Сочинение на тему халал джюрекле

метки: Карачаевск, Барад, Джангы, Келиб, Назиф, Аталгъанд, Автор, Джазылад

«Сюйюнчланы Азамат «Халал джюрекле».»

Дерсни темасы:, Дерсни эпиграфы:

(нарт сёз).

Дерсни тамамлау мураты:, Дерсге керекле:, Дерсни барыуу

I. Дерсге мизам салыу.

II .Юй ишни тинтиу (соруу халда):

1) Классха соруула:

1) юйге берилген дерсден сорлугъу болгъан бармысыз.

2) 2-3 сабийге юй ишни соруу (азбар айтдырыу), (устаз талай соруу бере, кеси да болуша, юй ишни бегитеди, оюм этеди).

3) назмулада эпитетлени, рифмаланы, тенглешдириулени, метафораланы ачыкълайды.

III. Джангы дерсни ангылатыу

1. Устазны ушагъы.

Бюгюн биз Сюйюнчланы Азаматны «Халал джюрекле» деген повести бла шагърей боллукъбуз. «Халал джюрекле» къарачай литературада белгили повестлени бириди. Анда талай джылны, талай затны, талай адамны юсюнден джазылады.

Уллу Ата джурт къазауатны заманында анала, сабийле бир-биринден айырылыб, артда талай джылдан табылгъанлары кёб болгъанды. Повесть беш кесекден къуралыбды. Биринчи кесегинде сёз Ленаны онунчу классда сочинение джазгъаныны юсюнден барады.

Экинчи кесегине автор «Ана» деб атагъанды. Бу кесегинде Назифа районогъа келиб, къызчыгъы къыйынлыкъда къалай тас болгъанындан хапар айтады.

Ючюнчю кесегине «Гинджи» деб аталгъанды. Бу кесекде автор Къазахстанда бир шофёр Шимал Кавказда къазауатны заманында Къобан ёзенде терекге илиниб тургъан къызчыкъны табыб, аны алыб келиб бир къаратон къатыннга берген хапарын айтады.

Тёртюнчю кесегинде- «Бир юйюрде»-къызчыкъгъа аналыкъ-аталыкъ этиб асырагъан Нина Ивановна бла Алексей Степановични юсюнден хапар айтылады.

Бешинчи кесегине «Ай кёпюр» деб аталгъанды. Ай кёпюр ол Ленаны тюшюдю. Бу кесекде Назифа бла къызы бир-бирине къалай тюбегенлери джазылады.

2. Сынау иш: «Сыйынг тёппемде болсун» – тартыныр зат болса, «Ауузунга къурман болайым» – иги хапар айтханнга, «Машинала чепкен сокъгъанча джюрюй эдиле» – къызыу.

IV. Джангы дерсни бегитиу.

1.Повестни кескин окъутады, англагъанларыча хапарын айтдырады.

2. Бир талай соруугъа джууаб этейик:

• повесть деб неге айтылгъанын ачыкълау.
• Чыгъарманы баш идеясы неди? Эпиграфны къаллай магъанасы барды?
• Халал джюрекли адамлагъа кимлени санаргъа боллукъду?
• Чыгъармада ненча хапар, ненча эпизод барды? Ала бири бирине къалай байланнгандыла?
• Повестни композициясын айырыгъыз (сюжет, табигъат, лирика отступлениеле), ол сюжетни ачыкъларгъа къалай болушады?
• Шофёр бла инспектор, узакъ Азияда тюбешгенлерияде, не хапар айтдыла?
• Шофёрну адамлыгъын, ишленмеклигнн не затдан сезебиз?
• Назифат къонакъ юйден не ючюн кетеди?
• Бекир эгечини юсюнден не хапар айтады?
• Автобусда къаллай ушакъ барады?
• Асырагъан ата бла ана къызчыкъны юсюнден «тахсаны» къалай ачадыла? Къыз алагъа не джууаб береди? Текстни окъугъуз.

Табхан ана бла бала къалай тюбешдиле? Китабда ол кесеклени суратлагъан джерни табыгъыз.

5 стр., 2046 слов

Рассуждение Жаулукъ — миллет магъанасы болгъан белгиди. учащихся (9 класс)

… 390-84-26 Название конкурсной работы Сочинение – рассуждение «Жаулукъ — миллет … ботасыны сыйын Къайсын « Ленинни юсюнден таулу поэма» деген чыгъармасында … Мени анам! – Жылы, хычыуун, багъалы, огъурлу сёзле. Тынгылачыгъыз, аналарыбыз къысхан жаулукъну къалай … сюртгендиле. Жаулукъ- малкъар халкъны халал ниетича, сууукъ шауданыча, сабийлигича … и учит мир радости» на лучшее литературное творчество среди …

• Лена ким бла къалады? Сиз анга къалай къарайсыз?
• Повестине «Халал джюрекле» деб нек атагъанды?

