреснең темасын билгеләү.

— Укучылар сез рәсем сәнгатенең нинди жанрларын беләсез? (портрет, пейзаж, натюрморт, көнкүреш жанры, тарихи жанр, әкияти жанр һ.б.)

Дәреснең темасын билгеләү.

• Хәзер без сезнең белән картиналарның күчермәләрен карарбыз.(Слайд 2)

(Укучыларга натюрморт сурәтләнгән сәнгать әсәрләрен күрсәтәм. Дәреснең темасын укучылар үзләре ачыклыйлар.)

• Укучылар, әйтегез әле, бу картиналарны нинди жанрга кертеп була ?

Укучылар: натюрморт жанрына.

• Дөрес әйттегез. Димәк, безнең дәреснең темасы натюрморт темасына багышланачак.(Слайд1)

Сез бүген дәрестә сынлы сәнгатьнең иң матур жанрларыннан берсе- натюрморт белән танашырсыз, аның композицион чишелеш үзенчәлекләрен белерсез. Сезнең үзегезгә дә натюрморт төзергә туры киләчәк.

Натюрморт турында безне _______________

таныштырып китәр. (укучы чыгышы)

Натюрморт сынлы сәнгатьтә иң танылган жанр.

Натюрморт – 2 төрле тәрҗемә ителә. Голландиялеләр теленнән тәрҗемә иткәндә – “үле табигать” дигәнне аңлата., немец теленнән тәрҗемә иткәндә “әйберләрнең тыныч тормышы “дип тәрҗемә ителә. Натюрморт -ул тормыш-көнкүреш әйберләре, чәчәкләр, җиләк-җимеш, яшелчәләр һ.б. Ләкин алар үсеп утырган хәлдә түгел, ә өзеп, савытка яки өстәлгә куелган рәвештә сүрәтләнә.

Натюрморт 15 нче гасыр ахырларында Голландиядә һәм Испаниядә барлыкка килә. Натюрморт жанрындагы картиналар барокко стилендәге картиналарга якын булалар. Рәссамнар көндәлек тормышта үзләрен чолгап алган иң гади әйберләрне сүрәтләгәннәр. Бу жанр Голландиядә һәм Испаниядә моннан 400 ел элек килеп чыккан.

III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

Натюрморт өлкәсендә рәссамның бурычы әйбернең яисә предметларның үзләрен түгел, ә бәлки шул эпохадагы кешенең бу әйбергә мөнәсәбәтен чагылдыруда, ә алар аша әйләнә тирә дөньяга мөнәсәбәтен күрсәтүдә дә. Менә ни өчен 17 нче гасыр голланд натюрморты голландлыларның көнкүрешен чагылдыручы буларак барлыкка килгән. (Питер Клас, Вилем Клас Хеда
)(3-7 Слайдлар
)

Натюрморт буяулар уйнавы белән күзләрне шатландырырга, җан тынычлыгы бирергә дә мөмкин. Мәскәүдә сынлы сәнгать Музеенда Анри Матиссаның “Кызыл балыклар” дигән натюрморты эленеп тора. Кызыл балыклар аквариумда йөзгәне сүрәтләнгән. Шулай да бу композиция бездә шатлык хисе тудыра.

Рус сәнгатендә натюрморт 18 нче гасырда туа, ә аның чәчәк ату вакыты 19 нчы гасыр ахыры – 20 нче гасыр башына туры килә. Бу чорда Грабарь һәм Коровин эшләрен атарга була. Ачык җете натюрмортларны Машков һәм Куприн кебек рәссамнар тудыралар.

-Бу натюрмортка карап сез нәрсә әйтә аласыз? Сездә ул нинди хисләр кузгата?( ипи формаларының кытыршылыгыннан, төсләрнең бер-берсен алыштыруына кадәр соры, җирән, кызыл, сары,алсу һ.б. эшләнмәнең тәмлелеге күренә)

Натюрморт ясау эзлеклелеге һәм кагыйдәләре:

• Натюрморт эшләү чын- чынлап кызык һәм файдалы булсын өчен ул яхшы төзелгән һәм предметлар дөрес куелган булырга тиеш. Ә бу иҗатның башлангычы, ул гади булып күренергә мөмкин, ләкин алай түгел. Монда инде рәссамның зәвыгы һәм композицион сиземләве күренә.
• Сәнгатьтә кырыс рецептлар юк. Әмма натюрмортта билгеле бер кагыйдәләр бар.

1. Предметлар җыелмасы очраклы була алмый, аларны нәрсәдә булса берләштерергә тиеш, аларга билгеле бер тема, идея салынган булырга тиеш .Мәсьәлән, хезмәт кораллары, үсемлекләр, җиләк-җимеш һәм ашамлыклар, элеккеге яисә көнкүреш әйберләре.
2. Куелышның үзе. Әгәр дә предметларны бер- берләреннән ерак куйсак, композициядә бушлык күрергә мөмкин, артык якынайтсаң- артык авыр, зур булып чыгарга мөмкин. Бер сызык буенча бертөрле предметларны урнаштырсак- күңелсез бертөрлелек хисе тудыралар.. Якты яки караңгы предметлар, формалары буенча авыр һәм җиңелерәк, матуррак ( контрас ) булып чиратлашсалар яхшы була.
3. Натюрмортның композиция үзәге булырга тиеш- ул яисә иң эре, я иң җете, яисә иң чагылышлы. Ләкин композицион үзәк геометрик үзәк белән мәҗбүри туры килергә тиеш дигән сүз түгел.
4. Предметлар шулай төркемләнгән булырга тиешләр- инде бернәрсәне дә алырга , кузгатырга һәм өстәргә теләк булмаска тиеш.
5. Натюрмортта зур рольне фон уйный, рәсемнең арт ягы. Натюрмортта якын ук урнаштырылган фон, күз карашына таралырга, куелыштан читкә китәргә мөмкинлек бирми.
6. Иркен һәм җиңел алгы план. Бигрәктә авыр, эре предметлар каядыр артта булырга тиешләр, җиңелерәкләр- безнең алда, ә иң беренче план бөтенләй буш , ачык булырга, тиеш.

Физкультминут.

( Көзгесыман рәсем ясау ) күнегүе.

• Сезнең бурычыгыз натюрморт төзү. Предметларны кызык һәм урынлы булырлык итеп сайлап алырга һәм урнаштырырга. Үзеңнең фикер идеяңне анлатырга.

Сезгә тәгъдим ителгән предмет натураларыннан натюрморт төзергә.

1. Дөрес фон сайлап алырга
2. Эзләнү ысулы белән предметларны дөрес урнаштырырга.
3. Предметларны төсле кәгазьгә уратып алырга, кирәк дип тапсаң үз предметларын белән тулыландырырга.
4. Предметларны эшләп бетергә һәм ябыштырырга
5. Натюрмортка исем уйлап табарга.

( Укытучыга эшләрнең дөрес үтәлешен тикшергә)

Чынбарлыкны онытмаска, алма кувшиныннан зур булмаска тиеш.

VI.Дәресне йомгаклау.

-Сез бүген картиналарда нинди сүрәтләр белән эшләдегез?

— Нәрсә ул натюрморт? ( тере булмаган табигать предметлары чәчәкләр, тотылган балык, атылган кош һ.б.)

_ Натюрморт кешеләргә күп нәрсәләр турында сөйләргә мөмкин кояш турында хәтерләтергә, җәй яки башка вакыт турында, шатлык һәм ямансулык уятырга мөмкин.

Сез бүген үз эшләрегезне үзегез бәяләрсез, партадашыгыз белән киңәшергә мөмкин.

Укучылар үзләренең эшләрен бәялиләр.

натюрморт сүрәте белән открыткалар, журналдан һәм газетадан кисемнәр сайлап алып килергә.

Еллар үтә, вакыт елгасына аккан гөрләвекләр сыман

Ә көй, шигырьләр һәм рәсемнәр

Берөзлексез йөрәкләрне җилкендерәләр,

Чөнки сәнгатьнең яше юк, ә җаны бар.

Натюрморт өчен рәсемнәр

Сочинение по картине Петрова-Водкина Утренний натюрморт 6 класс (описание)

Блестящий чайник и яйца

Теперь стоит перейти к сюжету картины, к тому, что на ней изображено. Используя вид сверху, художник разместил на переднем плане стол оранжевого цвета. Однако поверхность стола не пуста, на ней находится блестящий чайник на ножках(а рядом лежит крышка от него), два яйца, сиротливо лежащих посредине, прозрачный стакан с чаем, стоящий на блюде. Там же лежит и ложка.

Букет

Стоит обратить внимание на бросающийся в глаза букет полевых цветов, которые стоят в небольшой прозрачной вазе. Рядом с ними небрежно валяется закрытый коробок спичек. Подле стола, с левой стороны картины видно голову сидящей собаки, которая завситливо посматривает на два яйца.

Какие же выводы по изображённому на картине мы можем сделать? Кто хозяин этой собаки и этого дома? Во-первых, можно предположить, что это жилище находится в сельской местности, поскольку букет цветов совершенно не похож на купленный в магазине. Скорее всего он собран собственноручно для украшения стола. Простая посуда и грубый стол только подтверждают это предположение.

Исходя из увиденного, можно догадаться, что хозяином дома является мужчина. Об этом свидетельствует минимум декора и аксессуаров, простота в посуде и в еде.

Также вполне вероятно, что этот мужчина одинок и живёт вместе с собакой. Этот факт подтверждают два яйца. Скорее всего, одно из них предназначено хозяину, а другое — его любимому питомцу.

Посуды для других жильцов на столе также не имеется.

Лёгкий завтрак хозяина свидетельствует о том, что, скорее всего, он отправляется на работу, возможно, связанную с физическим трудом, ведь с полным желудком работать физически довольно непросто. Соответственно, его возраст составляет 25-40 лет. Не исключено, что он работает в поле, где и нарвал цветов по пути домой, чтобы порадовать свой взор и взор своего любимца.

2 вариант сочинения для 6 и 5 класса

Художник изобразил простой деревенский завтрак. На улице раннее утро, комната залита солнечным светом. В центре картины стол. Он далеко не новый, его рыжеватого цвета поверхность покрыта царапинами. На обычном деревянном столе, даже не застеленном скатертью, стоит чудесный букет.

