Сочинение на тему хыял

Татарча сочинение “Хыял”

Сочинение на татарском языке на тему “Хыял”Әгәр кеше хыяллана белмәсә, җәмгыять бер урында гына торыр иде. Хыялларны тормышка ашыру юлында кешеләр зур ачышлар ясаганнар, тормышны, яшәешне үзгәрткәннәр.
Минемчә, хыял буш җирлектә генә туарга тиеш түгел. Хыял тормышчан булганда гына чынга аша. Мәсәлән, кечерәк чакта мин үземдә булмаган уенчыкларны булдыру турында хыяллана идем. Зуррак үскәч, укый белә башлагач, китаплар, төрле матур киемнәр турында да хыялландым. Бу хыялларымны тормышка ашыру миннән тормый иде, әлбәттә. Ә хәзер мин яхшы укырга, бик белемле булырга һәм кайбер начар гадәтләремне бетерү турында уйланам. Бу күп тырышлык, нык ихтыяр көче таләп итсә дә, аның тормышка ашуы үземнән тора. Бөтен көчемне куеп тырышсам, хыялларым чынга ашар дип өметләнәм.
Менә шул тормышчан хыялны чынга ашыру бездән күп сыйфатлар таләп итә. Болар һәркемдә була ала торган тырышлык, уңганлык, нык ихтыяр көченә ия булу, тормышны ярату, тирә-юньдәгеләргә игътибарлы булу, мәрхәмәтлелек, үз-үзеңә дөрес бәя бирә белү, җитешсезлекләреңнән арынырга тырышу, зыялы булырга омтылу, тырышып уку, бөек кешеләрдән үрнәк алу һәм башка бик күп сыйфатлар. Бу сыйфатларга һәркем ия була ала. Димәк, хыялга бары бер адым гына ясарга кирәк.Еще сочинения на татарском языке со схожей к “Хыял” тематикой (перейти к сборнику татарских сочинений нашего сайта)