V. Дерсни тамамлау

эки башха миллетден юйдегилени юсю бла адамлыкъны асаыулу шартларын, гуманизмни кючюн ачыкъ кёрдюк; сохтала бла бирикмекликни, шохлукъну магъанасын теренледик,повестни аллындан башлаб аягъына дери биринчи орунну алгъан къазауатны къыйынлыгъы, халал урунуу, адамлыкъны сыйын мийикде тутуу, совет халкъланы къарнаш шохлукълары ариу ачыкъланды.

VI. Юйге иш.

1) Повестни аягъында соруула бла ишлеу (57-86 бетле).

2) Сайлаб бир эпизодну хапарын айтыргъа. 3) Сочинениеге хазырланыргъа «Ана деген сыйлы ат».

Обновлено: 11.03.2023

Бардырыучу: Багъалы къонакъла,! Хош келигиз! Бизни бюгюнгю джыйылыубузну,ишибизни мураты: Бу сейир таулада, эски джуртлада, чокъуракъ суулада джашагъан, ётгюр ариу миллетибизни, къарачай тилин кёргюзтюрге излейбиз.

Минги Тауну къойнунда,

Шоркъа суну бойнунда

Ызын къойгъан бир халкъгъа

Кел таурухха биргеме

Хар сёзюмю сюрмелеб,

Ала тутхан шартланы.

Къала Тауду эллери,

Сибил халкъды атлары,

Кёбдю махтар затлары.

Ол нартланы къартлары,

Бузмай этген антларын,

1- бардырыучу:- Сабийле,къайсы халкъгъа къонакъгъа чакъырылабыз? (Къарачай халкъгъа)

_Тюз айтасыз,къарачай халкъгъа тау халкъгъа. Къарачай халкъ бек эртделеде къуралгъан халкъды.Ол себебден аны къачан къуралгъаныны, джаратылгъаныны юсюнден алимле кёб ёмюрлени тарихни тинтедиле.

2-бардырыучу: -Бир къауумла миллетибизни аты сууну атындан къуралгъанды дейдиле; бир къауумла хансны атындан дейдиле; бир къауумла уа Темирболатланы Къарчаны атындан деб айтадыла.

1- бардырыучу:- Келигиз бир къулакъ салайыкъ:

1.Аджиланы Бэлла 8Бкл.

— Мен эшитгенге кёре,Къарачай-Малкъар миллет Басхан деген джерде джашагъанды. Боташ Темирболатланы Къарчаны джашы бла уугъа Минги Тауну тёгерегинде чегетлеге джюрюгендиле. Ала гитче сабийле болуб,ол себебден уугъабаргъан джерлери аланы ата-бабаларыны джуртлары болгъанын ангыламай тургъандыла. Сора Къарчаны джашы чегетде къалыргъа излегенин билдиргенди. Кече джукълаб тургъанлай Къарчаны джашын джылан ургъанды.Эртденбла Боташ,эки атны ортасына тапчан этиб,анга тегерекде ёсген хансны тёшеб,джаралы джашны ары джатдырыб,Бахсанга алыб келгенди. Къарча джангыз джашына ийлиб,не болгъанды деб къыйналды, сора хансны ийисин ангылаб,дженгил огъуна Боташдан соруу алгъанды.

2.Чагъарланы Алина 8Бкл.

-14-чю ёмюрде тарихчи Къазаккы улу Ботай бла анны джашы Барлыу айлана келиб Бештауну тёгерегине джетедиле. Темиркъан къалада Темирболат бийни юйнде 10 кюн турадыла. Темирболат, тилеб, Къарча атлы баласын былагъа хазар окъуугъа юретселе деб,къошуб иеди. Къарча Кърымда беш джылны рум-хазар билимни окъуйду. Къайтыб келиб,Темиркъан къалада Джанибекден аскер усталыкъгъа юренеди. Асхакъ Темирлан келирге анга 24 джыл толады. Къарыу тенг болмайды, Темирланны аскери, джерни башын отха алдырыб джашланы къызланы Бухарагъа тузакъгъа сюргенинде,Къарча да аланы ичинде болады. Анда аны Къыпчакъ джаш Наурузну атасына къулгъа сатадыла. Науруз бла Къарча уа ёмюрлюкге къарнашла боладыла. Алай а, Къарча атасын,анасын туугъан джерин,миллетин унуталмайды. Наурузну тенглери анга негер болуб,талай джаш:Къарча,Науруз, Трам,Будиян,Барлыу Къоджакъ,Адурхай юйдегилери бла Къарт-Джуртха келиб Къарачай къралны биринчи ташын орнатдыла!

