Сасартак тревога янраре ирпе сочинение

Александр Алка

Александр Алка — педагог, поэт, чăвашла пĕрремĕш оперăн (Шыв армань) текстне çырнă. Ача çуртĕнче ÿснĕ, вăрçăна пĕрремĕш кунсечех хутшăнса Германие çитичченех пăрахман. Тăватă хутчен аманнă, нумай медале тивĕçнĕ… Тĕплĕнрех→


Сасартăк тревога янрарĕ ирпе.
Сасартăк, пĕр харăс тăрса,
Эпир вĕтлĕх витĕр, сăрт урлă, хирпе
Васкарăмăр аслă вăрçа.
Эпир – малтисемччĕ; çĕнме çĕкленсе
Кĕрейрĕмĕр çулăм ăшне,
Ахлатрĕ тавралăх, шартах чĕтренсе,
Тем шăхăрчĕ: хăшĕ-хăшне!
Вăл вут пек снаряд-мĕн шартлатрĕ çумра,
Сÿ килчĕ, сÿ кайрĕ хĕрÿ…
Пĕрех, çирĕп шанчăк çуралчĕ чунра,
Ун ячĕ – асту – Çĕнтерÿ.

Эпир – малтисемччĕ. Юн кÿпнĕ тăшман
Хăй, ирсĕр, юн хăсрĕ çав ир.
– Эпир халиччен никама парăнман! –
Каларĕ пире командир.
– Нихçан парăнман, парăнассăмăр çук!
Ман хыççăн! Атака! Вакла!..
Хĕçе-хĕç тăма тарăхса кĕрес чух,
Шарт сикрĕ тăшман кайăкла.
Вăл чакрĕ юнпа антăха-антăха,
Ун хыççăн сÿ кайрĕ хĕрÿ…
Эй, шанчăклă ĕмĕт! Хĕрт выçă йăха!
Мухтав, малтанхи Çĕнтерÿ!

Ик-виçĕ кун иртрĕ хирте унтанпа.
Пуçламăш каймасть асăмран:
Е çивĕч хĕçпе, е хĕрÿллĕ вутпа
Йăванчĕ тăшман хăлаçран…
Юн сыпнă çеçкеллĕ тĕмсем хушшинче
Эп тупрăм юлташăн ÿтне.
Маттурăм. Пăшалĕ выртать çумĕнче.
Хăй лăпкăн çеç ÿкнĕ ÿпне.
Мухтавлăн сан сÿнчĕ, тăван, ĕмĕрÿ:
Выртатăн – ху пăхнă мала…
Чи шанчăклă ĕмĕт – пулас Çĕнтерÿ
Хытарчĕ йăваш кăмăла.

Ик-виçĕ кун иртрĕ. Тăван хирелле
Фашист ывăтать-ха кăвар;
Эпир çĕкленсен, хăй каять вирелле;
– Эпир – чурасен йăхĕ мар.
Эпир – ирĕк халăх, пĕр харăс тăрса,
Кĕретпĕр вут-çулăм ăшне.
Эпир пĕрре мар вăрçса курнă вăрçа,
Ак, курăпăр: хăшĕ – хăшне!
Чунра сивĕнмест пурнăç панă хĕрÿ,
Пăшал шăпланмасть алăра.
Чи шанчăклă ĕмĕт – пулас Çĕнтерÿ
Çÿрет пирĕнпе вăрçăра.

↓ ↓ ↓

Малаллийĕ пĕлтерÿ хыççăн

Эпир пĕр-пĕр патшалăх тытса тăракан учреждени мар.

Тектсене ирĕклĕн тишкерсе хаклатпăр. Произведенисене сĕрĕмлĕх, сутлăх е пропаганда тĕллевĕпе мар – шырав, цитатăлу тунă чухне çăмăллăх кÿрессишĕн вырнаçтаратпăр.

– VulaCv, Вула чăвашла редакцийĕ

Сайта кĕртнĕ çĕнĕ текстсем:

↓ ↓ ↓

Малаллийĕ

Мӗн-ши вӑл вӑрçӑ? Кирлӗ-ши пире вӑл? Вӑрçӑ… Çак сӑмаха çыртӑм та чӗре ыратса кайрӗ. Хальхи вӑхӑтри çамрӑксен Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи çинчен каласа панӑ тӑрӑх çеç пӗлеççӗ. Анчах аслӑ ӑрӑвӑн чӗрине вӑл – тӳрленмен суран пек ыраттарать. Çак вӑрçӑра пулас профессие илес, вӑрӑм та телейлӗ кун-çула кӗтсе илес ӗмӗтсем татӑлнӑ. Çак вӑхӑтра юлашки тӗлпулу, юлашки хут алӑ пани, юлашки хут çывӑх çын пӑхни… Вӑрçӑ… Кӗленче катӑкӗ пек пирӗн халӑхӑн чӗрине кӗрсе ларчӗ. Хӗвел çутине тӗтӗмпе капларӗ. Тӳсейми ырату паттӑрла вилӗсенчен кӳчӗ. Мӗн чухлӗ юн тӑкнӑ! Мӗн чухлӗ куççуль тӑкнӑ! Тӑван çӗр пушарпа хупланнӑ; курӑксем сывлӑмпа макӑрнӑ, хура йывӑçсем тӗшӗрӗлсе аннӑ, пин-пин саспа тискер ырату таврана çӗмӗрнӗ. Çак тивӗçсӗрлӗхе хирӗç чӑн паттӑрсем тӑнӑ. Вӗсем телейӗ нихӑçан та вӑрçӑ пулманнинче, мирлӗ пурӑннинче. Çакӑшӑн вӗсем кӗрешнӗ, аманнӑ, çак шухӑшпа вилнӗ.

Петӗр Хусанкайӑн «Таня» ятлӑ хайлавӗ асран тухмасть. Тăван çĕршыв чысĕшĕн пуçна ан шелле, тенӗ ваттисем сӑмахӗнчи пек çамрӑк партизанка Зоя, çав тери тӑван çӗре юратса, хӑйӗн пуçне паттӑрла хунӑ. Тыткӑна лексен хаяр тӑшмансене парӑнман, хӑйӗн юлташ-партизансене сутман. Нимӗç фашисчӗсем тӳсме çук муриклесен те шӑлне çыртнӑ, чӑтнӑ. Чӑн пулнӑ ӗçсем çинчен Хусанкай çырни питӗрех те чуна хускатать. Пӗр енчен куççуль тухать, Зоя Космодемьянскаяна шеллесе, тепӗр енчен тивӗçлипе унӑн хастарлӑхӗпе мӑнаçланан.

Пӗлтӗр шкулта эпир тăван литература урокĕнче Куçма Турхан çырнă «Пулеметчик Иван Смирнов» ятлă хайлава вуласа тухрăмăр. Смирнов пирки автор çапла çырать: «…Унăн кашни сăмахĕ, кашни утăмĕ çак этем çав тери тỹрĕ кăмăллă пулни çинчен калать. Мĕн тери лайăх çын, мĕн тери лайăх командир», — тенĕ боецсем. Ун хыççăн таçта та кайма хатĕр тăнă салтаксем. «Мĕнле çамрăк, мĕн тери тирпейлĕ, хăйне тытма пĕлекен çын», — тенĕ командирсем. Ăна кирек мĕнле ĕç шанма та иккĕленмен. Паттăр ятне тивĕç Иван Смирнов пулеметчик чӑн та Çĕнĕ Сĕнтĕр ялӗнче Чӑваш Республикинче çуралса ӳснӗ. Пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗхмӗш çулта Иван Васильевича çара илнĕ. Кĕçех иккĕмĕш тĕнче вăрçи пуçланнă. Вăрçă хирĕнче чӑваш пулемётчикӗ паттăрла кĕрешнĕ, хĕрỹ çапăçура пĕччен юлсан та тăшман çине вут тăкнă. «Чарăнми перекен пулемет нимĕç танкĕ ун çине кĕрсе кайсан çеç шăпланать, танк айĕнче çамрăк каччăн чĕри те тапма чарăнать».

Манӑн аслӑ кукаçей Дмитриев Поликарп Алексеевич та вӑрçӑра пулнӑ, аманса килнӗ. Аслӑ кукаçей пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗх виççӗмӗш çултан Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçинче фашист нимӗçӗсем хирӗç çапӑçнӑ. Вӑл Украина фрончӗнче паттӑрла Ровна хулине хӳтеленӗ чух аманнӑ. Кукаçей каланӑ тӑрӑх, унӑн ашшӗ вӑрçӑ çинчен пит калаçма юратман. Тӑшман ирлӗхленнине, аçтахалӑхланнине аса илесси килмен тӗр унӑн. «Нуша, асар-писер ырату, хуйхӑ, кичем никамӑн та курмалла ан пултӑр»,- аслӑ кукаçей сӑмахӗсене ялан калать мана атте.