Нежно-голубые и желтые полевые цветы в прозрачной стеклянной вазе очаровывают своей красотой. Кажется, что стоит наклониться и почувствуешь их тонкий аромат. Стебли и листья светло-зеленого цвета прописаны с особой тщательностью.

Краткая биография Головина

А. Я. Головин (1863−1930) с детства был по-настоящему творческим человеком. Он родился в семье, где ценили искусство, с раннего возраста проявлял незаурядные музыкальные способности и серьёзно занимался пением и игрой на фортепиано.

Тягу к изобразительному искусству юноша обнаружил уже к концу обучения в гимназии. Благодаря тому, что его заметил видный в то время ботаник и агроном В. И. Железнов, он смог поступить в лучшие художественные заведения Москвы.

Большое влияние на творчество Головина оказала его поездка на выставку в Париж в 1889 году. Он проникся новейшими веяниями во французской живописи и некоторое время работал в одной из местных мастерских. Головин был прежде всего замечательным художником-декоратором. Он обеспечивал оформление Александринского и Мариинского театров — престижнейших в России XIX века.

В советское время художник продолжил деятельность декоратора и живописца.

Самые знаменитые работы:

• Для учеников 1-11 классов и дошкольников
• Бесплатные сертификаты учителям и участникам

Тема: Предметлар д өн ь ясын сүрәтләү- натюрморт.

-укучыларны сәнгать тарихында әйберләр дөньясын сүрәтләүнең күпкырлы булуы белән таныштыру

-укучыларның натюрморт жанры турында һәм аның композицион чишелешләренең үзенчәлекләре турында белемнәрен тирәнәйтү

— натюрморт төзергә өйрәтергә

-эстетик зәвык тәрбияләү

Җиһазлау: -рәсемнәр- натюрмортта предметларның композицион урнашу үрнәкләре, натюрморт рәсемнәре, предметларны сүрәтләгән карточкалар, төсле кәгазь , клей, кайчылар.

Сүзлек: натюрморт, Питер Клас, Виллем Клас, Хеда, И.Э. Грабар ь, И.А.Коровин.

II. Актуальләштерү.
III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.
IV. Ныгыту.
V. Йомгаклау.

Оештыру моменты

Дәрескә әзерлекләрен тикшерү.

Белемнәрен актуальләштерү һәм активлаштыру.

Дәреснең темасын билгеләү.

— Укучылар сез рәсем сәнгатенең нинди жанрларын беләсез? (портрет, пейзаж, натюрморт, көнкүреш жанры, тарихи жанр, әкияти жанр һ.б.)

Дәреснең темасын билгеләү.

Хәзер без сезнең белән картиналарның күчермәләрен карарбыз.( Слайд 2)

(Укучыларга натюрморт сурәтләнгән сәнгать әсәрләрен күрсәтәм. Дәреснең темасын укучылар үзләре ачыклыйлар.)

Укучылар, әйтегез әле, бу картиналарны нинди жанрга кертеп була ?

Укучылар: натюрморт жанрына.

Дөрес әйттегез. Димәк, безнең дәреснең темасы натюрморт темасына багышланачак .(Слайд1)

Сез бүген дәрестә сынлы сәнгатьнең иң матур жанрларыннан берсе- натюрморт белән танашырсыз, аның композицион чишелеш үзенчәлекләрен белерсез. Сезнең үзегезгә дә натюрморт төзергә туры киләчәк.

Натюрморт турында безне _______________ таныштырып китәр. (укучы чыгышы)

Натюрморт сынлы сәнгатьтә иң танылган жанр.

Натюрморт – 2 төрле тәрҗемә ителә. Голландиялеләр теленнән тәрҗемә иткәндә – “үле табигать” дигәнне аңлата., немец теленнән тәрҗемә иткәндә “әйберләрнең тыныч тормышы “дип тәрҗемә ителә. Натюрморт -ул тормыш-көнкүреш әйберләре, чәчәкләр, җиләк-җимеш, яшелчәләр һ.б. Ләкин алар үсеп утырган хәлдә түгел, ә өзеп, савытка яки өстәлгә куелган рәвештә сүрәтләнә.

Натюрморт 15 нче гасыр ахырларында Голландиядә һәм Испаниядә барлыкка килә. Натюрморт жанрындагы картиналар барокко стилендәге картиналарга якын булалар. Рәссамнар көндәлек тормышта үзләрен чолгап алган иң гади әйберләрне сүрәтләгәннәр. Бу жанр Голландиядә һәм Испаниядә моннан 400 ел элек килеп чыккан.

III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

Укытучы: Натюрморт өлкәсендә рәссамның бурычы әйбернең яисә предметларның үзләрен түгел, ә бәлки шул эпохадагы кешенең бу әйбергә мөнәсәбәтен чагылдыруда, ә алар аша әйләнә тирә дөньяга мөнәсәбәтен күрсәтүдә дә. Менә ни өчен 17 нче гасыр голланд натюрморты голландлыларның көнкүрешен чагылдыручы буларак барлыкка килгән. (Питер Клас, Вилем Клас Хеда )(3-7 Слайдлар )

Натюрморт буяулар уйнавы белән күзләрне шатландырырга, җан тынычлыгы бирергә дә мөмкин. Мәскәүдә сынлы сәнгать Музеенда Анри Матиссаның “Кызыл балыклар” дигән натюрморты эленеп тора. Кызыл балыклар аквариумда йөзгәне сүрәтләнгән. Шулай да бу композиция бездә шатлык хисе тудыра.

Рус сәнгатендә натюрморт 18 нче гасырда туа, ә аның чәчәк ату вакыты 19 нчы гасыр ахыры – 20 нче гасыр башына туры килә. Бу чорда Грабарь һәм Коровин эшләрен атарга була. Ачык җете натюрмортларны Машков һәм Куприн кебек рәссамнар тудыралар.

-Бу натюрмортка карап сез нәрсә әйтә аласыз? Сездә ул нинди хисләр кузгата?( ипи формаларының кытыршылыгыннан, төсләрнең бер-берсен алыштыруына кадәр соры, җирән, кызыл, сары,алсу һ.б. эшләнмәнең тәмлелеге күренә)

Синвейн төзү ( биш юллык шигырь)

Натюрморт ясау эзлеклелеге һәм кагыйдәләре:

Натюрморт эшләү чын- чынлап кызык һәм файдалы булсын өчен ул яхшы төзелгән һәм предметлар дөрес куелган булырга тиеш. Ә бу иҗатның башлангычы, ул гади булып күренергә мөмкин, ләкин алай түгел. Монда инде рәссамның зәвыгы һәм компози ц ион сиземләве күренә.

Сәнгатьтә кырыс рецептлар юк. Әмма натюрмортта билгеле бер кагыйдәләр бар.

Предметлар җыелмасы очраклы була алмый, аларны нәрсәдә булса берләштерергә тиеш, аларга билгеле бер тема, идея салынган булырга тиеш .Мәсьәлән, хезмәт кораллары, үсемлекләр, җиләк-җимеш һәм ашамлыклар, элеккеге яисә көнкүреш әйберләре.

Куелышның үзе. Әгәр дә предметларны бер- берләреннән ерак куйсак, композициядә бушлык күрергә мөмкин, артык якынайтсаң- артык авыр, зур булып чыгарга мөмкин. Бер сызык буенча бертөрле предметларны урнаштырсак- күңелсез бертөрлелек хисе тудыралар.. Якты яки караңгы предметлар, формалары буенча авыр һәм җиңелерәк, матуррак ( контрас ) булып чиратлашсалар яхшы була.

Натюрмортның композиция үзәге булырга тиеш- ул яисә иң эре, я иң җете, яисә иң чагылышлы. Ләкин композицион үзәк геометрик үзәк белән мәҗбүри туры килергә тиеш дигән сүз түгел.

Предметлар шулай төркемләнгән булырга тиешләр- инде бернәрсәне дә алырга , кузгатырга һәм өстәргә теләк булмаска тиеш.

Натюрмортта зур рол ь не фон уйный, рәсемнең арт ягы. Натюрмортта якын ук урнаштырылган фон, күз карашына таралырга, куелыштан читкә китәргә мөмкинлек бирми.

Иркен һәм җиңел алгы план. Бигрәктә авыр, эре предметлар каядыр артта булырга тиешләр, җиңелерәкләр- безнең алда, ә иң беренче план бөтенләй буш , ачык булырга, тиеш.

Физкультминут. ( Көзгесыман рәсем ясау ) күнегүе.

Сезнең бурычыгыз натюрморт төзү. Предметларны кызык һәм урынлы булырлык итеп сайлап алырга һәм урнаштырырга. Үзеңнең фикер идеяңне анлатырга.

IV.Ныгыту.
Практик эш.

С езг ә т ә гъ дим ителгән предмет натураларыннан натюрморт төзергә.

Дөрес фон сайлап алырга

Эзләнү ысулы белән предметларны дөрес урнаштырырга.

Предметларны төсле кәгазьгә уратып алырга, кирәк дип тапсаң үз предметларын белән тулыландырырга.

Предметларны эшләп бетергә һәм ябыштырырга

Натюрмортка исем уйлап табарга.

( Укытучыга эшләрнең дөрес үтәлешен тикшергә)

Чынбарлыкны онытмаска, алма кувшиныннан зур булмаска тиеш.

VI.Дәресне йомгаклау.

-Сез бүген картиналарда нинди сүрәтләр белән эшләдегез?

— Нәрсә ул натюрморт? ( тере булмаган табигать предметлары чәчәкләр, тотылган балык, атылган кош һ.б.)

_ Натюрморт кешеләргә күп нәрсәләр турында сөйләргә мөмкин кояш турында хәтерләтергә, җәй яки башка вакыт турында, шатлык һәм ямансулык уятырга мөмкин.

Сез бүген үз эшләрегезне үзегез бәяләрсез, партадашыгыз белән киңәшергә мөмкин.

Укучылар үзләренең эшләрен бәялиләр.

Өйгә эш: натюрморт сүрәте белән открыткалар, журналдан һәм газетадан кисемнәр сайлап алып килергә.

Физика дәресендә безне кояш спектрының төсләрен ничек истә калдырырга өйрәттеләр. «Һәр аучы Фазанның кайда утырганын белергә тели» — бу җиде төп чәчәк: кызыл, кызыл, кызгылт сары, яшел, зәңгәр һәм шәмәхә төсләре.

