Дэ дыкъэзыхъуреихь псори ди Хэку дахащэращ. Дэ Хэкум худиIэ лъагъуныгъэр дызэрыцIыкIу лъандэрэ къытхалъхьащ ди адэ-анэм, ди егъэджакIуэхэм.
Аддэ, зы зэман гуэрым Каспий тенджызымрэ Тенджыз ФIыцIэмрэ я зэхуаку дэлъ щIыналъэм
зылI и быну, лъэпкъ пщыкIутIу зэхэт ди адыгэхэр щыпсэугъащ, лажьэрэ шхэжу, я щхьэхуитыныгъэр
яхъумэжу. Адыгэхэр зэикI зауэ-банэкIэ зэралъэфэлIа мылъкукIэ, е нэгъуэщI лъэпкъ гъэру яубыдрэ игъэпщылIу абы и пщIэнтIэпскIэ псэуакъым. АтIэ ахэм гъавэ хасэт, Iэщ ягъэхъут, жыг, хадэхэм елэжьхэт, я
гуащIэ къабзэ, хьэлэлкIэ псэужхэт. Ахэм я щхьэм пщIэ хуащIу, пагагъэр я бэу, лIыгъэрэ хахуагъэрэкIэ, пэжыгъэкIэ дуней псом цIэрыIуэ щыхъуахэу дунейм тетахэщ. Адыгэхэр тэтэр хъанми, урыс
пащтыхьми лъэгуажьэмыщхьэу ягъэувыфакъым, куэдым я хэкур ирагъэбгынами.
Ди адыгэ лъэпкъым зэхэтыкIэ дахэ яIэт. Дэтхэнэ цIыхуми и хэкум нэхъапэ иIэкъым, уеблэмэ и гъащIэм япэ ирегъэщ.
Cи
хэкууэ дыщэ губгъуэ,
ГъащIэщIэм
и епэр!
Кавказым
и щIы
фIыгъуэ,
Уи
теплъэм IэфI
ещI
псэр!
Си Хэку дыщэ! Сыту фIыщэу
услъагъурэ! Сэ къысщохъу и Хэкум зи псэр хуемыIэ щымыIэу. Дэ ди Хэкум ис лъэпкъ
псори фIыуэ зэролъагъу икIи зэдэIэпыкъуу зэдопсэу. Ди Хэкум бий бзаджэхэр къыщытеуам цIыху псори, зым хуэдэу, къызэщIэтэджащ, я Хэкур яхъумэжыну, икIи кърагъэлащ ди щхьэхуитыныгъэр.
Сыт хуэдэ Iуэху яужь симытми, зэпымыууэ согупсыс, си къарум къызэрихькIэ си Хэкум къулыкъу зэрыхуэсщIэным. Хэкум къулыкъу хуащIэмэ, мамырыгъэм хуэлажьэу арщ. Мамырыгъэр ди дежкIэ гъащIэ насыпыфIэщ. Дэ дыхуейщ ди цIыхухэм я гъащIэ насыпыфIэр махуэ къэс нэхъри нэхъыфI, нэхъ тынш, нэхъ хъуэпсэгъуэ хъуну. Аращ къулыкъу зыщIэхэр псэемыблэжу щIыхущIэкъур къэралу щыIэр я нэхъ лъэщу щыт ди Хэкур нэхъри нэхъ лъэщыж зэрыхъуным. Къулыкъу зыщIэ куэдым я гъащIэр лIыхъужьыгъэ хэлъу Хэкум
папщIэ ят. Хуей хъууэ щытмэ, сыхьэзырщ си Хэку лъапIэм папщIэ си псэр стыну.
Ди Хэкум дыхуэпэжу дунейм дытетын хуейщ.
Сэ сынасыпыфIэу зызолъытэж, сыту жыпIэмэ си Хэку лъапIэм сисыжщи. Зи Хэку имысыж цIыхур тхьэмыщкIэщ. И Хэкум зи псэр хуемыIэ щыIэкъым. Хэкум и джэ макъыр зылъэмыIэси дунейм теткъым. А псалъэхэр дэ хамэ
къэралхэм ипхъыхьа ди лъэпкъэгъухэм я щапхъэкIэ жыдоIэф. Адэжьхэм я псэр
зыщыхуарзэ хэкужьым къэмыкIуэным щIэмыхъуэпс хэхэсу псэу ди дэлъхухэм, шыпхъухэм
зэрахэмытыр хьэкъщ. Адыгэхэр дэнэ хэку къыщымыхутами, зэрыадыгэу къэнэжын
хуейщ. Дэнэ щIыпIэ щымыпсэухэми ди адыгэбзэр, ди
хабзэр, нэмысыр яхъумэжын хуейщ. Сэ согугъэ, си лъэпкъ уардэ, зэгуэрым адыгэ псори зэрыгъуэтыжыну.
Хырехъуэ махуэ къэс ди мылъкум, ди Хэкум, цIыхухэм зраужь!
Адыгэ уафэ,
Адыгэ щIылъэ,
Уэгум сихьамэ,
щIылъэр си плъапIэщ.
Адыгэ уафэ,
Адыгэ щIылъэ,
Уи лъахэм ситмэ,
Дунейм сытеткъэ.
Уи къалэ щхьиблым
Зыкърагъэщхьу,
Вагъуэзэщиблыр
жэщкIэ зэщIоблэ.
А блым еянэу,
Нэхъ ябжьэфIэкIыу
Си гурыфIыгъуэр
Адыгэ хэкукъэ.
Уи нэр зыдэплъэм
Уи лъэр лъоIэсыр.
Къырым илъ дани
УлъэIэсакъэ.
Адыгэ уафэ,
Адыгэ щIылъэ,
Уи лъахэм ситмэ,
Дунейм сытеткъэ.
Синэнэ 1эш1оу синэнэ к1асэм
Сэ къыс1уилъхьагъэр сиадыгабз.
Сыдэу тхьар еуи зыбзэ к1осагъэм,
Лъэпкъым ынапэр иныдэлъфыбз.
Нэхэе Р.
Сыбзэ – си Дунай,,, Мы гущы1ит1ум мэхьанэшхо я1.
Ц1ыфыр къызыхъук1э,быдзыщэм игъусэу ныдэлъфыбзэм имэкъамэмэ дунаим хащэ. Ц1ыф лъэпкъ пэпчъ ныдэлъфыбзэ и1. Сэ синыдэлъфыбзэу, дунаим иш1угъэ къысфызэ1узыхыгъэр – сиадыгабз. Бзэр – лъэпкъым ыпсэ зан. Дунаир зэрэзэхифырэр, ар зэрилъэгъурэр, ащ ш1уагъэу къыхихырэр, игухэлъ – гупшысэхэр, ихэбзэ зек1уак1эхэр, дэхагъэу щы1ак1эм хэлъыр – зэк1эми ныдэлъфыбзэр анэсы. Ныдэлъфыбзэр к1оч1эшхоу , зэк1ужьэу, гъэк1эрэк1агъэу лъэпкъым идунэееплъык1э егъэнэфы , игулъытэ егъэбагъо, ащ к1уач1эрэ л1ыгъэ-блэнагъэрэ хилъхьэзэ лъэпкъым фэ1орыш1э.
Синыдэлъфыбзэу сиадыгабз…. Имэкъамэхэр орэдышъоу къысэ1у, псыхъом ижъынч макъэ щызэхэсэхы, шым илъэмакъэ ар къыпэджэжьы, жьыбгъэм ишъуи макъэ къыдежъыу. Сиадыгабзэ дунаим идэхагъэ зэхысегъаш1э. Сэ сырэгушхо синыдэлъфыбзэк1э сыгу ихъык1ырэр къызэрэс1он зэрэслъэк1ырэмк1э,адыгэ жабзэ зы1улъ ц1ыфмэ сызэращыщыр.
Бэ адыгэ лъэпкъым дунаим илъэгъо гъогу къырэк1офэ къинэу ыпэ къик1ыгъэр. Адыгэм игъаш1э анахь тхьамык1агъоу къыхэхъухьагъэмэ ащыщ Урыс- Кавказ заор. Заом къелыжьыгъэхэр яч1ыгурэ ятахътэрэ фимытыжьыхэу, яхэкужъ абгынэжьи , Истамбул гъогужъым тыритэкъуагъэх. Хырэ ч1ырэ зэпичи а гъогужъым адыгэхэр дунаим тырипхъагъэх. Бэ адыгэ ц1ыфым а лъэхъан хьылъэхэм ч1энагъэу аш1ыгъэр, ау сыд фэдиз къин алъэгъугъэми тилъэпкъ ыбзэ ыгъэк1одыгъэп. Зыбзэ ч1эзымынагъэм ынапи къабзэ, иц1ыфыгъи лъагэ. Сэ насыпыгъэшхоу сэлъытэ сянэжъ сятэжъхэм «ч1ыгужъыр» амыбгынэу тиадыгэ шъолъыр дахэ къызэринагъэхэр. Сафэраз сыфитэу тыбзэк1э дунаим идэхагъэ къис1отык1ын зэрэслъэк1ырэм. Сафэраз тидунай идэхагъэ 1оры1уатэк1э зэхэсмыхыжьэу , нэрылъэгъоу зэхэсш1эн амал къызэрэсатыгъэм. Сыгу ихъык1ырэр синыдэлъфыбзэк1э къэс1он зэрэслъэк1ырэмк1э сафэраз.
Сиадыгабзэ – лъэпкъ ш1эныгъэм игъэт1ылъып1, лъэпкъ дунэегуры1уак1эр зэхещэ, ш1ум, дэхагъэм тыфещэ. Синыдэлъфыбзэ лъэпкъым къыщыш1рэ пстэури зэгъэфагъэу къырехьак1ы, гу зэ1ухыгъэк1э ц1ыфыр дунаим хегъаплъэ. Лъэпкъ итэкъухьагъэмк1э адыгабзэр лъэпкъым зык1ыныгъэ къезытырэ лъапс, зэрэадыгэр къызэраушыхьатрэ амал.
Нэмык1ыбзэ умыш1эным емык1у хэлъэп. Емык1ушхуи умыш1эныр ныдэлъфыбзэр. Убзэ уукъо хъущтэп, уадыгэ ц1ыфмэ уиадыгабзэ ш1у плъэгъоу, уфэсакъэу ущытын фае. Синыдэлъфыбзэ орэд къырып1ощтмэ , гъэтхэ ощх бзыбз, адыгэ усэ уедэ1у зыхъук1э узишъэ ч1эонэ, узхещэ, дунаим ш1оу тетыр зэк1э угу къегъэк1ы. Ц1ыфым иныдэлъфыбзэ 1улъ зыхъук1э, ежь ц1ыфыр къегъэдахэ, ц1ыфым идунэееплъык1э зыфэдэри къыбгурегъа1о. Синыдэлъфыбзэ акъыли, л1ыгъи, дэхагъи, ш1улъэгъуи, пэгагъи хэбгъотэщтых. Ау тыгъэ пэтзэ ащи бжъыгъэхэр телъхэ мэхъух, арышъ тэ адыгэхэми , щык1агъэ тимы1эу щытэп. Тхэтых тэ «сыадыг» а1оу, ау яныдэлъфыбзэк1э гущы1ан амылъэк1эу. Ащ фэдэ ц1ыфым, анахь еджэгъэшхор арми, угу егъунэу ч1ып1э урегъэуцо.
Сыгу къео сэ, адыгэ ц1ыфэу зызылъытэхэрэмэ ащыщхэмэ «чылэм узыдэк1рэм сыдк1э адыгабзэр къыпшъхьапэщт» зэра1орэр. Ащ фэдэ ц1ыфхэр сэ нэпэнчъэхэу сэлъытэ.
Сэ синыдэлъфыбзэу сиадыгабзэ сырэгушхо! Сэ сыгу къытеофэ сыбзэ згъэлъэп1эщт! Шъоум фэд синыдэлъфыбзэр, сян адыгабзэр, сэ си Дунай сиадыгабзэр! Сэ сыбзэ – сибаиныгъ!
21.02.2015
Для тех, кто впервые знакомится с деятельностью Русфонда
Русфонд (Российский фонд помощи) создан осенью 1996 года для помощи авторам отчаянных писем в газету «Коммерсантъ». Проверив письма, мы размещаем их в газетах «Коммерсантъ» (Москва), в газетах «Ставропольская правда», «Ставропольский бизнес», на сайтах rusfond.ru, livejournal.com, «Эхо Москвы», Здоровье@mail.ru, в эфире «Первого канала», на телеканалах ГТРК «Ставрополье», «СТВ», а также в 51 печатном, телевизионном и интернет-СМИ в различных регионах РФ.
Решив помочь, вы получаете у нас реквизиты фонда и дальше действуете сами либо отправляете пожертвования через систему электронных платежей. Возможны переводы с кредитных карт, электронной наличностью и SMS-сообщением, в том числе из-за рубежа (подробности на rusfond.ru). Мы просто помогаем вам помогать. Читателям и телезрителям затея понравилась: всего собрано $183,5 млн. В 2015 г. – 114 864 354 руб.
Мы организуем и акции помощи в дни национальных катастроф. Фонд – лауреат национальной премии «Серебряный лучник». Президент Русфонда – Лев Амбиндер, лауреат премии «Медиа-менеджер России» 2014 года в номинации «За социальную ответственность медиа-бизнеса».
Реквизиты:
Благотворительный фонд «РУСФОНД», ИНН 7743089883, КПП 774301001, р/с 40703810700001449489 в ЗАО «Райффайзенбанк» г. Москва, к/с 30101810200000000700, БИК 044525700.
Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.
Адрес фонда: 125252, г. Москва, а/я 50; rusfond.ru; e-mail: rusfond@kommersant.ru.
Телефоны: в Москве 8-800-250-75-25 (звонок бесплатный, благотворительная линия МТС), факс 8-(495)- 926-35-63.
Русфонд в Ставропольском крае: 8-928-328-02-09, rusfond26@mail.ru, sk-news@mail.ru бюро Русфонда в Cтавропольском крае.
21.02.2015
Русфонд: Как помочь ребенку
Основные способы перевода пожертвований в Русфонд
1.Через банк
Прийти с реквизитами фонда (см. ниже) в любой банк и сделать перевод. Внимание: Сбербанк не облагает переводы в Русфонд комиссией. В строчке «назначение платежа» обязательно укажите, какому ребенку конкретно вы хотите помочь (Например: Пожертвование на лечение Имя Фамилия (ребенка в данной публикации СМИ). НДС не облагается).
2. Через терминал QIWI (КИВИ)
Выберите кнопку «Оплата услуг», затем «Другие», затем кнопку «Благотворительность» и Русфонд («Российский фонд помощи»). Введите свой номер телефона и внесите пожертвование. Внимание: эта помощь безадресная. Если вы хотите, чтобы пожертвование поступило именно детям из Ставропольского края или конкретному ребенку, то после перевода сообщите его имя и фамилию нам по телефону: +7 (928) 328-02-09.
3. Через банковскую карту
Зайдите на страничку Русфонд в Ставропольском крае http://rusfond.ru/stavropol, выберите раздел «Как помочь» и отправьте деньги с банковской карты Visa или MasterCard.
4. Другие способы
На сайте rusfond.ru вы найдете и другие способы перечисления пожертвования и сможете выбрать для себя наиболее удобный. Например, получить и распечатать счет для оплаты в любом салоне связи «Евросеть», «Связной», МТС, «МобилЭлемент», «АльтТелеком», оплатить через кошелек Rbk Money, Webmoney, через систему Яндекс.Деньги, «Contact» и «Лидер», получить квитанцию для перечисления через Почту России.
21.02.2015
Оправдание добра: Улыбка ребенка объединяет миллионы людей
Дорогие друзья! SK-NEWS.RU поддерживает благотворительный проект Русфонда, стартовавший в Ставропольском крае. Эта страница будет выходить регулярно с письмами попавших в беду людей. Им нужна помощь, у них тяжелобольные дети и нечем платить за спасение. Вообще-то эта страница для всех: для отчаявшихся людей и для людей сострадательных, способных помочь.
17.09.2014
Пять социальных проектов незрячего, но смотрящего далеко вперед Алексея Фитисова
Алексей Фитисов помогает людям с ограниченными возможностями здоровья найти себя в жизни. Несмотря на то, что сам является инвалидом по зрению I группы, ведёт весьма активный образ жизни.
Си лъахэ.
1уащхьэмахуэ жьэк1эху хъужу
Кавказ къуршым къыщхьэщытщ
И дахагъэм уемыплъыфу
Жьыр къыппеубыд.
Дунейм теткъым зы щ1ыналъи
Къэбэрдейм къыпэувын!
И дахагък1и и къабзагък1и
Абы къытек1уэн.
Жьыр щыкъабзэщ, псыр щыхъущхъуэщ
Ар бгы лъапэхэм къыщ1ож.
Езыр мэзым щ1игъэнащи
Жыг абрагъуэхэр къыщок1.
Удз гъэгъау абы къыщык1ым
Щ1эи гъуни имы1эж.
Сэ усак1уэу сыщытамэ
Уэрэд 1эджи пхуэзусынт
Сыщалъхуа сэ си щ1ыналъэр
Семызэшуи згъэбжьыф1энт.
Си адэ.
Щ1алэ дахэу, псыгъуэ к1ыхьу
Дэ ди адэр щытыгъащ.
