Çӗнтерӳпӗр аслӑюрӑ,
Пӗр уяв пек пуличчен
Тар та юхрӗ, юн та юхрӗ,
Пуçӗпе пěтни миҫен!…
П.Хусанкай.
Скачать:
Предварительный просмотр:
Çӗнтерӳ пӗр аслӑ юрӑ,
Пӗр уяв пек пуличчен
Тар та юхрӗ, юн та юхрӗ,
Пуçӗпе пěтни миҫен!…
П.Хусанкай.
«Вӑрҫӑ» сӑмах ытла та хӑрушшӑн, сиввӗн илтӗнет: чуна ҫӳçентерет, кӑмӑла хуҫать, чун-чӗрене ыраттарать, сехрене хӑпартать.
«Вӑрҫӑ асаппа инкек акать», — тӗнӗ ваттисем. Кирек мӗнле вӑрҫӑ та куҫҫульсӗр, ҫухатусӑр пулмасть. Пур вӑрçӑ та халӑх историйӗнче хурлӑхлӑ йӗр хӑварнӑ. Иккемӗш тӗнче вӑрçинех илӗр. Ытла та ирсӗр тӑшман тапӑннӑ пирӗн çӗр-шыв çине. 1941-мӗш çулхи июнӗн 22-мӗшӗнче ирпе тапӑнас чух нимӗç офицерӗсемпе салтакӗсене çакӑн пек памятка валӗçсе панӑ:..вырӑс çыннисене пурне те вӗлерӗр: салтак-и вӑл е хӗрарӑм, хӗр ача е арçын ача – хӗрхенсе ан тӑрӑр, вӗлерӗр. Çапла тусан хӑвна вилӗмрен хӑтаратӑн, çемйун малашлӑхӗшӗн тӑрӑшатӑн тата хӑвна ӗмӗрлехех мухтава кӑларатӑн.» Авӑепле хӑрушӑ тӗллев тытнӑ Гитлер! Ахальтен мар ӗнтӗ Стихван Шавли хӑйӗн «Гитлер çамкиҫине» сӑвинче çак сӗмсӗр те хӑпсанчӑк çынна: «Палач! Çӗлен! Сӑпса! Çӑхан! Калта! Хурах! Эсрел!» — тет чӗререн тарӑхса та чунтан кураймасӑр. çемьерен
Кашни нимӗç фашистӗнчех чунсӑрлӑх, çӑткӑнлӑх хуçаланнӑ. Вӗсен чунӗсенче пӗр чӗптӗм хӗрхенӳ туйӑмӗ те пулман. Мӗн чухлӗ çынна персе вӗлернӗ, мӗн чухлӗ ҫынна ҫунтарса янӑ, мӗн чухлӗ ҫынна чуралӑха хӑваласа кайнӑ, мӗн чухлӗ ҫынна концлагерьсенче асаплантарнӑ… . Нимӗҫ «йыттисем» пирӗн халӑха кӳнӗ инкек-синкеке, терт-асапа каласа та пӗтерес ҫӳк.
Манӑн тӑван ҫӗршыв- ҫеньял, вӑл инча ҫырма çӳмӗнче вырнаçнӑ. Картӑ ҫинче вӑл пӗчекҫеҫ точкӑ. Çавӑнпа пӗчӗк тата пысӑк ялсенче пурӑнакан çынсем çӗнтерчӗç фашистсене. Пирӗн ялта195 çын вилнӗ. Пирӗн ҫемьерен те нумай çын кайнӑ вӑрҫа, вӗсенчен пӗтӗмӗ таврӑнман. Ишмулкин Александр Иванович вӑрҫӑра пуҫне хунӑ, мӗншӗн тесен вӑл пирӗн лайӑх пурӑнӑҫшӑн тӑрӑшнӑ. Степан тете вӑрçӑран сывах таврӑннӑ. Вӑл питӗ маттур пулнӑ. Нимӗç фашистсемпе питӗ лайӑх çапӑçнӑшӑн Хӗрлӗ çӑлтӑрлӑ орден парнеленнӗ.
Пирӗн ялта вӑрҫӑра паттар керешсе вильнисем валли, памятник уҫнӑ. Мрамортан плита ҫинче вӑрçӑра вилнисен ячӗсене çырса хунӑ. Çӗнтерÿ кунӗ, 9-мӗш майра, пӗтӗм халӑх, шкул ачисем памятник патӗнче пуçтарӑнаççӗ.