Тик, әлбәттә, рәссам алардан «чиста кыяфәттә»файдаланмый. Палитра осталары алу өчен төп чәчәкләр.

Мин флористикада белгеч түгел, әмма «аристократик» пионнар һәм роза, гади ирисалар һәм лалә чәчәкләрне, тыйнак зәңгәр, тәреч рәвешендә күрә алам,

Рогами (сущ.) и (союз) копытами (сущ.) обороняются (глагол) от (предлог) злых (прилаг.) волков ( сущ ) сильные ( прилаг ) лоси ( сущ )
сущ — сущиствительное
прилаг — прилагательное

Ход занятия:
Вос-ль: отгадайте-ка, ребятки,о чём речь в моей загадке?

Кто поляны белит белым

И на стенах пишет мелом?

Шьёт пуховые перины,

Узор рисует на витринах?

Вос-ль: правильно, это зима!

Давайте вспомним зимние месяцы

Вос-ль: молодцы! Думаю, зима очень довольна. Ребята, а когда вы слышите слово зима, что вы представляете?

Тихо, тихо, как во сне,

Падает на землю… снег.

С неба всё скользят пушинки –

На посёлки, на лужок

Всё снижается… снежок.

Вот веселье для ребят –

Всё сильнее… снегопад.

Все бегут вперегонки,

Все хотят играть в… снежки.

Словно в белый пуховик,

Рядом — снежная фигурка –

Это девочка… Снегурка

На снегу-то, посмотри, —

С красной грудкой… снегири

Словно в сказке, как во сне,

Землю всю украсил… снег.

Вос-ль: Молодцы! С этим заданием вы справились! Что вы можете сказать о зиме в наших краях? Какая она?

Вос-ль: зима бывает разная – суровая, холодная, злая, вьюжная, колючая или белоснежная, весёлая, волшебная, чудесная.

Постарайтесь украсить историю особенными словами и выражениями.

Зима пришла, словно… хозяйка, волшебница.

Выпал первый снег. Он был… белый, пушистый, мягкий.

Он украсил землю, как… ковёр, покрывало.

Деревья похожи на… сказочные фигуры, статуи, богатырей, снежных людей.

Мороз быстро превращает воду в… лёд, и тогда она похожа на… стекло, зеркало.

Оконные стёкла украшены узорами, они … красивые, чудесные, необычные.

Весь мир похож на… сказку, волшебную страну, дворец Снежной королевы.

Дети: в лесу тишина.

Вос-ль: Чем пахнет воздух в лесу?

Вос-ль: Посмотрите на лес, расскажите: какой он?

Снег пушистый как…

Снег мягкий как…

Снег нежный как…

Ветер колючий как…

Ветер холодный как…

Лёд гладкий как…

Наше дыхание тёплое как…

Снежинки кружатся как…

Снежок тает как…

Сосулька плачет как…

Зайчик прыгает как…

Зайчик мчится быстро как…

Вос-ль: пора возвращаться в детский сад. Как снежинки покружитесь и в нашем саду окажитесь! Сегодня мы с вами говорили о зиме, а сейчас мы с вами сделаем ментальную карту и подведем итог нашего занятия

Иван Фомич Хруцкий – всемирно известный живописец, мастер натюрморта (основатель русского натюрмортного жанра) и портретист, академик Петербургской Академии живописи.

Биография Ивана Фомича Хруцкого

Художник Иван Фомич Хруцкий (Ян Томашевич Хруцкий) родился в январе 1810 года в белорусской губернии, в семье греко-римского священника, шляхтича (дворянина) Фомы (Томаша) Хруцкого.

Несколько лет Иван Хруцкий учился в Полоцком высшем пиарском училище, где получил среднее художественное образование, которого оказалось недостаточно для поступления в Петербургскую Академию живописи.

В 1827 году Иван Фомич приехал в Петербург и два года брал уроки живописи у английского художника Дж. Доу, а одновременно посещал Императорскую Академию художеств, как вольнослушатель.

В 1830 году Ивана Хруцкого приняли в Академию, где учителями будущего художника стали выдающиеся мастера живописи К.П. Брюллов, Ф.А. Бруни, А.Г. Варнек, М.Н. Воробьев.

Портрет неизвестной в белом платье, с книгой

В сентябре 1839 года Иван Хруцкий становится академиком живописи. За отличные труды в портретной, пейзажной и особенно по живописи плодов и овощей.

Удивительно, но после получения академического звания художник прекращает писать эффектные натюрморты.

В конце 1839 года умирает отец художника, и Иван Хруцкий оставляет Петербург – в этот город он больше не вернется.

В Полоцком уезде художник покупает имение Захарничи, строит по собственному проекту дом и живет в имении практически безвыездно. Он не стал затворником, ездил в гости и принимал соседей, но из губернии уже не выезжал – ему хватало тем и вдохновения в своём доме.

Скончался Иван Фомич Хруцкий в январе 1885 года, похоронен в своём имении, в родовом склепе.

Якуповның «Хөкем алдыннан» картинасы Советлар Союзы Герое шагыйрь Муса Җәлилнең әсирлектәге тормышын, батыр көрәшен сурәтли.

Җәлил хөкем алдыңда, фашистлар аннан сорау алалар.

Капма — каршы ике дөнья кешеләре очрашкан.

Берсе − Муса Җәлил − шагыйрь, көрәшче.

Икенчеләре − фашистлар, кешеләрне җәзалап тәм табучы, дөньяны канга батыручылар.

Алгы планда Муса Җәлил горур басып тора.

Аның нәфрәт тулы күзләрендә кискенлек һәм катгый караш чагыла.

Ул фашистларга кыю рәвештә батырып карап тора.

Җәлилнең буйсынмас килеш — кыяфәте туган иленә бирелгәнлеген раслый.

Төрмә киемнәреннән булса да, шагыйрьнең өсте — башы пөхтә, җыйнак.

Өстендә иске телогрейка, муенына төрмә номеры тагылган.

Рәссам герой — шагыйрьнең эчке ныклыгын, көчле ихтыярын бирә алган.

Бу күренештә Муса Җәлилнең килеш — торышы нәкъ үзе язган шигырьгә туры килә : Мин тез чүкмәм, катыйль, синең алда, Кол итсәң дә, тоткын итсәң дә, Үләм икән — үләм аягүрә, Балта белән башым киссәң дә.

Хөкем итүче фашистлар шагыйрьгә каршы утырганнар.

Аларның йөзендә борчылу, тынычсызлану сизелеп тора.

Креслога хуҗаларча киерелеп утырганы М.

Җәлилгә гаҗәпләнеп, буйсындырырга көче җитмәүдән, аңа ачу белән карый, аның җиңендә − свастика (фашистлар эмблемасы, очларын тигез итеп бераз бөгеп ясалган төре).

Аның борчылуын кулында төтенләп, дерелдәп яна торган трубкасы да сиздерә.

Зур чиндагы фашистларның икенчесе ачуыннан урыныннан сикереп торган, шагыйрьнең буйсынмас характерына аптырап, моны нишләтергә дигән сыман, аңа нәфрәт белән карап тора.

Ә өченчесе, ачулы каушавын басу өчен, зажигалка кабызып, телефоннан сөйләшә, кемнәндер киңәш, ярдәм сорый булса кирәк : йөзе тынычсыз, хәсрәтле күренә.

Ишек төбендәге төрмә сакчысының да кичерешләре бик киеренке, җанлы : аның күз карашында шагыйрьнең ныклы ихтыярына, туган иленә турылыклы булуына гаҗәпләнү катнаш соклану чалымнары да сизелә.

Гүя ул, үз хезмәтенең түбәнлегенә үртәлеп, күңелсез уйларга баткан.

Тиздән фашизмның җиңеләчәген бүлмә эчендәге җиһазлардан да белергә мөмкин.

Стенадагы рамда Гитлер рәсеменең яртысы гына күренә.

Бүлмә шактый җиһазлы : люстра, креслолар, зур, авыр өстәл.

Өстәлдә фашистларның төрле үзәкләрен тоташтыра торган телефоннары, бөркет рәсемле кара савыты һәм өзлексез тартуны белдереп торган тәмәке төпчекләре, ә бераз читтәрәк аларның купшы перчаткалары һәм фуражкалары ята.

Рәссам Харис Якупов Җәлилнең горур торышына капма — каршы итеп, фашистларның эчке борчылулары аша аларның җиңелә баруларын, тиздән халыклар хөкеме алдына басарга тиешлекләрен ачык гәүдәләндергән.

Читайте также:

• Сочинение про гагина из рассказа ася
• Урок сочинение по картине шишкина утро в сосновом лесу 7 класс
• Муму как протест против рабства сочинение
• Вовка примчался через десять минут сочинение
• Сочинение на тему твардовский

Другие предметы, 11.12.2020 18:36, MrCrative25

Всего ответов: 3

Посмотреть ответы

Другие вопросы по Другим предметам

Объём большого контейнера 48 кубометров. объём маленького контейнера на 40 кубометров меньше. сколько кубометров груза можно отправить в этих контейнерах? во сколько раз меньше об…

Другие предметы

28.02.2019 22:30

2. в трапеции авсd ad – большее основание. через вершину с проведена прямая, параллельная ав, до пересечения с ad в точке е, de=6 см, ае=9 см. найдите: 1) длину средней линии трап…

Другие предметы

01.03.2019 16:00

Составить программу случайного выбора трех дисциплин, по которым придется сдавать экзаме-ны, из предлагаемых на выбор четырех (всего возможно 4 варианта выбора)….

Другие предметы

02.03.2019 04:20

Звуко буквенный разбор слова ведёрко…

Другие предметы

02.03.2019 05:30

Как вести себя при всрече с милицией…

Другие предметы

03.03.2019 13:00

Найдите длину стороны равностороннего треугольника, если его медиана равна 5 корень из 3…

Другие предметы

03.03.2019 18:30

Знаешь правильный ответ?