Хъыджэбз дахэу къуажэм дэсым
Я хъуэпсап1эу къек1уэк1ащ.
Уэрэдыжьхэр дахэу жи1эт
Гушы1эшхуи абы хэлът.
1уэры1уэдзу абы ищ1эм
Щ1эи гъуни имыгъуэтт.
Дэ ди адэм пщ1эшхуэ хуэтщ1ыу
Анэм псори дигъэсащ.
Гъащ1э зи1эм – уэхъты и1эщ,
Адэр нобэ димы1эж.
Пщ1эи намыси къыттенэнкъым
Здэк1уам тхьэм ар щигъэтынш.
Дунеягъэм къэмыхъуапсэу
Ахърэт нэхуи тхьэм кърит.
Бын къилъхуахэр и щхьэм телъу
Гъащ1эм ар къыщыпсэуащ.
Къилъхуа псори и лъапсэжьым
Дэ дыкъэк1уэжащ.
Тхузэф1эк1ыри хуэтщ1эну
дызэхуэсыжащ.
Папэ ф1ыуэ удолъагъур
Ди гум зэи уэ уимыхун.
Хьэдырыхэ хабзэ дахи
Тхьэм къуитыну делъэ1унщ
Си анэ.
Дэ ди анэр гугъу ехьами,
Гъащ1эм гугъуу къэпсэуами
Гушхуэ и1эу къыщ1эк1ащ.
Зэман гугъум къэмылынджу
Акъыл дахэ ябгъэдэлъу
Бынибл хип1ык1ащ.
Ину ф1ыщ1э дэ пхудощ1ыр!
Жьыщхьэмахуи уэ утщ1ыну,
Блыри дэ деувэл1ащ.
Умыдзыхэ анэ дыщэ
Псоми ф1ыуэ удолъагъу
Уи щ1алэгъуэм гугъу уехьами
Жьыщхьэмахуэ утщ1ыжынщ.
Уи ныбжьэгъухэм уемыхъуапсэу
Къэна гъащ1эр епхьэк1ынщ.
Бын гуф1эгъуэм ухэмык1ыу
Дэ удгъэпсэунщ…
Адэ-анэм пщ1э яхуэтщ1ыу,
Хабзэ тхэлъу, намыс тхэлъу,
Зы мыхъумыщ1и къытхэмык1ыу
Блыри дыщэу дуп1ыфащ.
Упсэухук1э ди анэ дыщэ
Жьыр къыщепщэр умыщ1эн.
Лъагъуныгъэу дэ пхуди1эр
Зэи мыужьыхын.
Си Фаина.
Нэ къуэлэн ц1ык1ур лыдыжу
1упэ баринэр зэтемыхьэжым
И гур бзэрабзэу 1ущащэм
Ар си Фаинэщ.
Анэгу анэпсэу гумахэ ц1ык1ум
Ину упсалъэм гум щ1ыхьэм
1эпэ гъур ц1ык1ухэр и1уэтым
Ар си Фаинэщ.
Мамэ нэщхъейуэ и гум темыхуэм
Ф1ы лъагъуныгъэр бгъэгум имыхуэм
Псэ хьэлэлагъэм гъунэ имы1эм
Ар си Фаинэщ.
Анэкъилъхухэр.
Анэкъилъхук1э сыкъулейщи
Сэ нэхъ мылъкуи сыхуэмей.
Тхьэ1ухуду си дэлъхуипл1ыр
Куэдрэ тхьэм сэ схуигъэпсэу.
Къалъхужахэр нэхъ 1эф1ыжщи
Ахэр сэ фэзгъэц1ыхунщ –
Азэмэтрэ Темболэтрэ
Ди нэхъыжьу Толэ ейщ.
Щхьэбэринэу Альбэч ц1ык1уи
Къык1элъык1уэ Алик ейщ.
Астемыррэ Къантемыррэ
Ромэ тхьэм яхуигъэпсэу.
Ахьмэдрэ Къэплъэн ц1ык1урэ
Ди нэхъыщ1эм, Аслъэн ейщ.
Щ1алэ псыгъуэрэ дахащэу
Мухьэмэди ди1эщ дэ,
Ар унэц1эк1э нэгъуэщ1ми,
Шыпхъу нэхъыжьым, Женэ ейщ.
Я гуф1эгъуэм дыхэмык1ыу
Щ1алэ ц1ык1ухэр тхьэм къигъэхъу,
Насыпыф1э ахэр хъуауэ
Дэ тлъагъуну дыщ1охъуэпс.
Иджы къок1уэхэр хъыджэбзхэр –
Лъагъуэ дахэ хеш Аринэ,
Ислъам ц1ык1уи абы тхуеп1.
Къык1элъык1уэр ди Маринэщ,
Къамылыфэу хъыджэбз ек1ущ.
Бзэ 1эф1 и1эщ ди Радимэ,
Нэжэгужэщ Лиля ц1ык1у,
Дакъэк1уатэмэ ди Бэлэ
Гушы1эшхуэ зыхэлъ ц1ыхущ.
Ди Марьянэ сырыху ц1ык1ущи
И дахагъым нэр щ1есык1.
Щхьэцыгъуэшхуэр щ1ак1уэм хуэдэу
Тхьэ1ухудщ ди Иннэ ц1ык1у.
Къык1элъык1уэр си Фаинэщ,
Щихум хуэдэу зэк1уж ц1ык1ущ.
Зэшыпхъуищым ди нэхъыщ1эр
Дыригушхуэу Асиятщ –
И п1эщхьагък1и и мурадк1и
Насыпыф1э тхьэм ар тхуищ1.
Щ1эблэ къабзэхэщ согушхуэ.
Тхьэшхуэм сэ шыкур хузощ1.
Асият.
Тхьэ1ухуду пщащэ дахэщ
Намысыф1эщ Асият.
И дахагъым нур щхьэщехыр
И щабагъым гур дехьэхыр
И къабзагъэм нэр ехулыр
Нэф1эгуф1эщ Асият.
Асият си шыпхъу нэхъыщ1эщ
Срогушхуэ анэкъилъхум
Емыпц1ыжу къызбгъэдэтщ.
И нэшхуит1ыр игъэджэгуу
Гушы1эшхуи абы хэлъщ.
Асият сэ симы1амэ
Си сабийр схуэмып1ыжынт
Емызэш, къыздо1эпкъур
Сытк1и сэ сищ1эгъэкъуэнщ
Асият хузощ1ыр ф1ыщ1э
Анэкъилъхук1э сехъул1ат.
Сэ алыхьым сыхуолъэ1ур,
Гу тыншыгъуэу къызбгъэдилъхьэр,
Тхьэм и пащхьэ ирилъхьэж.
Си сабийм къыхуищ1 намысыр
Тхьэм хузигъэщ1эж.
Лъагъуныгъэмрэ анэкъилъхухэмрэ
Нобэ сэ си лъагъуныгъэм
Ныкъусэныгъэ игъуэтащ.
Нэпсыр ф1ыуэ сэ щ1эзгъэк1ри
Къалымыпэр сэ къэсщтащ
Анэкъилъхухэм сахуэтхэну
Сэ сет1ысыл1ащ.
Зэрызыхэу си нэгу щ1эк1ри
Си гур къэплъэжащ.
Анэкъилъхум хуэдэу 1эф1ыу
Мы дунейм зы ц1ыху темыт
Ахэр слъагъум гур мэпсэхур
Гъащ1эр нэху мэхъуж.
Фаина.
Тхьэ1ухуду хъыджэбз дахэщ
Мамэ жи1эр т1у имыщ1.
Нэкъуэлэну бзэ 1эф1 ц1ык1ущи
Щихум хуэдэу зэк1уж ц1ык1ущ.
И щхьэцыгъуэр к1ыхьу тетщи,
1эпэ ц1ык1ухэр псыгъуэ к1ыхьщ.
Ланэм хуэдэу 1эпкълъэпкъ жанщи
Гук1и ар гурыхуэ ц1ык1ущ.
Жэщи махуи гуащэ ц1ык1ухэм
Щыгъын дахэхэр яхуед.
Дэрбзэрыным дихьэхамэ
Жэщым жьыуэ пхуэмыгъуэлъ.
Гуащэу и1эр пл1ыщ1ым носри
Ахэр псори и пхъу ц1ык1ущ.
Зым йошхыдэ, зым йоубзэ,
Игъэсэну яужь итщ.
Зым и щхьэцыр хупеупщ1ыр,
Адрейм хуеухуэныж.
Ф1ей зырыхъууи егъэпск1ыр,
Я щыгъынхэр яхуежьыщ1.
Заутэжмэ йошхыдэ
Къабзэлъабзауэ егъасэ.
Ин къэхъуахэр ирегъашэ
Гуащэ щауи ахэм хэтщ.
Анэм ищ1эу илъэгъуахэр
Гуащэ ц1ык1ухэм бгъэделъхьэж.
Ар еджэнк1и къимык1уэту
Тхылъхэм ф1эф1ыуи бгъэдэсщ.
Сурэт тхыными дехьэхыр
Къафэн т1эк1ури ф1эф1ыпсщ.
Нэхъ ин хъурэ щ1емыгъуэжым
Сабий дыщэщ си Фаинэ.
Си гъащ1э
Жэщыр хъуамэ жейм сезэгъкъым
Алыхьталэр си псалъэгъущ,
Ныкъсэныгъэу сэ злэжьамк1э
Си щхьэм сэ сыщ1оупщ1эж.
Сэ п1эщхьагък1э насыпыншэу
Гъащ1эм сыхалъхуат.
Си сабийр согъэжеижри
Нэпсыр щ1ызогъэж.
1эф1ынагъым сыщ1эхъуэпсу
Махуэм махуэ къелъху
Дуней дахэм гу щысхуэну
Зи схузэф1эмык1.
Мы сэ сигум щыщ1э псори
Хэт къыгуры1уэн?
Нэжэгужэу махуэр хъуамэ
Ц1ыхум сэ сахэтщ.
Си гухэлъхэр къезмыгъащ1эу
Гупсысэшхуэми сыхэтщ.
Гъащ1э т1ыуащ1эр стехьэлъащи
Щхьэ уз 1ейри къыхэсхащ
А си узым и хъущхъуэгъуэр
Алыхьталэм сыдищэхущ.
Сыц1ыхубзу сымыщ1эжу
Псэемыблэу сылэжьащ.
Си 1уэху мыхъуу сыхуэныкъуэу
Зым и ф1эщи сымыхъуа
Се1эу, секъуу, сезэшауэ
Гугъу ехьэныр сужэгъуащ
Си фэм дэк1ыр сэ сощ1эжри
Алыхьталэм сыфхуолъэ1у:
Ц1ыхубз псори нэсыпыф1эу
Щхьэгъусэф1 тхьэм къывипэс!
Си сабийм сэ къэзгъэщ1ари
Пщ1ыхьу тхьэм уимыгъэлъагъу
Сэ нэсыпыу симы1ари
Тхьэм уи пащхьэ кърилъхьэж.
Гум и лъэ1у.
Сэ сыщалъхуауэ щ1ып1э щ1эращ1эу
Щ1ыналъэ дахэу си Къэбэрдей.
Щ1алэ къуданхэр къыщалъхуу
Л1ыхъужь къежьап1эу щытам
Сыт къыщыхъуа, дау зихъуэжа?
Бзылъхугъэ ек1ухэр лъхуэ-п1эуэ
Щхьэгъусэ пэжхэм япэплъэу
Жьэгу пащхьэм ису щытащ.
Сыту зэманым зихъуэжрэ!
Щауэ л1ыхъужьхэм я 1унк1эр
Бзылъхугъэм къа1эщ1эфхащ.
Ц1ыхухъу къалэнхэр фэ влэжьу
Зарыбзылъхугъэр гум имыщ1эжу
Къалэнк1э тхьэ фыхъуэжа?
Адыгэ псоми сыныволъэ1у –
Щхьэж и къэлэныр къэфщтэжи
Лъэпкъым и напэр ефтыж.
Ди лъэпкъым псори къехъуапсэу
Дэ ди намысыр дывгъэ1ыгъыж.
Сабий къуданхэр куэду къытщ1эхъуэу,
Мы ди щ1ыналъэр дгъэбжьыф1эу
Адыгэ хабзэр дывгъэ1ыгъыж.
Ди Къэбэрдейри еф1ак1уэу,
Зэманым дахэу, деф1эк1ыу
Мы дунеишхуэм дытевгъэтыж.
Гуныкъуэгъуэ.
Пщыхьэщхьэр хъуамэ гум зишхыхьыжу
Гумрэ псэмрэ ныкъуакъуэу,
Щхьэгъубжэм сыбгъэдэмык1ыу
Мы дуней дахэр къыстехьэлъауэ
Машинэ блэжхэм сахэплъэу
Гунэдж симы1эу сэ сыкъэнащ.
Сыт щхьэусыгъуэр уэ жып1эм
Жызо1э ар лъагъуныгъэр аращ.
Адыгэ щ1алэу дахащэм
Ф1ы лъагъуныгъэ хуэсщ1ащ
1эубыдып1эншэуи сыдихьэхащ.
Ауэ ар щауэм имыщ1э
Пщащэм и гум щыщыщ1эр
Жэщым и нэпсхэр щ1игъэк1ыу
И пщ1ыхьми зэи хэмык1ыу
Бэлыхьым сэ сыхэхуау.
Унагъуэ зи1эм сехъуапсэу
Си гъащ1эр сэ изохьэк1.
Ауэ а си гум сэ щыщ1эр
Зыми имыщ1э, ар гухэлъ щэхущ.
Апхуэдэ гъащ1эм купщ1э имы1э
Фхуэмыфэщэным фэ зыпывмыщ1э
Фигумрэ фипсэмрэ зэакъылэгъуу
Мы дунеишхуэр къывдэщ1эращ1эу
Гъащ1эм феф1эк1ыу, фыгушхуэу
Мы гъащ1э к1эщ1ым фэ фыдек1уэк1.
Си сабий закъуэр мыхъуамэ
К1ыф1ыу си гъащ1эр блэк1ынт.
Си хъыджэбз ц1ык1ум и нэхэр лыду
Бгъафэм щ1эмылъу нэгум щ1эмыхьэ.
Нэщхъей сыхъуауэ гу зэрылъитэу
Гунэдж къызиту къызобзэрабзэ
Схузэф1эмык1ыу сыпэмылъэщу
Си гъащ1эм 1эф1ыр къыхелъхьэ.
Гукъеуэ псори сщыгъупщэжауэ
1эф1ынагъ куэди си гум щыщ1ауэ
Гъатхэ щ1эращ1эу дунейр къогъагъэ.
Гупсысэгъуэ
Сэ куэдрэ согупсысыр
Гъащ1эм и купщ1эр сыт?
Ау жэуапыншэу сыкъонэ
Ари зи1ысыр сыт?
Си гур нызэбгырожри
Зэдауэу къызэхуосыж:
– зыми ц1ыхугъэрауу же1э
– зыми ди щ1эблэрщ жи
– зыми 1эф1агъэрщ, гуапагъэрщ
– зыми нэгъуэщ1хэу къелъытэ.
Ауэ сф1ыток1уэр сэ – щ1эблэр
Уригушхуэну, урипагэну
Гъащ1эм тэмэму бгъэсам!
Купщ1эшхуэ хэлъщи уи гъащ1эм
Пщ1эншэу умыпсэуа.
Гухэлъ щэху.
Илъэс щэщ1ми ф1эзгъэк1ауэ,
Гъащ1э ек1уи къэзгъэщ1ауэ
Лъагъуныгъэм сипсыхьащ.
Щауэ дахэ ф1ыу слъэгъуауэ
Си гур маф1эм къресык1.
Сэ а маф1эм сисыжынк1э
Зэи шынагъуэ симы1а.
Гъащ1э гугъуми сэ сеф1эк1ыу,
Щауэ дахэр зэрыслъагъуу
Гугъэм гъащ1э къызетыж.
Нэ къуэлэным сыщ1эплъамэ
Дунейм дахэу зэредзэк1.
Сэ а щауэр зырыслъагъуу
Гур къилъэту, псэр бзэрабзэу,
Сы1уплъэным сыхуэпабгъэу
Сэ си гъащ1эр изохьэк1.
Лъагъуныгъэр сыту гуащ1э.
Гъащ1эр ф1ык1э зэредзэк1.
Сэ си щауэм гухэлъ къабзэ
Мыужьыхыжу хуэзухуащ.
Насыпыф1э сэ ар сщ1ыну
Мурад быди сигу ислъхьащ.
Мы дунейр гъатхэ щ1эращ1эу
Щауэ дахэм бгъэдэслъхьащ.
Сэ си щауэм сепц1ыжынкъым
Насыпыф1эу, акъылыф1эу
Сэ си гъащ1эр дэзухуэнщ.
И щауэгъухэм я хъуэпсап1эу
Гъащ1э ек1уи десхьэк1ынщ.
Жэуап.
Сэ уэ ф1ыу узмылъэхъужу
Уи жьэм дауэ къек1уэфа
Сэ сыхьэтыр илъэс сщыхъуу
Мы зэманыр изохьэк1
Лъагъуныгъэр нэхъ куу хъууэ
Махуэ къэск1э гуащ1э хъууэ
Жэщи махуи си гум илъщ.