Çавсене евӗр, Тӑван çӗршывӑн паттӑр хӗрӗсемпе ывӑлӗсене паянхи мирлӗ вӑхӑтшӑн пуç таймалла. Эпир вӗсене тивӗçлӗ пулмалла. Паянхи кун та, Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи хыççӑн çитмӗл икӗ çул иртнӗ пулсан та, Çӗнтерӳ куне çу уйӑхӗн тӑххӑрмӗшӗнче уявлатпӑр. Шкулӗпе çултан-çул çак чаплӑ кун сыввисене тата çӗре кӗнӗ вӑрçӑ паттӑрсене асӑнса, чысласа «Никама та манман, нимӗн те манӑнмӗ» обелиск патӗнче пуçтарӑнатпӑр, сӑмах калатпӑр, сӑвӑ-юрӑ шӑрантаратпӑр. Таврари тӑватӑ ялтан вӑрçӑра пулнӑ пӗр çын та юлман, ватӑлса вилнӗ, çапах та вӗсен ячӗсен паянхи кунчен обелиск çинче çеç мар, кашнин чӗринче пичетленсе юлнӑ. Малалла та хӑйсен ячӗсем асран кайсан та вӗсен ӗçне нихӑçан та манас çук.

Вӑрçӑ темиçе ӑрӑва мирлӗ пунӑçа хаклама вӗрентнӗ, анчах халиччен те, е пӗр çӗрте е тепӗр çӗрте бомба çурӑлнӑ сас илтӗнет, çынсем вилеççӗ. Паянхи вӑрçа куçа курӑнман тӑшман йӗртсе пырать, çавӑнпа та вӑл хӑрушӑрах. Ку тӑшман – терроризм. Вӑрçӑра çынсем пӗлеççӗ ӑçта хӑйӗннисем, ӑçта тӑшмансем. Халӗ ӗнтӗ террористсем намӑсла мирлӗ çынсем çине сисмен, кӗтмен çӗртен тапӑнаççӗ. Пирӗн тӗп тӗллев мӗнпур тӗнчери хӑрушлӑха хирӗç ушкӑнпа тӑрас пулать.

Çынсен ӑнланмалла: вӑрçӑпа вӗсем имшер тӑнӑçлӑха аркатма пултараççӗ! Кирек мӗнле ыйтӑва та мирлӗ сӳтсе ярса пулать. Тӳссе, чӑтса ирттерес пулать, вара мӗн пур тавлашура çапӑçусӑрах килӗшӳ тупса пулӗ. Анчах тӗнчере ырӑ та, усал та пур, çавӑнпа вӑрçӑсем тата пулма пултараççӗ. Пур çынсем те ырлӑх енне тӑмалла, мӗншӗн тесен эпир пӗрле чух вӑйлӑрах, хастарлӑрах тата тӳсӗмлӗрех. Çынсем çакна ӑнланиччен çӗнтерӳ пулмӗ. Эпир пурте çут çанталӑкӑн ачисем, çвӑнпа ӑна хӳтелес, упрас пулать, унсӑрӑн пирӗн планета пӗтме пултарать. Ветерансене чыслас пулать, мӗншӗн тесен вӗсем пирӗн çӗр çинче тӑнӑçлӑхпа килӗшӳшӗн хӑйсене шеллемен, мӗн пур вӑйне, пунӑçне панӑ, пуçне хунӑ.

Мӗн-ши вӑл вӑрçӑ? Кирлӗ-ши пире вӑл? Вӑрçӑ… Çак сӑмаха çыртӑм та чӗре ыратса кайрӗ. Хальхи вӑхӑтри çамрӑксен Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи çинчен каласа панӑ тӑрӑх çеç пӗлеççӗ. Анчах аслӑ ӑрӑвӑн чӗрине вӑл – тӳрленмен суран пек ыраттарать. Çак вӑрçӑра пулас профессие илес, вӑрӑм та телейлӗ кун-çула кӗтсе илес ӗмӗтсем татӑлнӑ. Çак вӑхӑтра юлашки тӗлпулу, юлашки хут алӑ пани, юлашки хут çывӑх çын пӑхни… Вӑрçӑ… Кӗленче катӑкӗ пек пирӗн халӑхӑн чӗрине кӗрсе ларчӗ. Хӗвел çутине тӗтӗмпе капларӗ. Тӳсейми ырату паттӑрла вилӗсенчен кӳчӗ. Мӗн чухлӗ юн тӑкнӑ! Мӗн чухлӗ куççуль тӑкнӑ! Тӑван çӗр пушарпа хупланнӑ; курӑксем сывлӑмпа макӑрнӑ, хура йывӑçсем тӗшӗрӗлсе аннӑ, пин-пин саспа тискер ырату таврана çӗмӗрнӗ. Çак тивӗçсӗрлӗхе хирӗç чӑн паттӑрсем тӑнӑ. Вӗсем телейӗ нихӑçан та вӑрçӑ пулманнинче, мирлӗ пурӑннинче. Çакӑшӑн вӗсем кӗрешнӗ, аманнӑ, çак шухӑшпа вилнӗ.

