Татарча сочинение “Китап − ул хәзинә|Китап – ул хэзинэ”
Сочинение на татарском языке на тему “Китап − ул хәзинә”/”Китап – ул хэзинэ”
Китап − белем чишмәсе.
Мәкаль.
Дөньяда китаптан башка яшәү мөмкин түгел, дип уйлыйм мин. Без китаплар аша тормышны өйрәнәбез, белем алабыз. Чөнки аларда бик күп акыл хәзинәсе тупланган. Ул хәзинәне бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый. Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш итәргә өйрәнәбез. Китап геройларыннан үрнәк алабыз яки кайберләренә охшамаска тырышабыз.
Үзем әле укый белмәгәндә, миңа китапларны әнием я әтием укыйлар иде. Алар миңа кечкенә вакытта бик күп китаплар укыдылар, ә аннары мин үзем укырга керештем. Аларның эчтәлекләрен аңлый башладым.
Минем иң яраткан китабым − Роза Хафизованың “Актәпи ник моңая?” дигән китабы. Аны миңа әнием Яңа ел бәйрәменә бүләк итте. Башта миңа китап укып чыга алмаслык калын булып тоелды. Ә укый башлагач, мин китапның ахырына килеп җитүемне сизми дә калдым. Китапта әкиятләр, пьесалар тупланган. Миңа бигрәк тә “Курай малай маҗаралары” һәм “Кирлемән” дигән әкият-повестьлар ошады. Курай малай бик яхшы герой, аннан үрнәк алырга була. Курай малай һәм Талсылу белән хыял канатларында сәяхәт итүе күңелле дә булды соң! “Кирлемән” дигән өкият-повестьны укыганда, үземне читтән күргән кебек булдым. Бу китап яхшылык белән яманлыкны аерырга өйрәтте. Кирлемән белән дуслашмаска кирәклегенә ишарәләде. Ул бары тик начарлыкка гына өйрәтә.
Соңыннан “Актәпи ник моңая?” дигән әкиятне укып чыктым. Бу әкият минем өчен кызыкта, кызганыч та булды. Шулай итеп, үземдә китап укырга теләк уянуын сизми дә калдым! Мин киләчәктә дә кызыклы китаплар белән дуслашырга хыялланам.Еще сочинения на татарском языке со схожей к “Китап – ул хэзин” тематикой (перейти к сборнику татарских сочинений нашего сайта)
Китап – тормыш к?згесе.
Китап-тормыш к?згесе дип юкка гына ?йтмил?р. Мин китаплар укырга яратам. Безне? ?й тулы китап. Туган к?нем? д?, б?йр?м к?ненд? д? ?нием китап б?л?к ит?. Белемле, т?ртипле булып ?с?емне тели ул минем.
Язучылар безг? тормышта к?рг?н-белг?нн?рен матур с?зл?р аша ?иткер?л?р. Татар ?дипл?ре тупас, оятсыз сузл?рне геройлар телен? кертми диярлек. Без у?ай геройлар кебек ?д?пле с?йл?шерг?, т?ртипле булырга, ?зебезне бизи торган матур эшл?р башкарырга ?йр?н?без.
Шуларны? берсе Г. Тукайны? “Эш бетк?ч, уйнарга ярый” шигыренн?н сабый. Шигырьд? шагыйрь безне кечкен? баланы? бер к?не бел?н таныштыра. Аны? сабырлыгына исе? кит?р! Кояшны? кыздыруына, Сандугач ?ырына, Алмагачны? кызыктыруларына д? туз? ул. Аларны? ?аркайсына олылар шикелле, бик акыллы гына итеп ?авап бир?.
Дим?к, Г. Тукай бала ?чен укуны? и? кир?кле эш ик?нлеген к?рс?т?.
Шушы Сабыйны? акыллы булуын, тырышып укырга кир?клеген а?лата. ? уен ?чен вакыт ?ит?рлек, д?ресл?рне бер вакытта х?зерл?рг? кир?клекне ?йр?т?.
Шулай итеп, китап – ми?а яшьт?шл?рем тормышын к?згед?ге кебек итеп к?рс?т?, аларны? у?ай сыйфатлары мине т?рбияли, зур тормышка ?зерли.
Салим?анова Галия
5нче сыйныф укучысы.
Китап ? белем чишм?се.
М?каль.
Д?ньяда китаптан башка яш?? м?мкин т?гел, дип уйлыйм мин. Без китаплар аша тормышны ?йр?н?без, белем алабыз. Ч?нки аларда бик к?п акыл х?зин?се тупланган. Ул х?зин?не бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый. Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш ит?рг? ?йр?н?без. Китап геройларыннан ?рн?к алабыз яки кайберл?рен? охшамаска тырышабыз.
?зем ?ле укый белм?г?нд?, ми?а китапларны ?нием я ?тием укыйлар иде. Алар ми?а кечкен? вакытта бик к?п китаплар укыдылар, ? аннары мин ?зем укырга керештем. Аларны? эчт?лекл?рен а?лый башладым.
Минем и? яраткан китабым ? Роза Хафизованы? “Акт?пи ник мо?ая?” диг?н китабы. Аны ми?а ?нием Я?а ел б?йр?мен? б?л?к итте. Башта ми?а китап укып чыга алмаслык калын булып тоелды. ? укый башлагач, мин китапны? ахырына килеп ?ит?емне сизми д? калдым. Китапта ?киятл?р, пьесалар тупланган. Ми?а бигр?к т? “Курай малай ма?аралары” ??м “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьлар ошады. Курай малай бик яхшы герой, аннан ?рн?к алырга була. Курай малай ??м Талсылу бел?н хыял канатларында с?ях?т ит?е к??елле д? булды со?! “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьны укыганда, ?земне читт?н к?рг?н кебек булдым. Бу китап яхшылык бел?н яманлыкны аерырга ?йр?тте. Кирлем?н бел?н дуслашмаска кир?клеген? ишар?л?де. Ул бары тик начарлыкка гына ?йр?т?.
Со?ыннан “Акт?пи ник мо?ая?” диг?н ?киятне укып чыктым. Бу ?кият минем ?чен кызыкта, кызганыч та булды. Шулай итеп, ?земд? китап укырга тел?к уянуын сизми д? калдым! Мин кил?ч?кт? д? кызыклы китаплар бел?н дуслашырга хыялланам.
Китап уку — и? яхшы белем алу
План.
1. Китап — акыллы ки??шче ??м якын дус.
2. Китаплар тарихыннан.
3. Китап — д?ньяны танып белерг? ачкыч.
4. Китап — белем чишм?се.
Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе.
И. Гази.
Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П.А. Павленко.
Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул», — ди Р. Декарт.
Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н.
Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате». Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.
Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана.
Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган.
«Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре», — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар.
Китап — ки??шче? сине?,
Дусты?, ярд?мче? сине?.
Ул х?рм?тк? бик хаклы,
Кадерл? син китапны.
V—VIII сыйныфларда ?д?би-и?ади (ягъни ?йр?нелг?н ?с?р буенча яздырыла торган) сочuнeнueл?р ?. Ф?йзине? «Тукай» романын, Ф. ?мирханны? «Н??ип», Г. Ибра?имовны? «Яз башы», ?. Такташны? «Караборынны? дусты», Г. Б?шировны? «Туган ягым — яшел бишек» ?с?рл?рен укыганнан со? яздырыла.