Сочинение 5 сласс по татарскому языку по картине харис якупов канэфер чэчэге​…

Вопросы по предметам

Сделай синтаксический разбор предложения. Снег нестерпимо сверкал на солнце.​…

Русский язык

03.12.2020 17:20

Как вы понимаете выражение: ростом повыше по жизни мудрее​…

Русский язык

03.12.2020 17:20

Какие преимущества по сравнению с наземными животными дает земноводным их образ жизни ?…

Биология

03.12.2020 17:20

Зачем нужно богатство и нужно ли оно?…

Литература

03.12.2020 17:20

ответить на вопросы: Что изучает Орфография, Словообразование?…

Русский язык

03.12.2020 17:20

сделайте краткое сочинение на это картину: Ф. ТОЛСТОЙ. «Цветы, фрукты, птица»УМОЛЯЮ…

Русский язык

03.12.2020 17:20

пожайлуста​…

Русский язык

03.12.2020 17:20

со со словами classroom, desk, exercise book, lesson, student, teacher, textbook, uniform составить по одному предложению.​…

Английский язык

03.12.2020 17:20

Tga = 2, где α – острый угол.​…

Геометрия

03.12.2020 17:20

помагите полный ответ надо ​…

Литература

03.12.2020 17:20

Случайные вопросы

Популярные вопросы

• Площа спортзалу прямокутної форми 3200 квадратних…28.02.2019 02:50
• Ккаким формам жизни относятся бактерии и сине зеле…28.02.2019 19:30
• Рассчитайте массу осадка, который образуется при с…28.02.2019 20:50
• Вотличие европейских революций середины 19 века от…01.03.2019 02:40
• Объяснитье значение фразеологизмов и выделенных сл…01.03.2019 03:40
• Cколько в октябре воскресений, если 1 октября — по…02.03.2019 04:20
• С: для образования средней соли к раствору серной…02.03.2019 19:20
• На экскурсию отправляются 260 человек. сколько нуж…02.03.2019 21:00
• На 32кг хлеба идёт 24кг муки. сколько килограмм му…03.03.2019 03:50
• Звуко-буквеный разбор слова подхвачу…03.03.2019 04:50

( 1 оценка, среднее 4 из 5 )

Обновлено: 11.03.2023

Төзеде: татар теле һәм әдәбияты укытучысы Сабирова Т.Г.

Максат: “Әнкәй”, “Клиндерләр эзлим” шигырьләрен анализлау аша шагыйрьнең әнисенә булган мәхәббәтен укучыларга җиткерү;

укучыларның сөйләм телен үстерү һәм сәнгатьле уку күнекмәләрен камилләштерү;

әниләргә карата хөрмәт һәм мәхәббәт хисләре тәрбияләү, иҗатка омтылыш булдыру.

Җиһазлау: шагыйрь портреты, компьютер, , китап күргәзмәсе, , тактада эпиграф: “Ата-ананы хөрмәт иткән , аларга хезмәт күрсәткән, күңелләрен хуш кылган уллар- кызлар Аллаһы тәгаләнең дустыдыр”. ( Мәүлә Колый, 17 нче йөз шагыйре)

Дәрес барышы

I . Оештыру. Уңай психологик халәт булдыру.

-Исәнмесез, укучылар. Ягез әле , бер-беребезгә карап елмайыйк. Сез бик ягымлы, матур. Шушы җылы мөгамәләдә дәресебезне башлап җибәрик.

II . Өй эшен тикшерү. СИНГЛ РАУНД РОБИН структурасы кулланыла.

Укучылар, без алдагы дәрестә кайсы шагыйрьнең тормыш юлын һәм иҗатын өйрәндек?

Шагыйрь ничәнче елда һәм кайда туган?

Әти-әнисе турында нәрсәләр беләсез?

С.Хәкимнең язу стиле нинди?

С. Хәкимнең танылган шагыйрь булуын ничек дәлилли аласыз?

“ С. Хәким — фронтовик-шагыйрь” дип тә әйтәбез. Сугышта күрсәткән батырлыгы өчен нәрсә белән бүләкләнә?

Шагыйрь, сугыштан кайткач та, иҗат эшен ташламый. Сәламәтлеге бик начарланып кайта, ләкин тормыш иптәше аны бала тәрбияләгән кебек карый.

Шулай, сугыштан кайткач, Бауман урамы буйлап бара икән. Радиодан Зифа Басыйрова башкаруында “Юксыну” җыры яңгырый. Диктор “халык җыры” дип игълан итә. Ә бу шигырьнең авторы кем була инде?

Шигырьдә нәрсә турында сүз бара иде?

III. Яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.

-Менә шул сагыну, ярату хисләре башка шигырьләргә дә күчә. Ярату төрле-төрле була бит: дусларны, туганнарны, әти-әниләрне ярату. Ә әниләргә булган мәхәббәт хисен С.Хәким “Әнкәй”, “Клиндерләр эзлим” шигырьләрендә сурәтли. Безнең бүгенге дәрестә максатыбыз: әлеге ике шигырьне укып фикер алышу, авторның әнисенә булган мөнәсәбәтен күрсәтү һәм шундый тойгыларны үзебездә дә булдыру.

Әйдәгез, эпиграф белән танышыйк. Сез бу сүзләрне ничек аңлыйсыз? Бүген дә актуальме?

“Әнкәй” шигыренә мөрәҗәгать итик. (Укытучы шигырьне үзе сөйли.)

Шигырьне чылбырлап та укып карыйк.

ФИНК-РАЙТ-РАУНД РОБИН структурасы кулланыла.

Шигырь кемгә багышланган?

Әниләргә хас сыйфатларны әйтегез әле.

Шигырьдә әни кайсы урында, кайда сурәтләнә? (Кое янында)

Ни өчен? (Чөнки кое янына кеше җыела, анда төрле хәбәрлә ишетергә мөмкин.)

Укучылар, дәреслектә бирелгән рәсемгә карагыз әле. Сездә нинди фикерләр туды?

Бала чагында һәрберебезгә әти-әниләр, һичсүзсез, бик кирәк. Ни өчен?

Ә үскәч, әниләр яныннан читкә киткәч? Шагыйрь бу фикерне кайсы юлларда әйтә? ( Үзебез дә зурлар булгач, безгә әниләребезнең акыллы киңәшләре бигрәк тә кирәк. “Шул сүзләрең синең искә төшә,

Юнәлсәм дә менә кай якка “, ди шагыйрь)

“Бала күңеле далада” дип үпкәли әни. Нигә үпкәләргә мөмкин соң ул?

( Әнисе көткән чакларда бала кайтмый.)

Бик дөрес, укучылар. Ә менә шушы фикерне халык ничек әйтә? Әлеге әйтемнең беренче өлеше ничек иде? ( “Ана күңеле балада”.)

Фикерегез, җавабыгыз белән килешәм. Соңгы ике юлга кабат мөрәҗәгать итик. Бу юллар белән шагыйрь нәрсә әйтергә тели? ( Тулы чиләк белән очрау — яхшы фал. Башкаларның юлы уңа. Изге күңелле кеше генә шулай эшли. )

Сез шагыйрьнең фикерләре белән килешәсезме?

Шагыйрь әнисенең күңелен әнә ничек сурәтләгән. Ә сезнең әниләрегезгә карата нинди әйтер сүзләрегез бар микән ?

Үзеңне сынап кара!

3 вариантта шигырь язу башкарыла.

1 в. Әни, нинди ягымлы син,

2 в. Терәк сүзләр; әнием, бәгырем, кадерлем, үстердең, назлап, онытмам, сагынам, рәхмәтем.

кулларың – улларың; йөзләре – күзләре; уятуыңны – озатуыңны, әнием – бәбиең.

Физкультминут. ФОЛОУ ЗЕ ЛИДЕР структарасы ярдәмендә.

Шагыйрьнең әнисенә мәхәббәте башка шигырьләрдә дә, мәсәлән, “Клиндерләр эзлим”дә дә урын алган.

Бер карасаң, шигырьне утырдың да яздың кебек. Ә бит шигырьне язарга нәрсәдер этәрә. Казанда студент чагында миңа үземә шәхсән С.Хәким белән очрашырга туры килде. С. Хәким менә без хәзер укыячак шигырьнең ничек язылганын, әнисенең һәрвакыт клиндер алып кайтырга үтенүен, аның чынлап та клиндер яратуын искә алып сөйләде.. Димәк, шигырь юктан гына язылмый икән, ниндидер эчке көч була.

Ә сез клиндер сүзен аңлыйсызмы?

Клиндер – төче камырдан боҗра формасында ясап пешерелгән күмәч.

Сәнгатьле итеп, үзебез дә укып чыгыйк.

Лирик герой әнисенә күчтәнәчкә дип нәрсә эзли?

Әнисе үзе үтенәме, әллә лирик герой шуны алырга телиме?

Ә нәрсә алып кайтасы килә?

Кайвакытта үзе кайта алмаса , яки башкача, клиндерләрне җибәрергә дә туры килгәндер. Лирик герой бу хәлне ничек кабул итә?

Лирик герой әнисенең теләген үтиме?

Кайсы юллардан ачыклыйбыз?

Димәк, шагыйрь әнисен бик ярата.

С. Хәким үзенең әнисен, хатынын, балаларын яраткан, хөрмәт иткән. Атаның мәхәббәте балаларына да күчкән. Аның улы, Татарстан Республикасы Президенты М.Шәймиевнең киңәшчесе Рафаэль Хәкимов, әтисенең иҗатын укучыларга якынайту өчен күп көч куя. 2005 елда “С.

Хәкимнең яңа көне” исемле фильм төшерелгән. Әлеге фильм беренче халыкара фестивальдә “Милли тради ц ияләргә сак караш” номина ц иясендә беренче урынны алды.

Кеше китә, җыры кала, диләр. Шагыйрь мәңгегә китте, җыры калды, шигырьләре калды.

Укучылар, ә сезнең күңелегездә С.Хәкимнең нинди шигырьләре урын алды?

Автор бу шигырьләре белән нәрсә әйтергә тели?

V. Өй эше бирү.

— Өйдә әниләр турында яки туган як авыл хакында шигырь яки мәкалә язарга омтылыгыз.