Зэи апхуэдэу къызжомы1э
Псалъэ быдэ сэ узот
Лъагъуныгъэм сепц1ыжынкъым
Быдэу ар уи ф1эщ уэ щ1ы.
Гунэджыншэу уэ услъагъури
Си жагъуащэ сэ ар хъуащ
Уэ уи узыр пщхьэщысхыну
Жэщым тхьэ сыпхуелъэ1уащ,
Нэху апхуэдэу дыкъек1ащ.
Махуэ псом сысымэджащ
Си тхьэлъэ1ур къысхуищ1ауэ
Ухъужауэ нэгу щ1ыхьащ.
Сэ уэ быдэу сынолъэ1у
Сэрк1э шэч уэ зэи умыщ1
Сэ ц1ыху пэжу сыббгъэдэтщ
Уэрк1э сэ си лъагъуныгъэр
Сыл1эхунк1э мыужьыхын.
Си гум илъыр уи ф1эщ хъунк1э
Узыхуейри сэ пхуэсщ1энщ.
Сэ си деж гуэныхь къумыхьу
Гухэлъ къабзэр уи ф1эщ щ1ы
Зы ц1ыхухъуи дунеишхуэм
Щыслъэгъуну сыхуэмей
Уэ ппэсщ1ыни пхуэзгъэдэни
Тралъхуакъым мы дунейм.
Заринэ.
П1ырып1 ц1ык1уу ягъэпщауэ
Мастэ хэуэм пщэхын пф1эщ1ыу
Щхьэбэринэу нэф1ыц1абзэу
Сабий 1эф1щ Заринэ ц1ык1у.
Ар щыпсалъэк1э уеда1уэм
Ибогъэщхь псы ц1ык1у ежэхым
Нэк1ущхьит1ыр пшэплъым хуэдэщ
Удз гъагъащ 1упэ баринэр.
Ин ухъуа нэужь Заринэ
Уеджэжынщ мы усэ ц1ык1ум
Ф1ыу утлъагъуу зэрыщытыр
Къигъэк1ыжу уи гу ц1ык1ум.
Сабиигъуэ 1эф1 уи1амк1э
Къытомыхьэ шэч Заринэ
Ар мыпэжу щытыгъамэ
Пхуэзусынт мы усэ ц1ык1ур!?.
Лъагъуныгъэм и къэрур
Лъагъуныгъэр гум къихьащи
Тенджызышхуэу къэукъубеящ
Гухэлъ щэхуми сипсыхьащи
Кхъуэфэжьейуэ си гур кърехуэк1.
Ауэ а толъкъуным ситхьэлэнк1э
Шынагъуэшхуи зэй збгъэдэмылъа.
Мыл1эжыну зыри къигъэщ1акъым
Ажал дахэр лъагъуныгъэращ.
Лъагъуныгъэм и 1эф1агъ зымыщ1эр
Л1а пэлъытэу мы дунейм тетащ.
Лъэ1у.
Губамп1эгъуэм къыхэк1ауэ
Къалымыпэр сэ къэсщтащ.
Ныкъусэныгъэу гъащ1эм хэтыр
Си гум техьэлъащ.
Пэжыныгъэ щымы1эжу,
Зэман гугъур пц1ы телъхьэп1эу
Ц1ыхухэр зэ1ыхьащ.
Къэрэхьэлъкъым зыкъэфщ1эжи
Гъуджэм зэ фиплъэж.
1ейрэ ф1ыуэ фэ влэжьахэр
Зэпэвгъэшэчэж.
Шэч къытесхьэкъым тек1уэныр
1ейр зэрыарар.
Фи гум зэ фечэнджэщыжи
Ф1ык1э зэвхъуэк1ыж.
Мы дунейм хуэмышэчыжу
Дэ къытпэуващ.
Ц1ыхур ц1ыхум иук1ыжу
Мылъкум дишэхащ.
Ирикъуауэ мылъкук1э зыри
Сэ сымылъэгъуа.
Ахэр псори зэпэфлъыти
Фи гур щабэ фщ1ыж
1эф1ыныгъэр 1ейм тевгъак1уи,
1ейр тевгъэк1уэтыж.
Мэужьыхыр лъагъуныгъэр.
Сэ мы гъащ1эм сигурыф1ыгъуэу
Лъагъуныгъэшхуэ щауэм хуэсщ1ат.
Маф1э лыгъейуэ къызэщ1элындэри
Гъащ1эр нэжэгужэ сщыхъуат.
Гугъехьу гъащ1эм згъэвари
А лъагъуныгъуэм сщигъэгъупщат.
Ауэ насыпыр уэ пхуимыухамэ
Зыри абык1э уэ пхуэмыщ1эн.
Пщыхьэщхьэр хъуамэ сэ си гум
Шэч къытрихьэрт –
Мэужьыхыжыр ди лъагъуныгъэр
1эмали зи хуэзмыгъуэт.
Зи къысхуэмыщ1э и щхьэусыгъуэр,
Насыпыншагъэр сэ схухахат?
Гъащ1эм ц1ыху семыкъуэншэк1ыу
Алыхьым къыздещ1э, сыкъэпсэуащ.
Ф1ыу зэрылъагъум зи зэран ек1ым
Солъа1уэр – тхьэм къыхуимыгъэгъу.
Мы сэ си гъащ1эм нур къыщыблати
Ц1ыху 1ейхэм ягъэунк1ыф1ащ.
Лъагъуныгъэшхуэу ди якум дэлъари
Пщ1ыхьэп1эм хуэдэу тф1эк1уэдыжащ.
Пэжыныгъэ.
Си гур бамп1эм зэгуеудыр
Увы1эншэу ар къэнащ.
Темыпы1эу къилъэтыну
Ар къызэщ1энащ.
Сэ си гъащ1эм зым пэзмыщ1ыу
Ф1ыуэ слъэгъуа щ1алэр
Нэху щыхунк1э си гъунэгъум
Бгъэдэсын хузэф1эк1ащ.
Ар гурыжэ сэ сщыхъуауэ
Си зы узыр т1у схуэхъуащ.
Ар щхьэрыжэ сэ схуэхъуауэ
Псэ тыншып1эр сф1эк1уэдащ.
Хамэ щ1алэм сыбгъэдэсу
Жэщыр сэ схуэмыгъэк1уэнт
Ар си напэм къимыт1эсу
Щ1алэр сэ сут1ыпщыжынт.
Пэжыныгъэр щымы1эжк1э
Быдэу ар си ф1эщ сэ хъуащ
Ф1ыуэ слъагъуу си гъунэгъур
Си гум къещхьэк1уащ.
Пэжыныгъэр лъагъуныгъэм
1эмалыншэу йоныкъуэкъу.
Сэри гуауэр схузэф1эк1ым
Езгъэхынк1э соныкъуэкъу.
Адыгей лъахэ.
ЩIыналъэ дахэу, Адыгей лъахэ!
Адыгэ псоми ди уардэщ.
ЕхъулIэныгъэхэр уи гъуазэу,
ЩIэблэ гъэсахэр къыпщIохъуэ.
Уи псы ежэххэр блэ лантIэу
Мэз щхъуантIэ дахэм къыщоIущащэ.
И куэдщи псы къелъэр Руфабго
Ар дунейпсом щыцIэрыIуэщ.
ЦIыхухэр гъэсахэщ, гу щабэщ,
Хабзэр яIыгъыу, намыс яхэлъщ.
Гум зигъэпсэхуу хуиту щобауэ –
Жэнэт щIыналъэщ, Адыгей хэку!
Уи лъэр щIигъэкIыу “Нальмэсыр” къофэ,
Егъэбзэрабзэ пшынэр Тлебзум,
Кърешыр Дзыбэм уэрэдхэр
УзыIэпашэу гур ягъэзу.
Къалэ нэхъыщхьэу Мейкъуапэ
Удз гъэгъа дахэхэр щыалэрэбгъущ,
ЕкIуу уэрэдыр къраш и фонтанхэм
Къофэр макъамэм дежьуу.
ШIыналъэ дахэу, Адыгей лъахэ!
Адыгэ псоми ди уардэщ.
ЕхъулIэныгъэхэр уи гъуазэу
ЩIэблэ гъэсахэр къыпщIохъуэ.
Адэжь щIыналъэ
Тетщ дунеишхуэм адыгэ лъэпкъ
БжыгъэкIэ мащIэми, лIыгъэ яхэлъщ
Iущхэщ, бэшэчхэщ, пщIэшхуи зэрахьэ
Лэжьыгъэ хъуами псэемыблэжхэщ.
Хабзэр, намысыр ныбжьу ягъусэщ,
ШыгъупIастэ IэнэкIи зы къатемыкIуэ,
ХьэщIэ яфIэфIщи, ину яIэт
Джэгухэр хуагъахъэ, шыгъажэ хуащI.
КIыхьлIыхь хъуа зауэм зэбгыридзауэ
Щопсэухэр ахэр хамэ къэралхэм –
Тыркум, Иорданым, Мысырым…
Хъуауэ тепхъа дунеишхуэм.
Ау, щынэхъыбэщ адыгэ лъэпкъыр,
Адэжь щIыналъэу, жэнэт хэщIапIэу,
Кавказ къурш лъапэм зыщиубгъуауэ
Къэбэрдей лъахэм.
ЖьэкIэху тхьэмадэу щытщ Iуэщхьэмахуи
Адыгэ псори, дэни щыпсэури
И псэр хуэкъабзэу и гур хуэщабэу
Ирегъэблагъэр адэжь жьэгупэжьым:
-“Фэ къэвгъэзэжи лъабжьэр вгъэбыдэ,
ФхузэIуахахэщ я бжэр фи къуэшхэм,
Хэхэсхэу куэди къэвгъэщIар гъащIэм,
Фыкъеблэгъэжхэ, адэжь щIыналъэм!”
Къеблагъэ, бжьыхьэ!
Си Нальчик къалэ хуэмурэ къоушыр
Ленин уэрамым сэ сытетщ
Уэрамхэр захуэщ, жыгхэр дахэщ,
Къыдоплъэр къалэм Кавказ къурш.
Уафэгур къабзэщ, нэжэгужэщ,
НэщхъыфIэу дыгъэри къыкъуокI.
И нурхэр месыр тепыIэншэу
Жыгыщхьэм ислъэмей щоджэгу.
ПщIащэ къуэлэнхэр къытехьащи,
1ущащэу уджыр ирашэкI.
Алэрыбгъу дахэу зэуфэбгъуащи,
Бжьыхьэм джэгушхуэр иращIэкI.
Месыр гъэмахуэр къэтэджауэ
Ирегъэблагъэ жьантIэм ар,
Бжьыхьэри пащIэм щIэгуфIыкIыу
Унафэ щIыныр зэIэпаххэр.
ЩIымахуэм.
Дыгъэ цIыкIур къыкъуэкIащ
Нэжэгужэу къытхэпсащ
Уэсыр хуэфIщи толыдыкI
Имыгъаплъэу нэр
Дунейр къабзэщ апхуэдизкIи
Къыпщохъу къуршхэм уабгъэдэт
Ахэр дахэщ пхуэмыIуатэу
Iэ дэслъарэт жыпIэу уохъу
Псы Iэрышэр тещтыкIауэ
КъоIущащэу мылым щIож
Фащэ хужьыр щатIэгъауэ
Жыгхэр къоуджэкI
Месыр уэсым щIидзэжащи
ЗэщIэпщIыпщIэу къолъэлъэх
Зэрызехьэу зэхьэзохуэр
Езэшауи йотIысэх.
Щ1ымахуэ уае
1упсыр бдзамэ щ1ым нэмысу
Дунейр защ1эщтхьащ.
Лъакъуэр щ1ым тримыубыдэу
Гъуджэ мылу тещтык1ащ.
Мэлыд уэсри нэр пхуэмыплъэ,
Нэпс къыщ1ожри занщ1эу мэщт.
Нэк1ущхьит1ыр тресык1ыр,
1эпэ-лъапэри пощтык1
Пхуэмы1уатэу дунейр щ1ы1эщ
Уи 1эпкълъэпкъыр егъэтхытх.
Дыгъэр къепсыми пэлъэщкъым
Бжьыпэр щ1ы1эм ф1иубыдащ
Сытхъум жыгхэр егъэгызыр
Мес, къудамэр гуищ1ык1ащ.
1умыл иныр къехьэлъэк1ри
Бжьыхьэ к1апэри гуитхъащ
Псы ежэхри тещтык1ауэ
Хэт1эхэсэ ц1ык1ухэм щащ1
Чыныр вууэ траут1ыпщхьауэ
Зэхьэзехуэу ирахуэк1.
К1эщ1у жып1эм, бжэндэхъу уаещ
Ар щ1ымахуэм и сэламщ
Иухащи и зэманыр
Хуэнэщхъей сэлам ехыж.
Сконвертировано и опубликовано на http://SamoLit.com/
«Уи бзэр бзуууэ п1эщ1эк1амэ, к1элъылъати къэпхъуэтэж. Ар уи щ1эблэм 1урыпчамэ, къэт1и мащэ, ит1ысхьэж».
Зэрыжы1эмк1э, дунейм лъэпкъ миным щ1игъу щопсэу. Сыт ахэр зэрызэщхьэщык1ыр, зэрызэмыщхьыр? Пэжщ, иныкъуэхэр я плъыфэк1э зэщхькъым – хэт нэхъ ц1ык1ущ, хэт нэхъ инщ, хэт и щхьэцыр сырыхущ, хэт ф1ыц1эщ. Ауэ лъэпкъ куэдыр я плъыфэк1э зэщхьщ. Лъэпкъхэр иджыри зэщхьэщок1 я хабзэк1э, дуней тетык1эк1э, ауэ зи дуней тетык1э зэщхь лъэпкъхэри куэдык1ейщ. Нт1э сыт къэнэжыр? Сытк1э зы лъэпкъыр адрейм ущымыуэу къыпхухэгъэк1ыну? Къэнэжыр зыщ – зэрыпсалъэ бзэращ. Аращ лъэпкъыр зэгъэлъэпкъыри, мы дунейм укъызэрац1ыху 1эмалри.
Куэдым жа1эр ди адыгэбзэр бзэ мыхьэнэншэу, иджырей гъащ1эм зык1и къыщымысэбэпыну, бджык1и мыхьэшхуэ имы1эу. К1уэ пэтми урысыбзэм, инджылыбзэм я пщ1эр хэхъуэрэ, адыгэбзэм ейр к1эрыхуу мак1уэ. Ди жагъуэ зэрыхъунщи, СССР зэманым щы1а «Адыгэбзэм къалэ К1ыхь уф1игъэк1ынукъым» жы1эгъуэр иджыри адыгэ ц1ыхум и щхьэм имык1ауэ илъщ, куэдри абы щыхьэт тохъуэ. Икъук1э узыгъэнэщхъей, узыгъэгумащ1э 1уэхущ мы 1уэхур. К1уэ пэтми урысыбзэк1э зэпсалъэж адыгэхэр нэхъыбэ хъуурэ мак1уэ. Япэм апхуэду щыту хъуар къалэдысэу щытамэ, иджы адыгэ къуажэхэми зык1и зыкъык1эрагъэхуну ягу илъкъым. Псори къыздежьэр унагъуэращи, адэ-анэ адыгэбзэк1э зи сабийхэм емыпсалъэжхэр уэшх нэужьым агъэбэгухэр псынщ1эу зэрыбагъуэм хуэдэу багъуэурэ мак1уэ. Унагъуэ къэс уихьэурэ уи хабзэ пхуилъхьэнкъым, ц1ыху къэси я зэхэщ1ык1ым зыпхуегъэхъуэжынкъым. Мы 1уэхум къэрал дыздэпсэур иригузавэу щытатэмэ псори зыгуэр хъунт, ауэ къэралри иригузавэкъым. Адыгэбзэм и пщ1эр ехуэхыурэ, ехуэхыурэ адэк1э здехуэхын имы1эу къэнэжащ. Хьэуэ, пц1ы соупс. Щы1эщ иджыри здехуэхын. Мы иджыпсту къек1уэк1 1уэхум адэк1э къык1элъык1уэнур бзэ к1уэдыжыращ. Сэ сыхуейкъым си иужьк1э къэк1уэну ц1ыхухэм ягу дыкъыщагъэк1ыжк1э «Адыгэбзэр зыгъэк1уэда щ1эблэ мыхъумыщ1э» къытхужа1эну.
Зи бзэр зыф1эк1уэда лъэпкъхэр куэдык1ейщ. Абыхэм къак1уа гъуэгуанэри на1уэщ, белджылыщ. Лъэпкъ губзыгъэхэм щыуагъэ ящ1ахэмк1э загъэсэж, дерс къыхахри адэк1э 1уэхур ягъэзахуэж. Зы лъэпкъ закъуэщ бзэр ф1эк1уэдрэ ар къэзыщтэжыфауэ щы1эр. Зи гугъу сщ1ыр журтхэращ. Апхуэдэ зыхуэзэф1эк1ауэ нэгъуэщ1 зы лъэпкъ дунейм теткъым. Ауэ адыгэхэм дэ абы щапхъэ къащ1ытетхын щы1экъым. Нэхъ губзыгъэж лъэпкъхэм адрейхэм ящ1а щыуагъэхэмк1э загъасэ, ахэр зэрамыщ1эн иужь итщ. Адыгэми аращ тщ1эн хуейр ди къэк1уэнур дахэ хъуну дыхуеймэ.