VI сыйныфта «Онытылмас еллар» ?с?рен ?йр?неп бетерг?ч язылачак сочuнeнueг? бер мисал китерик.
1 нче текст. Мин кулыма китап алам… (Р. Ми?нуллин*)
(1) Без – китаплы халык. (2) Татар халкы гыйлемле булган, китап укыган.
(3) Б?генге к?нг? кад?р килеп ?итк?н кулъязма китаплар шул хакта с?йли.
(4) Кулъязмаларны к?череп язучы осталар барлыкка килг?н. (5) Х?зергеч? ?йтс?к, китапларны тиражлаучылар була.
(6) Аннан басма китаплар чоры башланган. (7) Безне? ?би-бабайларыбыз ?з телл?ренд? белем алганнар, шул ук вакытта фарсыча да, гар?пч? д? белг?нн?р. (8) Шунысы м??им: без ?зебез ген? белемле булып калмаганбыз, м?гъриф?т нурларын башка тугандаш халыкларга да таратканбыз. (9) Якын-тир?д? ген? т?гел, Урта Азия далаларына кад?р барып ?итк?нбез. (10) Бу да халкыбызны? игелекле хезм?тл?ренн?н саналырга тиеш.
(11) Я?а чорлар килде. (12) Радио-телевидение, компьютер, интернет заманы. (13) Техника ?зг?р?, компьютерлар, телефоннар, телевизорлар, музыка ты?лый торган т?рле аппаратуралар я?ара, камилл?ш?. (14) Уены да шунда, д?реслекл?ре д?, фильмнары да, музыкасы да, фотосур?тл?ре д?, х?тта шпаргалкалары да…
(15) Классикларыбызны укып ?см?г?н, б?генге язучыларыбызны белм?г?н милл?тт?шл?ребез рухи тамырларыбызны да, тарихыбызны да, гореф-гад?тл?ребезне д? а?ламаслар диг?н шигем бар. (16) Ана с?те бел?н керм?г?нне, тана с?те бел?н керм?с, диг?н шикелле, китап бел?н керм?г?нне, компьютер бел?н керм?с?, нишл?рбез? (17) Беренчед?н, компьютер – компьютер инде ул. (18) Аны? ?аны да, хисе д? юк. (19) Виртуаль д?нья реаль д?ньядан, тормыштан аерылу диг?н с?з. (20) Икенчед?н, компьютерны? милл?те юк.
(21) Без к?п гасырлар д?вамында белемне бары тик китап аша алганбыз. (22) Иман нурын да, д?нья цивилизациясене? казанышларын да, халкыбызны? бай тарихын да, рух ныклыгын да безг? китап бирг?н. (23) Шу?а к?р? д? без Китапка чиксез р?хм?тле.
(24) Б?генге к?нд? безне? т?п рухи таянычыбыз китап булырга тиеш! (25) Китапсыз к??ел – буш к??ел, китапсыз йорт – нурсыз йорт, китапсыз милл?т – кил?ч?ксез милл?т. (26) Б?хетебезг?, без андыйлар т?гел! (27) ?лег?…
*Роберт Ми?нуллин (1948) – халык шагыйре, популяр ?ырлар авторы. Аны? шигырьл?ренд? туган ?ир, табигать, м?х?бб?т лирикасы, ?нил?р темасы чагыла. Алар лирик образлар, нечк? хисл?р, тапкыр ??м юмористик гыйбар?л?р бел?н бирелг?н.
“Мин кулыма китап алам” тексты буенча сочинение
Р. Ми?нуллин текстыны? со?гы юлларында китапны? милл?т ?чен рухи чыганак булуы турында ассызыкланган. Автор укучыларны милл?тебез тарихында китапны? тоткан урыны ??м аны? рухи кыймм?те турында уйланырга чакыра.
Текст: “…китапсыз милл?т – кил?ч?ксез милл?т. Б?хетебезг?, без андыйлар т?гел! ?лег?…” – диг?н с?зл?р бел?н т?г?лл?н?. Бу с?зл?рд?н к?ренг?нч?, автор моны? гел шулай булып калачагына шик белдер?. Минемч?, монда хаклык бар. “Я?а чорлар килде,” – дип яза автор ??м компьютерны? китапны кысрыклап чыгара баруына борчылуын яшерми.
?йе, бу шулай. Б?ген укучы, кибетк? кереп, китап алмый. Китап геройларын кызганып еламый, алар бел?н берг? шатланмый. К?не-т?не компьютерда уйный. Бу уеннар аны? а?ын томалый, зи?енен тупасландыра, рухи д?ньясын ярлыландыра. К?чл??г?, ?терешк? корылган виртуаль д?нья бел?н яш?г?н бала ми?ербансыз булып ?с?. Аны? ?чен милл?т т?, ата-ана да икенче планга к?ч? бара. Рухи кыймм?тл?р югала барган саен, акчага табыну арта бара. “Виртуаль д?нья реаль д?ньядан, тормыштан аерылу диг?н с?з.” Компьютерны? файдалы яклары да бик к?п, л?кин ул барыбер китапны алыштыра алмый. Кешелек д?ньясы ме? ел элек т? китапсыз яш?м?г?н, х?зер д? аннан башка яши алмый. Китап – белем чишм?се. Китап укымаган кешене? а?-фикерл?? д?р???се д? т?б?н, рухи д?ньясы да ярлы була. Ата-анага, милл?т ??м туган илг? м?х?бб?т т? китап аша се?дерел?. Халкыбызны? б?ек ?тк?нен д? китап аша гына бел? алабыз. “Шу?а к?р? д? без Китапка чиксез р?хм?тле.”
Шулай итеп, китап кешене уйланырга, аны? геройлары кичерг?нн?рне й?р?генн?н ?тк?рерг?, хис д?ньясын баетырга, битараф булмаска ярд?м ит?.
Китап турында нинди генэ мэкальлэр юк: китап — белем чишм?се; китап белем ачкычы; китапны? белм?г?не юк; китапсыз ?й — иш?к абзары; китап – тормыш к?згесе; китапны? белм?г?не юк, х, б. Аларнын хэрберсе безне кубрэк китаплар укырга онди. Бигрэктэ хэзер барлык нэрсэ компьютелаштырган вакытта.
Ин бэхетле кеше — китап укучы кешедер, минемчэ. Китап уку бит ул ниндидер белем яисэ информация алу гына тугел эле, э торле таланты авторларнын фантазия иленэ кереп киту дэ. Э бэлки фантазиядэ тугелдер, э чынлыкта булган хэл, авторнын борчулары ?эм башыннан кичергэннэре.
Купчелегебез эйтер:”Китап укыганчы мин анын фильмын карыйм”. Минемчэ бу алай тугел. Фильм тошеруче сценарист хэм режиссер нинди генэ профессионал булмасын, узебез куз алдына китергэн образларланда яхшысы була алмый. Китап укып без геройларны куз алдына гына китереп калмыйбыз, э аларга карата аерым эмоциялэр дэ кичерэбез. Бер китапны куп тапкырлар укырга момкин хэм укыган саен узенэ яна ачышлар ясыйсын, беренче тапкыр укыган кебек укыйсын! Э фильмны бер тапкыр карыйсын, анда да тошеручелэрнен эшчэнлегенэ генэ игътибар итэсен.