Әни – һәр кеше өчен иң якын, иң кадерле кеше. Ул безгә әлеге дөньяда яшәү хокукын, тормыш биргән. Бала иң беренче сүзендә “әни” дип, юкка әйтмидер. Һәр әни үзенең баласы турында кайгыртып калмыйча, анда кешелеклелек, әдәплелек сыйфатларын да тәрбияли. Әни безне мөстә – кыйль фикер йөртергә, үзебезнең хаталарны танырга ярдәм итә. Тормышның булачак һәм үткән көннең кадерен белергә өйрәтә. Нәкъ әни безгә кешенең кадерен белергә, туганнарың турында кайгыртырга, өлкәннәрне хөрмәт итергә өйрәтте. Бары әни генә синең уңышларыңа һәм ирешкән дәрәҗәләреңә чын күңелдән куана.

Әни – безнең киңәшче.Ул безгә дөресен әйтүче, хаталарыбызны төзәтеп, туры юлга бастыручы. Хәтта өлкән кешеләр дә еш кына әниләренә мөрәҗәгать итәләр. Һәр кеше үз әнисен үзенчә ярата: кемдер аңа матур сүзләр белән эндәшсә, кемдер өй эшләрен эшләргә ярдәм итә, әнисе турында кайгырта. Начар әниләр булмый. Әни кеше беркайчан да үз баласын алдамый. Җир йөзендә һәр әни баласы өчен хәтта сәламәтлеген дә кызганмый. Әни безнең яратуны таләп итмичә, чын күңеленнән, ихластан ярата.

Әлбәттә, мин үземнең әниемне яратам һәм хөрмәт итәм. Ул минем бик яхшы, юмарт һәм гадел. Үзеңең серләреңне сөйләп була торган, гел киңәшләр сорап була торган кешең булуы – зур бәхет. Әнием кояш кебек, гел балкып, һәрберебезнең күңелен күрүче нур кебек. Аннан башка дөньяны күз алдына китерергә дә куркам. Әнием мине бик күп нәрсәләргә өйрәтте. Мин аңа бик рәхмәтле.

Һәрберебез дә әниләрнең эшләгән яхшылыклары өчен рәхмәтле булырга тиеш. Беркайчан да үз әниеңне онытма, чөнки аны дуслар да, акча да алыштырга алмый.

Әниегезнең кадерен белегез һәм яратыгыз!

“САМЫЙ ДОРОГОЙ ЧЕЛОВЕК”

Мама – это самый родной, близкий и дорогой человек для каждого из нас. Она дала нам самое ценное, что мы имеем – нашу жизнь. Не зря первое слово, которое произносит ребёнок — “мама”. Каждая мама не только заботится о своём ребёнке, но и старается привить ему самые лучшие человеческие качества. Мама учит нас самостоятельно принимать решения, признавать свои ошибки. Она учит нас ценить жизнь и каждое прожитое мгновенье. Именно она научила нас ценить людей, заботиться о близких и уважать старших. Только мама всегда будет искренне радоваться нашим успехам и достижениям.

Конечно же, я очень люблю и уважаю свою маму. Она у меня очень добрая и справедливая. Какое же это счастье осознавать, что есть человек, которому в любой момент можно рассказать что-либо или поделиться каким-то секретом и быть уверенным в том, что всё это останется между вами. Моя мама, как солнце, светит каждому в нашем доме. Я даже боюсь представить, что бы я без неё делала. Мама научила меня многому, я безумно благодарна ей за это.

Каждый из нас благодарен своей маме за всё, что она делает для нас. Не нужно никогда забывать о своих матерях, ведь никакие друзья, деньги не смогут заменить нам нашу родную маму.

Әни – һәр кеше өчен иң якын, иң кадерле кеше. Ул безгә әлеге дөньяда яшәү хокукын, тормыш биргән. Бала иң беренче сүзендә “әни” дип, юкка әйтмидер. Һәр әни үзенең баласы турында кайгыртып калмыйча, анда кешелеклелек, әдәплелек сыйфатларын да тәрбияли. Әни безне мөстә – кыйль фикер йөртергә, үзебезнең хаталарны танырга ярдәм итә. Тормышның булачак һәм үткән көннең кадерен белергә өйрәтә. Нәкъ әни безгә кешенең кадерен белергә, туганнарың турында кайгыртырга, өлкәннәрне хөрмәт итергә өйрәтте. Бары әни генә синең уңышларыңа һәм ирешкән дәрәҗәләреңә чын күңелдән куана.

Әни – безнең киңәшче.Ул безгә дөресен әйтүче, хаталарыбызны төзәтеп, туры юлга бастыручы. Хәтта өлкән кешеләр дә еш кына әниләренә мөрәҗәгать итәләр. Һәр кеше үз әнисен үзенчә ярата: кемдер аңа матур сүзләр белән эндәшсә, кемдер өй эшләрен эшләргә ярдәм итә, әнисе турында кайгырта. Начар әниләр булмый. Әни кеше беркайчан да үз баласын алдамый. Җир йөзендә һәр әни баласы өчен хәтта сәламәтлеген дә кызганмый. Әни безнең яратуны таләп итмичә, чын күңеленнән, ихластан ярата.

Әлбәттә, мин үземнең әниемне яратам һәм хөрмәт итәм. Ул минем бик яхшы, юмарт һәм гадел. Үзеңең серләреңне сөйләп була торган, гел киңәшләр сорап була торган кешең булуы – зур бәхет. Әнием кояш кебек, гел балкып, һәрберебезнең күңелен күрүче нур кебек. Аннан башка дөньяны күз алдына китерергә дә куркам. Әнием мине бик күп нәрсәләргә өйрәтте. Мин аңа бик рәхмәтле.

Һәрберебез дә әниләрнең эшләгән яхшылыклары өчен рәхмәтле булырга тиеш. Беркайчан да үз әниеңне онытма, чөнки аны дуслар да, акча да алыштырга алмый.

Әниегезнең кадерен белегез һәм яратыгыз!

“САМЫЙ ДОРОГОЙ ЧЕЛОВЕК”

Мама – это самый родной, близкий и дорогой человек для каждого из нас. Она дала нам самое ценное, что мы имеем – нашу жизнь. Не зря первое слово, которое произносит ребёнок — “мама”. Каждая мама не только заботится о своём ребёнке, но и старается привить ему самые лучшие человеческие качества. Мама учит нас самостоятельно принимать решения, признавать свои ошибки. Она учит нас ценить жизнь и каждое прожитое мгновенье. Именно она научила нас ценить людей, заботиться о близких и уважать старших. Только мама всегда будет искренне радоваться нашим успехам и достижениям.

Конечно же, я очень люблю и уважаю свою маму. Она у меня очень добрая и справедливая. Какое же это счастье осознавать, что есть человек, которому в любой момент можно рассказать что-либо или поделиться каким-то секретом и быть уверенным в том, что всё это останется между вами. Моя мама, как солнце, светит каждому в нашем доме. Я даже боюсь представить, что бы я без неё делала. Мама научила меня многому, я безумно благодарна ей за это.

Каждый из нас благодарен своей маме за всё, что она делает для нас. Не нужно никогда забывать о своих матерях, ведь никакие друзья, деньги не смогут заменить нам нашу родную маму.

Ришат Тухватуллин | OFFICIAL запись закреплена

АНА. Бөек исем.
Нәрсә җитә ана булуга,
Хатыннарның бөтен матурлыгы,
Бөтен күрке — ана булуда!
Һади Такташ.

Розалия Төхвәтуллина иҗат иткән җырлар! Рәхмәт сезгә шундый матур җырларыгыз өчен. Алдагы көннәрдә дә матур җырлар иҗат итергә язсын сезгә!

Сездә Төхвәтуллиннар семьясында барсыда бар, Бик Зур Рәхмәт Сезгә. Изгелекләрегез үзегезгә меңләтә әйләнеп кайтсын. Ж,ырларыгыз моңлы, матур чын күңелдән чыккан сүзләр белән язылган. Бәхетле, Сау — Сәләмәт булыгыз.

Обычно забота о ребенке ложится на плечи матери , за исключением немногого. Мать никогда не тяготится этим , она гордо несет эту ношу , невзирая на любые трудности ! Результатом такого самоотверженного труда вырастает Человек с большой буквы , каким в данном случае является наш любимый всеми Ришат ! Мама в его жизни не только человек по- матерински любящий , оберегающий от всяких невзгод и неудач , она является другом , помощником по творчеству Такое в простых обычных семьях я до сих пор не встречала ! Беспредельная радость матери , которая может помочь в становлении жизни взрослого сына и какова благодарность сына матери — мы это успеваем заметить в короткие промежутки времени на концертах и по видеозаписям . Честь и хвала вам , наши дорогие МАМА и СЫН .

Рушан Измайлов

Читайте также:

• Макар девушкин маленький человек сочинение
• У сильного всегда бессильный виноват сочинение
• Борьба народа как спасение россии сочинение
• Природа источник радости и счастья сочинение
• Итоговое сочинение кировская область результаты