Петӗр Хусанкайӑн «Таня» ятлӑ хайлавӗ асран тухмасть. Тăван çĕршыв чысĕшĕн пуçна ан шелле, тенӗ ваттисем сӑмахӗнчи пек çамрӑк партизанка Зоя, çав тери тӑван çӗре юратса, хӑйӗн пуçне паттӑрла хунӑ. Тыткӑна лексен хаяр тӑшмансене парӑнман, хӑйӗн юлташ-партизансене сутман. Нимӗç фашисчӗсем тӳсме çук муриклесен те шӑлне çыртнӑ, чӑтнӑ. Чӑн пулнӑ ӗçсем çинчен Хусанкай çырни питӗрех те чуна хускатать. Пӗр енчен куççуль тухать, Зоя Космодемьянскаяна шеллесе, тепӗр енчен тивӗçлипе унӑн хастарлӑхӗпе мӑнаçланан.

Пӗлтӗр шкулта эпир тăван литература урокĕнче Куçма Турхан çырнă «Пулеметчик Иван Смирнов» ятлă хайлава вуласа тухрăмăр. Смирнов пирки автор çапла çырать: «…Унăн кашни сăмахĕ, кашни утăмĕ çак этем çав тери тỹрĕ кăмăллă пулни çинчен калать. Мĕн тери лайăх çын, мĕн тери лайăх командир», — тенĕ боецсем. Ун хыççăн таçта та кайма хатĕр тăнă салтаксем. «Мĕнле çамрăк, мĕн тери тирпейлĕ, хăйне тытма пĕлекен çын», — тенĕ командирсем. Ăна кирек мĕнле ĕç шанма та иккĕленмен. Паттăр ятне тивĕç Иван Смирнов пулеметчик чӑн та Çĕнĕ Сĕнтĕр ялӗнче Чӑваш Республикинче çуралса ӳснӗ. Пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗхмӗш çулта Иван Васильевича çара илнĕ. Кĕçех иккĕмĕш тĕнче вăрçи пуçланнă. Вăрçă хирĕнче чӑваш пулемётчикӗ паттăрла кĕрешнĕ, хĕрỹ çапăçура пĕччен юлсан та тăшман çине вут тăкнă. «Чарăнми перекен пулемет нимĕç танкĕ ун çине кĕрсе кайсан çеç шăпланать, танк айĕнче çамрăк каччăн чĕри те тапма чарăнать».

Манӑн аслӑ кукаçей Дмитриев Поликарп Алексеевич та вӑрçӑра пулнӑ, аманса килнӗ. Аслӑ кукаçей пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗх виççӗмӗш çултан Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçинче фашист нимӗçӗсем хирӗç çапӑçнӑ. Вӑл Украина фрончӗнче паттӑрла Ровна хулине хӳтеленӗ чух аманнӑ. Кукаçей каланӑ тӑрӑх, унӑн ашшӗ вӑрçӑ çинчен пит калаçма юратман. Тӑшман ирлӗхленнине, аçтахалӑхланнине аса илесси килмен тӗр унӑн. «Нуша, асар-писер ырату, хуйхӑ, кичем никамӑн та курмалла ан пултӑр»,- аслӑ кукаçей сӑмахӗсене ялан калать мана атте.

Çавсене евӗр, Тӑван çӗршывӑн паттӑр хӗрӗсемпе ывӑлӗсене паянхи мирлӗ вӑхӑтшӑн пуç таймалла. Эпир вӗсене тивӗçлӗ пулмалла. Паянхи кун та, Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи хыççӑн çитмӗл икӗ çул иртнӗ пулсан та, Çӗнтерӳ куне çу уйӑхӗн тӑххӑрмӗшӗнче уявлатпӑр. Шкулӗпе çултан-çул çак чаплӑ кун сыввисене тата çӗре кӗнӗ вӑрçӑ паттӑрсене асӑнса, чысласа «Никама та манман, нимӗн те манӑнмӗ» обелиск патӗнче пуçтарӑнатпӑр, сӑмах калатпӑр, сӑвӑ-юрӑ шӑрантаратпӑр. Таврари тӑватӑ ялтан вӑрçӑра пулнӑ пӗр çын та юлман, ватӑлса вилнӗ, çапах та вӗсен ячӗсен паянхи кунчен обелиск çинче çеç мар, кашнин чӗринче пичетленсе юлнӑ. Малалла та хӑйсен ячӗсем асран кайсан та вӗсен ӗçне нихӑçан та манас çук.