«К1уэдыжмэ си адыгэбзэр, хэк1ынущ си адыгэпсэр» – аращ мы 1уэхум к1эщ1у, ауэ куууэ утепсэлъыхьынумэ жы1эн хуейр. Хэк1ащ апхудэу адыгэм ди зы къуэш лъэпкъым и псэр. Зи гугъу сщ1ыр убыххэрауэ зэрыщытыр дауи къывгур1уа хъунщ. Адыгэ 1уэхум иригузавэ дэтхэнэ зы ц1ыхуми игур щ1эмыузынк1э 1эмал и1экъым мы л1акъуэ уардэм и щхьэм къырик1уа насыпыншагъэм. Убых лъэпкъым и гум къеуэным щ1ыщигъэтам щхьэусыгъуэ куэд и1эщ. Абыхэм ящыщщ ахэр псори Уэсмэн империе бзаджэм 1эпхъуэн хуей зэрыхъуар, абы 1эпхъуа нэужь зэрызэк1эщ1ачар, тыркухэм я къэралыгъуэм щыпсэу нэгъуэщ1 лъэпкъхэм егъэщ1ыл1ауэ ирагъэк1уэк1а политикэ гущ1эгъуншэр. А псори зэхыхьэжри убыххэр к1уэдыпащ. Тевфик Эсенч иужьк1э зыри а бзэ жьгъырумк1э ирипсалъэжакъым. Абдеж ди къуэш лъэпкъым и псэр хэк1ауэ ябжын щ1адзащ. Убыххэр езыхэр къапщтэмэ нэхъ адыгэ л1акъуэ инхэм ящыщу щытащ. А псори к1уэдыжауэ ф1эщ щ1ыгъуейщ. Дауик1 абы зыгуэр къэнащ, Тыркуми иджыри щыпсэууэ жа1э, ауэ, ди жагъуэ зэрыхъунщи, бзэр псоми я1эщ1эхуа хъуащ. Аращ «Бзэр к1уэдмэ, лъэпкъыри мэк1уэд» щ1ыжа1эр. Убыхыбзэр к1уэдати, убых лъэпкъыр абы здихьащ. Бзэр – лъэпкъыращ. Лъэпкъыр- бзэращ. Адыгэри дызыгъэадыгэр ди бзэ дахэращ.
Ижь-ижьыж лъандэрэ дыщэ к1анэм хуэдэу яхъумэурэ, ягъэщ1эращ1эурэ, нэхъ къулей ящ1ыурэ ди адэжьхэм зэрахьа бзэ уардэр дгъэк1уэд хъунукъым. Дэ абыхэм я дежи, ди яужьк1э псэунухэм я дежи жэуап щыдохь. Дэращ адыгэбзэм къэк1уэн и1энуми имы1энуми зэлъытар, дэращ адыгэбзэ 1уэхур зи 1эмыщ1э илъыр. Апхуэду щыщытк1э, адыгэм иджыпсту ди къалэн нэхъыщхьэр дыкъэушыжу бзэ 1уэхур гъуэгу пэжым тетшэжын хуейуэращ. Сыхуейт Иуан Бубэ и усэк1э сыухыну:
Уи анэбзэр гъаф1э.
Уи анэбзэр гъаф1э,
Ар бгъэ дамэу шэщ1.
Адэжь и жьэгу маф1э
Пхуахъумам ар пэщ1.
Пхуахъумащ адэжьхэм
Бзэм я нэхъ къулейр.
Зи бзэ зымыджыжхэм
Зэи уадэмыплъей.
Зи бзэ хуэмеижыр –
Ар лъэпкъыншэ мэхъу.
Зи лъэпкъ 1уэху еижыр
Гъащ1эм къегъэщ1эхъу.
Бзэр 1эщ1ыбмэ – йобэ,
Мэхъу тэджыжыгъуей.
Ар тхъумэныр нобэ
1ущагъ псом я лейщ.
Адыгэбзэр гуапэщ,
Лант1эщ ик1и лъэчщ.
Дыгъэ налъэу хуабэщ,
Уи псэм и данлъэчщ.
Уи анэбзэр гъаф1э,
Ар бгъэ дамэу шэщ1.
Адэжь и жьэгу маф1э
Пхуахъумам ар пэщ1.
Ажалит1 щыщымы1эк1э, а зэ л1эгъуэм л1ыгъэ хэлъхьэ.
Бзури и абгъуэ щытепщэщ.
Бланэ щалъху йок1уэж.
Гъэрыр япэ зэрыхьэр и унэщ.
Дауэ делэгу щы1эщи, зауэ делэгу щы1экъым.
Дауэм и к1эр зауэ хъумэ, зимы1уэхури хок1уадэ.
Ди унэжь пхъэжь маф1э.
(«Уи дей хуэдэ щы1экъым» жыхуи1эщ).
Дунейр къэк1ухьи, уи унэ ихьэж.
Дыгъужьыр бгъашхэ пэтми, мэзымк1э маплъэ.
Дыщэ унэ нэхърэ ди унэжь.
Ды1уохьэри даук1, ды1уок1ри дауб.
(Зауэм щы1ухьэк1э, къэрабгъэщ жа1эу зрамыгъэубьш щхьэк1э, зыкърагъэук1ыу зэрыщытам псалъэжьыр къыхэ-к1ащ).
Джатэ и щ1агь нанэ щы1экъым.
Джатэ къихак1э къыпхуэжэм ущымыщти, къуэгъэнап1эм къыкъуэтым хуэсакъ.
Джатэр тыным я тыныжщ.
Дзэм иуфэкъа лъахэрэ мац1эр зыпхык1а хадэрэ. Дзэ гъащтэ дзэ псо и уасэщ.
Дзэ щыпэк1у умык1уэ.
Дзэм хамэ яхэткъым.
Дзэ зыгъашхэм шхын хэплъыхь ищ1ыркъым.
Дзэр зыдэса жылэрэ ябгынэжа щ1ап1эрэ.
Дзыгъуэ пэтрэ и гъуэ щыл1ыхъужыц.
Ем щыгъуэ бжьэдыгъур зэшщ.
(Бжьэдыгъу — адыгэм ящыщ зы лъэпкъщ).
Зауэ джэгурэ дауэ джэгурэ щы1экъым.
Зауэ езыгъажьэ и щхьэ лажьэ хохуэж.
Зауэ зыщащ1а къуажэрэ ябгынэжа хэкужьрэ.
Зауэ у1гъэншэ хъуркъым.
Зауэм и к1эр хьэдагъэщ.
Зауэм хэту джатэ хьэху яткъым.
Зауэф1рэ дауэф1рэ щы1экъым.
Зы къэрабгъэм дзэ псор егъэк1уэд.
Зыщымышынэ и дзэ кърадзэркъым.
Истамбылыжьым имык1ыр щ1ол1э, ик1ар йол1ыхь
Къэрабгъэр и унэ мэк1уэсэж.
Къигъэ нэхърэ игъык1.
Л1ыгъэ зи1эм 1эщэр ейщ.
Л1ыгъэ щ1ап1э л1ы ик1уадэркъым.
Уи дахэ нэхърэ си 1ей.
Уи жагъуэгъум уи псэр ептми, уи щэху иумыт.
Уи лъэпкъым хэплъи, уи джатэ гъэдалъэ.
Уи нэ къе1эм и псэ е1эж.
Уи хэкур лъэщмэ, урогушхуэ.
Уи 1э дагъэмэ, уи щхьэ щыхуэж.
Укъыщалъхуари зы махуэщ, ущыл1эжынури зы махуэщ.
Унажэ бжэгъу и 1ыхьэщ.
Урысрэ Бахъсэнрэ зымыбгынэр хэкум жылагъуэу къижынщ.
Утек1уэмэ, ук1уэжынщ.
Хамэ къуит асу хъуркъым.
Хамэ лы1у щ1энэц1ым и нэц1ак1эр щ1огъуэ.
Хамэ хэку сыщытхъэ нэхъ си хэкужь сыщыл1э.
Хамэ ущие тхьэмахуэщ, хабзэ хьэху махуищщ.
Хамэ шхын бжэщхьэ1у щхьэдэхыркъым.
Хамэ щыгъыныр жэщ хъухущ.
Хамэр гъэшэраши, унэр гъэшэрыуэ.
Хамэхьэ нэхърэ унэхьэ нэхъ лъэщщ.
Хамэхьэр къохьэри унэхьэр иреху.
Хэку бгынэнрэ фыз бгынэнрэ зэхуэдэщ.
Хэку зимы1эм псори щ1ы1э къыщохъу.
Хэкужь джэду гъуащэркъым.
Хэкужьыхьэ лъэщщ.
Хэкум емык1у къылъысмэ, псэемыблэжу къыщыж.
Хэкум игъэгушхуэр хахуэ мэхъу.
Хэти езым и хэкур ф1ыуэ елъагъуж.
Хьэжыдзэуи дзэ къыпхуэмызэкэ.
Хьэндыркъуакъуэрэ пэт «сызыхэс псыр кууащэрэт» же1э.
Хьэрэ пэт и къуажэр ибгынэркъым.
Хьэрэ пэт хьэл ишхыжкъым.
Хьэщ1ап1эр ф1ыми, уи унэжь нэхъыф1ыжщ.
Шэм зэхэгъэж ищ1ыркъым.
Щоджэн дамыгъэу зэрапхъуащ.
Щоджэн и баш и махуэр къыхуэк1уащ.
Щхьэж и унэ щыунафэщ1ыжщ.
Япэ умыуэ, къоуэм ущымысхь.
1эщэ зыгъэдалъэм илъ япэ мажэ.
1ейми, уэуейр нэхъыф1щ.
ХьэтIохъущокъуэ Къазий и цIэр зезыхьэ Адыгэбзэ Хасэм къызэригъэпэщ “Си анэбзэ, си адыгэбзэ” зи фIэщыгъэцIэ Тхыгъэ Зэпеуэри абы теухуащ. 9-11 классхэм хэс еджакIуэхэр мы зэхьэзэхуэм хэтыну, анэдэлъхубзэр зэращIэр, я гупсысэр тхыгъэм зэрырагъэзэгъыр, адыгэ тхыбзэ хабзэхэм зэрыщыгъуазэр къагъэлъэгъуэну ди гуапэу къыдогъэблагъэ.
Зэхьэзэхуэм кърихьэлIэну ныбжьыщIэхэм я пащхьэ итлъхьэнущ зытеухуарэ къаIуатэкIэ зэмыщхь псалъэ гуп. ЕджакIуэм и гупыжкIэ къыхиха псалъэр е зэгъусэ ищIа псалъитI-щыр зы гупсысэм иришалIэу и гурылъ-гурыщIэхэр, и Iуэху еплъыкIэхэр, и дуней лъэгъукIэр къызыхэщ тхыгъэ игъэхьэзырын хуейуэ аращ.
Дэтхэнэ зы классми 1, 2, 3-нэ увыпIэхэр щаугуэшынущ. Тхыгъэ нэхъыфI дыдэхэр зи IэдакъэщIэкI еджакIуэхэм фIыщIэхуэщIэ тхылърэ ахъшэ тынкIэ яхуэупсэнущ. Зэхьэзэхуэм кърихьэлIа дэтхэнэ зы ныбжьыщIэми и лэжьыгъэр щытхъу тхылъкIэ къыхагъэщынущ. Абы щыфIэкIауэ Адыгэбзэ Хасэм игъэува ХьэтIохъущокъуэ Къазий и цIэр зезыхьэ стипендиер япэ увыпIэр къэзыхьыну 11-нэ классым хэс еджакIуэм хуигъэфэщэнущ. Стипендиер гъэ еджэгъуэр икIыхункIэ еджакIуэм мазэ къэс иратынущ.
Зэпеуэм хэтахэм щыщу адыгэбзэм хуеджэн гухэлъкIэ ЕджапIэ Нэхъыщхьэ щIэтIысхьэну еджакIуищми ХьэтIохъущокъуэ Къазий и цIэр зезыхьэ стипендиер хуагъэувынущ.
Адыгэбзэ Хасэм и гугъэщ зэхьэзэхуэм къыхэкIыну лэжьыгъэхэр, зытхахэм я цIэ-унэцIэр хэмыгъуащэу, зэхуихьэсыжу тхылъ щхьэхуэу къыдигъэкIынуи.
2014 гъэм щэкIуэгъуэм и 8-м ирихьэлIэу зэхыхьэну “Си анэбзэ, си адыгэбзэ” Тхыгъэ Зэпеуэр щекIуэкIынур Налшык къалэ дэт Мэлбахъуэ Темборэ и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ Библиотекэрщ.
ЩыщIидзэнур сыхьэтыр 14.00
Конкурс, объявленный среди учащихся 9-11 классов, оказался разнообразен географически, участвовать в нем съехались 160 ребят, причем не только из нашей республики, но и из Карачаево-Черкесии, Адыгеи, Ставропольского края. Основная часть прошла в Национальной библиотеке имени Т. К. Мальбахова, где старшеклассники писали очное сочинение.
«Были предложены десять ключевых слов, из которых ребята выбирали те слова, которые они могли бы обыграть, развить и изложить в своих сочинениях. Никаких ограничений не было», – пояснил корреспонденту РИА «Кабардино-Балкария» Мурат Табишев, руководитель ассоциации преподавателей черкесского языка и литературы имени Кази Атажукина.
Он добавил, что конкурс получился интернациональным, участие в нем приняли и представители других национальностей, изучающих адыгэбзэ.
За каждое место ребята получат денежные призы, а те счастливчики, кто получил первое место в любой из четырех номинаций, решением ассоциации преподавателей черкесского языка и литературы будут получать стипендию имени Кази Атажукина в течение всего года. Помимо этого любой участник конкурса, при условии поступления на факультет черкесского языка, в течение двух лет будет получать вышеназванную стипендию.
«Объявление конкурса вызвано желанием стимулировать интерес к изучению своего языка среди подрастающего поколения. Сочинения были оригинальны каждое по-своему, умение изъяснять художественно оформленную мысль среди молодых людей радует, и если среди конкурсантов найдутся желающие поступить на факультет черкесского языка, наша миссия будет выполнена. Во время конкурса о таком желании заявили уже семь человек», – сказал Мурат Табишев.
Ассоциация имени Кази Атажукина действует уже на протяжении двух лет, выявляя талантливых подростков и поддерживая интерес к изучению родного языка.
© РИА «Кабардино-Балкария», 2014
СИ КЪУАЖЭ
Мэз лъапэ дахэм пэӀэщӀэу
Сыщалъхуа къуажэр мэгъагъэр,
Лъэныкъуэ псори щӀэращӀэу
Еплъыт, гъэщӀагъуэт дахагъэр.
Унэ хужь куэдхэр сатыру
ЩхъуантӀагъэ Ӏувым щӀеуфэр,
Школыр нэхъ лъагэу яхэту
Мардэншэу теплъэр мэбжьыфӀэр.
Зауэ быдапӀэ къыпфӀэщӀыр
Псэуалъэу бригадэм яӀэрщ,
Си къуажэм къалэм зыпещӀыр,
Уэрэд гуфӀэгъуэр щыжаӀэр.
Дэнэ укӀуами цӀыхубэр
КъыпыгуфӀыкӀхэу зэӀуощӀэ,
Мо си гъунэгъур ныщхьэбэ
Фермэм дэкӀыну мэпӀащӀэ.
Грузовик Ӏэджэ зэужьхэу
Бригадэр губгъуэм дэкӀащ,
Нэхъ щӀалэр, зыми емыжьэу,
Лъакъуэрыгъажэм шэсащ.