Кроссовка турында хыял

(хик?я)
Н?къ челл?д?, тач эш челл?сенд? эшсез калды За?ит.
Болай да малсыз, милексез калдырылган, таланган колхоз б?тенл?й бетте. Со?гы бозауларны итк? озаттылар.
Бер атна ?з-?зен? т?л??сез ял оештырып алды да, Мескен Локман бел?н ки??шерг? булды За?ит. Ч?нки Локман элеккеге елларны ?зиаулыны? ??м?гать сыерларын к?тк?н. Олы улы
Камай, авылдан китеп, бик акчалы урында эшли башлаганнан со? гына Локман бу эшен ташлаган, аннары авылны? сыер к?т?е д?, сарыклары да чиратка салынган иде. Билгеле, Локман ?лл? ни акыл иясе т?гел т?гелен, л?кин ?зен? килг?н кешел?рг? гади ген?, ?мма сизелер-сизелм?с эшлекле кыяф?тт? “болай итеп карамыйсы?мы со??” дип, бер-ике т?къдим ясамыйча калмый торган бер б?нд? ул.
Бу юлы да, За?итны к?пт?н к?теп утырган кебек, йорт уртасында торган ат арбасы астыннан п?йда булды да х?л-?хв?лл?рен сораштырырга тотынды:
– Н?рс?, к?йм?? комга тер?лдемени,- диде ул, За?ит визитыны? максатын ?зенч? алдан чамалап.
Юк, к?леп ?йт?е т?гел – характеры шундый: ике уйлап тормый, телен? нинди с?з эл?г? – шуны ?йтеп сала. Кешене р?н?етмиме ул с?з, кимсетмиме – анысы турында уйларлык зур т?гел шул аны? башы. Аны? каравы, эшл?п?се, ул башны челл? кояшы киптереп тагы да кечер?йтм?сен ?чен махсус элеп куйгандай, зур ??м ?итди. “Мондый эшл?п? бел?н, – дип уйлап куйды За?ит, к?ршесене? таба х?тле кулларына ?зене? куллары кереп кысылгач, – к?т?д? й?рерг? р?х?ттер инде”. Л?кин бер-ике ??мл? бел?н х?л-?хв?лл?р турында бытылдап алган арада, Локманны? киеменд?ге икенче бер атрибутка к?зе т?ште аны?.
Кроссовкалар! Авыл кешесене? аякларында – ?р-я?а кроссовкалар! Малайларыннан калган, искерг?нн?н яис? тузганнан, инде яшьл?р арасында киеп й?рерлеге калмаганнан аталарына т?тег?н кроссовкалар т?гел, ? ?р-я?а, ш???рд? ?ле д? модада булган кроссовкалар! За?итны? олы яшьт?ге кешел?рг? кроссовка килешми диг?н фикере эреде д? юкка чыкты инде мен?. Килеш? ик?н бит! Мен?, яше алтмыштан к?пт?н узган Локманны? киен? р?вешен? кара да, шуннан со? “авыл ?зил?рен? заманча киен? килешми” дип ?йт ?ле син! Аны? кебек, башы?а ки? эшл?п?, ?сте?? футболка бел?н спорт штаны кис??, кроссовка бик килеш? ик?н л?баса!
Кызыкты За?ит кроссовкаларга. Нинди тиле тел?ктер, ?мма киеп карыйсы, шуларны киеп атлап, й?гереп карыйсы килеп китте.
Тик к?ршесене? башындагы эшл?п?г? ??м аякларындагы кроссовкаларына гашыйк булган кыяф?тт? кызыгып карап торырга керм?де бит ул монда.
Лапас к?л?г?сен? елышып, б?р?н?г? утырдылар. Йомышыны? темасына к?чте За?ит:
– Ничек уйлыйсы?, Лыкман ?зи, халык чират к?т?ен ми?а бирм?сме ик?н?
Байтак с?йл?шеп утырдылар. Локман ?зене? гомер буе колхозда эшл?мич? авыл сыерларын к?т? т??риб?се бел?н уртаклашты. Авыл сыерлары ферманыкылар кебек т?гел ик?н – шуны а?лады За?ит. Монда ситуация башкачарак ик?н: режим катгыйрак – та?нан кичке э?гер-ме?герг? кад?р ашатасы; малкайларга (хайваннарга т?гел!) м?н?с?б?т йомшаграк; аларны? ??рберсене? ху?асы бар ??м ул ху?аларны? да, аларны? сыерларыны? холкы да т?рлесенд? т?рлеч?; бу к?т?д? ?гезл?р д?, т??риб?ле сыерлар да, яшь таналар да, х?тта бозаулар да берг? й?ри – шу?а к?р? игътибар да игътибар тал?п ител?. Шунысы яхшы – хезм?т хакы ай башында ук аванс р?вешенд? бирелеп куела, аны? к?л?ме д? терлек башыннан хисаплап караганда шактый чыга.
Кыскасы, Локманнардан чыгып барганда За?итны? башы хыяллар бел?н тулы иде инде: эшл?м?г?н эш т?гел – кыенга туры килс? килер, ?мма эшл?нер, аны? каравы, хезм?т хакы тотырыклы, “ник тегел?й? ник болай?” дип те?к??? тиюче бригадирлар да, ферма м?дире д?, сыер савучы хатынар да юк – ирек. ?итм?с?, ?й саен чиратка куеп ашаталар да бит ?ле! Болай булса, гомер буена колхозда эшл?г?нг? ?кен?се ген? кала ик?н!
Урамга чыккач, За?ит ?з ?ен? таба борылмады – аяклары аны Югарочка тартып алып китте. Туктале, тукта, ни йомышы бар со? ?ле аны? анда? Урамда анда-санда тилмереп й?рг?н бер-ике этт?н башка ?ан иясе д? юк, ? шундый к?нне, эссе кояшта куырылып, кая бара ул? За?итны? баш миене? яртысы, авыл к?т?ен алу планнары бел?н тулган килеш, шундый сораулар чыгарса, икенче яртысында ?авап ?зер иде инде: карап кайтырга кир?к кибетт?ге аяк киемн?ре ассортиментын! Белм?ссе?, ?зебезд? ?к бардыр б?лки а?а ярашлы, к??елен? ятышлы кроссовкалар. Булса, ниг? алмаска? Бурычка булса да…
К?т?д? киеп й?рер ?чен мен? диг?н аяк киеме ич инде! ?зен ?айлы дил?р, ?зе чыдам булырга тиеш, ?и?елдер д? ?ле…
Кибет бикле булып чыкты.
Кылт итеп иск? т?ште: б?ген ч?рш?мбе ик?н бит – кибетчел?рне? Райпога ки??шм?г? й?ри торган к?нн?ре. Нишл?рг? со?? Кулын ма?гай турысына к?т?реп, к?зл?рен кояштан каплады да, чекер?йтелг?н к?з карашы бел?н баштан авылны? урман очын айкады, аннары ?зене? Т?б?ноч урамына к?з ген? т?шереп алды да, буа ягына тек?лде. Ул яктан чыр-чыр бала-чага тавышы ишетелеп тора. “Б?хетле халык х?зер суда инде”, – дип уйланды б?хетсез За?ит. Урамда кеше ?с?ре к?ренм?де. Кибетче Назимнарны? кибет янына х?тле килг?н кызыл ?т?че берд?нбер шомырт т?бенд?ге к?л?г?д?н чыкты да, ?лсер?п, л?кин гал?м?т м??им кыяф?тт? кайту юлына борылды. А?ардан бушаган чир?млекне шунда ук чыпчыклар бил?п калды. За?ит тагын буа ягына тек?лде. Коенып кайтыргамы со?? Алай дис??, илле яшьлек башы? бел?н бала-чага арасында чыпырдау килешеп бетм?с кебек. Юк, килешеп бетм?с! Кайсы тарафка атларга белмич? аптырап торышлый За?итны? башын тагын шундый эч пошулы уйлар бил?п алды: мен? шулай “килешеп бетерме ик?н” диг?н шикл?р бел?н ?т? д? инде гомерл?р. Шулай яш?п тормышны? яме бет? д? инде. Тел?г?н гам?ле?не кылма – килешм?с, имеш. ?зе? тел?г?нч? киенм? – башкалар а?ламас, имеш… “? икенче яктан караса?, – дип ниндидер карарга килг?н кебек буа юлына атлады За?ит, – бардым ди, чишендем ди, чумдым ди суга, кемне? синд? ни эше бар. Ну, трусик яшьл?рнекеч? булмасын! Ну, й?з? д? белм? ди! Ну, к?лсенн?р со? кемг? кир?к!” ?крен ген? атлап, бернич? минуттан к?л буена барып ?итте.
Яр буе т?ркем-т?ркем бала-чага бел?н тулы. Аларны? к?пчелеге ??йгелекк? ш???рд?н кайткан кызлар-малайлар булганга к?р?, чир?м ?стенд? таралып яткан киемн?р базардагы кием р?тл?ре кебек чуар. ? кроссовкаларны?, сандалларны? ниндил?ре ген? юк анда!
Якынрак килерг? бик тел?с? д?, За?ит каядыр юл тоткан шикелле ян?ш? узып китте.
Ничек шулар арасына кереп, оялмыйча чишен?се? д?, озын трусигы?ны ?илферд?теп, ничек суга кер?се? инде? Оят шул! У?айсыз шул! “Чукынмыш комплекслар! – дип эчт?н ?зене? т?в?кк?лсезлеген? т?керде. Шул комплекслар колы булып яшисе? инде. ? яш?мич? кая кит?се?, д?ньяга килг?н к?не?н?н тотынып шуны башы?а тукып торсалар? Ярамый! дил?р баштан. Килешми! дип оялталар аннары. У?айсыз! дия башлыйсы? аннан со? ?зе? д?. Яхшы т?гел, оят! диеп к?негел?. Кеше н?рс? дияр? диг?н шикл?н? гад?тк? кер?”.
Шулай уйлана-уйлана, буаны? вак таллык бел?н капланган ягына чыкты. Монда чишенс?? д? була. Монда За?итны? эше д? бар – суга салган б?телен карыйсы.
Илле яшьлек ир-ат ?зиаулында б?телне карар ?чен чишенеп суга т?шеп тормый инде анысы. Л?кин За?итны? б?ген ?лл? нинди корт чаккан к?не. Эче поша б?ген аны? шул гад?тл?рг?. ?итм?с?, кроссовкалар турындагы уй да баштан чыкмый бит ?ле. Су астындагы тамырлар арасыннан эзл?п табып, б?телен к?т?реп карады. Буш. “Ирт?н та? алдыннан ук карарга шул аны, х?зер нинди балык й?рсен” диг?н уйлары бел?н б?телне суга томырды. Бер-ике тапкыр чумып алу нияте бел?н ген? суга сикерг?н иде д?, ?мма суны? май кебек ?ылы, йомшак булуы, т?нне? р?х?тл?неп кит?е аны судан чыгармады.
Озак м?т?ште ул суда. Бил ти?ентен суда утырып та торды, уртага кермич? ген? ятып та торды. Аннары пошкыра-пошкыра ярга чыгып басты. ?лл? нич? ел киелеп й?рг?н “чабата”ларына карап катты. Шул да аяк киеме бит инде, ?, шайтан алгыры!? Шуны киеп й?р д?, ?зе?не кешег? сана инде! Оят!