Вӑрçӑ темиçе ӑрӑва мирлӗ пунӑçа хаклама вӗрентнӗ, анчах халиччен те, е пӗр çӗрте е тепӗр çӗрте бомба çурӑлнӑ сас илтӗнет, çынсем вилеççӗ. Паянхи вӑрçа куçа курӑнман тӑшман йӗртсе пырать, çавӑнпа та вӑл хӑрушӑрах. Ку тӑшман – терроризм. Вӑрçӑра çынсем пӗлеççӗ ӑçта хӑйӗннисем, ӑçта тӑшмансем. Халӗ ӗнтӗ террористсем намӑсла мирлӗ çынсем çине сисмен, кӗтмен çӗртен тапӑнаççӗ. Пирӗн тӗп тӗллев мӗнпур тӗнчери хӑрушлӑха хирӗç ушкӑнпа тӑрас пулать.

Çынсен ӑнланмалла: вӑрçӑпа вӗсем имшер тӑнӑçлӑха аркатма пултараççӗ! Кирек мӗнле ыйтӑва та мирлӗ сӳтсе ярса пулать. Тӳссе, чӑтса ирттерес пулать, вара мӗн пур тавлашура çапӑçусӑрах килӗшӳ тупса пулӗ. Анчах тӗнчере ырӑ та, усал та пур, çавӑнпа вӑрçӑсем тата пулма пултараççӗ. Пур çынсем те ырлӑх енне тӑмалла, мӗншӗн тесен эпир пӗрле чух вӑйлӑрах, хастарлӑрах тата тӳсӗмлӗрех. Çынсем çакна ӑнланиччен çӗнтерӳ пулмӗ. Эпир пурте çут çанталӑкӑн ачисем, çвӑнпа ӑна хӳтелес, упрас пулать, унсӑрӑн пирӗн планета пӗтме пултарать. Ветерансене чыслас пулать, мӗншӗн тесен вӗсем пирӗн çӗр çинче тӑнӑçлӑхпа килӗшӳшӗн хӑйсене шеллемен, мӗн пур вӑйне, пунӑçне панӑ, пуçне хунӑ.

Мн-ши вл вр? Кирл-ши пире вл? Вр ак смаха ыртм та чре ыратса кайр. Хальхи вхтри амрксен Тван ршывн асл ври инчен каласа пан трх е пле. Анчах асл рвн чрине вл трленмен суран выпекал ыраттарать. ак врра пулас профессие илес, врм та телейл кун-ула ктсе илес мтсем татлн. ак вхтра юлашки тлпулу, юлашки хут ал пани, юлашки хут ывх ын пхни Вр Кленче катк выпекал пирн халхн чрине крсе ларч. Хвел утине ттмпе каплар. Тсейми ырату паттрла вилсенчен кч. Мн чухл юн ткн! Мн чухл кууль ткн! Тван р пушарпа хупланн; курксем сывлмпа макрн, хура йывсем тшрлсе анн, пин-пин саспа тискер ырату таврана мрн. ак тивсрлхе хир чн паттрсем тн. Всем телей ихан та вр пулманнинче, мирл пурннинче. акшн всем крешн, аманн, ак шухшпа вилн.

Петр Хусанкайн Таня ятл хайлав асран тухмасть. Тван ршыв чысшн пуна ан шелле, тен ваттисем смахнчи выпекал амрк партизанка Зоя, ав тери тван ре юратса, хйн пуне паттрла хун. Тыткна лексен хаяр тшмансене парнман, хйн юлташ-партизансене сутман. Ним фашисчсем тсме ук муриклесен те шлне ыртн, чтн. Чн пулн сем инчен Хусанкай ырни питрех те чуна хускатать. Пр енчен кууль тухать, Зоя Космодемьянскаяна шеллесе, тепр енчен тивлипе унн хастарлхпе мналанан.