Кӏыщокъуэ Алим и усэхэр
СЭЛЭТ СЭЛАМ
БАЖЭ ПШЫНЭ
КХЪУЖЬЕЙ КЪУДАМЭ (КIыщокъуэ Aлим)
УЩИЕ (КIыщокъуэ Алим)
ШЭДЖЭМ ПСЫКЪЕЛЪЭ
УцӀыкӀуу уи гум ибубыдэр…
ЕЛБЭЗДЫКЪУЭ
ЖЫР ПЫӀЭ
СЭЛЭТ ШЫРЫКЪУ
ДИ БЗЭМРЭ СЭРЭ
СИ КЪУАЖЭ
Уи хэку жыг закъуэ фӀэкӀ имытми,
СИ ПСЭМ МАФӀЭР КЪЫЩIӀЭНАМИ
НАРТ УЭРЭД
ЩЭХУ (КIыщокъуэ Aлим)
ШУМАХУЭ
Ди хэку аргуэру къызогъазэ…
АДЫГЭ ЦЕЙ
Псэ зыхэту сыт мыпсалъэр…
СИ АДЭМ
ДЫГЪУЖЬ
ЗЭУАПӀЭ
ПАСЭРЕЙ ХАБЗЭ
АНЭДЭЛЪХУБЗЭ
ӀЭЩӀАГЪЭ
ЛӀЫМ ХУЭДЭЛӀ
ЗЭКЪУЭШИТӀ
ЦӀЫХУХЪУ
СЫКӀУЭНТ НЭХЪ ПСЫНЩӀЭУ
УИ ЩӀЫНАЛЪЭ
ЛЕРМОНТОВ
ТЕЛЪХЬЭ УАНЭР СИ ШЫМ
ЩӀАКХЪУЭМ И ӀЭФӀАГЪ
Си хэку нэхъ ини сыту сщӀын?…
САЛЮТ
УСЭ ШЭРЫУЭ
АБГЪУЭ УИСМИ
ЗЫРЫЗЫХХЭУ ЗЭЩХЬЫРКЪАБЗЭ
ГЪУЭГУ КЪЕЖЬАПӀЭ
КЪЫУМЫГЪАЗЭ
МАЗЭ ФАГЪУЭ
ЖЕЙ, СИ ЩӀАЛЭ
Си лъапсэр бгъэгъумэ уэ пфӀэфӀати…
ЩӀЫМ И МАКЪ
ПСЭЗЭПЫЛЪХЬЭПӀЭР ЗИ ӀЭЩӀАГЪЭ
КЪУРШЫМ ДОКӀ
ПКЪОМИ ПАЩӀЭ ЯТЕТЩ
СИ ЖЫГ ХАДЭ
Темыркъан Юрий хуэзгъэфащэу
ЖЫЖЬЭУ УЕПЛЪМЭ
Уи уэгъуи жьапщи зэхыхьащи…
ТЕКӀУЭНЫГЪЭ
Зэгуэр си щхьэцри фӀыцӀэ дыдэт…
КУЛИЕВ КЪАЙСЫН
СИ ДЫГЪЭ
ПУШКИНЫР 1941 ГЪЭМ И НОЯБРЫМ
Дытетщ дунейми нобэ къэс…
Дунейр мычэму къощӀэращӀэ…
ШЫНЭ НЭПЦӀ
ЗЕИЧ ЛАНТӀЭ
Щыдэжыныр щыдэжауэ…
Жыжьэ сыплъэну сигу къихьа…
МАЯКОВСКИЙ
ТАУРЫХЪ
ЖЬЫ ХЪУНЫР СЫТМИ И МЫНАТӀЭ
УИ ЩХЬЭ ЗАКЪУЭУ УПӀЫЩӀАМЭ
Жьыр къемыпщэм, дэнэ щыӀэ…
ГЪУЩӀ IУНЭ
НЭХУЛЪЭ КЪЫЩИЩIЫМ
КАВКАЗЫМ И УЭРЭД
ФЭЕПЛЪ БЭЛЪТОКУ
БАБЫЩ
НОЯБРЫМ И 4-м 1942 ГЪЭМ
Гъуэгуанэу мащӀэ дякум дэлъкъым…
ДОХУТЫР (КIыщокъуэ Алим)
КЪУРШХЭР
НЭХЪ ЛЪАШЭР
БГЫМ ДЭКӀ ГЪУЭГУ
Уи жэщи махуи имыӀэххэу…
ПОЭЗИЕ
ЦӀЭРЫӀУЭ ХЪУНУ ЗИ МУРАДЫМ
УГЪУЭЩАУЭ ГЪУЭГУ ТЭМЭМЫМ
Пшагъуэ гуэрэныр щӀакӀуэ псыфу
УСИПЛӀ
Дыгъэр мазэм игъусамэ…
ЛЪЭМЫЖ
НЭХУЩ (КIыщокъуэ Aлим)
САБИЙ
ВАГЪУЭИЖ
МУРАД ЗЫЩӀА
АКЪУЖЬ
ВАГЪУЭ (КIыщокъуэ Алим)
Сэ къыздэкӀуэ, жиӀэу щӀалэр…
ДУНЕЙР ЗИ ЩӀЭЩЫГЪУЭ
ЛЕЙ ЗЫЛЪЫСАР
ДЫЩЭ СЭШХУЭ
ЩӀЭЩЫГЪУЭ
«УУЗЫНШЭМ!» — СЭ ЖЫЗОӀЭ
Ужыг лантӀэу, къудамэншэу…
НЭЖЭГУЖЭ
ДЫГЪЭ
ФӀЫ ЗЫЩӀЭНУМ
ЗИ НЫБЖЬ НЭСАМ
МЭКЪУАУЭ (КIыщокъуэ Aлим)
БЖЕЙ ЖЫГЫМ И БАЛЛАДЭ
ГУНДЖ МЭРАКӀУЭ
НЭХУЩ
ЖЬЭГУ
КЪАМЭ
ДУНЕЙМ И ПӀАЛЪЭ
ГЪЭМАХУЭ УЭШХ (КIыщокъуэ Алим)
МАЗЭ
БЖЬЫХЬЭ МЭЗ
ӀЕЙ ЩЫМЫӀЭ
ЗИ ГЪУЭГУ ЛЪАГЭ
Дыгъэр къепсмэ ди нэ ди псэщ…
НЭПС
ХЬЭУА
СфӀэмыфӀыр куэдрэ сфӀэфӀ уэ пщӀащ…
СЫТЫМ СЫТ И КУУАГЪ
ПЩӀЫХЬЭПӀЭ
ТЕНДЖЫЗ
Сэ бгым сахуэдэу хьэлъэ стелъщи…
ПОЭТЫМ И ЛӀЫГЪЭ
УСЭМ ГЪУЩӀ ХЭЛЪЫР
ЛИНЭ
МАЗЭР КЪЫКЪУОКӀРИ ЩТЭӀЭЩТАБЛЭУ…
Жьэгур ужьыхмэ, гъунэгъур…
ПЭЖЫР ЗИ ГЪУАЗЭ
ЦӀЫХУБЗ ЩЫМЫУЭ
АДЫГЭ ХЭКУ (КIыщокъуэ Aлим)
ЩӀЭИН
Е КУЭД ЗЫЩӀЭ
ЩИХУ
КЪУЭ
Сыжейми, си нэр зэтесхами…
ТИСЕЙ
ЖЬАПЩЭМ ПЭУВАМ
МЫВЭ ЗАКЪУЭ
ХАМЭКӀУТӀУ
ЦӀЫХУ МУРАДЫМ И БЗУ ХУЖЬ
ЛӀЭНЫГЪЭ
МЫЩӀЭР ДЫЩЭМ ДОЩӀЭРАЩӀЭ
СЭ КЪУАЛЭБЗУХЭМ СОХЪУАПСЭ
СИ ХЪУЭХЪУ
АНЭМ И ХЪУЭПСАПIЭ
ТХЫЛЪЫМПIЭ
ШЕЙМЭ
Ныжэбэ жэщи, нэхур щыху…
СЫХЬЭТ
ПШЭМ ЕӀУСЭМ ЗИ ГУАПЭМ
УЗЫГЪЭДАХЭ
ЩЫКЪУНЫМ БЗУХЭР ЗЭХУИШЭСМЭ
УЭРЭД
ЛЪЭЩЫМ
САТЬЯВАТИ
Дэ ди зэманым ныбжьыщӀэм…
МЕЙ
СИ ЩӀАЛЭМ
ӀУАЩХЬЭМАХУЭ (КIыщокъуэ Алим)
НЫБЖЬЭГЪУПЦӀ
СИ АНЭМ
ПСАЛЪЭ
Налкъутналмэсу ипхъащи…
ГУЗЭВЭГЪУЭ
ГЪАЩӀЭР ӀЭФӀЩ
МахуитӀ зэхуэдэу къыумыгъащӀэ…
СИ ЩӀЫНАЛЪЭ
ШЫД ЗЫГЪАШХЭМ
Бахъсэныпсым хуэдэ щыӀэ:
ЛӀЫГЪЭ ЗИӀЭ
АДЭ
МАЙМ И 9-м 1945 ГЪЭМ
УЗ
ЦIЫХУБЗЫР ЗЫХУЭДЭР
БОРЭН
ЩӀЭГЪЭКЪУЭН
ЗИ НАСЫП КЪИКӀАМ
ЖыӀэт, мыпхуэдэу щхьэ сызэшрэ?…
ЗИ ГЪАЩӀЭ КӀЫХЬ
УӀЭГЪЭ
КУЛИЕВ КЪАЙСЫН ПАПЩӀЭ
ШЫХУЛЪАГЪУЭ
МЭЛ ГУАРТЭ
Мо гуэл къащхъуэр и нэ щхъуантӀэу…
Бзэр уи анэрщ уэзыгъащӀэр…
ФӀЫ ЗЫЩӀЭМ
ПСЫНЭ
Уэ укъэзгъанэу дэнэ сыкӀуэн?…
ӀЭМАЛ ЗИМЫIЭ
СИ НИТӀ
АДЫГЭ ХЭКУ
Мывалъэ щӀыпӀэу дапщэ щыӀэ…
ДИ УНЭЖЬ
ИСТОРИК ГУЭРЫМ ДЕЖ
Нэхъ хьэдзэфӀыр ящӀ жылапхъэ…
МУРАД ГУЭР ЗЫЩӀАМ
Уэгум ит бгъэжьхэр абгъуафэщ…
ЗЫ АНЭМ И БЫН
ДЗЭЛ
КОМАНДИР
Хэт сыт ӀэнатӀэ къехъулӀами…
ПСЫ ИКӀЫПӀЭ
ИЗРЭ НЫКЪУЭРЭ
ТЕНДЖЫЗЫМ ДЫЩХЬЭЩЫТУ
Унэр лъагэу дызощӀей…
ГЪУЭГУАНЭ ТЕХЬЭМ
ЗЭМАНЫМ ДЕКӀУ
СИ УСЭ
СИ КЪУЭРЫЛЪХУ АЛИНЭ ДЕЖ
ЩХЬЭ ЗАКЪУЭУ АКЪЫЛ ЩЫГУГЪЫМ
ЗИ ФЫЗ ГУРЫЩХЪУЭ ХУЭЗЫЩӀЫМ
ТЕТ
МЭКЪУАУЭ
КЪУРШЫПС
НАБДЗЭ
Макъамэ дахэ уэ ухъу закъуэм…
ЕЗЫГЪЭЛЕЙМ
ПсыӀэрышэр ӀэкӀэ щашэм…
СИ ИЛЪЭСИЩЭ
ХЬЭЩӀЭ ИРАМЫГЪЭБЛАГЪЭ
БЭНЭНУМ
БЛЭ ТӀЫСЫПӀЭ
СЭ ФЫКЪЫСХУЕЙУЭ СЫВМЫГЪУЭТМЭ
ПСЫР ГЪУЖЫПАМИ, УЭШХ КЪЕШХАКЪЭ…
ПОЭТЫМ ДЕЖ
КЪУРШЫЩХЬЭ ЛЪАГЭР КЪЫЗЭДЖАТИ
ПАРТЫР ДИ ПАШЭУ
УИ ДЕЖ СЫНОКӀУЭ
ЗИ МЕТ ЗЫХЪУЭЖЫМ
Хыр си шакъалъэу…
УИГУ, СИ АНЭ, СЫКЪЭКӀМЭ
ЩХЬЭГЪУБЖЭ НЭХУ (КIыщокъуэ Алим)
Сэ уэгу къащхъуэм сыщолъатэ…
ПСАЛЪЭ ГУАУЭ
Сэ щӀым тезмысэ къытемыкӀэ…
ПАШЭ
ӀЭДАКЪЭМ ЩӀЭКӀ
Гъатхэр къэсри шылэ джанэр…
ЦӀЫХУБЗЫМ Я ПЦӀЫР ЗЫМЫДЭМ
УСИЩ
МЭЛЫХЪУЭХЬЭ
Пшэм мазэр хохьэр, къыхокӀыжыр…
ЛӀАРИ МЭГУПСЫСЭ
ДЫГЪУЖЬ (КIыщокъуэ Aлим)
Сэ уэздыгъэ щӀызогъанэ…
КЪУЩХЬЭХЪУ ЩЫӀЭ ЖЭМЫШХЭР
ЩХЬЭЛЫКЪУЭПС
ДЫГЪЭР КЪЕПСЫН ПАПЩӀЭ
УЭЛБАНЭ
Мащэм ихуари къибгъэкӀыну…
ШУУИТӀ
Дунейм къытехьэр зэи щымыуэу…
МАКӀУЭ ЩӀАЛЭР АУЗ ГЪУЭГУКӀЭ
ГУПСЫСЭ
МЫЛӀЭЖЫНЫГЪЭМ И МАФӀЭГУМ
УСЭ ШЭРЫУЭХЭР
ГЪАТХЭМ И БЗЭ
СИ ГУБГЪУЭ
Зыхуейр къехъулӀэу зылӀ есащ…
УСИТӀ, ЩАМ ЩЫСТХАУЭ
ЗЭНЫБЖЬЭГЪУИТӀ
РАСУЛ ГАМЗАТОВ КЪЫСХУИТХАМ И ЖЭУАП
ЛӀЫМ И ГУБЖЬЫР ИIЫГЪЫФЫМ
Сигу плъау сэ хуабэ сыщыщӀэн?…
УНЭЩӀЭ
Псыр шы щхъуантӀэм тесу мажэ…
ХЬЭ
НАСЫП (КIыщокъуэ Алим)
ЖЭЩ НЭРЫПЛЪЭ
Уигу къоузым ещхьыркъабзэу…
СЭ АР СОЩӀЭ
ТЕКӀУАХЭМ СЭЛАМ
КЪАНЖЭ (КIыщокъуэ Aлим)
ЗЫМ ИМЫЩӀЭ ЖЬЫБГЪЭ ПIАЛЪЭ
ХЫВЫМ И УЭРЭД
Ягъэш зэпыту батэкъутэр…
«ЩХЬЭЛЫКЪУЭ»
ПЩӀЫХЬЭПӀЭ (КIыщокъуэ Алим)
СЫЗЫПЭПЛЪЭ
Жылэр кӀуэдакъым…
ФИ НЭР ЖАНЩ
ЩӀакхъуэ Ӏыхьэншэу сыкъэнами…
ЩХЬЭХУЕЩЭ
ДАМЫГЪЭ
Уафэ къащхъуэм пшэр хужьыбзэу…
Сихуат кӀуэдыпӀи сыкъелащ…
Къуршхэм жамыӀэу зы псалъэ…
УЭРЭДУС
Си гъуэгу тыншакъым сэ игъащӀэм…
ПСЫКЪЕЛЪЭ
ЖЭЩ НЫКЪУЭ ХЬЭЩӀЭ
ФЫЗ ЕРЫЩ
НИКОЛАЙ ТИХОНОВ ПАПЩӀЭ
АВАР ХЬЭЩӀЭ
ХЪЫДЖЭБЗ ШОФЕР
ФОШЫГЪУ ШЕЙ
ПЩЫХЬЭЩХЬЭ
Псы къежэхыр хадэм яшэу…
ЗИ ӀЫХЬЭ ЗЫЛЪЫСАМ
УЗЫХУЭЗЭНУР СЫТКӀЭ ПЩӀЭНУ
ЦӀЫХУШХУЭМ ЗАДЭЗЫЩIЫМ
ДЭП
НАРТСАНЭ
Жыг къэкӀагъащӀэр занщӀабзэщ…
ГУУМРЭ ТХЬЭКӀУМЭКӀЫХЬЫМРЭ
Махуэр блокӀыр напӀэзыпӀэу…
Сытетщ къурш дами, соплъэ жыжьэ…
Зыгуэрым жиӀэм емыдаӀуэу…
ЗИ УНЭ ЗЫГЪЭДАХЭМ
КЪЭЗГЪЭЗЭНУЩ СЭ
ТХЫЛЪ ЕДЖАПӀЭ
КОМОР КЪЭРАЛ
Жыгым зыри къыпымыкӀэм…
ХЭТ ГЪАЩӀЭР ПЩӀЭНШЭУ ЗЫЛЪЫТЭР?
ЩОДЖЭНЦӀЫКӀУ АЛИЙ И СУРЭТ
ЦӀЫХУ ГУАУЭ
ДЖАТЭМ И ЖАНЫГЪЭ
ЯТХЫР МЫХЪУМЭ
СИ ГУР СИ ӀЭГУМ ИЛЪУ
ХЬЭЛЪЭ
УДЗЫМЭ
УЭРЭДГЪЭШЭС
ХЪЫБАРЕГЪАЩӀЭ
ЖЭЩ МАЗЭГЪУЭ
СЫПХУЭЗЭХУКӀЭ ЩЭХУУ УКЪЫЗОПЛЪЫР
БГЫЩХЬЭ ӀУГЪУЭ
УМЫГУЗАВЭ, СИ АНЭ
ЖЭЩРЭ МАХУЭРЭ
ШЭФТАЛ
Гъуэгу гъунэ удзыр мэгъагъэ…
ПОЩТЗЕХЬЭ ПЩАЩЭ
Куэд щӀауэ, и гур мызагъэу…
Зэ закъуэ хъу си щхьэгъусэ…
ЛЪЭКӀЫНЫГЪЭ ЗИӀЭМ
И ПСЭР ЗЫХЬЭХУР КЪЕДЖЭ ЗАКЪУЭМ
ПЦӀЫУПС И УНЭ
МАЗЭР СЫТ ЩӀЭПЦIАНЭР?