Пирӗн çемьере кадровый военныйсем те пур. Алексей тете офицер-командир Литвара взвод йӗркелесе пынӑ. Çар службине пӗтерсен Тольяти хулинче милицинче ӗçлет. Иван тете 217 Свирский воздушно-десентный ҫар службинче пулса иртет. Нагорный Карабахра 1989 – çулсенче унӑн взвочӗ мирлӗ халӑха хураланӑ. Анчах çав вӑхӑтра Нагорный Карабахра тӑнӑҫлӑх пулман, мӗншӗн тесен азербайджансем, армянсем хайсен хушшинче пӗр пӗринчен ҫаратса пурӑннӑ. Вӗсем ҫынсене ним вырӑне те хуман: вӗлернӗ, касса-каса пӑрахнӑ. Çулпа машина пыракан салтаксене те пӗтӗмпех пӗрсе вӗлереҫҫӗ. Иван тете каласа панӑ тӑрӑх: полковник хӑйӗн водителӗпе штапа кайма тухнӑ, нумай пулмасть вӗсене ҫул варрине çитсен тӑшмансем полковник пуҫне каснӑ та салтак ӑшне чиксе хунӑ. Кайран вӗсене штапне кайса пӑрахаçҫӗ. Çакна итлесе ларнӑ хыҫçӑн пирӗн куçҫульсем ухма тытӑнчӗç, мӗншӗн тесен мӑнчул ҫамрӑксем çак вӑрҫӑра вилеçҫӗ.
Иван тете вӑрçӑ пӗтсен яла нумай наградӑпа таврӑнать.Служба хыҫҫӑн Санкт-Петербурга парашютнӑй спортӗнче инструктор пулса ӗçлет. Унтан таврӑнсан, вӑл Тольяти хулиненче милицине ӗҫлеме керет. Нумай пулмасть ӑна амантаçҫӗ, тӑна кемесӗрех вӑл вилет. Ана хисеплесе Тольятинче памятник лартаçҫӗ. Нимӗҫсемпе çапӑҫнӑ чух вилеме ирте-ирте пына киле таврансан тивесле вахатра хайен вилемне тупна.
МБОУ «Верхнеколчуринская СОШ»
Сочинение по теме «Война глазами детей»
Выполнила ученица 9 класса
Краснова Лия
Учительница чувашского языка и литературы
Смирнова М.А.
Районный конкурс сочинений «Этот день Победы порохом пропах…», посвящённого 72-й годовщине Победы
в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.
«Они ковали Победу»
Работа Николаевой Виктории Викторовны
Ученицы 8 класса муниципального
общеобразовательного бюджетного
учреждения средней общеобразовательной школы с. Нижнеулу-Елга муниципального
района Ермекеевский район
Республики Башкортостан
Руководитель Ильина Марина Станиславовна
2017 г.
Вилсессĕн те пĕтмест вǎл паттǎр:
Ик пурнǎç панǎ паттǎра,
Иккĕмĕш пурнǎç çавǎнпа та
Вилĕмсĕр чаплǎ ун вара.
Д. Бедный
Мӗн-ши вӑл вӑрçӑ? Кирлӗ-ши пире вӑл? Вӑрçӑ… Çак сӑмаха çыртӑм та чӗре ыратса кайрӗ. Хальхи вӑхӑтри çамрӑксен Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи çинчен каласа панӑ тӑрӑх çеç пӗлеççӗ. Анчах аслӑ ӑрӑвӑн чӗрине вӑл – тӳрленмен суран пек ыраттарать. Çак вӑрçӑра пулас профессие илес, вӑрӑм та телейлӗ кун-çула кӗтсе илес ӗмӗтсем татӑлнӑ. Çак вӑхӑтра юлашки тӗлпулу, юлашки хут алӑ пани, юлашки хут çывӑх çын пӑхни… Вӑрçӑ… Кӗленче катӑкӗ пек пирӗн халӑхӑн чӗрине кӗрсе ларчӗ. Хӗвел çутине тӗтӗмпе капларӗ. Тӳсейми ырату паттӑрла вилӗсенчен кӳчӗ. Мӗн чухлӗ юн тӑкнӑ! Мӗн чухлӗ куççуль тӑкнӑ! Тӑван çӗр пушарпа хупланнӑ; курӑксем сывлӑмпа макӑрнӑ, хура йывӑçсем тӗшӗрӗлсе аннӑ, пин-пин саспа тискер ырату таврана çӗмӗрнӗ. Çак тивӗçсӗрлӗхе хирӗç чӑн паттӑрсем тӑнӑ. Вӗсем телейӗ нихӑçан та вӑрçӑ пулманнинче, мирлӗ пурӑннинче. Çакӑшӑн вӗсем кӗрешнӗ, аманнӑ, çак шухӑшпа вилнӗ.