Плтр шкулта эпир тван литература урокнче Кума Турхан ырн «Пулеметчик Иван Смирнов» ятл хайлава вуласа тухрмр. Смирнов пирки создатель апла ырать: «Унн кашни смах, кашни утм ак этем ав тери тр кмлл пулни инчен калать. Мн тери лайх ын, мн тери лайх командир», — тен боецсем. Ун хын тата та каемка хатр тн салтаксем. «Мнле амрк, мн тери тирпейл, хйне тытма плекен ын», — тен командирсем. на кирек мнле шанма та иккленмен. Паттр ятне тив Иван Смирнов пулеметчик чн та н Снтр ялнче Чваш Республикинче уралса сн. Пин те тхр р хрхмш улта Иван Васильевича ара илн. Кех иккмш тнче ври пуланн. Вр хирнче чваш пулемётчик паттрла крешн, хр апура пччен юлсан та тшман ине вут ткн. Чарнми перекен пулемет ним танк ун ине крсе кайсан е шпланать, танк айнче амрк каччн чри те тапма чарнать.

Манн асл кукаей Дмитриев Поликарп Алексеевич та врра пулн, аманса килн. Асл кукаей пин те тхр р хрх вимш ултан Тван ршывн асл вринче фашист нимсем хир апн. Вл Украина фрончнче паттрла Ровна хулине хтелен чух аманн. Кукаей калан трх, унн ашш вр инчен пит калама юратман. Тшман ирлхленнине, атахалхланнине аса илесси килмен тр унн. Нуша, асар-писер ырату, хуйх, кичем никамн та курмалла ан пултр,- асл кукаей смахсене ялан калать мана атте.

авсене евр, Тван ршывн паттр хрсемпе ывлсене паянхи мирл вхтшн пу таймалла. Эпир всене тивл пулмалла. Паянхи кун та, Тван ршывн асл ври хын итмл ик ул иртн пулсан та, нтер куне у уйхн тххрмшнче уявлатпр. Шкулпе ултан-ул ак чапл кун сыввисене тата ре кн вр паттрсене аснса, чысласа Никама та манман, нимн те маннм обелиск патнче путарнатпр, смах калатпр, св-юр шрантаратпр. Таврари тват ялтан врра пулн пр ын та юлман, ватлса вилн, апах та всен ячсен паянхи кунчен обелиск инче е мар, кашнин чринче пичетленсе юлн. Малалла та хйсен ячсем асран кайсан та всен не ихан та манас ук.

Вр темие рва мирл пуна хаклама врентн, анчах халиччен те, е пр рте е тепр рте бомба урлн сас илтнет, ынсем виле. Паянхи вра куа курнман тшман йртсе пырать, авнпа та вл хрушрах. Ку тшман терроризм. Врра ынсем пле та хйннисем, та тшмансем. Хал нт террористсем намсла мирл ынсем ине сисмен, ктмен ртен тапна. Пирн тп тллев мнпур тнчери хрушлха хир ушкнпа трас пулать.

ынсен нланмалла: врпа всем имшер тнлха аркатма пултара! Кирек мнле ыйтва та мирл стсе ярса пулать. Тссе, чтса ирттерес пулать, вара мн пур тавлашура апусрах килш тупса пул. Анчах тнчере ыр та, усал та пур, авнпа врсем тата пулма пултара. Пур ынсем те ырлх енне тмалла, мншн тесен эпир прле чух вйлрах, хастарлрах тата тсмлрех. ынсем акна нланиччен нтер пулм. Эпир пурте ут анталкн ачисем, внпа на хтелес, упрас пулать, унсрн пирн планета птме пултарать. Ветерансене чыслас пулать, мншн тесен всем пирн р инче тнлхпа килшшн хйсене шеллемен, мн пур вйне, пунне пан, пуне хун.