ГЪАТХЭР КЪЫЩИХЬЭМ
Лъагъуныгъэр мазэм хуэдэщ…
ДХОНИ
Езыр-езыру зыхуэпсалъэу…
ПСЫМ И ХЬЭЛ
Дыгъэм, кхъухь кӀуэкӀафӀэу…
ГЪАВЭМРЭ ПСАЛЪЭМРЭ
ЕГЪЭДЖАКӀУЭ
Зэгуэр пщӀыхьэпӀэу услъэгъуащи…
КОДЖАРАХЭ
ШУ ПХЪАШЭ
СИ ФОЧЫМ ӀЭПЛӀЭ ЕСШЭКӀАУЭ
ЛЪЫ УАСЭ
СЫКЪЫЩАЛЪХУАР МЫ ЩӀЫПӀЭРЩ
Си лъэрыгъыпсыр зыӀыгъауэ…
ЩӀЭПХЪУЭЖАХЭР
ВАГЪУЭ МАХУЭ
Километр тӀощӀкӀэ уэгум удэкӀуеймэ…
Гъуэгъуакъэ уафэр…
КЪУРШ ДЫРКЪУЭ
Зауэ жыхуаӀэм и хъыбарыр…
СЭЛЭТ ЛЪЭУЖЬ
Унэм уикӀрэ къэбгъэзэжмэ…
ПСЫӀЭРЫШЭ
ДжанэпцӀанэу йокӀыр бжьыхьэр…
ГУЩЭКЪУ УЭРЭД (КIыщокъуэ Aлим)
ЗЭШИБЛЫМРЭ ЗЫ ПСЫКЪУИЙРЭ
БОРЭНЫР БГЫЩХЬЭМ ЩЫЕТАЩ
Гъатхэ къэскӀэ я гъуэлъхьэгъуэу…
ХЪУЭХЪУ
ЩхьитӀ зыфӀэту Ӏуащхьэмахуэ…
РОССИЕ
ЛЪАГЪУНЫГЪЭ (КIыщокъуэ Aлим)
ДЭ ДИ ШУХЭР ЩХЬЭМЫГЪАЗЭЩ
СИНГ ЖЫХУАIЭР
АБЫТӀЭ МУХЬЭБ И КХЪАЩХЬЭМ ЩЫЖЫСӀАР
ТХЬЭМПЭ ЗАКЪУЭ
УбзэмыӀумэ бгъуэтыжынкъым…
СИНДУР
Мэзыр хамысэу къэкӀакъэ…
СИ УЖЬ КЪИХЪУЭНУМ
Шахмат джэгукӀэ хэт зымыщӀэр?…
МАФӀЭС
ПОЭТ ЩӀАЛЭМ
ЛӀЫХЪУЖЬ ХЪЫБАР
ХЬЭТӀОХЪУЩОКЪУЭ ХАДЭ
ГъащӀэм иӀэ къегъэжьапӀэ…
ЛЕНИН ЛЪАГЭУ ТЕТЩ
ХЫМРЭ ПСЫМРЭ
АТАКЭМ И ПЭКӀЭ
ПЩЫХЬЭЩХЬЭ ШУ
СИ АНЭМ ХУЭЗУСЫЖАР
СЭ СТИХХЭМ ГЪЭРУ САӀЫГЪЩ
ЩӀалэ нагъуэм удихьэхмэ…
ДЫГЪУЖЬЫЩӀЭ
НЫП
ЦӀЫХУБЗ ХЬЭЛ
СЭ СЩӀЭРКЪЫМ ЗАУЭМ НИКӀЫЖУ…
Ӏыхьлыхэм псалъэу жаӀахэр…
Усэ къарукӀэ бийр бгъэсу
СӀыгът кхъуей хъурейуэ сэ мазэр…
Сыт къохъулӀэу угуфӀами…
Дунейм имыӀэ къегъэжьапӀэ…
Уи нэу, уи псэу сыкъэплъагъурт…
УСЭ ГЪУСЭ
ПСЫНЭДАХЭ
МЫЛӀЭЖЫНЫГЪЭМ И ЛЪАХЭ
БГЫ НЭПКЪЫМ ТЕТ ЖЫГЕЙ
КЪАЙСЫН К. ПАПЩӀЭ
Ягъажьэ щӀакхъуэр хъуреишхуэу…
ДЭ КЪЭТПСЭЛЪАХЭР ДЫГЪУАСЭ
ЩӀЫ ӀЭБЖЬЫБ
«Сэ нэгъуэщӀыбзэщ тхылъ зэрыстхыр»…
Си Ӏэдакъэм щӀокӀ жыг хадэ…
Зы удз цӀыкӀу закъуэ, мывэм тету…
ЦАДА КЪУАЖЭ
Зы куэнсапӀэм пщӀэ имыӀэ…
ГЪУЩӀ
ПОРУЧИК ЛЕРМОНТОВ
Сэ си гур фӀыкӀэ ныпхуэусэрт…
АНЭМ И ПЩӀЫХЬЭПӀЭ
Псы узэфэнур къыщӀэжакъым …
ФЫКЪЕБЛАГЪЭ, ХЬЭЩӀЭ
ЗГЪЭХЬЭЩӀЭНУЩ ВАГЪУЭР
ЛЭГЪУП ЦӀЫКӀУ
ГУПСЫСЭ ЛЪАПӀЭ
ПХЪЭХУ ЖЫГ
И псы къиугъуэт гъатхэм дежи…
НЫКЪУСАНЫГЪЭ
СЫН
Зы критик гъуамэ сэ соцӀыхур …
Псыр къежэхыу уафэм щытыгъамэ…
КӀАРЦ ЖЫГ
УИ ЛЪАГЪУНЫГЪЭ (КIыщокъуэ Aлим)
АСТРОНОМ СТАНЦ
ГУМ И ГЪАТХЭ
Зыхэс удз Ӏувыр ирецӀынэ…
БГЫЩХЬЭ
ЗЭКӀЭЩӀЭУЭ
ФӀымрэ Ӏеймрэ зэхэбгъэкӀыу…
МОЛИБДЕН ӀУАЩХЬЭ
ЖЫР ХЪУАСКӀЭ
Си вагъуэр уафэм имызагъэ…
ТХЫЛЪЫМ ЕДЖЭМ
МЭЗ ГЪЫБЗЭ
ПШЭ АДРЫЩӀЫМ ЩЫПСЭУ ЦӀЫХУХЭР
КЪЫЗЖЕФӀЭ
ЖЭЩ ХЬЭЩӀЭ
Сыщыгъупщакъым сэ мэзым…
УЭРЩ, ЗАУЭЛӀХАХУЭ, АР ЗЭДЖЭР
БГЫХЭР
УИ ЛЪАГЪУНЫГЪЭ
КОСМОНАВТ
ЗЭШИБЛЫМРЭ ЗЫ ПСЫКЪУИЙМРЭ ЯТЕУХУА ИНДИЙСКЭ ПОЭМЭ
«Хэти езым и Хэкур ф1ыуэ елъагъу»
« Си Хэку,
Ппэсщ1ыни сгъуэтынкъым,
Хэт къыптек1уэну дахагък1э?
Сыпхуэусэнуи сешынкъым,
Си адэжь Хэку, гъэ минк1э!»
( Гъуэщокъуэ Хъусин.)
Сыту мыхьэнэ куэд и1э Хэку псалъэм! Дунейм ц1ыхуу тетым хьэуа къабзэр яшэн зэрыхуейм хуэдэу , Хэкуи я1эн хуейуэ сэ къызолъытэ.
Хэкур- анэщ , псэщ, дыкъыздалъхуа щ1ыналъэщ. Сабийр дунейм къызэрытехъуэу и анэ быдзышэм хэту зыхешэ Хэкум и лъагъуныгъэр. Дыкъыздалъхуа щ1ыналъэм пэжыжьэ дызэрыхъуу, дыхуезэшу щ1ыдодзэ. Дыхуэзэш къуажэ уардэм, ди ц1ыху щыпкъэхэм, ди къэк1ыгъэ дахэхэм, ди псы жьгъырум. Дыхуозэш , сыту жып1эмэ дэ абы дыщыщ 1ыхьэщ. Сэ си Хэкуу собж сыкъыщалъхуауэ сызыщыпсэу си къуажэ дахэу –Куэш-Хьэблэ. Си щ1ыналъэ дахэ, сыт хуэдэ лъагъуныгъэ пхузи1э сэ уэ! Дунейм и щ1ып1э нэхъ дахэ дыдэхэм ящыщщ ди щ1ыналъэр. Хэт и1э ди къурш дахэхэм хуэдэ, ди псы уэрхэм я къабзагъэм хуэдэ?
Сыт хуэдэ мыхьэнэ щи1э Хэкум ц1ыхум и гъащ1эм? Сытым ищ1ыс ц1ыхур Хэку имы1эмэ? Гъащ1эр мыхьэнэншэ мэхъу. Анэншэ гъащ1эр к1ыф1 зэрыхъум хуэдэщ, Хэкур пф1эк1уэда нэужь.
Хэкур ди гъащ1эм и зэманым и илъэс нэхъыф1хэр здек1уэк1а здек1уэк1а щ1ыналъэщ, ар ди щ1алэгъуэр здэдгъэк1уа щ1ып1эщ. Нэхъыжьхэм дэ зыхыдагъэубыдэ дысабий щ1ык1э ди адыгэ хабзэф1хэр, игъащ1эк1э адыгэ лъэпкъым къыдэгъуэгурык1уахэр.
Гъуэщокъуэ Хъусин жи1ауэ щытащ: « Хэкум худи1э лъагъуныгъэр къыщ1едзэр унагъуэм и деж». Унагъуэм зэгуры1уэныгъэ илъмэ, нэмыс, пщ1э я1эмэ, бынри гъэса мэхъу. Сэ хуабжьу срогушхуэ сыкъызыхэк1а лъэпкъымрэ унагъуэмрэ. Сэ ди унагъуэм ис нэхъыжьхэм ядэслъэгъуащ хабзэф1 куэд, зыхэзубыдэмэ къысщхьэпэжынк1э къэслъытэу. Ныбжьыщ1эм и унагъуэм щ1эсым пщ1э яхуищ1мэ, и лъэпкъми, и Хэкуми пщ1э хуищ1ынущ. Дэнэ къыздыщ1идзэр Хэкур? Сэ сыщыщщ адыгэ лъэпкъым. Си Хэкумрэ лъэпкъымрэ гугъуехь куэд зышэчам ящыщщ, ауэ лъэгуажьэмыщхьэу зэи ягъэувыфакъым. Икъухьащ иджыпсту си лъэпкъэгъу куэд дунеишхуэм, ик1и сэ ар хуабжьу сигу къоуэ. Ауэ дэ псори догугъэ лъэпкъыр зы дыхъужыну, ди хэкуэгъухэми къагъэзэжыну.
Дэ иджыри дысабийщ, ик1и дунейм псори тыншу тет къытщохъур. Псом япэрауэ, ди Хэкум пщ1э хуэтщ1ын хуейщ, деджэу, абы и щ1ыхьыр ину зэрыт1этыным дыхущ1экъун хуейщ. Щ1эблэм зэдгъэщ1эну ди пщэ илъщ лъэпкъым и къек1уэк1ык1ар,
и блэк1ар. Дунейм тету къыщ1эк1ынкъым зы лъэпкъ ди хабзэф1хэм хуэдэ зи1э. Л1эщ1ыгъуэ куэдк1э къыдогъуэгурык1уэ ахэр лъэпкъым. Ди щ1эблэ къытщ1эхъуэнум хуэтхъумэн хуейщ ди хабзэ дахэхэр. Илъэс бжыгъэ куэдк1э щ1эбэнащ адыгэр и щхьэхуитыныгъэм ик1и хуэмыфащэу ирагъэбгынащ и Хэкур.
Ауэ дэ иджыпсту ди щ1эблэр хуиту допсэу, доджэ, долажьэ. Гукъеуэншэу дызэрыпсэум я ф1ыщ1э хэлъщ Хэку зауэшхуэм зи щхьэ зыгъэт1ылъа ди лъэпкъэгъухэм. Абыхэм я псэр ятащ, дэ тыншыгъуэр къытхуалъэщу. Зауэ дыджым и гуауэр здынэмыса щ1ыналъи, унагъуи къэнакъым. Илъэс бжыгъэ тек1ыжами , дэ а л1ыхъужьхэр тщыгъупщэжынукъым зэи , сыт щыгъуи дигу илъынущ. Сыт дунеим дыщ1ытетыр? Сыт хуэдэ мыхьэнэ и1э ц1ыху гъащ1эм? Сыт хуэдэ лъэужь къэдгъэнэфыну? Дэ куэдрэ дызоупщ1ыж. Упщ1эхэм жэуап еттмэ, жы1эпхъэщ: ди унагъуэм , 1ыхьлыхэм, ныбжьэгъухэм ядэ1эпыкъун хуейщ. Ди Хэкур, къуажэр, дунейр хъумэн хуейщ. Ди къэралым и мылъкум хэгъэхъуэн хуейщ. Дэращ, щ1эблэрщ , абы хуитыр.
Сэ сыхуейщ щ1алэгъуалэр къыхуезджэну ди Хэкур зэрытхъумэжын хуейм. Хьэуар къабзэу, дунейр нэхуу щытыным папщ1э, тлъэк1 къэдмыгъэнэну. Дызэкъуэтмэ — дэ дылъэщщ! Дызэкъуэту ялъагъумэ, зыри къыттегушхуэфынукъым ик1и ди гугъу ящ1ынукъым.Псоми тхузэф1эк1 гуэрк1э ди Хэкум и сэбэп къэтхьмэ,ар хэлъхьэныгъэшхуэ хъунущ. Согугъэ ди Хэкум зиужьыну махуэ къэс, нэхъ дахэ, нэхъ лъэщ хъуну. Дэрк1э нэхъапэр – еджэнращи, тлъэк1 къэдмыгъанэу деджэнщи ди лъэпкъым, Хэкум сэбэп къыхуэтхьынщ.
Насыпышхуэу солъытэ Хэкум ухуэфащэу упсэуныр.
Хэхъуэ, зыузэнщ1, си Хэку дыщэ!
Балъкъ псыхъуэ хуэзэу къэт1ысауэ,
Дахагъэ псори зэщ1икъуауэ,
Къыщысщ си къуажэу дахэк1ейр
Си Къамылыкъуэу си дунейр.
«Къамылыкъуэ»,Махуэл1 Б.
Ц1ыхум бгъэдэлъ,зэрихьэ дахагъэм къежьап1э егъуэт.Сэ къызэрысщыхъумк1э,дахагъэу схэлъыр зи ф1ыщ1эр сыщалъхуа Къамылыкъуэрщ.Си къуажэр дыгъэ-нагъуэм пызогъэлыд,абы хуабагъэр и куэдщ,къабзагъэр и гъунэжщ.Зи лъэр быдэ,хабзэр бзыпхъэ дахэу щыслъагъу си къуажэр гъащ1эм добакъуэ,ар жьапщэ инми поувыф,зэман хьэлъэми и дахагъэр щ1ылъэм треугуашэ.
Къуршыщхьэ уэсыр зи къабзагъэ Къамылыкъуэм къамыл щ1ып1эр унагъуэ-лъапсэ зэрыхуэхъурэ зэманыф1 дэк1ащ.А зэманым къыщыщ1эдзауэ къуажэм зи ц1эр ф1ык1э къыра1уэ,щапхъэу сыт зэманми къэпхь хъун унагъуэ куэд дэсщ.Абы папщ1э ф1ыуэ солъагъу си къуажэр.Дауэ умылъагъунрэ-т1э,уи япэ лъэбакъуэр зытеува щ1ыналъэр,зи псынэпск1э уагъэпск1а,зи щ1ыхьк1э хабзэ-нэмысым щыгъуазэ узыщ1а къуажэр?!Ф1ыщэущ зэрыслъагъур!Сыхуейт си Къамылыкъуэр езгъэщхьыну жыгым.А жыгым и лъэхъц-лъащ1эхэр зэрызэрыубыдрэ зэманыф1 дэк1ащ,и пкъыр уэгум хуо1э.Къыщ1эж-ныщ1эж зыбжанэхэри и1эщ.Жыгым пыт къудамэхэми тхьэмпэ ц1ык1ухэри къапок1э.К1эщ1у жып1эмэ,мэпсэу,гъащ1э къегъащ1э.Нарт л1ы хахуэ хъыжьэхэми я таурыхъхэр,л1ыжь жьак1эшхуэхэм я хъуэхъу псалъэхэр,тхьэ1ухуд хъыджэбзхэм я дахагъэ,бжьыф1агъэ псори си къуажэрщ щызэхэсхар.Си къуажэрщ япэу кхъуейжьапхъэр тхъупсым зэрихьэу,хугу п1астэр шыпсым бгъэдэлъу,щынэлым бахъэр щхьэщыту,нанэми 1эф1ык1эр игуэшу,сабийхэри гуф1эм иубыдауэ щыслъэгъуар…
Куэдрэ сигу къок1ыж къуажэ Щэнгъасэм и унэм хабзэм,нэмысым,ук1ытэм,1улыджым теухуа пшыхьхэр,зэхьэзэхуэхэр,зэпеуэхэр зэрырагъэк1уэк1ыу щытахэр.Нобэк1и ахэр щ1эгъэкъуэн мэхъу жьэгу пащхьэм къитэджык1 щ1алэгъуалэр гъащ1эм дек1уу псэунымк1э.