1-бардырыучу: Келигигиз , 2 классны сохтасына Сюйюнчланы Аланга тынглайыкъ!

Ана тилим Лайпанланы Билял

Къарачай тилим-Бай тилим,

Джулдуз тилим,Ай тилим,

Къарча тилим, Науруз тилим,

Будиян тилим,Трам тилим

Адурхай тилим,Боташ тилим,

Нарт тилим, Джаш тилим

Кюн тилим,гюл тилим,

Ана тилим,тау тилим.

2-бардырыучу: — Бу айтыугъа кёре,былайда Къарачайны эм эски эллери: Къарт Джурт,Учкулан,Хурзук къураладыла. Сырма миллетибиз джашнаб тебрейди. Ашхы Аллах къарачайны миллет сакъланырча, Кёкден таш тюшюреди. Биз бюгюн анга Къарачайны Къадау ташы дейбиз

Каппушланы Диана 8б класс:

Къарачайны тауларыны къойнунда,

Билиб тургъан эртделеден къарт эм джаш,

Къобан сууну барды къая бойнунда

Къарча атлы кёкден тюшген къадау таш.

Турлукъду ол, джер тебрениб урса да,

Болгъунчуннга Къобан сууну ахыры.

Джерден башы аз эслене турса да,

Минги Тау бла бирди, дейле, тамыры.

Таулулада аллай адет болгъанды:

Кетиб бара Къарачайдан тышына,

Хар джолоучу андан кесек алгъанды,

Сау-саламат къайтырма, деб ызына.

Къара кюнде халкъым, туугъан джуртундан

Айырыла алгъанд ташдан бир кесек.

Кёп джылланы чыгъалмайын тузакъдан,

Аны джалаб, тилеб тургъанды тилек.

Иелерин сакълай, узакъ тюзледен,

Тау тёппеле болгъанда алашаракъ,

Джуртларына тансыкъ болгъан кёзледен

Кече, кюн да тамыб тургъанды бурчакъ.

Узун кече кетиб, танг да джарыйды.

Алтын кюнню саугъалайды бизге шаркъ.

Къарча таш да кесекчигин таныйды,

Уппа этиб къучакълайды аны халкъ

Биджиланы Шамиль 2 класс :

Къалай байса,туугъан тилим-ана тил,

Къалай ариу,къалай терен,къалай тик!

Ол хазнагъа багъа бере ким билир?

Байлыгъынгы теренине тюшер ким?

Аджиланы Аминат 3класс:

Тил дегенинг адам джанны башха джандан

Тил дегенинг хар инсанны билим бериб

Тили болгъан бу дунияны патчахыды,

Болмагъан а баш баулуду, хайыуанны

Джигер халкъым,тил байлыкъны сен эртдеден

Джерден ,суудан ауаз джыйыб,кесгин сёзле

Бизге бюгюн ана тил деб,учунурча

Байрамукъланы Замира 3класс:

Иги неди-аман неди?

Онгсуз сабийни башын сыламагъан,

Къыйынлыкъны кёрюб да джыламагъан,

Терсни кёрюб.огъай деб айтмагъан,

Инджилгеннге къолун узаталмагъан,

Ата,ана намысын кёралмагъан,

Халкъына джюрек джылыу бералмагъан,

Сокъурну кёрюб,джолдан ётдюрмеген,

Бир ишни ахырына джетдирмеген,

Джулдузланы кёрюб сейирсинмеген,

Ариулукъгъа джюрек ача билмеген,

Гудулукъгъа тыйыла билмеген

Тиширыуну сыйын сакълай билмеген,

Джашауунда бир иги ыз къоймагъан,

Киши халкъдан, аманлыкъдан тоймагъан.

Сагъыш эт да бир къарачы сен анга:

Адам дерге боллукъмуду ол джанга?

2-бардырыучу: Кёлюм алайды –къарачай-малкъар миллетни культурасындан сора дунияны башында бир культура болмаса да,джетерик эди сау дунияны адамын,миллетин адели,намыслы,сыйлы этерге.Анга тылмач-тилибизди.! Энтда айтама,джаш тёлю,сизге ыйылыкъмагъыз кёлтюрюгюз,сакълагъыз тилибизни байлыгъын,сыйын кючюн.