Мӗн-ши вӑл вӑрçӑ? Кирлӗ-ши пире вӑл? Вӑрçӑ… Çак сӑмаха çыртӑм та чӗре ыратса кайрӗ. Хальхи вӑхӑтри çамрӑксен Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи çинчен каласа панӑ тӑрӑх çеç пӗлеççӗ. Анчах аслӑ ӑрӑвӑн чӗрине вӑл – тӳрленмен суран пек ыраттарать. Çак вӑрçӑра пулас профессие илес, вӑрӑм та телейлӗ кун-çула кӗтсе илес ӗмӗтсем татӑлнӑ. Çак вӑхӑтра юлашки тӗлпулу, юлашки хут алӑ пани, юлашки хут çывӑх çын пӑхни… Вӑрçӑ… Кӗленче катӑкӗ пек пирӗн халӑхӑн чӗрине кӗрсе ларчӗ. Хӗвел çутине тӗтӗмпе капларӗ. Тӳсейми ырату паттӑрла вилӗсенчен кӳчӗ. Мӗн чухлӗ юн тӑкнӑ! Мӗн чухлӗ куççуль тӑкнӑ! Тӑван çӗр пушарпа хупланнӑ; курӑксем сывлӑмпа макӑрнӑ, хура йывӑçсем тӗшӗрӗлсе аннӑ, пин-пин саспа тискер ырату таврана çӗмӗрнӗ. Çак тивӗçсӗрлӗхе хирӗç чӑн паттӑрсем тӑнӑ. Вӗсем телейӗ нихӑçан та вӑрçӑ пулманнинче, мирлӗ пурӑннинче. Çакӑшӑн вӗсем кӗрешнӗ, аманнӑ, çак шухӑшпа вилнӗ.Петӗр Хусанкайӑн «Таня» ятлӑ хайлавӗ асран тухмасть. Тăван çĕршыв чысĕшĕн пуçна ан шелле, тенӗ ваттисем сӑмахӗнчи пек çамрӑк партизанка Зоя, çав тери тӑван çӗре юратса, хӑйӗн пуçне паттӑрла хунӑ. Тыткӑна лексен хаяр тӑшмансене парӑнман, хӑйӗн юлташ-партизансене сутман. Нимӗç фашисчӗсем тӳсме çук муриклесен те шӑлне çыртнӑ, чӑтнӑ. Чӑн пулнӑ ӗçсем çинчен Хусанкай çырни питӗрех те чуна хускатать. Пӗр енчен куççуль тухать, Зоя Космодемьянскаяна шеллесе, тепӗр енчен тивӗçлипе унӑн хастарлӑхӗпе мӑнаçланан.Пӗлтӗр шкулта эпир тăван литература урокĕнче Куçма Турхан çырнă «Пулеметчик Иван Смирнов» ятлă хайлава вуласа тухрăмăр. Смирнов пирки автор çапла çырать: «…Унăн кашни сăмахĕ, кашни утăмĕ çак этем çав тери тỹрĕ кăмăллă пулни çинчен калать. Мĕн тери лайăх çын, мĕн тери лайăх командир», — тенĕ боецсем. Ун хыççăн таçта та кайма хатĕр тăнă салтаксем. «Мĕнле çамрăк, мĕн тери тирпейлĕ, хăйне тытма пĕлекен çын», — тенĕ командирсем. Ăна кирек мĕнле ĕç шанма та иккĕленмен. Паттăр ятне тивĕç Иван Смирнов пулеметчик чӑн та Çĕнĕ Сĕнтĕр ялӗнче Чӑваш Республикинче çуралса ӳснӗ. Пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗхмӗш çулта Иван Васильевича çара илнĕ. Кĕçех иккĕмĕш тĕнче вăрçи пуçланнă. Вăрçă хирĕнче чӑваш пулемётчикӗ паттăрла кĕрешнĕ, хĕрỹ çапăçура пĕччен юлсан та тăшман çине вут тăкнă. «Чарăнми перекен пулемет нимĕç танкĕ ун çине кĕрсе кайсан çеç шăпланать, танк айĕнче çамрăк каччăн чĕри те тапма чарăнать».Манӑн аслӑ кукаçей Дмитриев Поликарп Алексеевич та вӑрçӑра пулнӑ, аманса килнӗ. Аслӑ кукаçей пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗх виççӗмӗш çултан Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçинче фашист нимӗçӗсем хирӗç çапӑçнӑ. Вӑл Украина фрончӗнче паттӑрла Ровна хулине хӳтеленӗ чух аманнӑ. Кукаçей каланӑ тӑрӑх, унӑн ашшӗ вӑрçӑ çинчен пит калаçма юратман. Тӑшман ирлӗхленнине, аçтахалӑхланнине аса илесси килмен тӗр унӑн. «Нуша, асар-писер ырату, хуйхӑ, кичем никамӑн та курмалла ан пултӑр»,- аслӑ кукаçей сӑмахӗсене ялан калать мана атте.Çавсене евӗр, Тӑван çӗршывӑн паттӑр хӗрӗсемпе ывӑлӗсене паянхи мирлӗ вӑхӑтшӑн пуç таймалла. Эпир вӗсене тивӗçлӗ пулмалла. Паянхи кун та, Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи хыççӑн çитмӗл икӗ çул иртнӗ пулсан та, Çӗнтерӳ куне çу уйӑхӗн тӑххӑрмӗшӗнче уявлатпӑр. Шкулӗпе çултан-çул çак чаплӑ кун сыввисене тата çӗре кӗнӗ вӑрçӑ паттӑрсене асӑнса, чысласа «Никама та манман, нимӗн те манӑнмӗ» обелиск патӗнче пуçтарӑнатпӑр, сӑмах калатпӑр, сӑвӑ-юрӑ шӑрантаратпӑр. Таврари тӑватӑ ялтан вӑрçӑра пулнӑ пӗр çын та юлман, ватӑлса вилнӗ, çапах та вӗсен ячӗсен паянхи кунчен обелиск çинче çеç мар, кашнин чӗринче пичетленсе юлнӑ. Малалла та хӑйсен ячӗсем асран кайсан та вӗсен ӗçне нихӑçан та манас çук.Вӑрçӑ темиçе ӑрӑва мирлӗ пунӑçа хаклама вӗрентнӗ, анчах халиччен те, е пӗр çӗрте е тепӗр çӗрте бомба çурӑлнӑ сас илтӗнет, çынсем вилеççӗ. Паянхи вӑрçа куçа курӑнман тӑшман йӗртсе пырать, çавӑнпа та вӑл хӑрушӑрах. Ку тӑшман – терроризм. Вӑрçӑра çынсем пӗлеççӗ ӑçта хӑйӗннисем, ӑçта тӑшмансем. Халӗ ӗнтӗ террористсем намӑсла мирлӗ çынсем çине сисмен, кӗтмен çӗртен тапӑнаççӗ. Пирӗн тӗп тӗллев мӗнпур тӗнчери хӑрушлӑха хирӗç ушкӑнпа тӑрас пулать.Çынсен ӑнланмалла: вӑрçӑпа вӗсем имшер тӑнӑçлӑха аркатма пултараççӗ! Кирек мӗнле ыйтӑва та мирлӗ сӳтсе ярса пулать. Тӳссе, чӑтса ирттерес пулать, вара мӗн пур тавлашура çапӑçусӑрах килӗшӳ тупса пулӗ. Анчах тӗнчере ырӑ та, усал та пур, çавӑнпа вӑрçӑсем тата пулма пултараççӗ. Пур çынсем те ырлӑх енне тӑмалла, мӗншӗн тесен эпир пӗрле чух вӑйлӑрах, хастарлӑрах тата тӳсӗмлӗрех. Çынсем çакна ӑнланиччен çӗнтерӳ пулмӗ. Эпир пурте çут çанталӑкӑн ачисем, çвӑнпа ӑна хӳтелес, упрас пулать, унсӑрӑн пирӗн планета пӗтме пултарать. Ветерансене чыслас пулать, мӗншӗн тесен вӗсем пирӗн çӗр çинче тӑнӑçлӑхпа килӗшӳшӗн хӑйсене шеллемен, мӗн пур вӑйне, пунӑçне панӑ, пуçне хунӑ.