Дахагъэр куэду дэлъщ къуажэм.Ар болъагъу къуажэ ц1ык1ум и теплъэмк1и,щыпсэу ц1ыхухэмк1и.Гу къабзэ,псэ хьэлэл зи1э къуажэм уригушхуэнкъэ?!Хэку зауэшхуэм къуажэдэсхэм яхэлъа гущ1эгъуми ар ф1ыуэ сегъэлъагъу.Фашистыдзэм пэщ1эувэну къуажэм дэк1ащ ц1ыху щэрэ т1ощ1рэ блырэ,къэзыгъэзэжар ц1ыху тхущ1щ.Ф1ыц1агъэм пэщ1эува дэтхэнэ зыми л1ыгъэ зэрихьащ.Апхуэдэщ,псалъэм папщ1э,Къанкъул Данял.Данял Белоруссием и щ1ыналъэм бийм и щ1ыбк1э къызэрагъэпэщауэ щыта партизан гупхэм ящыщ зым и унафэщ1у щытащ.Абы щызэрихьа л1ыгъэхэми папщ1э къыхуагъэфэщащ Къэрал дамыгъэ лъап1эхэр,капитан ф1эщыгъэц1эри и1эу къигъэзэжащ абы.Къанкъулым ещхьт адрейхэри.Ахэр Тэрч щыщ1эдзауэ Берлин нэс к1уахэщ.Мащэр къэзыт1а хьэщхьэры1уэдзэр мащап1э ирагъэхуэжахэщ.
Зауэ маф1эм и лыгъэм занщ1эу зеубгъу.Пэщ1эт имы1эмэ,псори ф1ыц1агъэм хуешэ.Нэмыцэ фашистыдзэм и маф1эри пэщ1эк1уэтакъым си къуажэми.Къамылыкъуэр мазитху нэблагъэк1э я1ыгъащ абыхэм.Къуажэм узэплъ хъун къэмынэу зэтракъутат.Абы щхьэк1и къэмынэу къуажэдэсхэр щ1эгъэкъуэнышхуэ хъуахэщ зауап1э 1эна1э 1ут ц1ыхухэм папщ1э щыгъын хуабэхэр,пы1э,1элъэ,вакъэ,лъэпэдхэр ягъэхьэзырурэ хурагъэшащ,ахъшэ-бохъшэ щымысхьу сэбэпынагъ зэращ1эну 1уэхум пылъащ.Къуажэр езыр щаубыдар 1942 гъэрт,август мазэрт.Колхозым гъавэр 1уихыжыфатэкъым.Ауэ абыик1 пэлъэщыфащ къуажэдэсхэр.Гъавэр 1уахыжащ сабийхэми,балигъхэми.Къуажэдэсхэм гущ1эгъу ин зэрахэлъым мыри и щыхьэту къэпхь хъуну си гугъэщ.А зэман бзаджэм Ленинград блокадэм къырашауэ щытащ ц1ыху т1ощ1ым щ1игъу.Унагъуэхэм ахэр щагъэпщк1уат.Гъэщ1эгъуэныр аращи,нэмыцэхэм ямылъагъуу ахэр яхъумэфащ.Къуажэр хуит хъужа нэужь, Псыхуабэ яшэри, маф1эгум ирагъэт1ысхьэжахэщ.Иджыпсту а зэманым дриплъэжмэ жыдо1э къуажэр гугъу ехьауэ.Ауэ девгъэгупсысыт -сыт хуэдиз ц1ыхум я гъащ1эр ята дэр папщ1э,гъатхэм гъагъэ жыгыщ1эм и мэ гук1уэм драгъэпэмын папщ1э сыт хуэдизыпсэ хей хъуа…
Ныжэби ди уафэр къбзэу
Мамыру нэху дыкъек1ащ.
Ди дыгъэ -нагъуэр бзэрабзэу
Щ1эщыгъуэу бгым къыкъуэк1ащ…
Къуажэр ф1ыуэ лъагъуныр абы и теплъэ закъуэмк1э зэф1эк1ыркъым.Ар иджыри епхыщ абы щыпсэу унагъуэхэми.Унагъуэр зэгуры1уэу щытыныр куэдым пыщ1ащ.Ауэ адыгэ хабзэр бзыпхъэ дахащэу здилъ,гъащ1эм дэбакъуэу псэу унагъуэм пэлъэщыфынукъым зырик1.Зэгуры1уэрэ зэдэ1уэжу псэу унагъуэм нэхъыф1 щы1экъым.Абы къуажэм и пщ1эр е1эт,ар ф1ыуэ уегъэлъагъу.
Нобэрей гъащ1эр жэнэт пщ1ащэ зыхуэхъуа ц1ыху щэджащэхэми ф1ыуэ сагъэлъэгъуащ си Къамылыкъуэр.Абыхэм ящыщщ си адэшхуэ-анэшхуэхэр,благъэхэр,1ыхьлыхэр,къуажэ курыт егъэджак1уэхэр,усак1уэхэр,къэфак1уэхэр,уэрэджы1ак1уэхэр.Си къуажэм и пщ1эр я1этащ куей щ1ынылъэхэм,республикэм,Урысей утыкум зи дахагъэр,зэчийр лъэныкъуэ зыбжанэк1э налкъутналмэсу щызыгъэбла ц1ыхухэм.Ину берычэтыр яхуэфащэщ!
Пщэдджыжь дыгъэпсым жьыуэ укъэтэджрэ уэрамыкум уиувэрэ уэс тхьэмадэ 1уащхьэмахуэр хъуэхъуф1к1э зыхуэупсэ къуажэр дауэ ф1ыуэ умылъагъунрэ?!Ф1ы нэщэнэу 1уащхьэмахуэр-къуажэм,лъэпкъым сытк1и тхуремахуэ!
Ипэк1э зэрыжыс1ащи,си къуажэр изогъэщхь жыгым.Абы и пкъыр мэж,тхьэмпэхэм заукъуэдий,зашэщ1,зо1ущащэ.Жыгыр и чэзум къот1эп1,мэщхьэлъэ.Кумылэ,жылэ,хъугъуэф1ыгъуэ зэрылъ купкъхэм пхъэщхьэмыщхьэ,дахагъэ ирещ1э си Къамылыкъуэр мык1уэдыжын папщ1э.Унагъуэ-лъапсэр къуажэм зэриубыдрэ ,абы дэтхэнэ лъэныкъуэмк1и къыщхьэщытщ хъумак1уэ бгы лъагэхэр,мэз,губгъуэ инхэр,псы къыщ1эжхэр и гъунэжщ.Балъкъ псыхъуэ ежэхым и даущым ущ1ожеик1,къуалэбзу бзэрабзэхэм къыраш уэрэд ц1ык1ухэм псэр ягъэп1ейтей.Дахагъэр куэду зи1э къуажэм адыгэ гъащ1эм пщ1э лей хуещ1.Абы си псэр ещ1 къулей,се1эт,сегъэгуф1э,сегъэгушхуэ,къызет къаруушхуэ.Ц1ыхугур ц1ык1уми-Къамылыкуэм-хухэсхащ щ1ып1эшхуэ.Нытестхащ абы и ф1эщыгъэц1эр сэ 1уащхьэмахуэшхуэ!
Махуэл1 Беслъэн.
Обновлено: 11.03.2023
Мы нобэрей псалъэмакъым сыхыхьэн ипэ къихуэу сэ куэдрэ сыгупсысащ. Япэрауэ сэ апхуэдэу гъашДэ гъуэгуанэ ин къэзгъэшДакъым хабзэм апхуэдэу куууэ сытепсэлъыхьыну. Ауэ апхуэдэу щыт пэтми, къызгуры1уэ мащ1эмк1э мы псалъэмакъым къыхыхьэ дэтхэнэ зыми садэгуэшэну си гуапэщ.
Ди лъэпкъым ижь-ижьыж лъандэрэ зэрихьэ хабзэмк1э ц1эры1уэу щытащ. Ик1и а хабзэ дахэмрэ нэмысымрэ къыщежьэр адыгэ унагъуэрщ. Нэхъыжьыф1 зырыс дэтхэнэ унагъуэ узыншэми и щ1эблэр щ1еп1ык1 нэхъыжьхэм къыхуагъэна а ф1ыгъуэшхуэм-лъэпкъ хабзэм. Ц1ыхур дунейм къытохьэри ток1ыж, ауэ абы къыф1ащу псэуху зэрихьа и ц1эр къонэ. Апхуэдэщ лъэпкъри и ц1эр игьэпэжу къэгъуэгурык1уэмэ, и хабзэм хуэпэжын хуейщ — ар налкъутнэлмэсу шДэблэ къыщ1эхъуэм хуихъумэфын хуейщ.Ик1и ар къэзыухъуреихь псоми да1ыгъын хуейщ.
Пэжщ, зэманым зэхъуэк1ыныгъэ гуэрхэр егъуэт, ауэ зэманым сытхуэдэ зэхъуэк1ыныгъэ имыгъуэтами, укъызыхэк1а лъэпкъыр пшДэжу, укъэзылъхуа адэ-анэм уахуэфащэу , сэ зэманым сыдок1у жып1эу нэхъ лейуэ зумыш,1у дунейм утетын хуейщ. Дэтхэнэ ц1ыхури щылъагъуэгъуаф1эр и хабзэм щытетым дежщ.
Ди хабзэхэм утепсэлъыхьын щ1эбдза нэужь, куэд къэпт1эщ1ыфынущ зэхъуэк1ыныгъэ дызыхуэмейхэр и1эу. Псалъэм папщ1э иджыри к1эщ1у игугъу сщ1ынщ ди адыгэ хъыджэбзхэм. Сэ гу лъызотэ ди литературам къыхэщыж образхэм еплъытмэ, абыхэми зэрызахъуэжар. Я хьэл-щэнк1и я зьйыгъыкЪкХи, я зыхуэпэк1эк1и ар абыхэм ещхьыжкъым. Сэ сыкъеджауэ щытащяпэм пщащэхэмрэ щауэхэмрэ зэрызэхуэзэу,зэрызэдэгушы1эу къек1уэк1ыу щыта хабзэхэм.
Сочинение Темирова Темирлана,
Пшеунова Т. А
Назначение платежа: Пожертвование на лечение (фамилия и имя ребенка). НДС не облагается.
Основные способы перевода пожертвований в Русфонд
1.Через банк
2. Через терминал QIWI (КИВИ)
3. Через банковскую карту
4. Другие способы
17.09.2014 Пять социальных проектов незрячего, но смотрящего далеко вперед Алексея Фитисова
Алексей Фитисов помогает людям с ограниченными возможностями здоровья найти себя в жизни. Несмотря на то, что сам является инвалидом по зрению I группы, ведёт весьма активный образ жизни.
12.09.2014 “Общество книголюбов Кабардино-Балкарии” живо, благодаря общественникам
Где найти Общество книголюбов в Нальчике – знают многие. Наш адрес не изменился, хотя мы уже давно живём при другом социальном строе, можно сказать, в другой стране.
Сочинение Лъэпкъ ш1эжь маф для учащихся для использования.
Зэо блэк1ыгъэм и1угъу, истаф,
Гур зыгъэузырэр шъыгъо ш1эжь маф.
Ш1эжь л1ыхъужъхэу зыпсэ зытыгъэхэр,
Зыщымгъэгъупшэх л1акъоу к1одыгъэхэр!
Угу къэгъэк1ыжь хым хэк1одагъэхэр,
Нэк1убгъо хьылъэу тхыдэм хэхьагъэхэр.
Ныхэм янэпсэу ч1ыгум тепхъагъэхэр ,
Тыхэм абгъэгухэу дзэм пэш1уек1уагъэхэр.
Шъыгъо, адыгэр, ахэм апае,
А мафэм ахэр шъхьэфитэу гъае.
Ау гъыбзэ закъом зызэпемыгъэщ-
Лъэпкъым ил1ыгъэ л1эш1эгъум хэщ.
Титарихъ гопчын умылъэк1ыщт къэгъэзэгъу, тищы1эныгъэ охып1э куум изыдзэгъэгъэ хъугъэ-ш1агъ Урыс —Кавказ заор. 1864- рэ илъэсым ар ухыгъэ хъуи , илъэсишъэрэ шъэныкъорэ т1урэм къык1оц1 къушъхьэ гъогу къиным тытетым фэдэу, тыдэк1уаезэ 2016- рэ илъэсым тыкъынэсыгъ.
Лъэпкъгъэк1од заоу пачъыхьагъум адыгэхэм къариш1ыл1агъэм фэдэ Урысыем итарихъи къыхэфагъэп. Кавказ заом икъежьап1э щыублагъэу ик1эух нэс техэк1о нэшанэ и1агъ. Ц1ыфук1ыным имызакъоу , лъэпкъгъэк1одыныр , ч1ыгубгынэныр ащ ылъапсэ илъыгъэх.
Адыгэ лъэпкъым щымыгъупшэжьын шъобж ащ къырихыгъ. Минишъэ пчъагъэ хэк1одагъ , лъэпкъ культурэм , хабзэм ч1энэгъэшхо фэхъугъ , лъэпкъым ихахъо инэу зэтыри1эжагъ.
Пачъыхьэм ц1ыфыгъэнчъагъэу зэрихьагъэм хэти ынэпс къыригъэхын фэдэу къысщэхъу. Ежь пачъыхьэм идзэк1ол1хэми а ц1ыфыгъэнчъагъэр афэщэчыщтыгъэп. Къинэу адыгэхэм ащэчыгъэм шъхьацышъор ымыгъэтэджын ылъэк1ырэп. Чъы1эр , гъаблэр , узыр — тыдэ к1уагъэми ауж ик1ыщтыгъэхэп.
Непэрэ мафэхэм хэхэс адыгэхэм япчъагъэ миллионитфым к1эхьэ. Тыркуем , Шамым, Иорданием, Мысырым, Ливием , Югославием, Израиль, Германием , Австралием, Судан, Канадэм — пстэумк1и къэралыгъо 40- м ехъум арысых. Джаущтэу Кавказ заом ыпкъ къик1ык1э зэрэдунаеу адыгэхэр щитэкъухьагъэ хъугъэх. Ар хэти непэ ыш1эн фае — адыгэхэми ,адыгэхэм яч1ыгу щыпсэухэрэми! Ары зэгуры1оныгъэмрэ ныбджэгъуныгъэмрэ алъапсэр.
Сыд фэдэрэ зауи тхьамык1агъо къыздехьы. Заом имэш1олыгъэ хэти нэмысыным пае , зэгуры1оныгъэ ти1эу тыпсэуным тыфэбэнэн фае.Ц1ыф лъэпкъ зэфэшъхьафэу дунаим щыпсэурэм мамырныгъэр агъэлъап1эу псэунхэу сафэлъа1о.
учебно-методическая разработка по кабардинской литературе посвящается изображении в произведениии Б. Куашева родного края. в работе отражается красота и богатство родного края, его достопримечательности. отрывки из произведений народных поэтов, пословицы и поговорки помогут полностью раскрыть тему.
МОУ СОШ №1 с.п. Куба-Таба Учителя первой категории Хамуковой Мадины Хабасовны
Узолъагъур си псэм хуэдэу,
Къэбэрдейуэ нартыжь хэку,
Хабзэ дахэр зи лъэпкъ напэу
Адыгэщ I у дыгъэ нэк I у.
Къанкъул Ф I ыц I э.
Хэкум и беягъым, дахагъым, лэжьыгъэ иным теухуа псалъэмакъ егъэк1уэк1ын;
Усак1уэм и гъащ1эмрэ литературнэ лэжьыгъэмрэ щыгъэгъуэзэн;
Усэм зыхэщ1эгъуэу къеджэу тепсэлъыхьыжынымк1э я1э зэф1эк1ым зегъэубгън;
Хэкум теухуа псалъэжьхэм я мыхьэнэр жегъэ1эн.
- Аддэ, зы зэман гуэрым Каспий тенджызымрэ Тенджыз Ф1ыц1эмрэ я зэхуаку дэлъ щ1ыналъэм зыл1 и быну, лъэпкъ пщык1ут1у зэхэт ди адыгэр щыпсэугъат, лажьэрэ шхэжу, я щхьэхуитыныгъэр ихъумэжу. Зауэ-банэк1э зрилъэфэл1а мылъкук1э, е нэгъуэщ1 лъэпкъ игъэпщыл1у абы и пщ1энт1эпск1э мыпсэууэ- гъавэ хисэу, 1эщ игъэхъуу, хадэ ищ1эу, жыг игъэк1ыу-езым и гуащ1эк1э псэужу, и щхьэ пщ1э хуищ1ыжыфу пагэу дунейм зэрытетамк1э, л1ыгъэрэ хахуагъэрэ зэрыхэлъамк1э сыхуэарэзыщ си лъэпкъ мащ1эм.
Сэ срогушхуэ си лъэпкъ гуащ1эм нарт эпосыр къызэригъэщ1ыфам папщ1э, зэрызихъумэжын 1эщэ-фащэ, фащэ ек1у, ерыскъы 1эф1, лъэпкъ псори зэхъуапсэ адыгэ хабзэ дахэр къызэригъэщ1ыфам папщ1э.
3. Хэкум теухуа псалъэжьхэр.
- Дыщэ унэ нэхърэ ди унэжь
- Уи Хэкур лъэщмэ, урогушхуэ.
- Хэкум игъэгушхуэр лъэщ мэхъу.
- Хэти езым и Хэкур ф1ыуэ елъагъуж.
- Хэкум емык1ур къылъысмэ, псэр умылъыэу къыщыж.
- Бланэ щалъху йок1уэл1эж.
- Бзури и абгъуэ щытепщэщ.