– Яланаяк й?рс?? д?, моны? х?тле хурлык т?гелдер, ш?т?! – диде ?залдына.
“Чабата”лар таллыкка томырылды. Аннары, бу кискен адымын б?телне? д? балыксыз булуы хурлыгына сылтап, “чабата”лары артыннан ?зе д? таллыкка кереп китте. Эзл?п тапты аларны, бер-берсен? суккалап комнарын койды да киемн?ре янына ч?г?л?де.
– Ярап торырсыз ?ле… Я?аларын алганчы, – диде, к?лм?гене? ертык ?и?ен? кулын тыга-тыга…
Л?кин кроссовка киеп й?реп карау тел?ге кечер?йм?де…
?ч к?нн?н со? ш???рг? барырга ?ай чыкты.
?лб?тт?, план хатынга ошамаячак. Шу?а к?р? ш???рг? барыр ?чен т?пле бер сылтау кир?к иде. Ике к?н уйлады За?ит. Уйлап тапты: районны? авыл ху?алыгы идар?сенд? йомышы бар ик?н бит! Колхозда эшл?г?н стажы югалмаганмы ик?н, югалу куркынычы юкмы ик?н – мен? шуларны тикшереп кайтырга кир?к.
– Юкса, – диде ул хатынына, – со? булырга м?мкин. Калырсы? аннары, трудавае?ны тотып, пинзысыз.
??г?м? кичке ч?й вакытында корылган иде. Аны? кил?ч?к турында болай кайгырта башлавы хатыныны? к??елен? бик хуш килде.
– Барырга дис??, бар инде! – дип хуплады ул За?итын. – Зарифларга да кереп чыгарсы?.
Бу атнада кайта алмыйлармы ик?н, белешерсе?… Б?лки берг? кайтырсыз ?ле.
?йе шул, анысы да кир?к. Зарифлар бу атнада кайта алсалар, яхшы булыр иде. Печ?н ?лгерде. ? колхоздан ташый торган “р?х?тзаман” бетте-е. Х?зер чабарга туры кил?ч?к.
Кул бел?н, чалгы бел?н. Шуны? ?чен Зариф ярд?менн?н башка бик-бик авырга туры кил?ч?к.
Шул турыда с?йл?ш?-с?йл?ш? кичке ч?йне т?мамладылар. Д?рес, Г?лнуры инде килешенг?н, инде с?з бетте, карар кылынды диг?нд? д? планны ?имер? язган соравын биреп алды ?ле:
– Шимб? к?нне эшлиме ик?н со? ул “контор кортлары”?
Монда инде За?итка б?тен шикл?рне юкка чыгара торган аргументны казып чыгарырга туры килде. Югалып калмады – Г?лнурны? скептик икел?н?ен ?реп юкка чыгарган ?авабын ?йтте:
– Эш сезоны бит! Мондый чакта ял иттереп яткырмас аларны… Глава, мин ?йт?м… эшл?т?дер. Эшл?тмич? булмас…
Шуны? бел?н беренче ?и?? яуланды. За?итны? башында кроссовка турындагы ?метле уй ирт?г? балкып туачак якты шатлыкка ?йл?н? башлады. Шул кроссовкаларны? бик кир?клеген, алардан башка аяк киемене? ?айсыз булуын, халык сыерларын к?т?рг? чыккан очракта кроссовкаларны? алыштыргысыз атрибут ик?нлеген ген? хатынга а?латасы, аны шу?а т?шендер?се ген? кала ирт?г?. Болары ?и?ел булмаса да, ерып чыкмаслык проблема да т?гел. ?ич югында, ?зен? д? бер?р товар алып кайтасы булыр. Кулына базардан алган бер?р ч?й сервизы кайтарып тоттырасы? да, шуннан со? гына, “мен? ?зем? д? алган идем ?ле” дип, чыгарып саласы?…
За?ит ирт?к, ?ыенып, капка т?бен? чыгып утырды. Их, р?х?т! Ирт?нге салкынча ?авада урамны к?з?теп утырулары! Аны? бит, ?н?, аяк арасында буталып й?рг?н тавыкларыны? чир?м чукып й?р?л?ре ген? д? ?анга ниндидер тынычлык ?сти! Аны? бит, ?н?, коймадан т?шеп, урамны? уртасына кад?р сузылган, салкынча ?ава бел?н тулы к?л?г?се ген? д? к?зл?рне д?валый! К??ел тыныч. ?итм?с?, мен? б?ген кроссовкалар да алыныр, ходай язган булса…
Х?зер теге егет килеп ?ит?рг? тиеш. Р?шит. Нефтьчел?рне? урман буендагы ил?мсез зур цистерналы объектын саклаучы Р?шит. “Ирт?г? районга барам. Я?а машинама номерлар алырга” диг?н Р?шит. “Нефтьчел?р бай шул, зарразы, – дип уйлый За?ит, Д??л?товлар капкасыннан машина чыкканны к?теп. – Бер ел эшлиме, юкмы ?ле – ? машинаны алып куйды ?н?. Эшен ?йтер иде? инде – ?ч т??лекк? бер барып, т?не буе йоклап кайта да, в?сс?лам!” ?зене? егерме елдан артык колхозда эшл?п матай с?л?м?се д? ала алмаганын уйлап куйды. ?йе, тигезлек т? юк бу д?ньяда, д?реслек т? юк.
Машина к?ренм?де. Ирт?нге тынлыкны бозып, урман ягыннан авылга якынайган трактор тавышы гына ишетелде. Бераздан шул тавышны чыгаручы, шул тавышы бел?н д?нья ямен бозучы з??г?р техника ?зе д? к?ренде. Мен? ул, и?к?лект?н к?т?релеп, урамга килеп керде. Моны танымыймы со? За?ит?! Бу – Ичтирм?н м?кт?бене? тракторы. “Шабашка эшли”, – дип фаразлады ?зенч? За?ит. Аны? та? тишегенн?н й?р?ене? с?б?бен д? белм?г?н кеше юк: директор йокыдан торгалаганчы, ?з эшл?рен бетереп калырга ашыга бер??. Хезм?т укытучысы Садыйковтыр инде, кем булсын тагын?!
Н?къ шулай – трактор буш т?гел ик?н. Ул, ботаклары да туналмаган озын усак ?стер?п, килеп керде урамга. Тузан к?т?реп, За?ит турысына килеп ?итте. Кычкыртып, сигнал биреп алды. Шул инде, шул – Садыйков! Их, торып басып, туктатып, кабинасыннан ?стер?п т?шереп, колак т?бен? бер менеп т?ш?се д?: “Энем, ниг? болай безне мыскыл итеп, авылны тузанга батырып й?рисе?? Арттан гына узып булмый идемени, елга буйлап?” – дип с?г?се иде шул ми?гер??не! Л?кин… Мен? шул “л?кин” тота шул! Л?кин Садыйковны? энесе районда милиция начальнигы шул! Мен? шул шул! “?й, чукынып кына китсен с?н?!” – дип сукранып калды аны? тракторы артыннан За?ит. Аны? башында зуррак башка сорау бар ?ле: нишл?п Р?шит ?аман к?ренми? Тагын н?рс? булды ик?н инде?
Трактор к?т?рг?н тузанны? басылганын гына к?теп алды да, торып, Р?шитл?рг? таба китте. Баядан бирле бакча буендагы комлыкта киерелеп-сузылып яткан чем-кара Памир да сикереп торды. Койрыгын болгый-болгый, ху?асына иярде.
За?ит барып керг?нд?, Р?шит гаражыннан музыка я?гырый иде. “Н?рс?, бу онытканмы ?лл? ш???рг? барасын”, дип кыбырсыган ?анын “б?лки йоклап калгандыр” диг?н аклау бел?н басып, За?ит гаражга керде. Машинаны? капоты астыннан Р?шитне? башы к?ренде.
Ис?нл?штел?р.
– Кабынмый ?ле нишл?птер, – диде Р?шит. – Белмим, н?рс? булгандыр. Кич? т?ртип иде кебек…
Уфтанышып-аптырашып капот астына ик?? тек?лдел?р. За?ит техниканы? н?рс? ик?нлеген д? белми инде анысы. Л?кин шулай да тегенд? каранган булды, кабельл?рне селкетк?л?п алды, “бензины? бардыр бит?” дип т? сорап куйды – кыскасы, машинаны? чирен? диагноз кую процессында актив катнашты. Тик аннан гына урыс зубило бел?н ?ыйган машина барыбер кабынырга тел?м?де. К?еф т?ште, б?ген ?к кроссовкалы булу м?мкинлеге ?кренл?п чиген? башлады.
– ?лл? со? этеп кабызып карыйкмы, – диде, ни?аять, За?ит, тагын бер ?м?лен тапканга кан?гатьл?неп.
Ярамый ик?н. Бу машина андый т?гел ик?н. Р?шит а?латканча, боларны этеп кабызу “категарисски” тыела ик?н, ч?нки карбюратор т?гел, ? инжектор! Карбюратор бел?н инжекторны? аермасын сарык бел?н ярка аермасы д?р???сенд? д? к?з алдына китерм?г?н За?ит б?т?н д?шм?де.
Мен? бераздан Р?шит машинага кереп утырды да “ чек” иттереп н?рс?недер борды – “Лада” фырылдап эшли башлады.
– Булды бу, – диде Р?шит, чыгып, капотны япкач. – Капкаларны ач ?ле, ?зи!..
Бер с?гатьт?н алар ш???рчект? идел?р инде.
“Кайтуын ?зем карамын инде”, диде За?ит Р?шитне? машинасыннан т?шеп калганда. ?зе туп-туры Зарифларга кереп китте.
Ш???рне яратмый ул, а?ламый. Аны? к??еле мондагы тормышны кабул ит? алмый. Х?ер, торып караганы да юк инде аны? ш???р диг?н кырмыска оясында. Урамда халык, к?т?д?н качып таралышкан сыерлар кебек, тегенд? агыла, монда й?гер?, т?ркем-т?ркем булып басып тора, транспорт к?т?… Тагын бер н?рс?г? аптырый За?ит – авылда ??р очраган кеше бел?н кул биреп к?реш? яки узып барышлый кул селт?п кен? булса да с?лам биреш? гад?те кандагы б?тен к?з?н?кл?рг? д? ?андагы б?тен фибырларга се?г?нлект?н, ш???р кешел?рене? бер-берсе бел?н ис?нл?ш? т?гел, х?тта бер-берсен? ышкылып узганда да к?рм?г?н кебек ?нсез-?ансыз булулары ошамый а?а. Бер ш???рд? яш?п яталар бит инде, югыйс?! Юк, а?ламый За?ит. Шу?а к?р? Зарифлар подъездына кереп ?итк?нче, очраган бер кеше бел?н, баш кагып булса да, ис?нл?шеп барды ул…
Зариф ?чен д?, килен ?чен д?, балалары ?чен д? шимб? – ял к?не. Барысы да ?йд? булып чыкты. Чынлап та, авылга кайтырга ?ыенып торалар ик?н.
– ?ай, ш?п булды ?ле бу, – диештел?р алар, кунакны ?ылы каршы алып, ч?й бел?н сыйлый-сыйлый. – Берг?л?шеп кайтырбыз.
