Июнь — җәй ае. Бөтен җиһан ямьгә төренә. Матур итеп кошлар сайрый. Чишмәләр челтерәп ага. Көннәр озая, төннәр кыскара. Күктә кояш балкый. Шулай ук июнь — чәчәкләр ае да. Шушы айда болын-кырлар гына түгел, юкәләр дә чәчәккә күмелә.
Бу айда бал кортлары армый-талмый эшлиләр, бал җыеп калырга тырышалар. Бөтен җирдә хуш ис, чәчәкләр исе, бал исе. Матурлык. Бер ел фасылы белән дә тиңләштереп булмый торган матурлык. Җир — гаҗәеп матур келәм. Аның бизәкләре — чәчәкләр. Ниндиләре генә юк аларның. Июньдә кешеләр дару үләннәре җыялар. Чөнки күп кенә дарулар чәчәкләрдән ясала. Без барыбыз да чәчәкләр яратабыз. Бакчаларыбызда нинди генә чәчәкләр үсми. Анда җәй буе, тирә-юньгә ямь биреп, розалар, кашкарыйлар, ап-ак ромашкалар, аллы-гөлле лаләләр, төрле төстәге лилияләр шаулап утыралар. Без аларга көн дә су сибәбез, чүп үләннәрдән арындырабыз, алар белән сөйләшеп йөрибез, чөнки чәчәкләр җанга тынычлык бирәләр, кәефебезне күтәрәләр. Чәчәкләр, тирә-якка ямь биреп, тормышыбызны бизәп торалар. Алар урамнарны, паркларны бизи, шәһәр-авылларны матурлый, бәйрәм төсе бирә, кешеләрне шатландыра. Табигать чәчәкләрне җирне матурлау өчен үстерә. Кешеләр табигать матурлыгын бозмаска, сакларга тиешләр. Урман-кыр чәчәкләре дә саклауга мохтаҗ.
Чәчәкләр өй яннарында, бакчада, болыннарда, урманнарда, су буйларында үсәләр. Мәсәлән, болында һәм урманнарда үскән ромашкаларны гына алыйк. Урманныкы эре, таҗ яфраклары киң, ә болында үскәне — вак, таҗлары да тар була. Ни өчен алай дисезме? Чөнки болында дым аз, ә урманда күп. Урманда чәчәкләр ышыкта, җил-яңгырдан сакланып торалар, ләкин аларга кояш яктысы, кояш җылысы җитеп бетми.
Иң гүзәл чәчәкләрнең берсе — роза чәчәге. Ул — төрле авыруларга дәва. Согын төрле мазьларга кушалар. Порошогын бал белән кушып, авыз эче бозылганда файдаланалар. Чәчәген уып, баллы су белән эчеп тән температурасын төшерәләр. Аңардан төрле майлар ясыйлар. Роза чәчәге беренче булып Вавилонда үстерелә, 19нчы гасырда аның турында беренче китап языла, ә Мичурин розаның яңа сортларын чыгара. Татарстан җирендә розаның 15 төре үстерелә.
Матурлыгы, тыйнаклыгы белән күңелләрне җылыткан башка чәчәкләребез дә бихисап. Мәсәлән, Миләүшә яки фиалка чәчәге әнә шундыйлардан. Фәндә аны фиалка дип, ә безнең телдә миләүшә дип, русларда Иван да «Марья», «Девичьи глаза», «Анютины глазки» дип йөртәләр. Ул халыкның яраткан чәчәге, яз килүен, табигать уянуын хәбәр итә.
Бик күп әкиятләр, риваятьләр тууга сәбәпче булган тагын бер хуш исле, гүзәл чәчәк — энҗе чәчәк — ул ландыш. Ул бик кыйммәтле үсемлек, табигать баласы, илһам чыганагы. Дәвалау өлкәсендә дә борын-борыннан аны беләләр. Ландыш чәчәкле кешеләргә шайтан таягы кебек ышанычлы кеше кирәк, чөнки ул артык киң күңелле, ышанучан.
Тагын бер чәчәк — кәнәфер чәчәге. Кәнәфер чәчәге — мәхәббәт билгесе, ирек өчен көрәш символы ул. Кәнәфернең дәвалау үзенчәлекләре бар. Ул йөрәкне, башны, ашказанын дәвалый. Ашкайнату эшчәнлегенә, күзләрнең яхшы күрүенә булыша. Кәнәфердән алынган хуш исле май парфюмериядә кулланыла.
Димәк, чәчәкләр шатлык һәм матурлык чыганагы. Алар безнең тормышыбызны бизи, рухыбызны күтәрә, кешеләр арасында эчкерсез дуслык билгесе булып та хезмәт итә.
Альбина ВӘЛИЕВА әзерләде
К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза
Мы работаем над улучшением нашего сервиса
- Презентации
- Презентация по татарскому языку на тему Кыр чәчәкләре (6 класс)
Автор публикации:
Дата публикации: 16.10.2016
Краткое описание:
1
Кондрат Евдокимович Максимов (1894-1981) «Кыр чәчәкләре»картинасы буенча бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе. Саба районы Югары Симет урта гомумбелем бирү мәктәбенең беренче категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы Нургалиева Г.М.