Китап ул белем чишмэсе. Китап укып без бэхет, мэхэббэт, ерак иллэр турында белэбез.Торле энциклопедиялэр хэм сузлеклэр ин авыр сорауга да жавап табалар.
Дусларым э сез китап тарихын белэсезме? Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н.
Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате». Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.
Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана.
Минем дэ сезне уземнен яратып укый торган берничэ китабым белэн таныштырасым килэ, дусларым.
Ин беренче китапларымнын берсе “Краткая энциклопедия дошкольника”
Габдулла Тукай иленэ сэяхэт. Татар хэм рус телендэ
Лэбиб Лероннын “Борчак шыттырам!” китабы
Ин яраткан китапларымнын берсе
Язмамны Габдулла Тукайны? “китап” шигыре белэн тэмамлыйсым килэ
?ич т? к??елем ачылмаслык эчем пошса
?з-?земне к?ралмыйча, рухым т?шс?,
??фа чикс?м, й?д?п бетс?м, бу башымны
Куялмыйча ?анга ?ылы хичбер т?шк?:
Х?ср?т со?ра, х?ср?т килеп алмаш-алмаш
К??елсез уй бел?н т?мам ?йл?нс? баш,
К?зл?ремд? кибеп т? ?итм?г?н булса
Х?зер ген? сыгылып-сыгылып елаган яшь
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аны? изге с?хиф?л?рен актарам:
Р?х?тл?неп кит? шунда ?аным, т?нем,
Шуннан гына д?ртл?рем? д?рман табам
Уеп барган х?рбер юлым, х?рбер с?зем
Була минем юл к?рс?т?че йолдызым.
С?йми башлыйм бу д?ньяны? ваклыкларын
Ачыладыр, нурланадыр к??елем, к?зем.
?и?елл?н?м, м?гъсумланам мин шул чакта
Р?хм?т ?йт?м укыганым шул китапка,
Ышанычым арта минем ?з-?зем?,
?мит бел?н карый башлыйм булачакка.
Китап ? белем чишм?се.
М?каль.
Д?ньяда китаптан башка яш?? м?мкин т?гел, дип уйлыйм мин. Без
китаплар аша тормышны ?йр?н?без, белем алабыз. Ч?нки аларда бик к?п акыл х?зин?се
тупланган. Ул х?зин?не бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый.
Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш ит?рг? ?йр?н?без. Китап
геройларыннан ?рн?к алабыз яки кайберл?рен? охшамаска тырышабыз.
?зем ?ле укый белм?г?нд?, ми?а китапларны ?нием я ?тием укыйлар иде.
Алар ми?а кечкен? вакытта бик к?п китаплар укыдылар, ? аннары мин ?зем укырга
керештем. Аларны? эчт?лекл?рен а?лый башладым.
Минем и? яраткан китабым ? Роза Хафизованы? “Акт?пи ник мо?ая? ” диг?н китабы. Аны ми?а
?нием Я?а ел б?йр?мен? б?л?к итте. Башта ми?а китап укып чыга алмаслык калын
булып тоелды. ? укый башлагач, мин китапны? ахырына килеп ?ит?емне сизми д?
калдым. Китапта ?киятл?р, пьесалар тупланган. Ми?а бигр?к т? “Курай малай
ма?аралары” ??м “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьлар ошады. Курай
малай бик яхшы герой, аннан ?рн?к алырга була. Курай малай ??м Талсылу бел?н
хыял канатларында с?ях?т ит?е к??елле д? булды со?! “Кирлем?н” диг?н
?кият-повестьны укыганда, ?земне читт?н к?рг?н кебек булдым. Бу китап яхшылык
бел?н яманлыкны аерырга ?йр?тте. Кирлем?н бел?н дуслашмаска кир?клеген?
ишар?л?де. Ул бары тик начарлыкка гына ?йр?т?.
Со?ыннан “Акт?пи ник мо?ая? ” диг?н ?киятне укып чыктым. Бу
?кият минем ?чен кызыкта, кызганыч та булды. Шулай итеп, ?земд? китап укырга
тел?к уянуын сизми д? калдым! Мин кил?ч?кт? д? кызыклы китаплар бел?н
дуслашырга хыялланам.
Мин кулыма китап алам… Без – китаплы халык
?ич т? к??лем ачылмаслык эчем пошса,
?з-?земне к?р?лмич?, рухым т?шс?,
??фа чикс?м, й?д?п бетс?м, бу башымны
Куялмыйча ?анга ?ылы ?ичбер т?шк?;
Х?ср?т со?ра х?ср?т килеп алмаш-алмаш,
К??елсез уй бел?н т?мам ?йл?нс? баш,
К?зл?ремд? кибеп т? ?итм?г?н булса
Х?зер ген? сыглып-сыглып елаган яшь, –
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аны? изге с?хиф?л?рен актарам… Г.Тукай
Бала к??еле кече яшьт?н ?к китапка тартыла. Матурлыкка, камиллекк?, с?нгатьк? омтылуны табигать ?зе салган, к?р?мсе?. Якыннарын ул: “Китап укы, ?кият с?йл?”, – дип аптыратып бетер?. ?мма, ни га??п, ?зе х?реф таный, укый бел? башлагач, бу омтылыш кими. И? кызганычы шунда: башлангыч сыйныф ахырында укучы матур ?д?бияттан читл?ш? башлый, м?кт?пне т?мамлап чыкканда китап с?ючел?р бармак бел?н ген? санарлык кала. Н?рс? эшл?рг?? Я?а чорлар килде. Радио-телевидение, компьютер, интернет заманы. Техниканы?, электрониканы? ?зг?р?ен? к?з д? иярми, компьютерлар, кес? телефоннары, телевизорлар, музыка ты?лый торган т?рле аппаратуралар безне? к?з алдында я?ара, камилл?ш?. Яшьл?ребезне? к?бесе шул компьютер дип чукына. Уены да шунда, д?реслекл?ре д?, фильмнары да, музыкасы да, фотосур?тл?ре д?, х?тта шпаргалкалары да… Компьютер кил?ч?кт? китапны алыштырмасмы? Калын-калын китаплар х?зер ?к инде уч т?бе кад?р дискетка сыеп бет?. Татар теле укытучылары “балалар китап укымый” дип зарлана. Кызганычыбызга, бу чыннан да, шулай. Балаларны да а?ларга тырышырга кир?к: алар бит кызыклыракны, мавыктыргычракны, ?и?елр?кне карыйлар. Дим?к, д?реслекл?р, китаплар да балаларны? игътибарын ??леп ит?рлек булырга тиеш. Ана с?те бел?н керм?г?нне, тана с?те бел?н керм?с, диг?н шикелле, китап бел?н керм?г?нне, компьютер бел?н керм?с? нишл?рбез? Беренчед?н, компьютер – компьютер инде ул. Аны? ?аны да, хисе д? юк. Виртуаль д?нья – реаль д?ньядан, тормыштан аерылу диг?н с?з. Икенчед?н, компьютерны? милл?те юк. К?пме ген? тырышлык салсак та, к?пме ген? ?зебезч? с?йл?штерерг? тырышып карасак та, компьютерны татарлаштырып булмас шикелле. Тормыш б?генге к?н укытучылары ??м китапхан?чел?р алдында я?адан-я?а бурычлар куя. Х?зерге к?нд? м?гъл?матлы, югары белемле булудан тыш, гам?лд? аларны куллана бел? д? кир?к. Милли рухны саклап яш??че, телебезне кил?ч?кк? алып барырга с?л?тле яшь буын т?рбиял?? – безне? т?п бурычыбыз. Шушы максат-бурычларны тормышка ашыру максатыннан, без ?зебезне? ?з?к район китапхан?се белэн уку елы барышында гел хезм?тт?шлек итеп торабыз. Бигр?к т? Горшунова Валентина Александровна, Исламова Ф??зия, Гыймадиева Г?л?с? бел?н тыгыз элемт?д? торабыз. Алар ?з эшл?рен яратып эшл??че, фидакарь ?анлы кешел?р. Без аларда еш булабыз: берг?л?п очрашулар уздырабыз, китап укучылар конференциял?ре оештырабыз. Т?рбияви темаларга с?йл?ш?, ??г?м?л?р оештырганда укучылар к??еле ?хлакый проблемалар аша уза, алар ?з карашын, ?з фикерен ?йтерг? ?йр?н?, б?х?сл?ш?. Бу ис?, ?хлакый ш?хес булып формалашуга зур йогынты ясый. Шушы максаттан, мин укучыларны?фикерл?? с?л?тен ??рьяклы ?стер?г?, ??р укучы бел?н индивидуаль эшл??г?, укучыларны милл?тен, туган туфрагын, нигезен, ?ти-?нисен, ?би-бабаларын, ?з н?селен, туган телен яратучылар итеп т?рбиял?рг? тырышам. Ч?нки укучыларда милли ?за? формалаштыру – халкыбыз тарихын яхшы бел?че, милл?те бел?н горурланучы ш?хес т?рбиял?? диг?н с?з. ?с?рне? икенче ?зенч?леге -?хлак т?рбиясе бир?д?. Барлык ?с?рл?рд? д? р?химлелек, гаделлек, яхшылык, матурлык бар.