Күренекле рәссам Х. Якуповның «Хөкем алдыннан» картинасы Советлар Союзы Герое шагыйрь Муса Җәлилнең әсирлектәге тормышын, батыр көрәшен сурәтли.
Моабит төрмәсе. Җәлил хөкем алдыңда, фашистлар аннан сорау алалар. Капма-каршы ике дөнья кешеләре очрашкан. Берсе − Муса Җәлил − шагыйрь, көрәшче. Икенчеләре − фашистлар, кешеләрне җәзалап тәм табучы, дөньяны канга батыручылар.
Алгы планда Муса Җәлил горур басып тора. Аның нәфрәт тулы күзләрендә кискенлек һәм катгый караш чагыла. Ул фашистларга кыю рәвештә батырып карап тора. Җәлилнең буйсынмас килеш-кыяфәте туган иленә бирелгәнлеген раслый.
Төрмә киемнәреннән булса да, шагыйрьнең өсте-башы пөхтә, җыйнак. Өстендә иске телогрейка, муенына төрмә номеры тагылган. Рәссам герой-шагыйрьнең эчке ныклыгын, көчле ихтыярын бирә алган. Бу күренештә Муса Җәлилнең килеш-торышы нәкъ үзе язган шигырьгә туры килә:
Мин тез чүкмәм, катыйль, синең алда,
Кол итсәң дә, тоткын итсәң дә,
Үләм икән — үләм аягүрә,
Балта белән башым киссәң дә.
Хөкем итүче фашистлар шагыйрьгә каршы утырганнар. Аларның йөзендә борчылу, тынычсызлану сизелеп тора. Креслога хуҗаларча киерелеп утырганы М. Җәлилгә гаҗәпләнеп, буйсындырырга көче җитмәүдән, аңа ачу белән карый, аның җиңендә − свастика (фашистлар эмблемасы, очларын тигез итеп бераз бөгеп ясалган төре). Аның борчылуын кулында төтенләп, дерелдәп яна торган трубкасы да сиздерә. Зур чиндагы фашистларның икенчесе ачуыннан урыныннан сикереп торган, шагыйрьнең буйсынмас характерына аптырап, моны нишләтергә дигән сыман, аңа нәфрәт белән карап тора. Ә өченчесе, ачулы каушавын басу өчен, зажигалка кабызып, телефоннан сөйләшә, кемнәндер киңәш, ярдәм сорый булса кирәк: йөзе тынычсыз, хәсрәтле күренә. Ишек төбендәге төрмә сакчысының да кичерешләре бик киеренке, җанлы: аның күз карашында шагыйрьнең ныклы ихтыярына, туган иленә турылыклы булуына гаҗәпләнү катнаш соклану чалымнары да сизелә. Гүя ул, үз хезмәтенең түбәнлегенә үртәлеп, күңелсез уйларга баткан.
Тиздән фашизмның җиңеләчәген бүлмә эчендәге җиһазлардан да белергә мөмкин. Стенадагы рамда Гитлер рәсеменең яртысы гына күренә. Бүлмә шактый җиһазлы: люстра, креслолар, зур, авыр өстәл. Өстәлдә фашистларның төрле үзәкләрен тоташтыра торган телефоннары, бөркет рәсемле кара савыты һәм өзлексез тартуны белдереп торган тәмәке төпчекләре, ә бераз читтәрәк аларның купшы перчаткалары һәм фуражкалары ята. Рәссам Харис Якупов Җәлилнең горур торышына капма-каршы итеп, фашистларның эчке борчылулары аша аларның җиңелә баруларын, тиздән халыклар хөкеме алдына басарга тиешлекләрен ачык гәүдәләндергән.

Оцени ответ

---

Әбдрәшитова Миләүшә, Биектау районы Коркачык мәктәбе укытучысы

---

Картина- кеше фикерен график ысул белән чагылдыру чарасы. Мәктәптә картина-рәсем белән эшләүнең төп максаты-андагы вакыйгаларны йөрәк аша үткәреп, күңел күзе белән карый, аңлый белергә өйрәтү.

Бу иҗади эш балаларның сүзлек запасын баета, сүзне урынлы кулланырга өйрәтә, картинаны караганда “укырга”: аны бербөтен итеп түгел, ә аерым-аерым өлешләрен дә күрергә өйрәнәләр. (Бүгенге укучыларыбызга нәкъ менә күзәтүчәнлек, күңел күзе белән күрә белү сәләте җитешми дә бит.)

Катлаулылык дәрәҗәсенә карап, картинаны күзәтүгә берничә минут вакыт бирелә. Укытучы исә балаларның игътибарын сораулар, аңлатучылар белән бүләргә тиеш түгел. Яхшылып карап бетергәннәренә ышанганнан соң гына дәресне дәвам итәргә мөмкин.

Балалар картина буенча әңгәмәдә актив катнашырга тиеш. Әңгәмә эчтәлекле булсын өчен, сорауларны дөрес, аңлаешлы итеп бирергә кирәк. Алар билгеле бер эзлеклелектә, берсен-берсе тулыландырып барсын, баланың игътибарын читкә юнәлтмәсен. Әлеге сораулар хикәя төзү өчен план хезмәтен үтәсен.

Картинаның исеме аның төп эчтәлеген чагылдырырга тиеш. Укучылар үзләре картинага исем биреп карасыннар. Исем кыска, хәтердә калырлык, образлы булсын. Балалар картинаның эчтәлеген аңласалар, исем сайлау әллә ни кыенлык тудырмый.

Картина белән эшләгәндә, план төзү мөһим. Ул уй-фикерләрне тәтипкә сала, әйтер сүзеңне кыска һәм ачык итеп формалаштырырга ярдәм итә. План иҗади эшләргә, сөйләмне эзлекле итеп төзергә ярдәм итә. Башта үрнәк план күрсәтелә. Аның белән танышкач, тактага күмәк төзелгән план языла. Берничә укучы план буенча сөйли. Җаваплар тулыландырыла, өстәмәләр кертелә.

Картина буенча эш сочинение язу белән төгәлләнә. Укучылар дәрестә анализланган текстны дәфтәргә язалар. Башкача да эшләргә мөмкин. Башта картина буенча күмәк эш алып барыла. Һәр укучы иҗади хикәяләүне мөстәкыйль башкара һәм яза. Өченче варианты да бар: кызыклы эчтәлеге аңлаешлы картиналар буенча эшне тулысынча мөстәкыль рәвештә эшләтергә була. Бу очракта укытучы ярдәме булмый, телдән анализ да үткәрелми, һәр укучы иҗади эшли. Монысы күпмедер тәҗрибә туплаганнан соң гын абашкарыла.

Сочинение язу барышында укучы, ирексездән, яңа сүзләргә игътибар итә, аз кулланыла торган сүзләр аның актив сүзлегенә керә башлый.

Картина буенча язылган сочинениеләр ирекле иншалардан беркадәр аерылып тора. Чөнки рәсем буенча сочинениедә эчтәлек билгеле дәрәҗәдәге кысаларда бирелә. Ә бу укучының хыялын азмы-күпме чикли.

Картина буенча эшләүнең үз алымнары бар. Билгеле бер күнекмәләр аша шул алымнарны яхшы үзләштергәндә генә уңышка ирешеп була.

Баштарак сочинениене хикәяләү характерындагы, сюжетлы рәсемнәр буенча язарга кирәк. Укучылар бу очракта төп сюжетны, әйдәп баручы идеяне тиз табалар.

Эчтәлек буенча бәйләнешле сөйләм тудыру эше билгеле бер максатка хезмәт итә; укучылар сурәтләүне логик эзлеклелектә, тулы эчтәлекле итеп, матур фразалар белән бирергә өйрәнәләр. Сүзлек запасын тулыландырып, баетып торалар. Сыгылмалы, төзек, матур җөмлә төзү җиңел эш түгел, шуңа күрә дә андый төрдәге күнегүләр даими башкарылырга тиеш. Орфографик грамоталылык та зур әһәмияткә ия.

Картина буенча язма эш өч төрдә була ала:

1.Картинада нәрсә сурәтләнгәнне бернинди үзгәрешсез, төгәл итеп сөйләп чыгу.

2.Сурәтләнгән эпизодка хәтле, яки аннан соң булган мизгел, күренеш турында хыялланып сөйләү.

3.Бирелгән вакыйгага охшаш вакыйганы сурәтләү. (Бу укучыларның үзләре кичергән тәэсирләре, яки китаптан укып белгән материал булырга мөмкин.)

Иҗади язма эш башкарганчы, өйрәтү төрендәге күнегүләр эшләү бик мөһим. Укучылар теле белән эчтәлек, эчтәлек белән план арасындагы бәйләнешне тоя, лексик яктан төгәл, матур итеп сөйли белергә тиешләр. Укучылар түбәндәге кагыйдәләр нигезендә эш итәләр.

1. Мондый төр сочинениеләр эзлеклелекне, төгәллекне таләп итә, уйлап чыгарылган нәрсәләр биредә артык.

2. Картинада сурәтләнгән вакыйгаларның кайда, нинди шартларда булуын күрсәтеп узу кирәк.

3. Образларга исемнәр бирү шарт.

4. Эчтәлекне хәзеоге заманда сөйләү отышлы. Вакыйгаларны безнең күз алдында барган кебек сурәтләү хикәяләүгә зур җанлылык өсти.

5. Сочинениенең исеме кыска, төгәл булырга тиеш.

Укучының сочинениесен җентекләп тикшерү генә җитми, вакытында нәтиҗәсен дә әйтергә кирәк.

Язма эшне бәяләгәндә, түбәндәгеләргә игътибар итәргә кирәк.

1. Төп эчтәлек ачылганмы?

2. Вакыйгалар агышын сурәтләүдә эзлеклелек бармы?

3. План буенча өлешләр тигез күләмдә язылганмы?

4. Темадан читкә китү күзәтелмиме?

5. Җөмләлр дөрес төзелгәнме?

6. Сочинение теленең образлылык дәрәҗәсе нинди, урынсыз кулланылган сүзләр юкмы?

7. Тыныш билгеләре дөрес куелганмы? Орфографик хаталар артык күп түгелме?

8. Бизәлеш (матур язу, кызыл юл калдыру һ.б) ничек?

Нәтиҗә ясап әйткәндә, рәсем буенча сочинение язу барышында укытучы һәм укучы эшчәнлеге түбәндәгеләрдән гыйбарәт.

1.    Картинаның эчтәлеген аңларга ярдәм итүче кереш әңгәмә уздыру.

2. Картинаны карау, исем сайлау, сүзлек эше (сөйләмне сурәтләү чаралары белән баету, образларга характеристика бирү, әдәби әсәрләрдән эчтәлеккә туры килерлек өзекләр сайлау…)

3. План төзү.

4. План буенча сөйләү (өстәмәләр кертү, тулыландыру).

5. Сочинение язу.

Алдында түбәндәге “Истәлек язуы” булса, укучы эзлеклелеккә, төгәллеккә өйрәнә.

1.    Теманы билгелә.

2.    Үз-үзеңә теманы ачуда ярдәм итүче сораулар куй.

3.    Шул сорауларга нигезләнеп, сочинениенең планын төзе.

4.    План буенча сөйләп кара.

5.    Сочинениене караламага яз.

6.    Язманы җентекләп тикшер.

Игътибарыгызга 9 класста Харис Якуповның “Тукай” картинасы буенча сочинение язу үрнәген тәкъдим итәм.

Дәрескә рәссам Х.Якуповның портреты, әсәрләре исемлеге, репродукцияләр, “Тукай” картинасы; Г.Тукай портреты, сайланма әсәрләре җыентыгы, “Тукай” альбомы, язмада “Тәфтиләү” көе һ.б. Материал һәм җиһазлау кирәк.