2
1 Дәреснең максаты: 1. Сөйләмдә сыйфат сүз төркемен куллану күнекмәләрен булдыру, 2. Әйтмә һәм язма бәйләнешле сөйләм телләрен үстерү, 3. Туган телебез татар теленә һәм матурлык өләшүче рәсем сәнгатенә мәхәббәт тәрбияләү.
Благодаря этой рекламе сайт может продолжать свое существование, спасибо за просмотр.
3
«Кыр чәчәкләре » картинасы
4
Сорауларга җавап бирегез 1. Сез чәчәкләр яратасызмы? Иң яраткан чәчәгегез нинди? 2. Ә кыр чәчәчкләренә мөнәсәбәтегез ничек? Нинди чәчәк исемнәрен беләсез? 3. Ромашка, кыңгырау чәчәк, ташъяргыч үлән, әнис, кыр кашкарый үләне (кутыр үләне), йомшак аланчы (йомшак йогырт), болын күкбашы, кытыршы төймәбаш, дарулы песи үләне, өермә үләне (дүңгәләк) — бу чәчәкләр сезгә танышмы? Картинадан әлеге болын чәчәкләрен кайсыгыз табып күрсәтер? 4. Картинада рәссам нинди төсләрдән файдаланган? Нинди төсләрне аеруча күп кулланган? Ни өчен дип уйлыйсыз? 5. Бу картинада урман-кырларның, болыннарның бөтен матурлыгы тупланган. Аңа карагач, сездә нинди хисләр уяна? 6. Бу гүзәллекне ничек сакларга? Моның өчен ниләр эшләргә кирәк дип саныйсыз?
5
Сүзлекчә -болын күкбашы (төймәбаш) — василёк луговой -кытыршы төймәбаш — василёк шероховатый -дарулы песи үләне — валерьяна лекарственная -өермә үләне (дүңгәләк) — качим (перекати-поле) -ташъяргыч үлән — бедренец камнеломка -әнис — анис обкновенный -кыр кашкарый үләне (кутыр үләне) — короставник полевой -йомшак аланчы (йомшак йогырт) — подмаренник мягкий -кыңгырау чәчәк — колокольчик
6
Терәк сүзләр һәм сүзтезмәләр Чәчәк бәйләме, рәссам, гаҗәеп матур, искиткеч, гүзәл, яшел дулкын булып утыру, киң болыннар, чәчәкле алан, саф һавалы иркен болын, чәчәкләргә күмелеп утыру, күңелгә рәхәтлек бирү, шифалы, файдалы, сихәт бирү, дәвалау үзлегенә ия, ак, сары, шәмәхә, кызыл, зәңгәр, ал, берсеннән-берсе матурлар, ярыша-ярыша сайраучы кошлар тавышы, хуш исле, аллы-гөлле чәчәкләр, күңелгә якын, чәчәкләр арасында йөргән кебек хис итү, урман аланнары, ашлык тулы басу-кырлар, күз алдына килеп басу, табигатьне саклау, тормышыбызны бизәү, матурлык.
7
8
9
10
Игътибарыгыз өчен рәхмәт!
Ответ:
«Натюрморт». Вазада чәчәкләр артык юк. Искиткеч чәчәк бәйләмен иҗат итүдән тамашачының игътибарын җәлеп итә алырлык берни дә булмас иде. Гади ак ваза югалта фонында шундый ук ак пәрдә һәм Ак скатерти. Якты кояшлы дөньяга, сулдан егыла торган якты яктылык, предметларны тагын да сглаживает очертания, делая аларны охшаган якты төтен. Аның фонында чәчәкләр үзләренә карашны җәлеп итүче төсле таплар булып чыга. Ак, Алсу һәм сиренев флоксларыннан торган Букет тәртипсезлектә төзелгән. Чәчәкләрне әле генә кистеләр, һәм, оригиналь композицияне төземичә, вазага куйдылар гына. Флокслар арасында оранжевым таплар аерылып тора Лилия. Әмма бу непродуманности букета, аның беспорядочности бар, үз үзенчәлекле прелесте, аны булдырырга мөмкин түгел, ясалма. Бу чәчәк һәм аның тирә-юнендәге белизна шулай чиста, шулай ук дулкынландыргыч ки, чәчәкләр белән хозурланып булмый.
Авыл хуҗалыгы
Чәчәкләр – тормыш бизәге
Июнь — җәй ае. Бөтен җиһан ямьгә төренә. Матур итеп кошлар сайрый. Чишмәләр челтерәп ага. Көннәр озая, төннәр кыскара. Күктә кояш балкый. Шулай ук июнь — чәчәкләр ае да. Шушы айда болын-кырлар гына түгел, юкәләр дә чәчәккә күмелә.