Тату гаил? авылга кайтыр ?чен кир?к-ярак ?ыя башлады, барысы да б?терелде, ыгы-зыгы килде. Шул арада За?ит ?зене? т?п максатын да с?йл?п алды улына – аяк киемн?ре кибетен? кагылып чыгасы бар. ?лб?тт?, ш???рг? ул аны? ?чен ген? килм?г?н, улы алай дип уйламасын. Аны? тагын да зуррак йомышы бар – идар?г? д? керерг? кир?к.
– Колхоз таралды дип, аны? стажы югала к?рм?сен иде инде, – дип т?мамлады ул с?зен.
– Алайса, – диде Зариф, – баштан идар?г?, аннары кибетк? керербез инде. Ч?нки кибет ?ле ачык т?гелдер.
– Ачыклары да бардыр ?ле, – дип ???тл?неп алды кунак статуслы ата. – Т??лек буе эшл?мил?рмени алар? Х?зерге заманда инде…
– Анысы бит аны? ашамлык, эчемлек кибетл?ре ген?!
– Шулаймыни? ?, ярар, алайса, сине?ч? итик.
Шулай иттел?р д? – авыл ху?алыгы идар?сен? киттел?р. Районны? газ ху?алыгында эшл??че Зарифны? монда да танышлары к?п булып чыкты. Биш-алты кабинетны й?реп, бер с?гатьл?р чамасы вакыттан со? аларны? а?лаганы шул булды: беркемне? д? стажы югалмый, борчылып й?рм?ск? д? м?мкин. За?ит ?чен бу я?алык т?гел, билгеле. Шулай ик?нлеген, шулай булырга тиешлеген болай да бел? иде инде ул. Монда кереп й?р?е к?з буяу гына бит аны?. Моны башкалар белм?сен ?чен ген?, аны? т?п йомышыны? кроссовкалар ик?нлеген а?ламасыннар ?чен ген? алып керде ул Зарифны идар?г?. ??м конспирациясе у?ышлы килеп чыкты бугай, ч?нки улы “Ну, ?ти, и? зур йомышы? ?т?лде бугай, киттек, кибетен? д? кагылып чыгыйк”, диде…
Мондый зур кибетне? мондый кечкен? ш???рд? булуын к?з алдына китерм?г?н иде За?ит.
Н?рс? ген? сатмыйлар ик?н бит монда! Базардагы кебек тезелешк?нн?р д?, ??рбер сатып алучыны? к?зл?рен? м?лдер?п торган к?з карашлары бел?н т?б?леп, минем янга килс? ярар иде, минекен алса яхшы булыр иде, диг?н кебек, ?й, к?т?л?р инде, ?й, к?з?т?л?р, ?й, ?метл?н?л?р булса кир?к. Л?кин За?ит абзагызга б?ген сезне? ыбыр-шыбыр товарыгыз кир?кми шул! А?а ул уенчыкларыгызны да, батарейларыгызны да, одеколоннарыгызны да, зонтикларыгызны да т?къдим итеп азапланмагыз да! А?а спорт киемн?ре б?леге кир?к!
Аны? конкрет максаты бар б?ген! Кроссовкалар кир?к! Бер футболка бел?н ?и?ел штан да артык булмас…
Оныгы Гарифка ияреп керг?нг? к?р? спорт киемн?рен тиз таптылар алар бу кырмыска оясында. Керешли б?ял?рг? к?зе т?ште За?итны?: алланы? да кашка т?к?се ик?н – бер пар т?гел, сы?ар кроссовкага да тартып-сузып кына ?ит? ик?н бит аны? акчасы! К?еф тагын с?релде. Кроссовкалы булу м?мкинлеге тагын томанга ?йл?н? башлады. Тагын бер хыял ч?лп?р?м? кил? куркынычы астында калды. Л?кин болай тиз ген? ?и?ел?се килм?де За?итны? – ул, к??елсезл?н?ен яшерерг? тырышып, сатучы кызга энд?ште:
– Киеп карарга ярыймы?
– Кемг? аласыз, – диде кыз. – Бу егетк?ме? Андый кечкен?л?ре безд? юк шул!
Тагын горурлыгына кагылдылар. Н?рс?, бу абзыйларыны? кроссовка киярлеге юк дип уйлыйлармы ик?н? Уйламыйча гына торыгыз ?ле! Без алай т?шеп калганнардан т?гел бит!
– Юк, ?зем?, – диде За?ит.
Баштарак мыскыллы елмайган бу кызыйны? исен? т?ште бугай: алсын гына, акчасын гына т?л?сен, ? инде кем н?рс? ала – анысы сине? эш т?гел. Тере шайтан кереп товар сораса да, артыгын сорашып торма, а?а потенциаль сатып алучы дип кара, аны? гайр?тен чигер? к?рм?! Кызый, ашыкмыйча гына урыныннан к?т?релде д?, кроссовкаларын рекламаларга кереште:
– Мен? монысы Сезг? килешерг? тиеш… Сезг? к?нд?лекк? киярг?ме, ?лл? тренировкаларгамы?
– Ми?а, се?елем, б?тен ?ирд? киярг? ярасын!
– Алайса, мен? карагыз: универсаль кроссовкалар. Боларны? материалы натураль к?н, чын фирма ?итештерг?н – подделка т?гел. Стадионда дисе?ме, урманда дисе?ме, дискотекадамы – б?тен ?ирг? бара.
– К?пме тора инде?
Моны болай гына сорады инде, билгеле. Б?ясе язылган бит – кес? т?пл?рен кырып-себереп ?ыйганда бер сы?арына ?иткереп булыр, м?гаен. Шуларны уйлый-уйлый, кызый т?къдим итк?н кроссовканы? бер сы?арын алды да утыргычка барып утырды. Янына Гариф килеп басты, бабасына шнурны ничек итеп бушатырга, аннары ничек б?йл?рг? ик?нлеген ?йр?теп торды. Башын ?аман борчулы уй бораулады: кроссовкадан баш тартырга туры килерме ик?нни – бигер?кл?р д? кыймм?т ик?н бит. Их, б?хете?не колхоз к?т?е таптагач, нишлисе? инде? Язмагандыр инде, к?р?се?, кроссовка киеп й?р?л?р… ? киеп й?рисе кил?, шайтан. Кара, ничек ?айлы утыра ик?н аякта…
– Икенче сы?арын да киеп карыйк ?ле, – диде ул кызыйга.
– Алырга кердегезме со?? Аласы булсагыз гына бир?м икенчесен…
Мыскыл ит? бит, ма?ка т?ре! За?ит абзасыны? алырлыгы бармы ик?н дип икел?н?, имеш.
Ну, кызый! Болай булгач, ничек булса да алырга инде, диг?н карар бел?н, ???тл?неп, тагын шул сатучыга карады:
– Алмыйча бит инде! – диде. ??м шунда ук оныгыны? колагына пышылдады:
– Бар, улым, ?тие?не чакырып кер ?ле!
Тегесе шуны гына к?тк?нмени – урамга тер?де.
Бер минут та ?тм?г?ндер – кереп т? ?иттел?р.
– Н?рс?, ?ти, – диде Зариф тыныч кына. – Бирмил?рме ?лл?? Н?рс? сайлыйсы??
Ярым пышылдап кына д?ресен с?йл?де д? бирде За?ит. Монда яшереп, качырып, сер ясап торып булмый шул – акчаны малайдан сорарга кир?к. Улы бик т?пченеп тора торганнардан т?гел – а?лады: ?тисен? ?и?ел, у?айлы, ?айлы, нык ??м ышанычлы киемн?р кир?к ик?н.
И? беренче чиратта кроссовка аласы ик?н. Аласы бик кил?, ди, ч?нки итек ??м галушлардан х?зер аяклары авырта, ян?се, л?кин акча ягы гына саерак булып чыккан.
Д?ресер?ге, ул алай ук кыймм?т булыр дип уйламаган, белг?н булса, ?лб?тт?, ?ит?рлек алып килер иде… Шу?а к?р? “н?рс?г? инде ул си?а?” да юк, “анысын т?гел, юньр?ген ал” да юк, “?йд? инде, ашыгабыз” да юк – тотты да алып бирде ?тисен? б?тен хыялын: кроссовкалар, спорт штаны ??м футболка. За?итны? к?зенн?н яшь кен? акмады инде шатлыктан. Улыны? кассага чыгарып салган акчаларына карап торды-торды да, “?земне? т?рбия шул инде!” дип горурланды ул. Б?тен киемн?рне пакетка тутырып тыгып алды.
Чыгып киттел?р.
– ?ае чыккач, т?л?рмен, – диеп карады улына За?ит.
Л?кин улы кырт кисте:
– Шулайдыр инде?! Т?л?рсе? мен?!.. Шулай булыр… Син н?рс??..
Башы к?кк? тиеп кайтты За?итны?. Тим?с, кроссовкалы булды бит! Мен? р?х?тл?н? ик?н, болай булгач! Авыл к?т?ен д? алып, эшк? чыгып булса, д?нья т?г?р?кл?н? ик?н!
Авылга кайтып ?иттел?р. ?йг? кереп, диванга ??елеп утырып, кроссовкаларны чыгарып салды За?ит. Шнурларын с?теп, аякларына чамалый башлады. Санияне?, ????м башлавын белдереп, “бусы н?рс? инде тагын?” диюе булды – улы Зариф ?тисен? ярд?м кулы сузды:
– Мен?, ?тине? колхоз эпопеясы т?мамлану у?аеннан б?л?к иттем ?ле, – диде.
Д?нья алай тиз ген? т?г?р?кл?нм?де. Ял к?нн?ренд? чапкан печ?нне ик?? ген? киптереп, саклап, аннары ?йг? ташып атна узды. Шул арада белешк?ли торды За?ит: чират к?т?ен? иял?шк?н халык к?т?че ялларга каршы т?гелме, сыер башына нич? сум сорарга була…
Тагын Локман бел?н ки??шл?ште. Локманны? ?йт?ен? караганда, авылдашларны? к?пчелеге мондый т?къдимг? ?зер. Л?кин бернич? кеше ген? бик каршы чыгарга м?мкин. Аларын ис?пк? алып тормады За?ит – бер к?нне ирт?н к?т? озатырга чыккач, халык к?пл?п туплана торган урында – кибет янында – ??м?гатьк? шул т?къдиме бел?н м?р???гать итте:
– Ничек карыйсыз, авылдашлар, – диде, ?зене? планын уртага чыгарып салганнан со?.
– ? н?рс?, озак уйлашып тормыйк,- диде Т?б?ночныкы тракторчы С?лим?ан. – К?тсен ?йд?!
– К?тсен, к?тсен, – диг?н тавышлар ишетелде.
– Ашыкмагыз ?ле, ??м?гать, – дип кысылды ??рвакыт уйлап, с?зен чамалап с?йл?рг? ярата торган М?рьям. – Нич? сум сорыйдыр бит ?ле. Минем б?лки акчам ?итмидер…
– Нич? сумнан риза булырсы? со?, – дип сорадылар За?иттан.
– Ну, ни инде… Алтмыш сумны к?псенм?с?гез…
Кибетче Наримны? телч? хатыны к?псенде:
– Ничу сиб?! Минем биш баш малыма ?ч й?з сум була т?гелме со? бу?
Баядан бирле берниг? кысылмыйча ты?лап торган “фронтовик” Тимер?ан, кулындагы сыер куа торган таягыны? сырты бел?н муенын ышкып алды да ?йтеп салды:
– Асрама аны? х?тле! Кем кушкан биш сыер тотарга? – диде – Бишесе д? сыер т?гел бит аны?, – диде ачудан й?зе кызара башлаган Телч?. – Шу?а к?р? сыер башына иллене, бозаулардан утызны бирс?к т? ?итк?ндер, дим…
Тагын б?х?с китте. Кемдер сыер бел?н бозауны, к?т? объекты буларак, тигез ис?пл?рг? диг?н фикер ?йтте. Кемдер к?т?не, алучы булганда, биреп калу хакына ул сораганча т?л?рг? диг?н т?къдим кертте. Ахыр чикт?, авторитетлы Локман фикерен ты?лап карарга булдылар. ? инде ул За?ит турында “т??риб?ле ??м стажлы” диг?н резолюция бирг?ч, икел?н?чел?р калмады – “ирт?г?д?н ?к За?ит к?т?г? чыксын” диг?н уртак карарга килеп, таралыштылар.
Авыл к?т?енд? ике й?зл?п баш сыер саналганга к?р?, За?ит ?ыелыштан кайтканда хезм?т хакыны? ш?п кен? буласын ис?пл?п чыгарды. “Аны? каравы, кышкы сезон акчасызлык чоры була инде”, дип, анысын да башына салып куйды ул. Х?ер, анысы куркытмады да аны, пошындырмады да. Булса со?, ятылыр шунда, ?йд? мунчала ишеп т? урам себеркесе ?зерл?п. Кайтып ?итеп, арканы коймага тер?п, капка т?бенд?ге эск?мияг? утырганда аны? хыялы ниг?дер ?н? шул мунчала иш? ??м урам себеркесе ?зерл?? турысында озаграк тер?леп калды. Ч?нки бу ике эш, х?тта эш т? т?гел, шул ике процесс бел?н б?йле ниндидер татлы хатир?л?р, иск? т?шк?н саен, аны бала чагына алып кайталар иде. ? анда, ?лл? кайда еракта калган ??м ?лл? ничектер сизелмич? ?тк?н бала чакларда, озын кышкы кичл?рд? мунчаладан бау иш?че ??м, ?шег?н каен ботакларын ?йг? кертеп тутырып, урам себеркесе б?йл??че ?тисе бар аны?. Юк? б?р?н?л?рен инешт? батырып тотып, аннан мунчаласын сыдырып т?шереп ??йд?н ?к ?зерл?нг?н чималны, буе-буе бел?н мич артына кертеп тез?р д?, ашыкмыйча гына икеш?рл?п т?, ?ч?рл?п т?, х?тта д?рт?рл?п т? ?р? башлар. Б?лм?г? ниндидер туклыклы ис тула, ?йд? тынычлык, эшлекле хал?т урнаша. ? себерке б?йл?г?н к?нн?ренд? – тагын ?зен? к?р? бер т?рле атмосфера, кышкы урман исе… ?зене? бу ??н?рл?рен? За?итны да ?йр?тте ?тисе. Бик тел?п ??м шул ?йр?т?ене? бушка кит?-китм?ве турында уйлап та карамыйча, а?лата иде ул а?а: “Чыбыклары? тигез булсын! Ч?ч?к б?йл?ме ясаган кебек ?айлап тез аларны. Артык калыны авыр була, артык н?зегене? уртасына таякны тыгып булмый, шу?а к?р? чамасын белерг? кир?к”. Ул ишк?н бауларга ??м ул б?йл?г?н себеркел?рг? авылда беркемнеке ти?л?ш? алмый, к?п кеше боларны а?ардан сатып ала иде.
Ниг? болар исен? т?ште со? ?ле? Шулай дип уйлады да, За?ит ?зене? х?зерге хал?тен, к?т?ренке к?ефен ?тисене? ?н? шул вакытлардагы кан?гатьлек бел?н тулы й?зе бел?н чагыштырды. Н?къ шулай ик?н – кан?гатьл?н? хисе кичерг?нд? иск? т?ш? ик?н андый хатир?л?р. ? к??елг? к?т?ренке булыр ?чен нигез бар: эш булды – ирт?г? ?к к?т?г? чыгарга м?мкин, ?ст? – футболка, спорт штаны, аякларда – к?рше Галимулланыкы кебек искереп бетк?н ч?пр?к ботинка т?гел, ? ?р-я?а кроссовкалар! Кроссовкларны беренче тапкыр киеп карагач, хатыны “стиляга, имеш!” дип к?лг?н булса да, бер атна эченд? ирене? тышкы кыяф?те ?зг?р?г?, шул тышкы кыяф?тт?н аны? к?ефе к?т?рел?г?, х?тта башы да к?т?рел? т?шк?н кебек булуга иял?неп т? ?лгерде инде. Чынлап та, ?лл? н?ти??сез, туйдырып бетерг?н колхоз эшенн?н котылу, ?лл? кешеч? иркен киен?, ?лл? тизд?н эшк? чыгу ?мете, ?лл? инде шулар барысы да – За?итны сизелерлек ?зг?ртте. Ул х?зер кир?кс?-кир?км?с? д? аяк астында очраган ч?п-чар, йомычка, таш кис?кл?рен? типк?л?п й?р? гад?тен бетерде. Мен? х?зер д?, эск?мияд?н торып, ?йг? юн?лг?нд?, шул эск?мия тузаны ияреп керм?сен диг?нд?й, чалбар балакларын каккалап алды.
Икенче к?нне бу вакытта ул, атка атланган килеш озын чыбыркысын ?стер?п, к?т? артыннан урманга кереп бара иде инде. Бу эш аны? ?чен таныш стихия булса да, ферма к?т?е бел?н авыл к?т?е арасындагы аерманы? зур булуын беренче к?нне ?к а?лады За?ит. Шуны? и? беренчесе – к?т?лек урыннары. Ферманыкын гел кырда-болында й?рт?се? – р?хс?т ител?, ? авыл сыерларын й?ртер ?чен м?йдан урманда гына. Аны? да печ?нле, я булмаса яшь агач ?сентел?ре утыртылган аланнары т?гел, ? зур агач аралары, куаклыклар, урман буйлары, калкулык битл?ре, яр буйлары… Шулай да, к?рм?г?н н?рс? т?гел, белм?г?н урманнар т?гел, За?ит аллага тапшырды – к?т?не инешле болын буйлап Унсигезенче фортал ягына алып кереп китте. Л?кин чыбыркы шартлатып, озак канатланып й?рерг? туры килм?де – матур гына ачылып башланган к?н т?шт?н со? кин?т болытланып китте д?, суытып ?иб?рде. Кроссовкалы к?т?че моны ?ич кен? д? к?тм?г?н иде, билгеле.
Баштан “озакка сузылмас, я?адан ачылыр” дип ?метл?нс? д?, тиск?ре ?ава торышы аны? ?метл?рен акламады, табигать аны? уй-фикерл?рен укый алмады – ?ыелды болыт, томаланды к?н, ??м берзаман ишеп яварга да тотынды. Я?гыр шул кад?р тыгыз ??м нык китереп б?рде ки, х?тта терлекл?р д? куе яфраклы агачлар астына качышып беттел?р.
?мма ни кад?рле ген? куе ябалдаклы булмасын, карт им?н За?итны я?гырдан саклап кала алмады – ул манма суга батты. ?итм?с?, киг?вен, чебен, черки кебек кан суыручылары да те?к?г? тиде. Шуларга селт?н?-селт?н?, За?ит с?гатьт?н артык ?зене? хатасы ?чен ?зен с?геп утырды: ну, а?гыра дим? инде шуны, олыгаеп барган яшенд? кем к?т?г? малай-шалай кебек кроссовка киеп чыга инде! Кем инде син моннан со?? ?лб?тт?, надан!
?лб?тт?, тормыш к?рм?г?н бер профан! Шулай кир?к си?а! Башка вакытта белерсе? ничек киенерг? ик?нен! Белерсе?… Керсен муены?а тамчылар, керсен! Аксын борыны?нан су, аксын! Ашасын черкил?р колаклары?ны, суырсыннар каны?ны! Дерелд?сен тезл?ре?, калтырансын! И-и, т??риб?сез! И, тиле-миле!..
Я?гыр к?тм?г?н-уйламаган ?ирд?н ничек килеп чыккан булса, шулай ук кин?т узып та китте. Шуны гына к?тк?нн?р диярсе?, ике сыер биек булып ?ск?н кычыткан арасыннан атылып та чыктылар, койрыкларын тер?п, авыл ягына элдерттел?р. “Киг?венн?р!” дип уйлап куйды За?ит ??м ?зе д? атылып чыкты. К?т?не урманда й?рт?не? бер начар ягы бар – атка бик ?метл?неп булмый. Шу?а к?р? ул, ??я?л?п й?гер?-й?гер?, качкын сыерларга акырды:
– ?айт! Кая бара-ау?
Сыерлар аны ты?ламады, ?зл?рен? кычкырган с?зл?рне колакларына да элмич?, сыпырттылар гына. Озак й?герерг? туры килде алар артыннан к?т?чег?. Х?лд?н тайса тайды, ?мма куып ?итеп, борып китерде. Аннары, букчаларын калдырган т?пчек янына килде д?, чыбыркысын муенына тагып куеп, кроссовкаларын салырга иелде. Шнурларын чиште. Ыхылдый-пыхылдый аякларын бер?м-бер?м кроссовкалар эченн?н тартып чыгарды.
Берсен т?пчек башына бастырды… Икенчесен… Шуннан со? юеш оекларын да тартып-сузып аяклардан салдырды да, тамчыларын санап ?лгерерг? тырышкан кыяф?тт? аларны сыгарга тотынды. Кроссовкаларны юешл?тк?н я?гырны? б?тен ?чен шул оеклардан алды. Оекларын с?теп караса – берсе урталай ?зелг?н булып чыкты. Тотты да, янында гына мышнаган сыерны? м?гезен? селт?де. Оек ертыгы шул м?гезд? эленеп т? калды.
Т?пчек башындагы юеш кроссовкаларга карап торды За?ит: ну, нишл?терг? сезне, киярг?ме, киптерерг?ме? Ничек киптерерг?? Сарык к?т?е ген? булса, учак ягып утырыр иде?, киптереп т? ?лгерер иде?. Л?кин сыер к?т?е бер урында озак тер?леп тормый шул!
Аяк киемн?рен таяк башына элеп калдырып кара да ди… Яланаяк чабасы?мы аннары сыерлар артыннан? Чыбыклы-ботаклы сукмаклар буйлап! Камышлы-кычытканлы аланнар, болыннар аркылы! Ташлы-еланлы чытырманнар арасыннан? Шул шул мен?! Юк шул, чабасы? килм?с!
Шул турыда тир?н к?рсен?ле уйлар бел?н башы тулган За?ит сы?ар оекны, б?кл?п, чалбар кес?сен? тыкты. Кроссовкаларны? ?ле берсен, ?ле икенчесен кулына алып, аларны? чылану д?р???сен чамалады. Аннары, к?т?д?ге хайваннарны? тынычланырга уйлап та карамаганын а?лагач, юеш дип тормады, т?пчекк? утырды да кроссовкаларны я?адан киеп куйды. Юк, ирт?г? нинди ген? эссе к?н булмасын, ул итек киеп чыгачак инде к?т?г?.
Б?тен н?рс?не? ?з урыны бар ик?н. Б?йр?мг? чабата ярамаган кебек, эшк? д? патша читекл?ре килешми ик?н шул!
“Безнекел?р бит ул!” китабыннан