I. Кереш  әңгәмәдә Г.Тукайның авыр балачагы, 1909, 1910 еллардагы иҗатында күңел төшенкелеге сизелүнең сәбәпләре искә төшерелә.

Х.Якуповның тормыш юлы турында сөйләп, репродукцияләре күрсәтелә.

II. Харис Якуповның “Тукай” картинасы белән танышу (сорауларга җавап биреп, картинаның идея эчтәлеген ачыклау).

1. Картинада елның кайсы вакыты сурәтләнә?

2.    Нинди көз билгеләрен күрәсез?

Сүзлек эше.

1 нче бирем. Түбәндәге исемнәргә туры килгән эш-хәрәкәтне белдергән сүзләр уйлап әйтегез:

яфраклар (саргая, коела, шыбырдый, оча һ.б.);

кояш (балкый, нурын сибә, җылыта һ.б.);

болытлар (басалар, изәләр һ.б);

кошлар (очалар, сәлам җибәрәләр, әйләнәләр, хушлашалар һ.б.);

2 нче бирем. Түбәндәге сүзләргә эпитетлар табып әйтегез:

яфраклар (кызыл борыч сыман, җилләр өзелгән, корышып бөрешкән, ямь-яшел, ялкын кебек һ.б.);

юл  (соры, бормалы, бераклардан килгән һ.б.);

көз (алтын, кояшлы, якты , юмарт һ.б.);

3 нче бирем. Түбәндәге сүзләрне татарчага тәрҗемә итегез:

темная, золотая, хмурая, унылая, красочная, скучная, теплая, угрюмая, непреветливая и др.

2. Алгы планда кемне күрәсез?

3. Г.Тукайның күңелендәге моң-сагышны нәрсә белән аңлатып була? (Укучылар шагыйрь биографиясенең Казан чорын искә төшереп сөйлиләр.)

4. Ни өчен рәссам шагйрьне язгы фонда түгел, көзге мәлдә сурәтләгән? (яз-уяну, ашкыну, яшәү, сөенеч, куаныч, өмет…; көз-нәтиҗә ясау, уйлану, сагыш, моң, боеклык…)

5. Картинада сурәтләнгән Тукайга ничә яшь биреп була? Шагыйрь ничә яшьтә безнең арадан китте?

6. Арткы планда кемнәр сурәтләнгән?

7. Көтүчегә, кызга һәм малайга нинди исемнәр биреп була? (Әйтик, көтүче – Кәшфи, кыз – Саҗидә, малай – Закир.)

1 нче бирем. Геройларга характеристика бирегез.

Көтүче- ярлы (чалбарларындагы ямаулар шуны сөйли), кыр-далада йөреп, йөзе җил-суыкта чыныккан, аз сүзле, күбрәк уйланырга ярата, хисләре курай моңы аша ургылып чыга…

Кыз- пөхтә, чиста, эшчән (чиккән кулъяулыгына игътибар ителә), моңлы, матурлыкка омтыла, муенындагы гади генә мәрҗәне үзенә килешеп тора, йөзен ачып, балкытып җибәрә; ул шәфкатьлелек символы…

Малай – кызыксынучан, белемгә омтыла, кулында шигырь китабы булырга ошаган, нәни күңеле авыл кысаларына гына сыймый, еракка омтыла…

2 нче бирем. Геройларны “җанландырыгыз”.  Шагыйрь белән малай арасында нинди сөйләшү булырга мөмкин?

(Укучылар түбәндәге диалогны төзеделәр. )

Закир. Габдулла абый? Нигә табигатьтә  гел яз гына булмый икән? Аллаһы Тәгалә шуны булдыра ала микән?

Тукай. Үс әле бераз, укы син. Мәгърифәт нуры күзләреңне ачар. Син шунда барын да аңларсың, Закир.

Закир. Минем шундый хыялым бар: кешеләр бер-берсен кимсетми, кыерсытмый гына яшәсеннәр иде.

Тукай. Әйе, Закир энем, менә мин дә шигырьләрем белән инсан күңелен агартыйм дип, былбыл булып сайрадым да бит… Укы син, Закир, күбрәк укы. Менә шул хыялларыңны халык күңеленә җиткерерлек илһамият тапканчы укы…

III. Г.Тукайның сайланма әсәрләреннән картина эчтәлегенә туры килерлек цитата сайлау.

…  И мөкатдәс моңлы сазым!

 Уйнадың  син ник бик аз?

Син сынасың, мин сүнәмен, айрылабыз ахрысы!

Очты дөня читлегеннән тарсынып

күңлем кошы,

шат яратса да, җиһанга ят яраткан раббысы.

   (“Өзелгән өмид”, 1910 ел.)

IV.    План төзү, тактага һәм дәфтәрләргә язу.

1. Табигать уйда, сагышта.

2. Тукайның күзләрендә моң.

3. Образлар-символлар.

4. Шигырь укучы малай-Тукайның дәвамы.

5. Шагыйрьнең тормыш көзе.

V.    План буенча сөйләү.

(Җаваплар тулыландырыла, өстәмәләр кертелә.)

VI.    сочинение язу.

Сочинение үрнәге.

Х.Якуповның бу картинасында көзге мәл сурәтләнгән. Табигатьнең кышкы йокыга талыр алдыннан тынып, уйланып калган халәте. Һавадагы авыр соры болытлар басып, изеп торган кебек. Еракта күренгән авыл өйләре боек кына моңаеп утыра, кечерәеп калган төсле күренә. Авыл читендә бер крестьян җир сөрә. Сөйргән җир өстендә төркем-төркемм каргалар әйләнә. Кошларның кайберләре туган ил белән саубуллашып китеп баралар. Җиргә чуар яфраклардан келәм түшәлгән. Кунак кызы кебек бизәлгән каеннардан талгын гына яфрак коела. Рәссам Г.Тукайны әнә шундый моңсу көзге фонда сурәтләгән.

Шагыйрь, каенга сөялеп баскан карашларын еракка төбәп, уйга талган. Аның болай уйга чумуына көтүченең курай моңы сәбәпче бугай.

Картинада тагын яшь кенә хатын-кыз һәм кечерәк малай да сурәтләнгән. Уңган кул белән чиккән яулык бәйләнгән, пөхтә-матур киенгән бу хатын-кыз – кечкенә Габдулланы үстергән шәфкатьле, мәрхәмәтле татар хатын кызларының бер вәкиле. Менә бу курай уйнап утыручы авыл егете, шушы янып торган матур кыз, зиһенле малай – Габдулланың газиз якташлары, аның тормышының бер кисәге.

Тукай киемнәренең шәһәрчә булуы белән бүтшннәрдән аерылып тора. Нәрсә турында уйлап хәсрәтләнә соң шагыйрь? Картинадагы Тукай 27 яшьләрдә булырга тиеш. Моңа аның шәһәрчәләнеп өлгергән кыяфәте дә, уйчан-моңсу күзләре дә (тормыштан арган, талчыккан), олылык төсмере кергән (гәрчә малайлык чалымнары бетеп җитмәсә дә) чырае да ишарәли. Димәк, бөек шагыйрьнең үләренә санаулы көннәре калып бара. Шагыйрь үзенә тиздән үлем киләчәген сизә, моңа тагын иҗади канәгатьсезлек, дусларының хыянәте, җимерелгән хыяллары, мәхәббәт ачысын китереп кушыйк. Ул соңгы көннәрендә якташлары арасына ял итәргә, кыч алрга кайткан. Туган як, аның кешеләре газиз шул.

Билгеле, шундый авыр халәттә булган шагыйрьне рәссамның көз фонында бирүе табигый. Тик картина төшенке рухта түгел. Караңгы көз алгы планда ачык буяулар белән эшләнгән купшы агачлар аша яктыртылса, кеше язмышларында да өмет чагыла. Киң кырда да дөньясын онытып китап (күләменә караганда шигырь китабы) укып утыручы малай автор тарафыннан юкка гына Тукай белән янәшә сурәтләнмәгән. Буш кеше булып калмас ул, киләчәктә шагыйрь булыр, Тукайга алмашка килер. Тукай үзен бу кешеләр арасында табигый, иркен сизә. Нечкә күңелле шагыйрь туган яклары, якташлары белән саубуллашып, бәхилләшеп калырга кайткан.

 Файдаланылган әдәбият 

1.    Әминев Ә.Г., Әдһәмова Г.М. Урта мәктәптә әдәбият укыту методикасы.К.-1977.

2.    Бәширова М. “Сүз белән сурәт ясау”.К.-1974.

3.    И.Гази. “Матурлыкны күрергә өйрәтик”, “Совет мәктәбе”, 1964, №8, 30-33 бб.

4.    Ладыженская Т. И др. Теория и практика сочинений разных жанров. Пособие для факультативных занятий. М.Проса. 1980.

5.    Шакирова Л.З. “Основы методики преподавания русского языка в татарской школе”, 1990. — Казань, С.128-131.

(Чыганак: Мәгариф, №3,  2001).

---

Татарстан Республикасы

Мамадыш муниципаль  районы

муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе

 “Түбән Яке гомуми урта белем бирү мәктәбе”

 Инша.

“Әнием — кадерлем.”

Эшләде: 9 нчы  сыйныф укучысы

Юнысов Булат Ринат улы.

Җитәкчесе: татар теле һәм әдәбияты

укытучысы Вәлиәхмәтова

Әлфинә Хоснулла кызы              

Әнием — кадерлем.

                              Ана —

                                      Бөек исем.

                                                            Нәрсә җитә Ана булуга?

                                                                               Хатын — кызның бөтен матурлыгы,

                                                             Бөтен күрке Ана булуда!

                                                                                                                   Һ.Такташ.

     Ана! Күпме шагыйрьләр, күпме язучылар кабатланмас әсәрләрен сиңа багышлаганнар. Әле языласылары  күпмедер? Синнән дә кадерле, синнән дә бөек,синнән дә ягымлы тагын нинди сүз бар соң , Әни ?!  Бер Аллаһкынадыр , мөгаен…

    Минем әнием —   барлык әниләргә караганда да тырыш, игелекле, мәрхәмәтле зат.