Сюйюнчланы Алан 2класс:

Кёзлерибиз джарыр ючюн кюнча,айча,

Сёзлерибиз джарар ючюн кюнча,айча

Элиблеча сыйлы эллерибизде,

Джандетлеча ариу джерлерибизде

Къарачай тилни берекети турсун!

1-бардырыучу: Бизни тилибизни сыйы тюшмезча,джашауда орну тас болмазча,унутулмазча кёб хайырлы иш бардырадыла бизни джазыучуларыбыз да.

Чотчаланы Бияслан 7класс:

Ана тилим – татлы тилли къонгурау —

Къулагъымда татлы таууш этеди,

Меннге ачыб бир аламат, кенг джашау,

Узакъ, узун, кёб джоллагъа элтеди.

Ана тилим – мени сабий белляуум,

Ариу айтыб, джинден – джекден сакълагъан,

Къаты байлаб бешигими бауларын,

Мени рахат тенгизинде джубатхан.

Ана тилим, билим атха миндириб,

Заманланы кёпюрюнден ётдюрген,

Адамлыкъны джорукъларын билдириб,

Ата Джуртну ёмюрлюкге сюйдюрген.

Тил байлыгъынг – акъыл тёбе, алтын тау,

Юлеш да бер, юлюшюмю алайым.

Чакъыр мени, ана тилим – къонгурау —

Сени ызынгдан мен къайры да барайым.

Ана тилим – миллетими джулдузу,

Къарт да, джаш да джумушунга ыразы.

О, ана тил, сен биринчи устазым,

Джюрегиме джазылады аязынг.

— Анам селешген тил;

— Анам берген тил;

— Ана сют бла келген тил…

Багъатырланы Умар 2класс:

Ана тилим — джан тилим, Тил байлыкъны анасы. Ана тилим — бал тилим, Джашаууму анасы.

Ана тилим — джан тилим, Чакъдыраса сёзлени, Ана тилим — бал тилим, Учундура кёллени.

Ана тилим — джан тилим, Мени накъут — налмазым. Ана тилим — бал тилим, Юзюлмез Алан ызым!

Сабийле, энтда бир затха эсигизни бёлюрге излейме – Уллу Аллах бизни миллетни ариу сейирлик, дарманлы, джомакълы табигъат бла саугъагъанды, деу къалабыз – Европада эм мийик, кюмюш башлы Минги Тауубуз тынчлыгъыбызны сакълайды. Чемер, болумлу суратчыларыбыз да бизге табигъатыбызны ол сейирлиги бла сюйюнюрге болушадыла. Суратчы къаламы бла кергюзгенин бизни джазыучуларыбыз да, бай, чемер тилибиз бла хайырлана, бизге ариу, магъаналы джазгъандыла.

Бытдаланы Ислам 6 класс:

Ана тилни сюейик,

Дерсге барыб келейик,

Дуния хали билейик,

Къартны сыйын керейик.

Онг джан бериб ётейик,

Сырт бурмайын кетейик,

Уллугъа орун берейик,

Ана сютню ичгенча,

Ана тилни билейик,

Сабыр болуб хаман да,

Джууаб этмей кетейик.

Мыдах этмей амманы,

Экисини да быланы.

Ана ырыз кёрейк,

Ата къачын этейик,

Ата Джурт бла адетни

Ана сютча сюейик.

Керек джерде бирлешиб,

Ата Джурт деб бурулуб,

Миллетим деб, урунуб.

Бюгюн сабий – тамбла джаш,

Болуб джетсем, миллетим,

Сеннге джетген игиликни

_-Керемисиз, къалай ачыкълайдыла джазыучуларыбыз да, сохталарыбыз да Ана тилибизни, джерибизни ариулугъун, байлыгъын, сейирлигин. Алай а, сабийле, джашау джашауду: миллетге келгенинде къыйынлыкъ, тилге да келди джарыллыкъ. Уллу Ата Джурт къазауатны къара къушлары эркишилерибизни къазауатха алыб кетдиле. Кёчгюнчюлюкню сарын джоллары къартланы, тиширыуланы, сабийлени Азияны къум тюзлерине текдюле.

Ол сынамлада, къыйынлыкълада да атмагъанды къарачай миллет адамлыгъын, тас этмегенди, унутмагъанды тилин.

Бытдаланы Динара 6класс:

Бешик джылыу къалгъан джер,

Ана сютюм къалгъан джер,

Алгъы бурун Дуниягъа

Мен кёз ачхан, ташлы джер,

Къараб мийик таулагъа,

Кёз тоймагъан татлы джер.