Бу айда бал кортлары армый-талмый эшлиләр, бал җыеп калырга тырышалар. Бөтен җирдә хуш ис, чәчәкләр исе, бал исе. Матурлык. Бер ел фасылы белән дә тиңләштереп булмый торган матурлык. Җир — гаҗәеп матур келәм. Аның бизәкләре — чәчәкләр. Ниндиләре генә юк аларның. Июньдә кешеләр дару үләннәре җыялар. Чөнки күп кенә дарулар чәчәкләрдән ясала. Без барыбыз да чәчәкләр яратабыз. Бакчаларыбызда нинди генә чәчәкләр үсми. Анда җәй буе, тирә-юньгә ямь биреп, розалар, кашкарыйлар, ап-ак ромашкалар, аллы-гөлле лаләләр, төрле төстәге лилияләр шаулап утыралар. Без аларга көн дә су сибәбез, чүп үләннәрдән арындырабыз, алар белән сөйләшеп йөрибез, чөнки чәчәкләр җанга тынычлык бирәләр, кәефебезне күтәрәләр. Чәчәкләр, тирә-якка ямь биреп, тормышыбызны бизәп торалар. Алар урамнарны, паркларны бизи, шәһәр-авылларны матурлый, бәйрәм төсе бирә, кешеләрне шатландыра. Табигать чәчәкләрне җирне матурлау өчен үстерә. Кешеләр табигать матурлыгын бозмаска, сакларга тиешләр. Урман-кыр чәчәкләре дә саклауга мохтаҗ.
Чәчәкләр өй яннарында, бакчада, болыннарда, урманнарда, су буйларында үсәләр. Мәсәлән, болында һәм урманнарда үскән ромашкаларны гына алыйк. Урманныкы эре, таҗ яфраклары киң, ә болында үскәне — вак, таҗлары да тар була. Ни өчен алай дисезме? Чөнки болында дым аз, ә урманда күп. Урманда чәчәкләр ышыкта, җил-яңгырдан сакланып торалар, ләкин аларга кояш яктысы, кояш җылысы җитеп бетми.
Иң гүзәл чәчәкләрнең берсе — роза чәчәге. Ул — төрле авыруларга дәва. Согын төрле мазьларга кушалар. Порошогын бал белән кушып, авыз эче бозылганда файдаланалар. Чәчәген уып, баллы су белән эчеп тән температурасын төшерәләр. Аңардан төрле майлар ясыйлар. Роза чәчәге беренче булып Вавилонда үстерелә, 19нчы гасырда аның турында беренче китап языла, ә Мичурин розаның яңа сортларын чыгара. Татарстан җирендә розаның 15 төре үстерелә.
Матурлыгы, тыйнаклыгы белән күңелләрне җылыткан башка чәчәкләребез дә бихисап. Мәсәлән, Миләүшә яки фиалка чәчәге әнә шундыйлардан. Фәндә аны фиалка дип, ә безнең телдә миләүшә дип, русларда Иван да «Марья», «Девичьи глаза», «Анютины глазки» дип йөртәләр. Ул халыкның яраткан чәчәге, яз килүен, табигать уянуын хәбәр итә.
Бик күп әкиятләр, риваятьләр тууга сәбәпче булган тагын бер хуш исле, гүзәл чәчәк — энҗе чәчәк — ул ландыш. Ул бик кыйммәтле үсемлек, табигать баласы, илһам чыганагы. Дәвалау өлкәсендә дә борын-борыннан аны беләләр. Ландыш чәчәкле кешеләргә шайтан таягы кебек ышанычлы кеше кирәк, чөнки ул артык киң күңелле, ышанучан.
Тагын бер чәчәк — кәнәфер чәчәге. Кәнәфер чәчәге — мәхәббәт билгесе, ирек өчен көрәш символы ул. Кәнәфернең дәвалау үзенчәлекләре бар. Ул йөрәкне, башны, ашказанын дәвалый. Ашкайнату эшчәнлегенә, күзләрнең яхшы күрүенә булыша. Кәнәфердән алынган хуш исле май парфюмериядә кулланыла.
Димәк, чәчәкләр шатлык һәм матурлык чыганагы. Алар безнең тормышыбызны бизи, рухыбызны күтәрә, кешеләр арасында эчкерсез дуслык билгесе булып та хезмәт итә.
Альбина ВӘЛИЕВА әзерләде
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Оставляйте реакции
К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза 
Мы работаем над улучшением нашего сервиса
Светило науки — 9 ответов — 8 раз оказано помощи
На картине «Натюрморт. Цветы в вазе» нет ничего лишнего. Ничего, что могло бы отвлечь внимание зрителя от созерцания великолепного букета. Простая белая ваза теряется на фоне таких же белых штор и белой скатерти. Яркий солнечный свет, падающий слева, еще более сглаживает очертания предметов, делая их похожими на светлую дымку. На ее фоне цветы проступают ярким разноцветным пятном, привлекающим к себе взгляд.
Букет из белых, розовых и сиреневых флоксов составлен в беспорядке. Такое впечатление, что цветы только что срезали, и, не составляя оригинальной композиции, просто поставили в вазу. Среди флоксов оранжевым пятном выделяются лилии. Но в этой непродуманности букета, его беспорядочности есть своя особая прелесть, которую невозможно создать искусственно. Этот букет и окружающая его белизна так чисты, так трогательны, что невозможно не любоваться цветами, наслаждаясь их первозданной прелестью.