Безне, өч баланы, кеше итеп олы юлга чыгарыйм, мохтаҗлык  кичермәсеннәр дип, көн — төн тырыша ул.Иртән , файдалы, туклыклы ризыклар әзерләп, әтиемне — эшкә, сеңелемне — балалар бакчасына, мине — мәктәпкә озата. Көне буе эшләп арыса да, кайтып, безне тәмле ризыклар әзерләп сыйлый, тормыш — көнкүреш мәшәкатьләренә чума, кич җиткәч, дәресләр хәзерләшә. Үзенә вакыты без йоклагач кына җитә аның. Шуңа да карамастан, аның беркайчан зарланып утырганын күрмисең. Менә шундый ару — талуны белмәс кеше инде ул минем әнием. Хәлемнән килгәнчә,аңа мин дә ярдәм итәргә тырышам.

      Әнием — авылыбызның хөрмәтле кешеләреннән берсе. Ул балаларга белем һәм тәрбия бирә. Укытучылар коллективында да аның абруе зур. Кем турында сүз барганын белдегезме инде? Әйе, минем кадерле әнием — Гөлсирә Вакыйф кызы Юнысова. Мин аның белән чын күңелемнән горурланам. Аның йөзенә кызыллык китермәс өчен, барысын да эшләячәкмен.

     Газета — журналларда еш кына балаларының әниләрен гомер иткән өеннән куып чыгарулары,  аның чит — ят кешеләрдә кунып йөрүе, ахырда, авылдашларыннан читенсенеп, картлар йортына китүе турында күп языла. Мондый язмаларны укыганда, егет кеше булсам да, ирексездән күзләремә яшьләр тыгыла. Ничек итеп үз әниеңнән шулай көләргә мөмкин?! Ул бит сиңа гомер бүләк иткән; төн йокыларын калдырып, сине баккан; ашаткан — эчерткән, киендергән, кыскасы, кеше иткән! Ничек Ана каргышы, Ана рәнҗеше төшүдән курыкмыйлар икән?!

   … Берәү рәсүлебез каршына килеп : » Мин, әниемне җилкәмә атландырып, Хаҗ сәфәре кылдырдым. Миңа Җәннәт ишекләре ачыламы?» — дип сораган. Рәсүлебез : «Юк, әле синең бу гамәлең әниеңнең сиңа гомер бирүе белән генә тиң, » — дип җавап кайтарган.

        Әйе, кадерле кешеләребезгә нинди  генә яхшылык  эшләсәк тә, аз булыр кебек. Әнкәйләребезне олылыйк, кадерлик, рәнҗетмик. Җәннәт — Аналарның аяк астында!

Әни» диеп язып куйдым

Яңа яуган ак карга.

Таптамагыз, һич ярамый

«Әни» сүзен таптарга.

З. Туфайлова. <уң>

Әйе, Ана — ул дөньяда иң бөек кеше. Бик күп күренекле шәхесләрне, галимнәрне, укытучылар, табибларны ана тудырган. Ана баланы тугыз ай буе үзенең карынында күтәреп йөртә, тудыра, бала тугач, ул аңа үзенең күкрәк сөтен имезеп, төн йокыларын калдырып үстерә. Кичләрен баласына бишек җырлары җырлый, әкиятләр сөйли.

Бала үсә, мәктәпкә йөри башлый. Ана аңа дәресләрен әзерләргә булыша, йорт эшләрен карарга, пешеренергә, чигәргә-бәйләргә, үз-үзен тотарга, кешеләр белән матур, ягымлы итеп сөйләшергә өйрәтә. Бала үсеп кеше була. Һәм үз баласын шулай ук тәрбияли, бар көчен, энергиясен баласын үстерүгә бирә. Бер көнне карый, аның әнисе дә баласы кебек үк тәрбиягә мохтаҗ икән бит. Менә шушы вакыйга, шушы проблема кешеләрне икегә аера да инде: кайберләре гомере буе әти-әнисенә рәхмәтле булып, үзенә булган хөрмәтне, тәрбияне аларга да күрсәтә, аларның фатихасын ала, ә кайберләре исә моны кирәк санамый, һаман дөнья кууын белә. Бәлки оныта торганнардыр, ана рәнҗеше бетми бит ул, гомер буена эзәрлекли.

Бик күп язучыларыбыз үзләренең әсәрләрендә Ана образын чагылдыралар. Мәсәлән, Әмирхан Еникинең «Әйтелмәгән васыять», Туфан Миңнуллинның «Әниләр һәм бәбиләр», Муса Җәлилнең «Ана бәйрәме», Рәшидә Җиһаншинаның «Улларым» спектакльләрендә бу бик ачык чагыла.

Әмирхан Еникинең «Әйтелмәгән васыят» е Акъәби һәм аның уллары, кызлары һәм оныклары турында. Акъәби авылда яши. Олыгаеп, үзе генә яшәве авырайгач, балалары шәһәргә алып киләләр. Бик каты авырый башлагач, аны шифаханәгә салалар һәм ул анда җан бирә. Бик теләсә дә, ул васыятен дә әйтә алмыйча кала: аны тыңлап торырга беркемнең дә вакыты табылмый. Шулай итеп, ап-ак кәфенлеккә төреп, мөселманча күмү урынына, ананы рәнҗетеп, сүзенә колак салмыйча, гробта күмеп куялар.

Шулай ук Туфан Миңнуллинның «Әниләр һәм бәбиләр» пьесасы белән дә таныш булмаган кеше юктыр. Биредә дүрт хатын — дүрт язмыш: унөченче баласын шәһәрдә тудырырга дип килгән эчкерсез, олы җанлы Гөлфинә, җиде ел буена көтеп алган баласын тапкан чибәр Валентина, бала назын татып карыйсы, бала тәрбиялисе килгән, үзен ямьсез дип санаса да, эчке дөньясы бик матур булган Алтынчәч һәм бу заманның шыксыз «инвалиды» — баласын үзенә алырга теләмәгән Дилемма. Хатыннар балаларын әле генә тапканнар, йөрәк парәләренә карап туймыйлар, бик кадерләп тотып имезәләр, кулларында иркәләп йоклаталар. Ә менә баласын табып та, алырга теләмәгән Дилемманы күңел һич кабул итми. Аңа карата нәфрәт уяна. Ана булуның никадәр изге, олы хис икәнен аңламавына, салкынлыгына, дорфалыгына, үз әнисенә карата тупас булуына шаккатырсың. Ирексездән аның кечкенә нарасыен җәлли башлыйсың, аның киләчәге куркыта. Ул беркайчан да ана назын татымаска, күпереп торган иреннәреннән агыза-агыза күкрәк сөте иммәскә, «әнием, бәгърем» дип дәшмәскә мөмкин бит. Юк, кирәкми, бу турыда уйлыйсым килми минем! Бу минутта минем әнә шул Гөлфинә апаның ундүртенче баласы булып, кайгы күрми үсәсем, акыллы Валентинаның иркә кызы, Алтынчәч-айналаемның матур, чибәр бәләкәче буласым килә. Чөнки беләм: алар өендә, алар оясында ни күрсәң, очканда да шуны күрерсең. Алар балаларын җәмгыятькә файдалы шәхес, чын мәгънәсендә кеше итеп тәрбиялиләр. Менә бу аналар, чыннан да, Ана дигән бөек исемгә лаек.

Ана  Рәшидә Җиһаншинаның «Улларым» драмасында иң югары биеклегенә күтәреп бирелгән. Ананың улы сугышта үлеп кала һәм аның иптәше бу турыда әнисенә хәбәр итәргә килә. Ул дустының әйберләрен әнисенә күрсәтә, аның турындагы хатирәләрен сөйли һәм мондый батыр улларны бары тик бөек Аналар гына тәрбияли алуына инана, ахырдан әйтә: «Мин дә синең улың булыйм әле, бөек Ана, сиңа әни диеп эндәшергә рөхсәт ит», — ди

Рушан Якупова натюрморт

Натюрморт сирень Якупов

Баки Урманче художник

Художница Рушан Якупова

Якупова Рушан МУСТАФОВНА

Якупова Рушан МУСТАФОВНА

Харис Якупов сирень натюрморт

Баки Урманче художник

Якупова Рушан МУСТАФОВНА художник

Харис Якупов натюрморт гвоздика

Татарский художник Урманче баки картины

Художница anca Bulgaru, Румыния

Фарида Хасьянова

Белый натюрморт живопись

Могличевич натюрморты

Художественная школа Зеленодольск

Художник Татьяна Гуменюк картины

Якупова Рушан МУСТАФОВНА художник

Сергей Алексеевич Григорьев «натюрморт с калиной»

Якупова Рушан МУСТАФОВНА художник

Харис Якупов канэфер чэчэге натюрморт

Якупова Рушан МУСТАФОВНА художник

Тереза Оахака арт

Якупова Рушан МУСТАФОВНА (1929- 2017 )

Рушан Якупова натюрморт

Сирень Якупова

Букет сирени в стеклянной вазе Екатерина Седова

Светлана Годустова картины

Якупова Рушан МУСТАФОВНА художник

Художник Якупов Харис Абдрахманович

Якупова Рушан МУСТАФОВНА (1929- 2017 )

Харис Абдрахманович Якупов

Харис Якупов художник

Борис Лактионов художник натюрморты

Петр Кончаловский гладиолусы

Художник Кондрат Максимов картина Якупова

Харис Якупов натюрморты

Харис Якупов художник

Рушан Якупова картины

Харис Якупов триптих

Художник Якупов Харис Абдрахманович

Майя Короткова художник Андреевна

Художница Рушан Якупова

Художник х Якупов

Рушан Якупова картины

Якупова Рушан МУСТАФОВНА (1929- 2017 )

Выставка Якупова

Художник Якупов Харис Абдрахманович натюрморты

Якупова Рушан МУСТАФОВНА (1929- 2017 )

Натюрморт цветы пастелью

Художник Якупов Харис Абдрахманович

Художник Якупов Харис Абдрахманович

Натюрморт с гранатом Ирина Шпакова

Татарский художник Харис Якупов

Художник Бузин сирень

Якупов художник Казань

Джон Черрин натюрморт акварель

Художник Якупов Харис Абдрахманович

Художник Якупов Харис Абдрахманович

Коровин пионы

Сирень натюрморт Айвазовского

Якупов художник Казань

Натюрморты с розами на холсте маслом