“Яхшылыкка – яхшылык бел?н ?авап бирерл?р”, “начарлык эшл?с??, ??засын алырсы?”, “кешел?рне х?рм?т итс??, ?зе?не д? х?рм?т ит?рл?р” кебек т?рбияви моментларга зур урын бирел?. ? х?зерге чорда бу бигр?к т? м??им, ч?нки радио – телевидение, урам йогынтысы аларны? а?ына ??м рухына ?д?псезлек ?рн?кл?рен се?дер?, милл?тне? гасырлар буе формалашкан ?хлак кагыйд?л?рен кире кага. Шу?а к?р? укучыларны милли рухта, т?пле фикерле итеп т?рбиял?рг? кир?к. Китап безне? ?аныбызга и?г?н, каныбызга се?г?н. Китапсыз к??ел – буш к??ел, китапсыз йорт – нурсыз йорт, китапсыз милл?т – кыйбласыз милл?т. Б?хетебезг?, без андыйлар т?гел!
“Туган ягым – яшел бишек” ?с?ренд? язучы ?зене? к??елле
балачагын сур?тли. К?кк? ашкан таулар артыннан, ?зене? алтын
к?лм?ген киеп, к?н д? табигатьне с?ламл??че кояшны, аны? яктысында
?емелд??че чык тамчыларын, шулай ук авылны? б?тен м?ш?катен к?реп
?с? Гом?р.
Балачак ул кеше гомеренд? бер ген? була. Шу?а к?р? аны? ??р
мизгеле кадерле, алар бервакытта да онытылмыйлар. ??р кеше аны
сагынып, юксынып иск? ала. ?леге ?с?рд? Гом?р Б?широв балачак
образына б?йл?п, туган авылын, татар халкыны? ел саен ?тк?релеп
кил? торган изгед?н-изге йолаларын, б?йр?мн?рен нечк?л?п сур?тли,
а?а м?х?бб?тен белдер?. Минемч?, н?къ мен? шул гореф-гад?тл?ре
бел?н ?зенч?лекле ул “Туган ягым-яшел бишек” ?с?ре.
Туган ягында нинди ген? б?йр?мн?ре юк аны?! Сабан туе дисе?ме,
ашлык ч?ч?, печ?н чабу, каз ?м?л?ре, ?йг? килен т?шер? дисе?ме…
Аларны? ??рберсе кадерле!
?ирл?р кардан арчылгач, Гом?рл?р ашлык ч?ч?рг? басуга кит?л?р.
Л?кин бу гади ген? н?рс? т?гел. Аны? да ?з т?ртибе бар. ?нк?йл?ре
ирт?н ирт?к йомыркаларын ?зерл?п куйган инде. Гом?р бел?н ?тисе бу
йомыркаларны кара ?ирг? сибеп ?иб?р?л?р. Бабайлар шулай эшл?г?н
чакта, иген у?ар, иген б?ртеге йомырка кад?рле булыр, дип
ышанганнар.
Ольга
Китап уку — и? яхшы белем алу
План. 1. Китап — акыллы ки??шче ??м якын дус. 2. Китаплар тарихыннан. 3. Китап — д?ньяны танып белерг? ачкыч. 4. Китап — белем чишм?се. Китап — ул кешене? уйларын чагылдыра торган сир?к мог?изаларны? берсе. И. Гази. Китап — и? акыллы ки??шчел?рне? берсе. Китап ??р кешег? хезм?тт? булыша, ул кешел?рне б?лад?н коткара, тормышны танып белерг? ?йр?т?. Китап кешег? ?с?рг? ??м халыкны? а?ын баетырга м?мкинлек бир?. «Китап кешене гал?мне? ху?асы ит?», — ди П. А. Павленко. Бала чакта китап укудан да к??елле н?рс? юктыр. Бигр?к т? ул китапта си?а таныш х?лл?р турында язылган булса, аны кат-кат укыйсы, алар турында ипт?шл?ре?? с?йлисе, шигырьл?рен к??елд?н ятлыйсы кил?. Андый китаплар — безне бала чактан зур тормышка озатып калучы, гомер буе х?терд? я?арып торучы и? якын дусларыбыз, ??р кеше китапны ?зене? и? якын дусты итеп к?р?. Китап — канатлы ул! Китап, ?зене? канатына утыртып, сине ме? елга артка илтеп ташлый, яис? ул кешене й?з елга алга алып кит?. Китап — ?н? шундый мог?изалы н?рс? ул. «Яхшы китаплар уку — ?тк?н заманны? яхшы кешел?ре бел?н с?йл?ш? ул» , — ди Р. Декарт. Россияд? китап басу эшен 1564 нче елда Иван Федоров бел?н Петр Мстиславец башлап ?иб?рг?н. Д?ньяда и? кыймм?тле ??м и? авыр китап — «Изге Иоанн хакыйкате» . Ул Швейцария акчасы бел?н ике ме? франк б?ял?н?. Кыймм?тле ташлар бел?н биз?лг?н бронза тышлыгы гына да 120 килограмм. Й?з илле битле бу китап 300 сарык тиресенн?н ясалган и? яхшы пергаменттан эшл?нг?н. Китапны? форматы — 75×64.Д?ньяда и? зур китапхан? — Россия д??л?т китапхан?се. Аны? ш?рлекл?ренд? егерме ике миллион китап бар. Аларны тезеп кую ?чен д? ун километр озынлыктагы кишт? кир?к булыр иде. Д?ньядагы и? кечкен? китапхан? ?индстанны? Амритсар ш???ренд?. Кыймм?тле м?рм?рд?н салынган, бакыр ??м алтын бел?н биз?лг?н бу китапхан?д? бары тик бер ген? китап саклана. Китап — д?ньяны танып белерг? ярд?м ит? торган ачкыч ул. А?арда кешелек акылыны? океаны бар. Китап уку — и? яхшы белем алу. ??р кешене? ?зен? ошаган бер китабы була. Бу кеше, китапта язылганнарны ??рвакыт иск? т?шереп, авырлыкларны ?и??. Минем д? шундый бер китабым бар. Ул — ?срар Галиевне? «Т?нге ?ыр» ?с?ре. Анда Б?ек Ватан сугышыны? балалар к??елен? ?теп керг?н ачы фа?игасе ??м совет халкыны? фашистларга каршы берд?м к?р?ше тасвирланган. «Китап — бакча, андагы язулар — шул бакчаны? г?лл?ре» , — ди К. Насыйри. Кем укымый, шул берн?рс? турында да уйламый. Белем алуны? и? яхшы юлы — уку. Тиенн?рд?н сумнар ?ыелгандай, укылган б?ртекл?рд?н белем туплана. Китап — белем чишм?се. Китап — безне? заманны? тормышы. Китап — бер буынны? икенче буынга рухи васыяте, гомерне? со?гы чиген? ?итк?н аксакалны? я?а гына яши башлаган кешег? ки??ше. Китап битл?ре, керфекл?р кебек, к?зне ачалар. Китап — ки??шче? сине?,Дусты?, ярд?мче? сине?.Ул х?рм?тк? бик хаклы, Кадерл? син китапны.