Инша ” Минең хыялым “

                                                                  Хөснетдинов А,Туймазы ҡалаһы 
6-сы урта мәктәбенең 9-сы класс уҡыусыһы

  Хыялдар! Нимә генә эшләтмәй хыял кешене?
Ҡайҙарға  ғына илтеп ташламай !Улар кешене ҡанатлы ҡош   итеп күккә
күтәрә,диңгеҙҙәр артына алып китә.Хыялдарға бирелеп ,кеше йәшәй,ижад
итә.Башҡорт халҡы юҡҡа ғына”Хыялһыҙ кеше – ҡанатһыҙ ҡош “тип әйтмәгән.

   Хыялдар төрлө….Кемдер  һәйбәт уҡырға,
кемдер аҡсалы эшкә урынлашырға, ә кемдер бары тик бәхетле булырға хыяллана.Нимәгә
кәрәк ул һиңә  хыял  тип әйтерһегеҙ? Яуабым әҙер: хыялланып йәшәү- үҙе бер
бәхет.

   Минең дә  
хыялым бар. Мин профессиональ бейеүсе булырға теләйем. Бейеү бит ул
– ялҡынлы дәрт, Бейеү – спорт һәм сәнғәт. Бейеү – талант
һәм хеҙмәт ул. Еңел һөйәкле, аяҡтары ергә теймәй ҡоштай осоп йөрөгән бейеүсене
кемдәр генә яратмай, кемдәр генә хөрмәт итмәй икән?!

     Нимә ул минең өсөн бейеү?Бейеүсе – һөнәр түгел, бейеүсе булыу –ул һәләт.Тәбиғәттән бирелгән
һәләт.
Ғаиләбеҙ талантлы: әсәйем бейей, атайым йырлай  , уларға эйәреп, мин дә бейей
башланым. Әсәйем дә уҡып йөрөгән саҡта уҡ
“Бишбармаҡ” бейеүе менән сәхнәләрҙе гөрләткән. Мин дә, уға оҡшапмы, бик иртә
бейей башланым. Беренсе тапҡыр ауылда өс йәшемдә  сәхнәгә сығыуым әлегеләй
иҫемдә.

         Ни өсөн бейеүсе булырға
уйланыммы? Уйламаным. Мин бейеүсе булыр өсөн тыуғанлығымды бала саҡтан аңлай
инем.Ете йәштән алып «Сәфәр»  бейеү ансамбленә  йөрөй башланым.
Дамир һәм Әлфиә
Ибраһимовтар  беҙҙең   талантлы етәкселәребеҙ.Ансабль менән төрлө конкурста
еңеүселәр  булдыҡ,Гран-при яуланыҡ.

    Күптән түгел, 21 июндә
 Башҡортостанда «Байыҡ» башҡорт бейеүе республика телевизион конкурсы
уҙҙы. Был  конкурс  2009 йылдан башлап  уҙғарыла. Конкурста Татарстандан,
Ҡырғыҙстандан, Осетиянан, Чечен Республикаһынан,  Мәскәүҙән  иң яҡшы   коллективтар  
ҡатнаштылар. Проекттың маҡсаты – башҡорт халыҡ бейеүен пропагандалау.Беҙҙең
ансабль  Гран-при яуланы!!!! Тырышыуыбыҙ  юҡҡа  булманы!!! Беҙ еңдек !!!!!
Беҙ  афариндар!!!!!  

    Мәктәпте тамамлағас та, ҡайҙа барырға
тигән һорау минең алдымда тормай.Рудольф Нуриев исемендәге Башҡорт хореография
колледжына  уҡырға барасаҡмын. Киләсәктә профессиональ бейеүсе булып, Фәйзи Ғәсҡәров исемен йөрөткән   дәүләт академия
халыҡ бейеүҙәре ансамблендә    бейергә
хыялланам.  Хыялым тормошҡа ашыр тип ышанам.

Татарча сочинение “Хыял” Сочинение на татарском языке на тему “Хыял”Әгәр кеше хыяллана белмәсә, җәмгыять бер урында гына торыр иде. Хыялларны тормышка ашыру юлында кешеләр зур ачышлар ясаганнар, тормышны, яшәешне үзгәрткәннәр. Минемчә, хыял буш җирлектә генә туарга тиеш түгел. Хыял тормышчан булганда гына чынга аша. Мәсәлән, кечерәк чакта мин үземдә булмаган уенчыкларны булдыру турында хыяллана идем. Зуррак үскәч, укый белә башлагач, китаплар, төрле матур киемнәр турында да хыялландым. Бу хыялларымны тормышка ашыру миннән тормый иде, әлбәттә. Ә хәзер мин яхшы укырга, бик белемле булырга һәм кайбер начар гадәтләремне бетерү турында уйланам. Бу күп тырышлык, нык ихтыяр көче таләп итсә дә, аның тормышка ашуы үземнән тора. Бөтен көчемне куеп тырышсам, хыялларым чынга ашар дип өметләнәм. Менә шул тормышчан хыялны чынга ашыру бездән күп сыйфатлар таләп итә. Болар һәркемдә була ала торган тырышлык, уңганлык, нык ихтыяр көченә ия булу, тормышны ярату, тирә-юньдәгеләргә игътибарлы булу, мәрхәмәтлелек, үз-үзеңә дөрес бәя бирә белү, җитешсезлекләреңнән арынырга тырышу, зыялы булырга омтылу, тырышып уку, бөек кешеләрдән үрнәк алу һәм башка бик күп сыйфатлар. Бу сыйфатларга һәркем ия була ала. Димәк, хыялга бары бер адым гына ясарга кирәк.

Хыял һәм чынбарлык бәрелеше.

Дөньяда ике нәрсә гел янәшә һәм бәрелешеп яши. Бу — хыял һәм чынбарлык бәрелеше. Һәр кешенең дә бертөрле уйлары, нинди дә булса эшне башкарырга хыялы була. Әгәр дә кеше гел уйга батып, хыялланып кына йөрсә, андый кешене хыялый дип йөртәләр. Бу – хыяллану начар дигән сүз түгел, чөнки бик күп әйберләрен югалткан, төшенкелеккә бирелгән кешеләрне нәкъ менә хыял, яхшы тормышка ышану саклап кала.

             Нәрсә соң ул хыял? Ул һәрвакыт тормышка ашамы? Беренче сорауга җавапны төгәл генә итеп әйтеп булмый. Хыял ул – нәрсә дә булса теләү, яхшылыкка ышану. Һәр кеше дә үзенең тормышына анализ ясарга, хәзергесе, киләчәге турында уйланырга тиеш. Ә бу уйлануларда хыял катнашмый калмый. “Моны болай эшләсәм, миңа әйбәтрәк булыр иде. Мин теләсә нәрсә эшли алсам иде…”- дип хыялга бирелә кеше. Минемчә, хыял ул — кешегә бирелгән байлыкларның берсе. Ул аны бүтән тере организмнардан аерып тора. Ләкин һәрвакытта да хыял яхшыга китерми. Кайбер кешеләр, хыялга бирелеп, үзләренең тормышларын оныталар. Иң аянычлысы: хыяллар гел тормышка ашмый. Аның каршысына гел чынбарлыкның каршылыклары чыга. Әгәр дә кеше, бу каршылыкларны үтә алмыйм, дип яшәсә, ул чынбарлыктан курыккан булып чыга. Хыялны тормышка ашыру өчен, каршылыклардан курыкмаска, максатчан булырга кирәк.

            Хыялның начар якларын карап үтик. Хыял күп очракта кешене чынбарлыктан читләштерә. Хәзерге көндә, кызганычка каршы, алкоголизм, наркомания проблемалары бик актуаль. Кеше эчкәч, чынбарлыкны оныта, аның үзенең бер хыялый дөньясы барлыкка килә. Алкоголикның бу “рәхәт” дөньядан китәсе килми. Кешенең бит  чынлыкта булган проблемаларны белмичә, бернәрсә эшләмичә яшисе килә. Ләкин көннәрдән бер көнне бу хыялый дөнья челпәрәмә килә ала. Ничек кенә булмасын, кеше чынбарлык белән очрашачак.

            Һәр балигъ булган ир кеше закон буенча хәрби хезмәт узарга тиеш. Армиягә китәсе егет һәм аның сөйгәне аерылышканда, бер-берсенә тугры булырга сүз куешалар. Егет китә… Хезмәт иткәндә, ул гел: ”Кайтырмын, өйләнермен,”- дип хыяллана. Егет хыял белән яши. Әйе инде, монда хыялланмыйча яшәп тә булмый. Ләкин егет чынбарлык турында уйламый. Әгәр дә ул кайтканда, кыз бүтән кеше белән булса, егетнең бөтен ак хыяллары юкка чыга. Хыял белән чынбарлык бәрелешә.