Джюрегимде тебген джер,

Тансыкъ бола билген джер!

Ёлсем, джылы къойнунгда,

Ёмюрлеге сакълар джер!

Джаугъа оба болгъан джер,

Шохха эшик ачхан джер,

Сенден эсе, джанымдан

Айырылсам, ашхыд, Джер,

Сени сатсам, сыртымдан

Ауурлугъун бассын, Джер!

— Сабийле миллетибизни юсюнден, тилибизни юсюнден кёб зат айтдыкъ бюгюн, тилибизни унутмазгъа, тас этмезге керек болгъанын энтда талай кере чертдик, тилибизге сюймеклигибиз бюгюн дерсни юсю бла болгъанындан да терен болду деб, ышанама. Алай а дагъыда бир уллу магъаналы затны юсюнден айтыргъа излейме сизге — къуру кесибизни тилибизни билген бла къалмай, башха миллетлени тиллерин билирге да барды бизни бюгюн мадарыбыз. Ол бек магъаналыды.

Сиз джашагъыз! Сиз джашнагъыз! Сыйлагъыз къартланы! Джокълагъыз онгсузланы! Игиликле бла, ашхылыкъла бла сау Дуниягъа белгили этигиз миллетибизни! Унутмагъаз ата – баба тилибизни! Ыйлыкъмагъыз! Кёлтюрюгюз сыйын!

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Разработка открытого урока для учащихся 5-го класса по литературе «Поэтическое изображение родной природы и Родины в лирике С.А. Есенина»

Представлен открытый урок по литературе. Творчество С.А. Есенина многогранно, но особенна интересна тематика Родины и русской природы. Цель урока: развить этические качества учащихся: чувства лю.

Открытый урок по родной литературе 10 класс «П.Н.Тобуруокап ырыа буолбут хоһоонноро»

Урок внеклассного чтения с объяснительно-иллюстративным методом, использованием аудиопрослушивания и мультимедиа. Авторский образовательный ресурс «П.Н.Тобуруокап ырыа буолбут хоһоон.

Конспект открытого урока по родной литературе для 5 классов

Разработка открытого урока по осетинской литературе.

Раскрыть гражданское мужество поэта; показать роль поэмы и героя в годы войны; помочь обучающимся осознать истоки нашей победы.

Открытый урок по родной (осетинской литературе) в 8 классе. Тема урока: Кочысаты Мухарбек «Фыдыбаста»

Открытый урок по родной (осетинской литературе) в 8 классе. Тема урока: Кочысаты Мухарбек «Фыдыбаста».Интегрированный урок.

Методическая разработка открытого урока по дисциплине «Литература» по теме: «Теория Р. Раскольникова и её крушение»

Данная методическая разработка предназначена для обучающихся 1 курса СПО.

Свидетельство и скидка на обучение каждому участнику

Зарегистрироваться 15–17 марта 2022 г.

Описание презентации по отдельным слайдам:

Тема бла Идея. Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда талай затын суратлайды. Джашауда джазыучу, кесин къарамына, сезимине кёре,нени юсюнден суратлаб кёргюзте эсе, анга тема дейдиле. Болгъан затлагъа, адамлагъа, характерлеге джазыучуну кёлюне келгенни айтыугъа, иннетине чыгъарманы идеясы дейдиле. Тема бла идея чыгъарманы хапарындан (магъанасындан) ачыкъ ланадыла. Литература чыгъарманы бютеу бёлюмлерин къураугъа, джарашдырыугъа эмда бир- бири бла байлаугъа композиция дейдиле. Суратлау чыгъармада кёрюннген затланы, бир-бири бла байланыб,бир-бири ызындан ачыкълана,суратланыб келгенине сюжет дейдиле. Повесть

Карачаево-балкарские цитаты в картинках

Все мы сидим в социальных сетях, как в контакте или одноклассники, и очень большую популярность имеют паблики (пулбичные страницы) с разными умными, философскими, жизненными(иногда)) и разными пафосными высказываниями , разных известных людей (знаменитости, ученые, писатели и поэты т.д.), многие их видели и многие на них подписаны. И так сказать молодежь в основном, ей теперь не надо читать книги и так далее , чтоб ознакомиться с трудами/отрывками трудов выдающихся людей. Достаточно подписаться теперь на странички типа «Мудрые высказывания всех времен и народов» , «Сергей Есенин» , «Омар Хаям» , «Подпишись если хочешь стать бессмертным» (шутка)) и так далее. А встал вопрос: а чем наши хуже ?(а ведь моментами и лучше). Почему нельзя таким же способом ознакамливаться с нашей богатейшей литературной и другой культурой?