Китап ? белем чишм?се.
Д?ньяда китаптан башка яш?? м?мкин т?гел, дип уйлыйм мин. Без китаплар аша тормышны ?йр?н?без, белем алабыз. Ч?нки аларда бик к?п акыл х?зин?се тупланган. Ул х?зин?не бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый. Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш ит?рг? ?йр?н?без. Китап геройларыннан ?рн?к алабыз яки кайберл?рен? охшамаска тырышабыз. ?зем ?ле укый белм?г?нд?, ми?а китапларны ?нием я ?тием укыйлар иде. Алар ми?а кечкен? вакытта бик к?п китаплар укыдылар, ? аннары мин ?зем укырга керештем. Аларны? эчт?лекл?рен а?лый башладым. Минем и? яраткан китабым ? Роза Хафизованы? “Акт?пи ник мо?ая? ” диг?н китабы. Аны ми?а ?нием Я?а ел б?йр?мен? б?л?к итте. Башта ми?а китап укып чыга алмаслык калын булып тоелды. ? укый башлагач, мин китапны? ахырына килеп ?ит?емне сизми д? калдым. Китапта ?киятл?р, пьесалар тупланган. Ми?а бигр?к т? “Курай малай ма?аралары” ??м “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьлар ошады. Курай малай бик яхшы герой, аннан ?рн?к алырга була. Курай малай ??м Талсылу бел?н хыял канатларында с?ях?т ит?е к??елле д? булды со?! “Кирлем?н” диг?н ?кият-повестьны укыганда, ?земне читт?н к?рг?н кебек булдым. Бу китап яхшылык бел?н яманлыкны аерырга ?йр?тте. Кирлем?н бел?н дуслашмаска кир?клеген? ишар?л?де. Ул бары тик начарлыкка гына ?йр?т?.Со?ыннан “Акт?пи ник мо?ая? ” диг?н ?киятне укып чыктым. Бу ?кият минем ?чен кызыкта, кызганыч та булды. Шулай итеп, ?земд? китап укырга тел?к уянуын сизми д? калдым! Мин кил?ч?кт? д? кызыклы китаплар бел?н дуслашырга хыялланам.
Источник: http://www.insha.ru/text/75
Китап — иң акыллы киңәшчеләрнең берсе. Китап һәр кешегә хезмәттә булыша, ул кешеләрне бәладән коткара, тормышны танып белергә өйрәтә. Китап кешегә үсәргә һәм халыкның аңын баетырга мөмкинлек бирә.
Минем дә яратып укый торган китапларым бик күп. «Ай юрганы» китабында төрле халык әкиятләре язылган. Кечкенә вакытымда әнием шушы әкиятләрне миңа укып, китапка кызыксыну уяткан. Хәреф тану белән шушы китапны укып чыктым.
Китап киштәсен яраткан энциклопедия тулыландырып тора. Бу китапта бик күп акыл хәзинәсе тупланган. Ул хәзинәне бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый.
Китап — киңәшчең синең,
Дустың, ярдәмчең синең.
Ул хөрмәткә бик хаклы,
Кадерлә син китапны.
Минем яратып укый торган китабым «Тукай иленә сәяхәт». Тукаебызның шигырьләре, әкиятләре кечкенәдән үк белем алырга, эш сөяргә, зурларны хөрмәт итәргә, татар телебезне яратырга, табигатьне сакларга өнди.
Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш итәргә өйрәнәбез. Китап геройларыннан үрнәк алабыз яки кайберләренә охшамаска тырышабыз.
Әнием, әтием, әбием һәм бабаем да китаплар укырга бик яраталар.
Минем иң яраткан китабым «Кызыл китап»
Китап − белем чишмәсе.
Мәкаль.
Дөньяда китаптан башка яшәү мөмкин түгел, дип уйлыйм мин. Без
китаплар аша тормышны өйрәнәбез, белем алабыз. Чөнки аларда бик күп акыл хәзинәсе
тупланган. Ул хәзинәне бернинди компьютер да, телевизор да алыштыра алмый.
Китап укып, без белем алабыз, уйланабыз, тормыш итәргә өйрәнәбез. Китап
геройларыннан үрнәк алабыз яки кайберләренә охшамаска тырышабыз.
Үзем әле укый белмәгәндә, миңа китапларны әнием я әтием укыйлар иде.
Алар миңа кечкенә вакытта бик күп китаплар укыдылар, ә аннары мин үзем укырга
керештем. Аларның эчтәлекләрен аңлый башладым.
Минем иң яраткан китабым − Роза Хафизованың «Актәпи ник моңая? » дигән китабы. Аны миңа
әнием Яңа ел бәйрәменә бүләк итте. Башта миңа китап укып чыга алмаслык калын
булып тоелды. Ә укый башлагач, мин китапның ахырына килеп җитүемне сизми дә
калдым. Китапта әкиятләр, пьесалар тупланган. Миңа бигрәк тә «Курай малай
маҗаралары» һәм «Кирлемән» дигән әкият-повестьлар ошады. Курай
малай бик яхшы герой, аннан үрнәк алырга була. Курай малай һәм Талсылу белән
хыял канатларында сәяхәт итүе күңелле дә булды соң! «Кирлемән» дигән
өкият-повестьны укыганда, үземне читтән күргән кебек булдым. Бу китап яхшылык
белән яманлыкны аерырга өйрәтте. Кирлемән белән дуслашмаска кирәклегенә
ишарәләде. Ул бары тик начарлыкка гына өйрәтә.