Адыгэ литературэ
3 — нэ класс
КIуащ БетIал и хронологическэ таблицэ
Дохъушыкъуей къуажэм къыщалъхуащ.Граждан зауэм и гуэщIэгъуэщ.Къуажэм школ къыщызэIуах.
БетIал школым щIотIысхьэ. Еджэным гу хуещI, адрейхэм ефIэкIыу йоджэ. Къуажэ унафэщIхэм гу къылъатэ.
Псыхуабэ дэт педрабфакым щIотIысхьэ.ЩоджэнцIыкIу А. .ныбжьэгъу пэж ,гъуэгу гъэлъагъуэ къыхуохъу.
Пединститутым щIотIысхьэ.И тхыгъэхэр дунейм къытохьэ,
Приморский краим Нельмонск курыт едж.и директорщ
Езым илъэIукIэ зауэм макIуэ.Медал ординхэр къыхуагъэфащэ.
Тхыгъэхэр щызэхуэхьэса I томыр къыдокI.
Тхыгъэхэр щызэхуэхьэса II томыр къыдокI.
4. Словарнэ лэжьыгъэ:
Къыр таж — жыр мывэ блын лъагэ
Къунан — илъэсищым ит шыщIэ мыгъасэ.
Гуэн – гъавэ хъумап1э.
Домбеякъ – металл л1эужьыгъуэ
Епэр – мэ гуак1уэ къызыпих удз гъэгъа.
1эрып1 – 1эк1э яп1а, ягъэса.
Къыр къэзэрхэр – къыр быдэхэр.
5. Тхылъымк1э гъэлэжьэн:
Си хэкууэ дыщэ губгъуэ,къэхъугъэм и епэр, Кавказым щынэхъ ф1ыгъуэ, дохьэхыр птеплъэ нэр !
Лэгъупуэ из мазэгъуэр къыщоблэ уи щхьэщыгу, Нартсанэ- хущхъуэ дэгъуэр къыщ1ож уи Есэнт1ыгу.
Акъужьыр алъп сэхъуауэ уи ныджэм щоп1ейтей, Псы 1элхэр 1эсэ пщ1ауэ турбинхэр пхуагъэхъей.
Пшэ уанэу 1уащхэмахуэ плъыр сакъыу къыпщхьэщытщ.
Аузхэм щызэрахуэ 1эщ бжыгъэр вагъуэ ллъытщ.
Теплъаф1эу мывэ гъуэгухэм уи губгъуэр зэрахъащ, К1ыф1ыгъэр щ1ып1э дэгухэм дыгъэщ1эм щхьэщитхъащ.
Жьак1ацэу щхьэмыж уэрхэр хы щхьэфэу мэбырыб, Толъкъунхэр, къыр къэзэрхэр убзэншэу уощ1 1эрып1.
Къунанхэм пшагъуэ гуартэу бгы щхъуант1эхэр яхъуэк1у, Акъылк1э щ1ыр бгъэбатэу жэщ-махуэми уопэк1у.
Бэвыгъэк1э си хэкум зыгуэр зытебгъэк1уэн! Имызуэ зэи бжьыхьэкум къинакъым уи щ1ым гуэн!
Къыр таж утеу1уамэ, зэхохыр дыщэ макъ, Аузхэм щыбэщ мрамор, щогъуэтыр домбеякъ.
Зэтетхэу унэ инхэм дэндежи зыща1эт, Щолъап1эр гуф1э блынхэм ухуак1уэм и сурэт.
Хуэдэншэу уи шу жэрхэм зрачмэ, пшэм йопыдж, Нарт лъэпкъыу уил1 жыджэрхэм тхьэ1ухудэр къагъэудж.
Уи ц1ыхур ф1ыщ1э хэлъуэ лэжьыгъэм гугъу дохьыф, Уэрэдк1э зэрылъэлъуэ гуф1эгъуэм зэхотыф.
Сщ1э псохэри щ1эщыгъуэ щысщохъур сэ уи дей, Узи1эщ-сымыфыгъуэ! Уи ф1эщ щ1ы Къэбэрдей!
Узи1эу уэ си хэкур къэслъыхъуэркъым жэнэт. 1уащхьит1ым я зэхуакур бгъуэтынкъым къызыхуэт.
Си хэкууэ дыщэ губгъуэ, гъащ1эщ1эм и епэр! Кавказым и щ1ы ф1ыгъуэ, Уи теплъэм 1эф1 ещ1 псэр!
6. Яджар егъэбыдыл1эн:
«Пшэ уанэу Iуащхьэмахуэ,
Дэ дызыгъэгуф1эр ди щ1эблэ къэхъурщ, ди мамыр гъащ1эрщ, дэрэжэгъуэ ди1эрщ.
Бештокъуэ Хьэбас
Бзэр тIэщIэкIмэ, дылъэпкъкъым.
Акъыл ин ухуэмей,
КъыбгурыIуэу а тIэкIур
Утетыну дунейм.
Бзэм и макъхэм ди тхыдэр,
Ди лъыр, ди псэр хэпщащ.
Бзэр тхъумэну зымыдэр
Ди биям къагъэщIащ.
Бзэр тIэщIэкIмэ, досыкIыр,
ТIэщIэкIами дрикъунт.
КIуа лIэщIыгъуэм лъыкIпсыкIым
Хипщэжар сыт хъужын?
Бзэр тIэщIэкIмэ, докIуэдыр.
Лъы зыщIэтыр фысакъ.
Псы зыщIэтыр текIуэту,
ВгъэIу бзэ хуабэм и макъ.
Бемырзэ Мухьэдин
Адыгэбзэ
Къагъырмэс Борис
Си адыгэбзэ
Къэшэж Иннэ
* * *
Къызэпсэлъэж, си адэ, адыгэбзэкIэ,
нэгъуэщI нэхъ мыхъуми
зэ сегъэпщIыхьыж,
бгъэджэгуупсысэм
и макъыбзэ шхуэIур
уздыщагъафIэ лъахэм дигъэхьэж.
Къызэпсэлъэж уиадэм и уэсятымкIэ,
Си адэу — узым бзэр зыIуриха!
Зэпычми шыныбэ пхыруэрэд хъэтымкIэ
Шым нихьэсынущ лъагъуэ хухахар.
КъысхуэIуэтэж, си адэ, уилъахэбзэр,
а тэмакъыщIэ псынэм
и фIыншэбзэр —
мэлыхъуэ пщыIэ жьэгухэм я IугъуэкIэм
уиузхэм щIэгъэуэну зырашэкIрэ
уэсукхъуэгъуагъуэмбгыр
щIэщхьэукъукIыу.
Къызэпсэлъэж, си адэ, къэпсэлъэж!
КъызэпсэлъэкI уз
бзаджэм къыпекIуэкIи —
узыпэмастэруи мэкъупIэ пхафэу
усхурикIуэжу а пшэкIэплъ дыгъафIэм…
А зырщиджы, си адэ, къэслъэIужыр:
къэгъэпсэлъэж а уахътыншагъэм
и бзэр,
къэгъэпсэлъэж уиадэм и лъахэбзэр.
1971.
ЗэзыдзэкIар Къармэ Iэсиятщ.
Щоджэн Аслъэнджэрий
Адыгэбзэ
Ди Iуащхьэмахуэ
Уафэм ныщIоуэ,
Бахъсэн уэрыжьыр
КъуакIэм щызоуэ,
Мы ди хэкужьыр
Дуней телъыджэщ,
Ди адыгэбзэр
Абы и гъуджэщ.
Зи бзэр зыфIэдахэр
Ар лъэпкъ узыншэщ,
Зи бзэм хуэлажьэр
Ар лъэпкъ уахътыншэщ,
Адыгэ лъэпкъыр
Дызэкъуэтынщ,
Ди бзэм и щIыхьыр
Лъагэу тIэтынщ.
Ди адыгэбзэр
Мывэ джей быдэщ,
Илъэс мин куэдхэр
Абы и тхыдэщ,
Псыкъелъэм хуэдэу
Ар къарууфIэщ,
Ди лъэпкъ гъэфIэну,
ДызэрыгуфIэщ.
Зи бзэр зымыдэу
Зы лъэпкъ щымыIэ,
Зи хэку епцIыжу
Зы лъэпкъ щымыIэ,
Зи бзэр зыхъумэр
Мис ар лъэпкъ къабзэщ,
Бзэм пщIэ хуэщIыныр
Лъэпкъхэм я хабзэщ.
Мы дунеишхуэм
Лъэпкъ куэд щызокIуэ,
Зи бзэм хуэсакъхэр
Зэманым токIуэ,
ГъащIэ хъуэпсэгъуэр
ЩIылъэм щаухуэ.
Апхуэдэ щапхъэм
Дэ дегъэгушхуэ.
Ди адыгэбзэм
Лъэпкъыр зэпещIэ,
БлэкIа зэманхэр
Дэ къыдегъащIэ,
Ди нартыжь лъэпкъым
Уэрэд хуеусыр,
Ди лъэпкъ хъыбархэр
Дэни нехьэсыр.
Зи бзэр зыфIэдахэр
Ар лъэпкъ узыншэщ,
Зи бзэм хуэлажьэр
Ар лъэпкъ уахътыншэщ.
Адыгэ лъэпкъыр
Дызэкъуэтынщ,
Ди бзэм и щIыхьыр
Лъагэу тIэтынщ.
Си бзэ – си псэ, си дуней
Псалъэхэр Джэдгъэф Борис ейщ
Макъамэр Молэ Владимиррэ
Щомахуэ Хьэсэнбийрэ ейщ
Iуащхьэмахуэу уэгу пкIэлъейм
Хасэшхуэр щызэхуос.
ЖаIэр нобэ Къэбэрдейм
Къайсэри щызэхох:
Ежьу: Си бзэ — си псэ, си дуней,
Анэбзэу си уэрэд,
Лъагъуныгъэу сигу мыжейм
Сигу мыжейм укъолъэт
Адыгэу тетым щIы хъурейм,
Ей, маржэ, жыфIэрей:
Си бзэ — си псэ, си дуней,
Си бзэ — си дуней.
Япхъуатэ си бзэр къуалэбзум.
Пшынэбзэу, зэIэпах.
Мэзкуу щIодэIур си макъ зум,
Аммани щызэхах.
Ежьу.
Йоубзэ си бзэр мы дунейм.
Ар, пшэплъу, кърекIут
Си Iуащхьэмахуэу уэгу пкIэлъейм,
Тырку лъахэми лъоIэс.
Ежьу.
Читайте также:
- Сочинение на тему ваш друг отправляется в поход что вы ему посоветуете
- Да вероятно тот безымянный художник в общепринятом смысле сочинение
- На основе прочитанного текста напишите сочинение рассуждение ответив на вопрос почему поход с внуком
- Сочинение о электронной почте
- Сочинение на тему любви в творчестве тургенева
метки: Срибийщ, Срителъхьэщ, Мамырыгъэм, Хуемыiэ, Цiыхухэм, Куэдым, Гъащiэ, Ситмэ
Поделитесь с коллегами:
Дэ дыкъэзыхъуреихь псори ди Хэку дахащэращ. Дэ Хэкум худиIэ лъагъуныгъэр дызэрыцIыкIу лъандэрэ къытхалъхьащ ди адэ-анэм, ди егъэджакIуэхэм.
Аддэ, зы зэман гуэрым Каспий тенджызымрэ Тенджыз ФIыцIэмрэ я зэхуаку дэлъ щIыналъэм зылI и быну, лъэпкъ пщыкIутIу зэхэт ди адыгэхэр щыпсэугъащ, лажьэрэ шхэжу, я щхьэхуитыныгъэр яхъумэжу. Адыгэхэр зэикI зауэ-банэкIэ зэралъэфэлIа мылъкукIэ, е нэгъуэщI лъэпкъ гъэру яубыдрэ игъэпщылIу абы и пщIэнтIэпскIэ псэуакъым. АтIэ ахэм гъавэ хасэт, Iэщ ягъэхъут, жыг, хадэхэм елэжьхэт, я гуащIэ къабзэ, хьэлэлкIэ псэужхэт. Ахэм я щхьэм пщIэ хуащIу, пагагъэр я бэу, лIыгъэрэ хахуагъэрэкIэ, пэжыгъэкIэ дуней псом цIэрыIуэ щыхъуахэу дунейм тетахэщ. Адыгэхэр тэтэр хъанми, урыс пащтыхьми лъэгуажьэмыщхьэу ягъэувыфакъым, куэдым я хэкур ирагъэбгынами.
Ди адыгэ лъэпкъым зэхэтыкIэ дахэ яIэт. Дэтхэнэ цIыхуми и хэкум нэхъапэ иIэкъым, уеблэмэ и гъащIэм япэ ирегъэщ.
Cи хэкууэ дыщэ губгъуэ,
ГъащIэщIэм и епэр!
Кавказым и щIы фIыгъуэ,
Уи теплъэм IэфI ещI псэр!
Си Хэку дыщэ! Сыту фIыщэу услъагъурэ! Сэ къысщохъу и Хэкум зи псэр хуемыIэ щымыIэу. Дэ ди Хэкум ис лъэпкъ псори фIыуэ зэролъагъу икIи зэдэIэпыкъуу зэдопсэу. Ди Хэкум бий бзаджэхэр къыщытеуам цIыху псори, зым хуэдэу, къызэщIэтэджащ, я Хэкур яхъумэжыну, икIи кърагъэлащ ди щхьэхуитыныгъэр.
Сыт хуэдэ Iуэху яужь симытми, зэпымыууэ согупсыс, си къарум къызэрихькIэ си Хэкум къулыкъу зэрыхуэсщIэным. Хэкум къулыкъу хуащIэмэ, мамырыгъэм хуэлажьэу арщ. Мамырыгъэр ди дежкIэ гъащIэ насыпыфIэщ. Дэ дыхуейщ ди цiыхухэм я гъащiэ насыпыфIэр махуэ къэс нэхъри нэхъыфI, нэхъ тынш, нэхъ хъуэпсэгъуэ хъуну. Аращ къулыкъу зыщIэхэр псэемыблэжу щIыхущIэкъур къэралу щыIэр я нэхъ лъэщу щыт ди Хэкур нэхъри нэхъ лъэщыж зэрыхъуным. Къулыкъу зыщIэ куэдым я гъащIэр лIыхъужьыгъэ хэлъу Хэкум
22 стр., 10815 слов
КЪЭЖЭР ХЬЭМИД УЭРЭД ЩIАУСЫР Литературэ портретхэр НАЛШЫК «ЭЛЬБРУС» …
… нэхърэ нэхъ Iэзэу абы тетхыхьар игъуэ нэмысу дунейм ехыжа Сокъур Мусэрбийщ. Тхьэгъэзит Зубер и творчствэр ди Хэкум щызэлъащIысам, … щытхъу псалъэ гуапэхэр. Тхьэгъэзит Зубер и творчествэр ди лъэпкъ литературэм и тхыдэм зэрыхыхьэрэ куэд щIащ. Абы и тхыгъэ нэхъыфIхэр хрестоматием … Иджырейри, КъэкIуэнури зыуэ щызэхэжабзэж Зэманыр, – а псори щызэхэхуэж «тенджызыр» дахэ къудейтэкъым. Ар икIи абрагъуэт. …
папщIэ ят. Хуей хъууэ щытмэ, сыхьэзырщ си Хэку лъапIэм папщIэ си псэр стыну.
Ди Хэкум дыхуэпэжу дунейм дытетын хуейщ.
Сэ сынасыпыфIэу зызолъытэж, сыту жыпIэмэ си Хэку лъапIэм сисыжщи. Зи Хэку имысыж цIыхур тхьэмыщкIэщ. И Хэкум зи псэр хуемыIэ щыIэкъым. Хэкум и джэ макъыр зылъэмыIэси дунейм теткъым. А псалъэхэр дэ хамэ къэралхэм ипхъыхьа ди лъэпкъэгъухэм я щапхъэкIэ жыдоIэф. Адэжьхэм я псэр зыщыхуарзэ хэкужьым къэмыкIуэным щIэмыхъуэпс хэхэсу псэу ди дэлъхухэм, шыпхъухэм зэрахэмытыр хьэкъщ. Адыгэхэр дэнэ хэку къыщымыхутами, зэрыадыгэу къэнэжын хуейщ. Дэнэ щIыпIэ щымыпсэухэми ди адыгэбзэр, ди хабзэр, нэмысыр яхъумэжын хуейщ. Сэ согугъэ, си лъэпкъ уардэ, зэгуэрым адыгэ псори зэрыгъуэтыжыну.
Хырехъуэ махуэ къэс ди мылъкум, ди Хэкум, цIыхухэм зраужь!
Адыгэ уафэ,
Адыгэ щIылъэ,
Уэгум сихьамэ,
щIылъэр си плъапIэщ.
Адыгэ уафэ,
Адыгэ щIылъэ,
Уи лъахэм ситмэ,
Дунейм сытеткъэ.
Уи къалэ щхьиблым
Зыкърагъэщхьу,
Вагъуэзэщиблыр
жэщкIэ зэщIоблэ.
А блым еянэу,
Нэхъ ябжьэфIэкIыу
Си гурыфIыгъуэр
Адыгэ хэкукъэ.
Уи нэр зыдэплъэм
Уи лъэр лъоIэсыр.
Къырым илъ дани
УлъэIэсакъэ.
Адыгэ уафэ,
Адыгэ щIылъэ,
Уи лъахэм ситмэ,
Дунейм сытеткъэ.