Оценить ответ

Похожие вопросы:

Иконка предмета

Математика, 27.02.2019 12:20

.(Найди градусную меру угла, если: а)8/15 его равны 72 градуса б)2/3 его равны 60 градусов в)7/4 его равны 280 градусов).

Ответов: 3

Иконка предмета

Математика, 27.02.2019 15:40

Вкоробке лежат футболки: 2 зеленые, 3 желтые и 6 синих. сколько футболок надо достать не глядя, чтобы среди них были три футболки: а) одного цвета, б) разных цветов?

Ответов: 4

Иконка предмета

Математика, 27.02.2019 20:30

.(№1 школьники посадили сад прямоугольной формы длиной 80 м, шириной 50м и обнесли его изгородью. какова длина изглроди? каковаплощадь сада? №2 огород имеет форму квадрата, периметр которого 320м. чему равна площадь огорода? №3два прямоугольника имеют одинаковою площадь .длина первого прямоугольника 18см, ширина 15см. чему равна ширина второго прямоугольника ,если длина его 27см?).

Ответов: 2

Иконка предмета

Математика, 27.02.2019 22:50

Решить : площадь прямоугольника 12 м2.можно ли из этого прямоугольника вырезать квадрать с длиной 4 м?

Ответов: 3

У тебя есть свой ответ?

Сочинение на чувашском на тему сасарток тревога янраре ирпе напишите ….

Вопросы по другим предметам:

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Геометрия, 18.08.2019 03:30

Категория

Алгебра, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Биология, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Английский язык, 18.08.2019 03:30

Категория

Русский язык, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Қазақ тiлi, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Русский язык, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Категория

Українська мова, 18.08.2019 03:30

Категория

Математика, 18.08.2019 03:30

Понравилась статья? Поделить с друзьями:
  • Сартр собрание сочинений скачать
  • Сартаков егэ по литературе практикум типовых заданий скачать
  • Самым слабым местом в содержательном блоке сочинения егэ по русскому языку является
  • Самым высоким животным в мире бесспорно следует считать жирафу егэ
  • Самылкина подготовка к егэ по информатике