Соңыннан «Актәпи ник моңая? » дигән әкиятне укып чыктым. Бу
әкият минем өчен кызыкта, кызганыч та булды. Шулай итеп, үземдә китап укырга
теләк уянуын сизми дә калдым! Мин киләчәктә дә кызыклы китаплар белән
дуслашырга хыялланам.
Татарстан Республикасы Яшел Үзән муниципаль районы
Башкарды:
Ямилова Әдилә Марс кызы
Татарстан Республикасы
Яшел Үзән муниципаль районы
2014 ел
Һич тә күңлем ачылмаслык эчем пошса,
Үз-үземне күрәлмичә, рухым төшсә,
Җәфа чиксәм, йөдәп бетсәм, бу башымны
Куялмыйча җанга җылы һичбер төшкә;
Хәсрәт соңра хәсрәт килеп алмаш-алмаш,
Күңелсез уй белән тәмам әйләнсә баш,
Күзләремдә кибеп тә җитмәгән булса
Хәзер генә сыглып-сыглып елаган яшь, —
Шул вакытта мин кулыма китап алам,
Аның изге сәхифәләрен актарам…
Китап безнең җаныбызга иңгән, каныбызга сеңгән. Китапсыз күңел – буш күңел, китапсыз йорт – нурсыз йорт, китапсыз милләт – кыйбласыз милләт.Бәхетебезгә, без андыйлар түгел! Әлегә…Күңелгә бөек Тукайның шигырь юллары килә.
Без – китаплы халык. Безнекеләр гыйлемле булган, борын-борыннан китап укыган. Бүгенге көнгә кадәр килеп җиткән кулъязма китаплар шул хактасөйли. Ул кулъязмаларны махсус күчереп язучы осталар – хәттатлар барлыкка килгән. Аннары инде басма китаплар чоры башланган. Безнең әби-бабайларыбыз үз телләрендә гыйлем өстәгәннәр, шул ук вакытта фарсыча да, гарәпчә дә укый-яза белгәннәр. Шунысын да әйтеп китү мөһимдер: заманында без үзебез генә белемле булып калмаганбыз, мәгърифәт нурларын башка тугандаш халыкларга да өләшкәнбез.Якын тирәдә генә түгел, Урта Азиянең чүлләренә, далаларына кадәр үкбарып җиткәнбез. Монысы да халкыбызның игелекле гамәлләреннән саналырга тиеш.Без күп гасырлар дәвамында дөньяви һәм дини гыйлемне фәкать китап аша алганбыз. Иман нурын да, дөнья цивилизациясенең казанышларын да, халкыбызның гыйбрәтле тарихын да, рух ныклыгын да безгә китап сеңдергән.Шуңа күрә дә без Китап Галиҗәнабләренә чиксез рәхмәтле.
Китап дигән сихри дөнья белән танышырга безне, ул вакытта мәктәп укучыларын, татар теле укытучылары алып килделәр.Ә китапханәдә эшли торган мөләем ханымнар,Римма апа һәм Венера апа гыйлем нурын күрсәтүче булдылар.Безне кунакка чакырып,татар әкиятләрен,пьессаларын сәхнәләштереп күрсәттеләр.Мин аларны беренче укытучыларым кебек күрәм ,чөнки балада китапка мәхәббәт уяту дигән эш бик кыен,ә алар шундый рәхәтлек белән чын күңелдән башкаралар аны.
Китапханә… Бугенге көндә фәндә әлеге сүзнең гасырлар дәвамында формалашкан йөзләгән билгелемәсе бар. Ләкин китапханәләрнең кеше тормышындагы ролен, асылын бер генә атама эченә сыйдырып буламы икән ул? Минемчә, юктыр. Чөнки аларда гына барлык төр мәгълүмат, үткән тарихыбыз, олысына да, кечесенә дә ярдәмгә килерлек киңәшләр урын алган. Әгәр катаплар сакланмаган булса, галимнәребез, язучыларыбыз үзләренең ачышларын китап битләренә язып шәкертләренә өйрәтеп калдырмаган булса, тарихыбыз турында кеше сөйләгәннәрдән генә күп мәгълүмат алып булмас иде. Үткәне булмаган халыкның, киләчәге дә юк дип юкка гына эйтмәгән шул борынгылар. Китапханә ул – бер буыннан икенче буынга калдырылган рухи мирас. Бар да үзгәрә: кешелек, дәүләтләр. Ә китап – мәңгелек!
«Китапханә – ул һәрберебез өчен тудырылган өстәл, анда һәркем үзенә кирәкле азыкны таба ала» , — дип яза бөек акыл иясе Аристотель. Мин бу сүзләр белән тулысынча килешәм. Яраткан китапханәмдә якташларымның үткәнен дә, бүгенгесен дә, киләчәген дә табарга була. Балачактан ук миңа китап укымаган кеше җансыз булып тоела иде. Хәзер дә шулай, мин инде үзем укытучы һәм бу йортка укучыларымны алып киләм, яраткан китапларым белән таныштырам. Шуңа да китапханә минем өчен иң яраткан һәм кадерле урыннарның берсе.
Китапханәгә килеп кергәч тә, анда тудырылган җылы мохит, чисталык, уку залы узенә җәлеп итә. Мәктәп укучысымы син, студентмы, өлкән буын вәкилеме, һәр төркем өчен аерым бүлек булдырылган. Үзенгә кирәкле әдәбиятны табып укы гына!
Соңгы елларда җәмгыятьтә ике фикер каршылыгын очратырга була: берәүләр вакыт белән акрынлап китапханәләр юкка чыга дип исбатласа, икенчеләре киресен, китапханәләрнен яңа юнәлештә үсә баруын тәкърарлый. Беренче фикерне мин кискен кире кагыр идем. Әгәр китапханәләр рухи «агарту» белән бер рәттән, заман белән бергә атлап, үзләренең электрон мәгълүмати челтәрләрен булдырсалар, бу бер адымга алга китеш булыр иде. Яшел Үзән шәһәре китапханәсендә дә бу юнәлештә беренче эшләр башланган. Әгәр якын киләчәктә китапханәбездә күп компьютерлар, электрон китаплар урын алып, һәр кулланучының электрон карточкасы булдырылса, анда укылган китаплар исемлеге белән беррәттән, төрле китаплар, авторлар турында фикерләшүләр, тәкъдимнәр урын алса, бу чын мәгънәсендә алга китеш булыр иде. Бүгенге заман яшьләрен китапханәгә җәлеп итүнең төп юлын да мин нәкъ менә виртуаль китапханә челтәрен булдыруда күрәм.
Китаплар кайсы гына өлкәгә карамасын, безне матурлыкны күрергә, яшәргә, тормышны аңларга өйрәтә; тәҗрибә тупларга, акыл эшчәнлеген үстерергә, һәм гомумән, шәхес буларак формалашырга булыша. Китап чын мәгънәсендә безнең якын дустыбыз. Син аңа җанын теләгән сорау белән мөрәҗәгать итә аласын. Китаптан башка жәмгыятебездә белем, рухи байлык, сәнгать кебек төшенчәләр дә булмас иде.
Китапханәләргә ешрак йөрегез һәм сез үзегез өчен яңа сихри дөнья ачарсыз!
Мәдәният
Китап дигән хәзинә бар
Әйе, бар андый хәзинә. Китапханәләрдә саклана ул. Мәсәлән, Иштирәк авылы китапханәсендә генә дә 6,5 мең экземпляр басма исәпләнә.