            Хыял белән чынбарлык бәрелеше темасы татар әдәбиятында элек тә, хәзер дә кулланыла. Бу бәрелешне без бик күп әсәрләрдә — романнарда, повестьларда очрата алабыз. “Ак кыялар турында хыял” повесте моңа мисал булып тора. Аның авторы — Ринат Мөхәммәдиев — әдәбиятка яшьләй килә. Ләкин, шуңа да карамастан, бик күп өлкән язучыларны артта калдырып, ул үз эченә бик күп актуаль пролемаларны керткән бу повестьны яза. Монда язучы алкоголизм, тәмәке тарту, гаилә проблемаларын – барысын да яктырта. Повесть шунысы белән кызык: монда төп герой кеше түгел, ә кәҗә. Кәҗә образы аша Р.Мөхәммәдиев җәмгыятьнең начар гадәтләр аркасында бозылуын, азакта нинди нәтиҗәгә китерүен күрсәтә.

            Кәҗәнең кушаматы – Микәй. Ул – таулардан тотып алынган кыргый кәҗә. Аңа кешеләргә ияләшү башта бик авыр була. Ул гел әти-әнисе, абыйлары белән бергә Ак кыялар илендә булырга хыяллана. Микәй берничә тапкыр үзенең туган ягына качарга тели, ләкин аның бу хыялы чынбарлык белән бәрелешеп юкка чыга. Җитмәсә, ул үзе яраткан, ышанган кешеләргә ияреп, тәмәке тарта, аракы эчә башлый. Шуның аркасында кәҗәнең тормышы да фаҗигале тәмамлана. Микәйнең бу гамәлләрен хыялын тормышка ашыра алмаган, шуңа күрә төшенкелеккә төшеп, начар юлга баскан кеше тормышы белән чагыштырып була. Кечкенә баланы әнисеннән аергандагы кебек үк, кәҗә бәтиен дә газиз әнкәсеннән аерсаң, әлбәттә, кәҗә әнисен сагына, аның белән бергә булырга хыяллана. Повестьның исеме үк моны әйтеп тора – “Ак кыялар турында хыял”. Һәр кеше дә гел туып-үскән җиренә, туганнары янына омтыла. Монда язучы кәҗә бәтиенең генә түгел, ә бәлки бөтен ялгыз балаларның прблемаларын ачык чагылдырган.

            Минемчә, хыял белән чынбарлык гел бәрелешеп торалар. Моңа бары тик ияләшергә һәм чынбарлыкны нинди булса, шундый итеп кабул итәргә кирәк.

Газиз карт оныгының кыланмышларын читтән генә күзәтеп торды да үзенчә нәтижә чыгарып куйды: муеныннан гашыйк  булган бу. Булсын, аның яшендә гашыйк булмаса, менә монысы гайре табигый булыр иде. Шулай уйлый-уйлый, ул үзенең  беркемгә дә кирәкмәгән эшен дәвам итте.     
Беркемгә кирәкмәгән… Ә  менә Газиз өчен бик тә газиз эш шул ул. Уйлап карасаң, кем инде бүген аркан ишү яки язын бакчадан кыркып алган чыбыклардан чытыр үрү белән шөгыльләнсен ди. Кирәкми алар замана балаларына. Әмма Газиз карт кул астына туры килгән бөтен бауларны арканга әверелдерә:озын-озын каен җепселләре, былтыргы колмак үрентеләре, алар арасына чамасын белми үрмәләгән бакча жиләге мыеклары да кереп урнаша. Ә инде, оныгы әйтмешли, хан заманыннан калган сүс дилбегәне сак кына сүтеп, шул үсемлекләрдән барлыкка килгән арканны  ныгытыр өчен генә файдалана ул. Сүс тә үсемлек инде, җитеннән ясала шундый да ныклы аркан. Андый арканнар белән үз гомерендә Газиз картка бүрәнә яки ат йөкләрен генә түгел, хәтта танкны да  бәйләп тарттырырга туры килде. Чыдады житен аркан! Кулындагы иске сүс арканны Газиз йомшак кына сыйпап алды да, Ходай үзеңә чыдамлыкны бирсә дә биргән инде, дип уйлап куйды. Аннары никтер аркан чыдамлыгын кешеләрнеке белән чагыштырасы итте. Тик кеше дигәнең һич көтмәгәндә-уйламаганда сына да куя шул. Ә шулай да кешедә шушы сүс аркан сыйфаты да бар бит, ул – аның өмете, дигән фикер килде картның башына. Чынлап та, өмет дигәнең кеше үзе өзелгәндә дә өзелми ләбаса. Көтмәгәндә килгән ачышынннан карт үзалдына елмаеп куйды. 
Читтән карап торучы булса, мондый аркан үрүче турында, һичшиксез, бу үз акылы белән хушлашкан инде, сабый акылы кергән моңа дип уйлар иде. Әмма акылны читкә куеп, шушы аркан үрүнең бер генә тәртибен бутасаң да, куелган максатка ирешеп булмаячак. Ә максат, бер уйлаганда, бик гади генә кебек. Газиз карт талдан үреп, елга буена ифрат матур кәнәфиләр урнаштырды. Шул кәнәфиле елга ярларын җимерелүдән саклап торырга тиеш аның арканнары. Өстәвенә, шул аркан арасына кергән колмак, виктория үсентеләре, нечкә таллар язын үсентеләр җибәреп, елга ярларын сихри  яшел текәлеккә әверелдерәләр. Баштарак Газиз чишмәгә якынрак урынга бер генә тал-кәнәфи  үреп урнаштырды.  Шул аркан белән кәнәфине олырак өянкеләргә бәйләп тә куйган иде. Елга исә, рәхмәт әйткәндәй, шул арканны юа-юа акты да акты. Ник акты? Ул үреп урнаштырган яшел чытырларны, ул чытырдагы җиләк яфракларын уйната-уйната әле дә ага да ага… Гомер кебек тукталышсыз… Һәм тукталышсыз буыннар алышына. Әнә, ул үреп куйган кәнәфиләрдә гашыйклар кайчакларда таңгача да утыралар. Элек, Газиз белән Газизә яшь чагында, яр буенда андый кәнәфиләр юк иде шул. Утырып торырга вакыты да юк иде инде. Ә, барыбер, яратырга вакыт табыла икән шул… Табыла икән!
Менә, таңда Газиз сукага чыгып бара. Сандугачларга кадәр аңа «Ир-тә-р-рәк, ир-тәр-рәк», – дип эндәшәләр төсле. Тик иртә буламыни! Әнә, аның Газизәсе чишмә буе чәчәкләреннән  дөньядагы иң гүзәл такыяны үреп, башына киеп тә өлгергән! Инде тулы чиләкләрен көянтәсенә дә элгән. Кайтып та китәргә җыена түгелме? Бу гүзәллек алдында өнсез катып калган егет ягына карап, әле сихри елмаюын да түкте ул, һәм шушы елмаю Газизне  баскан урынына кадаклап ук куйды.
– Бүген дә бер сүз әйтә алмадым, – дип уйлады егет, чишмә юлыннан кызны карашы белән озатып калгач.
– Бүген дә бер сүз дә әйтмәде, – дип уйлады кыз үз тыкрыкларына килеп кергәч.
  Газиз  шул гүзәллектән күзләрен ала алмый басып тора иде, аның алдында көянтә-чиләкле Газизә урынына кинәт оныгы пәйда булды һәм:
– Бабай, син ни-нәрсә күзлисең ул, шулкадәр кыймшанырга да куркып? – дип, авызын ерды.
– Гази-зә-не… – дигән сүз ычкынды картның теленнән, чөнки  ул әле яшьлек халәтеннән бүгенге көнгә кайтып өлгермәгән иде.
«Газизәне», – дигән җавап ишеткәч, Айрат та бабасы карашына ияреп, тыкрыкка таба күз салды.
– Анда беркем дә юк ла, бабай, – диде ул сәерсенгән тавыш белән.
– Юк шул, юк инде, – диде, уйлар давылыннан бүгенге яр буена кайтып өлгергән карт, – ә менә синең сөйгәнең бар…
– Каян беләсең син аны, бабай? – дип гаҗәпләнде оныгы.
– Белмичә, – диде карт өзеп кенә, – әнә җырда ничек дигәннәр әле:

Ышанмасаң мәхәббәтнең чынлыгына,
Гомер иткән бабайлардан сорап кара.