Мудрость, красота и ум блистающий в наших аналогах сможет посоревноваться со всем этим.

Мультимедиа: компьютер, аудиокассета, Сюйюнчланы Азаматны суратлары, джырлары.

Дерсни барыуу: (ушакъ, суратлау халда)

Дерсге мизам салыу.

Юй ишни тинтиу. Соруу халда:

Ал сез. Устазны сезю…

Сюйюнчланы Азаматны тематикасы уллуду, кенгди, эркинди. Ол табигъатны, ана тилни, анасыны юсюнден, Къарачай шахарны юсюнден джазгъанды. Аны къарачай литератураны ёсдюрюуге кеб къыйыны киргенди.

Поэтни кёб назмуларына композиторла макъам салгъандыла.

Устаз:

Джазыучуну джашау джолун къайтарыу (2-3 сохтагъа соруу)

Устаз:

Ана деген сезден багъалы, татлы, сыйлы сёз джер юсюнде болмаз. Сабий биринчи тилленсе да анам деб тилленеди. Ананы сыйын биз мийикде тутаргъа керекбиз. Не кюрешсекда биз ананы къыйынын къайтараллыкъ тюлбюз.

Устаз:

Тестле бла ишлеу:

А) Ертенланы Азрет

Б) Къаракетланы Исса

В) Сюйюнчланы Азамат

Г) Биджиланы Асхат.

2. Бу тизгинлени ким джазгъанды?

А) Ертенланы Азрет

Б) Къаракетланы Исса

В) Сюйюнчланы Азамат

Г) Биджиланы Асхат.

А) Семенланы Азрет

Б) Сюйюнчланы Азамат

В) Джанибекланы Аппа

Г) Хубийланы Осман.

Устаз: Ана тилни юсюнден къайсы джазыучубузда джазгъанды. Биджиланы Асхат, Байрамукъланы Халимат, Семенланы Исмайл, Семенланы Азрет.

Хубийланы Магометни быллай сёзлери барды: «Ана тилин сюймегенни

Къаллай суратлау мадарла бла хайырланады?

Бу тизгинледе уа къаллай суратлау мадар бла хайырланады?

Ненча тизгинден къуралады? (4 тизгинден къуралады).

Метрикасы (елчеси)? (7 джикден къуралады).

Рифма къалай келеди? (чалышыб келеди. 1-чи бла 3-чю тизгинле. 2-чи бла 4-чю тизгинле).

1-чи къауум: Ленаны сочинениясын окъуйдула

2-чи къауум: Лена бла Назифаны тюбешгенлерин табаргъа, окъургъа.

3-чю къауум: Айтекни тенглери джазгъан къагъыт.

V . Класс соруула бла ишлейди.

Читайте также:

  

• 1097 год событие на руси кратко

  

• Массовая культура литература кратко

  

• Рекреационные ресурсы австралии и океании кратко

  

• Тайна следствия и судопроизводства кратко

  

• Агент недвижимости обязанности кратко

пжпжжжпжпжп 50 баллов дам!?!
You should read the text again and
complete the sentences.

1.One day, the fisherman caught a golden fish but he ………………….. *

1 балл

new house

want anything

a small hose and the old bucket

Land and Sea

fool

let it go

2 The golden fish offered the fisherman a wish, but the old man didn’t …………. *

1 балл

new house

fool

Land and Sea

want anything

a small hose and the old bucket

let it go

3 When the fisherman told his wife about the fish, she called him a ……………………. *

1 балл

Land and Sea

want anything

a small hose and the old bucket

let it go

fool

new house

4 The fisherman‘s wife asked for a ………. ……… with her second wish. *

1 балл

let it go

want anything

Land and Sea

new house

a small hose and the old bucket

fool

5 The fisherman‘s wife wished to be the Queen of the …………………… . *

1 балл

new house

Land and Sea

a small hose and the old bucket

let it go

fool

want anything

6 At the end of the story, the fisherman and his wife only had …………….. . *
пжжпжпжпжпжпжпжмжмжмжмжмжмжмж

​

Слайд 1

---

Слайд 2

1923-2012дж.

---

Слайд 3
Сюйюнчланы азамат. «халал джюрекле»
Дерсни мураты:
1.Повестни тамамлау .
2.Повестде адамлыкъны,

миллет шохлукъну ачыкълау.
3.Ата Джурт къазауатны юсюне кечгюнчюлюк тюшюб ,миллетибизге джетген къыйынлыкъны ангылатыу.
4.Ата Джурт ючюн кюрешде миллет шохлукъну баш магъанасы.