Шушы хәзинә учагына килеп, кыштыр-кыштыр китап сайлау бер бәйрәм булса, якты йөз белән каршы алучы китапханәче белән аралашу ямь өстенә ямь ул. Иштирәк авылы китапханәсе мөдире Алия Закирова яныннан авылдашлары өзелеп тормый. Аларның һәркайсы биредән җан азыгы табып, күңеле сафланып, канәгатьлек алып чыга.
«Беренче карашка китапханәче эше бик җиңел күренә инде ул. Килдең, җайлы утыргычыңа утырдың һәм китап укучыларны көтәсең. Кергән кешегә китап биреп чыгар да тагын утыр… Ә чынында безнең эшебез күпкырлы, иҗади һәм мавыктыргыч, – ди Алия. – Иң мөһиме: китап укучыларны җәлеп итәргә кирәк. Аларның яшенә карап төрле кызыксындыру чаралары («Иң күп укылучы китап», Иң күп укучы, «Яраткан язучым» кебек) конкурслар, төрле күргәзмәләр, викториналар, кызыклы кешеләр белән очрашулар оештырабыз. Каләм әһелләре белән күзгә-күз очрашып аралашу рухи азык туплауның иң отышлы юлы ул. Шуңа күрә елга бер генә тапкыр булса да шундый очрашу оештыруны кирәк саныйм. Язучы һәм шагыйрьләрдән Клара Булатова, Газинур Морат, Факил Сафин, Рәзинә Сәетгәрәева, Айрат Суфиянов, Рафис Сәлимҗанов, Әлфия Ситдыйкова, Зифа Кадыйрова, Җәмилә Әхтәмова авылыбызның китап сөючеләре янында булдылар.
Мәдәният йорты хезмәткәрләре, укытучылар, нәни балаларның тәрбиячеләре белән бергәләп мавыктыргыч һәм эчтәлекле бәйрәм чаралары әзерлибез. Аларның сценарийларын язу, сәхнәгә чыгучыларны әзерләү, тамашачыларны җыю шактый мәшәкатьле эшләр бит. Өстәвенә, үткән чаралар өчен хисап тотарга да кирәк. Өлгер генә…»
Быел билгеләп үтеләсе Бөек Җиңүнең 75 еллыгына А. Гайдар, Б. Житков, Ю. Бондарев әсәрләре буенча фикер алышу оештырганнар. Герой якташыбыз Кәлимулла Якуповның тууына 15 мартта 100 ел тула. ТАССР оешуның 100 еллыгына туры китереп, авыл җирлеге, клуб хезмәткәрләре, укытучылар, мәктәп укучылары белән бергәләп шул датаны зурлап билгеләп үтәргә әзерләнәләр.
Авылда яшәүче кешеләрнең яртысыннан артыгы китапханәгә йөри икән. «Яхшы китаплар яратып укыла, – дип сөйли китапханәче. – Укучының яше олыгайган саен, ул классикага кире кайта – өлкәнрәкләр Мөхәммәт Мәһдиев, Габдрахман Әпсәләмов, Әмирхан Еники, Фәнис Яруллин әсәрләрен сорыйлар. Ә хатын-кызлар Мәдинә Маликова, Нәбирә Гыйматдинова, Гөлчәчәк Галиева, Зифа Кадыйрова прозасын, Шәмсия Җиһангирова, Клара Булатова шигъриятен яраталар. Мәктәп укучылары барысы да йөри, әмма араларында сирәк керүчеләре дә бар. Программа буенча кирәкле әсәрләрне сорыйлар. Укучыны китапханәгә китерү җиңел түгел бүген. Шуңа күрә, кечкенәдән ияләштерү өчен, бакчага йөрүче балалар белән очрашабыз. Алар янына китаплар тотып барабыз. Китап сүзе тыңлап үскән баланың теле дә иртәрәк ачыла, сөйләме дә төзек була. Балалар бакчасында кычкырып укулар оештырабыз. Китапның фикерләү дәрәҗәсенә йогынтысы бик зур, диләр белгечләр. Чыннан да, китап укыган кешенең уйлары да икенче төрле була бит. Ә укымау бик күңелсез нәтиҗәгә китерергә мөмкин. Бүген интернет челтәрендәге язуларны карасаң, һәр сүздә берничә хатага юлыгасың. Димәк, китап укымау грамотасызлыкка китерергә мөмкин».
Китапханәдә 300 абонент теркәлгән. Фондны тулыландыруда Татарстан китап нәшриятының өлеше зур, шуңа күрә татар телендәге матур әдәбиятка кытлык юк икән. Ә менә рус телендәге бүгенге җитди проза, детективлар җитенкерәми, аларга заявка бирәбез, ди Алия.
Балалар өчен түгәрәкләр дә эшли биредә. «Hand Made» дип аталганы кул эшләренә өйрәтә. «Bibtravel» – сәяхәтчеләр, ягъни китаплар аша дөньяны танып белүчеләр түгәрәге.
Тырышлыкның нәтиҗәсе күз алдында: Иштирәк китапханәсе 2017 елда республика күләмендә уздырылган конкурста «Иң яхшы авыл китапханәсе» исеменә лаек булган. 2018 елда «Bibtravel» түгәрәге ТР Мәдәният министрлыгының грантын алуга ирешкән. Бүләккә килгән акчаларга балалар һәм яшьләр өчен заманча уку залы җиһазланган.
Китапханәнең ишекләре атнага алты көн ачык. Бирегә килеп, һәркем җаны теләгән әсәрен алып укый, көндәлек матбугат белән таныша ала. Китап йортына кереп чыгу гына да күңелләрне сафландырып җибәрә. Рухи азык, аң-белем туплый торган урын бит ул.
Гөлнур Мостафина,
«Тукай су каналы» ҖЧҖ мастеры:
– Әнием шушы клубны төзүдә катнашып, шушында гомере буе хезмәт куйды. Әнкәй клубта эшләгәч, китапханәгә дә кечкенәдән ияләштем. Уку белән һәрчак мавыктым. Без үскән вакытта барлык белемне китап укып ала идек. Мин моңа хәзер дә шатланам. Чөнки китап дөньяга карашымны киңәйтте. Минем өйдә китапханәм бар. Татарча китапларны кайда күрсәм дә сатып алам. Кичләрен китап укудан да күңелле нәрсә юктыр. Рухи азык тормышны тулыландыра, мәгънәлерәк итә. Мәгъсүм Насыйбуллин детективларын яратам. Әле күптән түгел Рөстәм Нәбиевның «Бөртекләп җыелган гомер»ен елый-елый укыдым.
Венера Закирова,
Иштирәк мәктәбе укытучысы:
– «Казан утлары»ның, «Мәйдан»ның һәр яңа саны белән танышып барам. Үзем әдәбиятны бик якын иткәнгә, балаларны укуга җәлеп итәсем килә. «Сабыйга», «Ялкын» журналлары битләреннән республикадагы яңалыклар белән танышабыз. Бала үз фикерен әйтеп бирә белсен өчен, аны телдән һәм язма сөйләмгә өйрәтергә кирәк. Имтиханнар биргәндә дә, гомумән, тормышта да бик кирәк бит ул тел осталыгы.