Гел үз эше белән генә мәшгуль бабасының кинәт сүзгә кушылып китүе Айратка рәхәтлек бирде кебек. «Әллә моның белән ирләрчә сөйләшеп тә була микән», дигән уйдан җанына җылы йөгерде егетнең һәм ул, әллә ничә тапкырлар  талпынып та, бирә алмаган соравына җавап алмакчы булды:
– Бабай, ул минем әбием идеме инде?
Картны бу сорау шундый тиз урыныннан куптарды, көтмәгәндә җитез хәрәкәтләр белән атлап, Айратның каршысына ук килеп басты да:
– Була димени, олан, әби була димени… ул шундый да чәчәк кебек кыз иде… – дип карашын еракка, күктәге сирәк болытларга илтеп туктатты һәм, оныгын бөтенләй күрмәгәндәй, үзалдына сүзен дәвами итте: – Беләсеңме, ялгыш кулларым белән кагылырга да кыймый идем мин аңа… Нинди кул, сүз әйтергә куркып… Һай, улым, курку түгел, әллә нинди илаһи хис, бөек тойгы ул! Аның бер керфек тибрәлешеннән сыгылып төшәсең… Аның шушы җирдә барлыгын гына аңлау да сине күз күрмәгән, дөнья белмәгән батырлыклар эшләтергә сәләтле!                 
Айрат бабасының күзләренә әллә моңарчы бер дә сынап карамаган, әллә бабасының күзләре бүген генә шулай кабынганмы –  алар яшь егетләрнеке кебек очкын чәчеп тора иде. Хәтта гел иелә төшеп йөрүче бабайның сыны да егетләрнекедәй турайган.
– Бабай! – дип, әкрен генә бабасының иңенә кагылып алды Айрат һәм тагын сорау бирде: – Ул да сине ярата идеме соң?
Газиз карт аркан ишкәндә утыра торган түмәргә килеп утырды, чөнки аяклары тотмый иде инде. Утыргыч кына да күтәреп тора алмас авыр уйлар тулы башын учларына алды, терсәкләрен тезләренә терәде дә, учлары эченә сыймый сыгылып чыккан күз яшьләре аша гына сүзен әйтте: «Яратмый димени, юләр…»
Сөйләштереп тә булмый торган сәер бабай елый түгелме соң? Бу сорауны Айрат үз-үзенә генә бирде, һәм бу сорау аның күңеленә икенчесен тартып кертте:
«Ә мин шулай елый алырлык гашыйкмы соң Айзәрәгә? Аның мине яратамы-юкмы икәнен ничек белергә икән? Ә бабай каян белде икән кызының яратканын?»
Газиз карт ул сорауларны оныгының күзләреннән укып өлгергән иде инде, һәм оныгыннан алда ул аңа үзе сорау бирде:
– Каян белдең аның яратканын, димәкче буласың инде. Шулаймы?
– Шулай инде… – диде Айрат ишетелер-ишетелмәс кенә.
Сабырсызлык белән бер җөмләле компьютер җавабы көткән оныгына Газиз карт әллә ниткән толымнар турында сөйли башлады: 
– Аның ике толымы бар иде. Китапларда язганча төн кебек кара да, арыш көлтәседәй сары да түгел, бары үз төсендәге генә ике толым! Беләсеңме, олан, ул толымнар, әйтерсең, аның йөрәгенә тоташканнар да, хисләре генә булып тирбәлеп баралар… Минем шул толымнарны тотып кына булса да карыйсым килә иде.
Газиз карт сүзен онытып торгандай туктап калды. Йөзенә салынган тирән моң өстендә  рәхәт елмаю чаткылары уйнап алды, һәм карт балаларча шат тавыш белән сөйләп китте:    
– Хәйләсен таптым бит, тәки таптым!.. Беркөн су юлында очраттым да, әйттем үзенә: «Толымнарың үзеңнекеме, әллә кушып кына үрелгәннәрме?» Тукталды да, күзләремә карап, шундый итеп елмайды: бәхетемнән чак егылып китмәдем. Ә ул миңа, беләсеңме, ни диде? Газиз, – диде, – минем бик кечкенә хыялым бар, су буенда талдан үрелгән кәнәфи булса, мин синең белән рәттән утырыр идем дә, толымнарымны синең кулларыңа ук салыр идем… 
Бабасы түмәреннән сикереп диярлек торды да, чигәләре буйлап аккан яшьләрен ике учы белән берьюлы селтәп кенә төшерде  һәм Айрат өчен һич кенә дә көтелмәгән хыялый да, ярсу да тавыш белән сүзен дәвам итте:
– Олан, үрә идем мин аңа андый кәнәфине! Берне түгел, бишне үрә идем… Тик икенче көнне иртә таңда ук безнең яшьтәгеләрнең барысына да сугыш кәгазе тоттырдылар… – Бабай яшен йотып, дәвам итте. – Биш елга якын  шушы таллар төбендә көтте ул сине, диделәр. Минем хәбәрсез югалуым турында кәгазь килгәч кенә аяксыз Әлфиткә чыккан булган да…
Айрат түземсезләнеп, бабасының  сүзен бүлдерде:
– Син кайткач… синең янга килдеме соң ул?
Бабасының дәшми торган минуты сәгатьтәй тоелды егеткә. Ул бабасын кулларыннан ук тотып алды, күзләренә тилмерепләр карап, җавап көтте.
– Юк, улым, – диде Газиз карт, оныгының кайнар күмердәй пешергән учларыннан кулларын тартып алып. – Юк! – диде тагын бер тапкыр.
Болай да төйнәлгән йодрыкларын тагын да ныграк кысты ул. Картның йөзе дә сыңар йодрыкка сыеп бетәрдәй бөрешеп калган. Күзләре дә җыерчыклар арасына кереп чумган, аларның барлыгы-юклыгын да аеру кыен иде. Бертын сүзсез торды. Аннары тирән итеп сулыш алды да, гүя оныгы җавап көткән өчен генә, күзләрен ачты. Сак кына оныгының иңнәренә кулларын салды да, гомере буе үз-үзенә дә бер тапкыр да әйтмәгән һәм әлегәчә ышана алмаган сүзләрен Айратка кычкырып әйтте: 
– Үлгән ул… Бәбие аркылы килгән, диделәр. Тик аның үлгәненә барыбер ышана алмыйм! Җанга иңгән җан белән бергә генә чыгадыр шул… 
Газиз тагын  түмәренә килеп утырды да оныгына сорау бирде: 
– Килдеме ул синең яныңа, дисең. Иреннән кайтып, миңа килү нәрсәнедер үзгәртер, төзәтә алыр идеме, синеңчә? Юк, улым, чын мәхәббәт агымсу кебек ул… «Аккан сулар кире кайтмый, яшь гомерләр дә шулай», – дип җырлыйлар бит. Вакыт аты да кире борылмый. Әгәр мәхәббәтнең чынын югалтсаң, хыялдагы белән генә дә яшәп була булуын. Тик андый яшәү икенче берәүне бәхетле итми, ә бәхетсез итә.  Хатын-кыз заты үтә нечкә күңелле бит ул. Синең сандугачның телен күргәнең бармы? Хас скрипка кылы инде. Аңа белеп, яратып, тиешле урынына кагылсаң, җыр чыга. Тиешсез урынына ялгыш кына кагылсаң да, зар чыга. Гафифә әбиең: «Тәки минем белән яшәмәдең, Газиз, анда баргач, Газизәгә әйтермен  инде… Бәхетле булсам, яши идем әле мин», – дип,  соңгы сулышында бәгыремне өзеп китеп барды. Бик кечкенә хыял дигән иде Газизә, Мәхәббәт хакындагы хыялның бик кечкенәсе дә бөек була, бары бөек  кенә була, улым!
Шуның белән шул, дигән сыман, карт арканына барып тотынды.
Айрат  каен түмәре өстенә килеп утырды. Бабасы теленнән төшкән фәлсәфә аны түмәргә кадаклап куйган иде. «Уйның да авырлыгы була, күрәсең», – диде аңа ниндидер моңарчы ул ишетмәгән эчке тавыш һәм үзе үк җавап та бирде: «бик кечкенә бөек хыял сине авырлыктан коткара, күкләргә алып менә, һәм ул Мәхәббәт дип атала». 

Image by Freepik

Минем хыялым .

                                                                                                                                                                 Хыялым яши күңелләрдә генә

                                                                                                                                                                 Кулларым сузыла күкләргә…

                                                                                                                                                                                                     И.Сафиуллин                                               

      Һәрбер кешенең үз хыялы була,шуңа ул омтыла ,чынга ашсын өчен күп көч куя.       Минем дә зур хыялым бар.Мин бөек, танылган   спортсмен булырга телим . Шуның өчен көн саен спорт белән шөгылләнәм  , көч җыям. Минем бу хыялыма ирешүне гаиләм дә, дусларым да хуплый, ярдәм  итәргә тырыша.                                                                                             

Хәзерге вакытта минем яраткан спорт төрем- волейбол . Танылган волейболистларның тормышы , иҗат юлы белән кызыксынам .Яраткан командаларның берсе – Зенит.Алар кебек булырга тырышам.Универсиада һәм олимпиадада катнашкан безнең Рәсәй командалары өчен тавыш бирәм.                                                                                       

 Күптән түгел без үзебезнең команда белән Түбән Камага ярышка бардык.Анда өч уенда катнашып, икенче почетлы урынга лаек булдык.Көчле биш команда арасында без үзебезне горур тоттык.Бик шатланыштык.Тренерыбыз безне мактады, горурланды. 

 Мин команда капитаны . Без тагын да җиңүләргә омтылабыз.Зенит кебек көчле, горур, бер-беребезгә терәк булырга тырышабыз.

Киләчәктә мин бөек, атаклы Рәсәй чемпионы былырга телим . Олимпиада һәм универсиадаларда катнашасым килә. Минем белән әти-әнием, якыннарым, укытучыларым һәм тренерларым горурланыр дип уйлыйм.

Хыялым чынга ашсын иде!