---

Слайд 4
Тема бла Идея.
Хар бир суратлау чыгъармада джазыучу джашауну бир неда

талай затын суратлайды. Джашауда джазыучу, кесин къарамына, сезимине кёре,нени юсюнден суратлаб кёргюзте эсе, анга тема дейдиле.
Болгъан затлагъа, адамлагъа, характерлеге джазыучуну кёлюне келгенни айтыугъа, иннетине чыгъарманы идеясы дейдиле.
Тема бла идея чыгъарманы хапарындан (магъанасындан) ачыкъ ланадыла.
Литература чыгъарманы бютеу бёлюмлерин къураугъа, джарашдырыугъа эмда бир- бири бла байлаугъа композиция дейдиле.
Суратлау чыгъармада кёрюннген затланы, бир-бири бла байланыб,бир-бири ызындан ачыкълана,суратланыб келгенине сюжет дейдиле.
Повесть

---

Слайд 5
Депортация карачаевского народа – «Къарачайны къара кюню …»

---

Слайд 6

---

Слайд 7

---

Слайд 8

---

Слайд 9

---

Слайд 10
Къарачайны Джуртундан кечюргенлеринден сора ,болгъан затлары оюлады ,чачылады:юйлери ,арбазлары …

---

Слайд 11

---

Слайд 12
Бу темалагъа ючюшер айтым сочинение джазыгъыз:
Энди тёлюге айтыр сёзюгюз…
Сиз къалай

бошарыкъ эдигиз бу чыгъарманы?
Бюгюнлюкде магъаналымыды бу чыгъарма?

---

Слайд 13

---

Слайд 14
1956 джыл къарачай миллетге ызына, джуртуна къайтыргъа деб, джорукъ

чыгъаргъандыла; 1956 джыл —калмыкълагъа греклеге, крым татарлылагъа, малкъарлагъа джуртларына къайтыргъа эркинлик бергендиле .

---

Слайд 15
Юйге иш.
Бу темаланы бирине сочинение джазыб келигиз

1. «Адамлыкъ»
2. « Ана

деген сыйлы ат»
3. « Бирликде тирилик».

---

Слайд 16

---

Дерсни темасы: Сюйюнчланы Азаматны 95 джыл толгъанына аталгъан дерс.

Дерсни эпиграфы: Ариу къызчыкъ Аленушка

Уллу ташда джалан аякъ

Олтурады суу бойнунда,

Тобукъчукъларын къучакълаб.

Дерсни муратлары:

1. Окъуучуланы Сюйюнчланы Азаматны чыгъармаларын эсге салыу;

2. Поэтни чыгъармаларында Ата джуртуна, ана тилге, табигъатха сюймеклигин ачыкълау, тилни байлыгъын чертиу;

3. Окъуучуланы тил байлыкъларын есдюрюу.

Дерсге керекле:

Окъуу дерслик китаб «Къарачай Адабият. 8-чи класс».

Мультимедиа: компьютер, аудиокассета, Сюйюнчланы Азаматны суратлары, джырлары.

Дерсни барыуу: (ушакъ, суратлау халда)

1. Дерсге мизам салыу.

Юй ишни тинтиу. Соруу халда:

1. Ал сез. Устазны сезю…

Сюйюнчланы Азаматны тематикасы уллуду, кенгди, эркинди. Ол табигъатны, ана тилни, анасыны юсюнден, Къарачай шахарны юсюнден джазгъанды. Аны къарачай литератураны ёсдюрюуге кеб къыйыны киргенди.

Поэтни кёб назмуларына композиторла макъам салгъандыла.

1. Дерс Сюйюнчланы Азаматны «Аленушка» деген назмусу бла башланады-Алана.

2. Устаз:

Джазыучуну джашау джолун къайтарыу (2-3 сохтагъа соруу)

1. Устаз:

Ана деген сезден багъалы, татлы, сыйлы сёз джер юсюнде болмаз. Сабий биринчи тилленсе да анам деб тилленеди. Ананы сыйын биз мийикде тутаргъа керекбиз. Не кюрешсекда биз ананы къыйынын къайтараллыкъ тюлбюз.

«Анам» деген назмуну Рената айтады.

«Анам» джыр. Сезлери: Сюйюнчланы А.

1. Устаз:

«Хиросима» деген назмуну Милана айтады.

1. Тестле бла ишлеу:

1. Къауум.