Зәлия Закирова,
6нчы сыйныф укучысы:
– Без бакчага йөргәндә, библиотекада эшләүче апалар китаплар алып килеп укыйлар, төрле уеннар үткәрәләр иде. Мине тарих, җәмгыять белеме белән бәйле китаплар кызыксындыра. Шигырьләр ошый. Аларны яттан укыйм, бәйгеләрдә катнашам. Мәктәп, район, республика конкурсларында призлар алганым бар. 2016 елда Казанда Клара апа Булатова исемендәге бәйгедә катнашып, «Татар кызы» шигыре белән диплом алып кайттым. Чит ил авторларын, фантастиканы да бирелеп укыйм.
Алсу Нургалиева,
6нчы сыйныф укучысы:
– Мин шигырьләр укырга яратам. «Тамчы» театр коллективына йөрим. Без анда бәетләр, бәяннар укыйбыз, спектакльләр куябыз. Җиңүнең 75 еллыгына М. Җәлилнең «Вәхшәт» шигырен алдан әзерләп куйган идем. Интернет челтәре аша оештырылган бер бәйгегә видеоязма җибәрдем, әле нәтиҗәсен хәбәр итмәделәр.
Англия галимнәре, тикшеренүләр үткәреп, кызыклы ачышлар ясаган: нибары 6 минут тын гына китап уку стресска каршы иң яхшы дару булып тора. Тикшеренү авторлары, нинди китап уку түгел, аңа тулысынча бирелү мөһим, дигәннәр. Китап геройларының проблемалары белән мавыгып китеп, кеше үзенекен оныта икән.
Следите за самым важным и интересным в Telegram-каналеТатмедиа
Оставляйте реакции
К сожалению, реакцию можно поставить не более одного раза 
Мы работаем над улучшением нашего сервиса
метки: Источник, Татарск, Знание, Татарин, Йомыркаларны, Бабайлар, Йомырка, Онытырг
“Туган ягым – яшел бишек” әсәрендә язучы үзенең күңелле балачагын сурәтли. Күккә ашкан таулар артыннан, үзенең алтын күлмәген киеп, көн дә табигатьне сәламләүче кояшны, аның яктысында җемелдәүче чык тамчыларын, шулай ук авылның бөтен мәшәкатен күреп үсә Гомәр.
Балачак ул кеше гомерендә бер генә була. Шуңа күрә аның һәр мизгеле кадерле, алар бервакытта да онытылмыйлар. Һәр кеше аны сагынып, юксынып искә ала. Әлеге әсәрдә Гомәр Бәширов балачак образына бәйләп, туган авылын, татар халкының ел саен үткәрелеп килә торган изгедән-изге йолаларын, бәйрәмнәрен нечкәләп сурәтли, аңа мәхәббәтен белдерә. Минемчә, нәкъ менә шул гореф-гадәтләре белән үзенчәлекле ул “Туган ягым-яшел бишек” әсәре.
Туган ягында нинди генә бәйрәмнәре юк аның! Сабан туе дисеңме, ашлык чәчү, печән чабу, каз өмәләре, өйгә килен төшерү дисеңме… Аларның һәрберсе кадерле!
Җирләр кардан арчылгач, Гомәрләр ашлык чәчәргә басуга китәләр. Ләкин бу гади генә нәрсә түгел. Аның да үз тәртибе бар. Әнкәйләре иртән иртүк йомыркаларын әзерләп куйган инде. Гомәр белән әтисе бу йомыркаларны кара җиргә сибеп җибәрәләр. Бабайлар шулай эшләгән чакта, иген уңар, иген бөртеге йомырка кадәрле булыр, дип ышанганнар.
Менә ямьле җәй җитә. Гомәрләр авылында да Сабан туена әзерлек башлана. Инде син бу көннәрдә тыныч кына йоклый да алмыйсың. Кичтән үк Сабан туена алынган чалбарыңны, ак күлмәгеңне, түбәтәеңне әзерләп куясың; бәйрәмгә пешереләсе йомыркаларны буяучы әниең тирәсендә бөтереләсең, бәйрәм шатлыгыннан куанучы малай-шалай янына да чыгып керәсең. Ә иртәнге сәгать дүрттә инде сикереп торасың. Бүтән көнне, уятмасалар гына ярар иде дип ятсаң да, бүген үзеннән-үзе торасы килә. Менә шулай күңелле генә бу бәйрәм дә үтеп китә. Ләкин авыл кешесе өчен ялы да, эше дә
Әйе, халык йолаларга, гореф-гадәтләргә, бәйрәмнәргә бик бай. Алар барысы да безнең әби-бабаларыбызның күңел сандыгын күрсәтә торган дәлилләр. Нәрсә генә эшләсәләр дә, алар бер-берсенә таянганнар, эшне күмәкләшеп башкарганнар. Шул ук вакытта үз күңелләрен үзләре күргәннәр. Уен-көлке, җыр-бию белән авыр эш тә җиңелрәк тоелган.
3 стр., 1334 слов
На башкирском языке туган тел
… н сүзтезмә ясый: “Туган апа”, “Туган ил” һәм “Туган тел”. Бу төшенчәләр – өчесе дә кеше өчен иң якын, иң … рәхмәт сүзләрен, алар рухына багышлаган догаларын туган телендә белдермәгән. И туган тел! Синдә булган иң элек кыйлган … Г.Бәширова бик дөрес әйткән. Ул инде туган телнең байлыгын бик яхшы белә, чөнки гомере … н әкиәттәр, йырҙар ишетеп үҫтем, беренсе һүҙҙәремде әйттем. Туған тел ул әсә кеүек берәү һә …
Әсәрдә тасвирланган гореф-гадәтләрнең, йолаларның кайберләре онытылып бара бүгенге көндә. Язучының менә шуңа йөрәге әрни. Әле алар гына түгел,табигатьне пычрату, аңа зыян китерү очраклары да артты. Эчә торган суыбыз эчәргә яраксызланды, чишмәләр кибә, тургайлар сайравы сирәгәйде, урманда киек-җанварлар үлеп бетә башлады, меңьяшәр имәннәр кипте…Болар барысы да – һәлакәт.Әгәр вакытында аңыбызга килмәсәк, табигатькә якынаймасак, үзебез казыган чокырга үзебез төшмәбезме? Менә шулар турында ачынып яза олы әдибебез. Арыш чәчкәндә йомырка тәгәрәтүче бабайлар да, каз өмәсенә утырмага килүче кызлар да, сөлге чигүче яшь киленнәр дә бетсә, күңелләребез катмасмы? Юк, боларны онытырга ярамый! Газиз халкыңның рухи байлыгын онытырга ярамый. Кечкенә Гомәрнең исендә калган балачак хатирәләре нинди матур, нинди гүзәл! Ә безнең хәтердә калырлык, балачак хатирәләребез булырмы?
Әсәрләр укып чыгар өчен генә түгел, ә укыгач укучыга нинди дә булса фикер җиткерү өчен, аны уйландыру максатыннан чыгып языла. Шулай булгач, Гомәр Бәшировның “Туган ягым – яшел бишек” әсәре безгә нәрсә дә булса бирергә тиеш. Минемчә, бу әсәр табигатьне яратырга, татар халкының гореф-гадәтләрен онытмаска, онытылганнарны яңартырга чакыра. Балачак авазы аша бу мәсьәләне хәл итү бик әһәмиятле!