1. «Совет Союзну Джигити Багъатырланы Харун» бу чыгъарманы ким джазгъанды?

А) Ертенланы Азрет

Б) Къаракетланы Исса

В) Сюйюнчланы Азамат

Г) Биджиланы Асхат.

2. Къауум

2. Бу тизгинлени ким джазгъанды?

Джаным –тиним,

Ана тилим,

Сенден алдым,

Окъуу-билим.

А) Ертенланы Азрет

Б) Къаракетланы Исса

В) Сюйюнчланы Азамат

Г) Биджиланы Асхат.

3. Къауум

3. «Халал джюрекле» деген повестни ким джазгъанды?

А) Семенланы Азрет

Б) Сюйюнчланы Азамат

В) Джанибекланы Аппа

Г) Хубийланы Осман.

1. Назмуланы айтдырыу.

Устаз:

А) «Совет Союзну Джигити Багъатырланы Харун» — Камилла

Устаз: Ана тилни юсюнден къайсы джазыучубузда джазгъанды. Биджиланы Асхат, Байрамукъланы Халимат, Семенланы Исмайл, Семенланы Азрет.

Хубийланы Магометни быллай сёзлери барды: «Ана тилин сюймегенни

Ана дерге эркинлиги джокъ». Кересиз сабийле Ана тилге къаллай сый бериледи. Бизге борчду Ана тилни мийик дараджада тутаргъа.

Б) «Ана тилим» — Амина

III. Устаз…

«Ата Джуртум» — Расул.

Назмуну айырыу.

1. Къаллай суратлау мадарла бла хайырланады?

2. Бу тизгинледе уа къаллай суратлау мадар бла хайырланады?

3. Ненча тизгинден къуралады? (4 тизгинден къуралады).

4. Метрикасы (елчеси)? (7 джикден къуралады).

5. Рифма къалай келеди? (чалышыб келеди. 1-чи бла 3-чю тизгинле. 2-чи бла 4-чю тизгинле).

IV . «Халал джюреклени» (повестден юзюкню) айтдырыу, тинтиу.

1-чи къауум: Ленаны сочинениясын окъуйдула

2-чи къауум: Лена бла Назифаны тюбешгенлерин табаргъа, окъургъа.

3-чю къауум: Айтекни тенглери джазгъан къагъыт.

V . Класс соруула бла ишлейди.

1. Сабийле, «Адам къатында адам елмейди» деген эпиграфны къалай ангылайсыз? Не магъанасы барды?

2. Халал джюрекли адамгъа кимлени санаргъа боллукъду?

3. Назифа Аминачыкъдан къалай айырылгъан эди? Ким къысха хапарын айтыр?

4. Назифа къонакъ юйден не ючюн кетеди?

5. Лена ким бла къалады?

6. Ол къайры кетеди?

Дерсни аягъы «Алтын джумарыкъ» деген джыр бла бошалады…

В стенах родной гимназии в рамках мероприятий , приуроченных к 100- летию со дня рождения Народного поэта Карачаево-Черкесии, прозаика, ученого и педагога Суюнчева Азамата Алимовича учителя родного языка провели:

с 9-16 января конкурс сочинений на темы:

«Мое любимое стихотворение А. Суюнчева в школьном курсе»,

«Гимн человечности в произведении А.Суюнчева «Халал джюрекле» («Щедрые сердца»)

Победителями стали: Хапаева Айшат ( 9 В кл.), Эдиева Камилла (8 А кл)

     19 января с учащимися 9-ых классов прошел  круглый стол на тему: 

«Не вечна зрелости пора…Спеши добро творить скорей». Участники мероприятия рассказали о биографии и творчестве писателя, читали стихи на русском и карачаевском языках,  исполняли песни на стихи поэта, смотрели видеоролик о писателе, мероприятие сопровождалось презентацией не данную тему.

20 января среди учащихся 5-11 классов прошёл конкурс чтецов «Спеши творить добро»

Победителями стали:

Кубанова Умида ( 5Б кл)

Семенова Самира ( 9А кл.)

Кочкаров Змир ( 10Б кл.)

    Азамат Суюнчев является автором тысячи стихотворений, десятков поэм, рассказов, повестей, около 100 литературных портретов современников, его перу принадлежат 30 книг художественной литературы и научных трудов. Его имя носит Центральная городская библиотека Карачаевска и улица в Нальчике.

     Цель мероприятий: способствовать всестороннему осмыслению творчества писателя через систему уроков, внеклассных мероприятий, вызвать интерес к  творчеству Азамата Суюнчева