Петӗр Хусанкайӑн «Таня» ятлӑ хайлавӗ асран тухмасть. Тăван çĕршыв чысĕшĕн пуçна ан шелле, тенӗ ваттисем сӑмахӗнчи пек çамрӑк партизанка Зоя, çав тери тӑван çӗре юратса, хӑйӗн пуçне паттӑрла хунӑ. Тыткӑна лексен хаяр тӑшмансене парӑнман, хӑйӗн юлташ-партизансене сутман. Нимӗç фашисчӗсем тӳсме çук муриклесен те шӑлне çыртнӑ, чӑтнӑ. Чӑн пулнӑ ӗçсем çинчен Хусанкай çырни питӗрех те чуна хускатать. Пӗр енчен куççуль тухать, Зоя Космодемьянскаяна шеллесе, тепӗр енчен тивӗçлипе унӑн хастарлӑхӗпе мӑнаçланан.
Пӗлтӗр шкулта эпир тăван литература урокĕнче Куçма Турхан çырнă «Пулеметчик Иван Смирнов» ятлă хайлава вуласа тухрăмăр. Смирнов пирки автор çапла çырать: «…Унăн кашни сăмахĕ, кашни утăмĕ çак этем çав тери тỹрĕ кăмăллă пулни çинчен калать. Мĕн тери лайăх çын, мĕн тери лайăх командир», — тенĕ боецсем. Ун хыççăн таçта та кайма хатĕр тăнă салтаксем. «Мĕнле çамрăк, мĕн тери тирпейлĕ, хăйне тытма пĕлекен çын», — тенĕ командирсем. Ăна кирек мĕнле ĕç шанма та иккĕленмен. Паттăр ятне тивĕç Иван Смирнов пулеметчик чӑн та Çĕнĕ Сĕнтĕр ялӗнче Чӑваш Республикинче çуралса ӳснӗ. Пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗхмӗш çулта Иван Васильевича çара илнĕ. Кĕçех иккĕмĕш тĕнче вăрçи пуçланнă. Вăрçă хирĕнче чӑваш пулемётчикӗ паттăрла кĕрешнĕ, хĕрỹ çапăçура пĕччен юлсан та тăшман çине вут тăкнă. «Чарăнми перекен пулемет нимĕç танкĕ ун çине кĕрсе кайсан çеç шăпланать, танк айĕнче çамрăк каччăн чĕри те тапма чарăнать».
Манӑн аслӑ кукаçей Дмитриев Поликарп Алексеевич та вӑрçӑра пулнӑ, аманса килнӗ. Аслӑ кукаçей пин те тӑхӑр çӗр хӗрӗх виççӗмӗш çултан Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçинче фашист нимӗçӗсем хирӗç çапӑçнӑ. Вӑл Украина фрончӗнче паттӑрла Ровна хулине хӳтеленӗ чух аманнӑ. Кукаçей каланӑ тӑрӑх, унӑн ашшӗ вӑрçӑ çинчен пит калаçма юратман. Тӑшман ирлӗхленнине, аçтахалӑхланнине аса илесси килмен тӗр унӑн. «Нуша, асар-писер ырату, хуйхӑ, кичем никамӑн та курмалла ан пултӑр»,- аслӑ кукаçей сӑмахӗсене ялан калать мана атте.
Çавсене евӗр, Тӑван çӗршывӑн паттӑр хӗрӗсемпе ывӑлӗсене паянхи мирлӗ вӑхӑтшӑн пуç таймалла. Эпир вӗсене тивӗçлӗ пулмалла. Паянхи кун та, Тӑван çӗршывӑн аслӑ вӑрçи хыççӑн çитмӗл икӗ çул иртнӗ пулсан та, Çӗнтерӳ куне çу уйӑхӗн тӑххӑрмӗшӗнче уявлатпӑр. Шкулӗпе çултан-çул çак чаплӑ кун сыввисене тата çӗре кӗнӗ вӑрçӑ паттӑрсене асӑнса, чысласа «Никама та манман, нимӗн те манӑнмӗ» обелиск патӗнче пуçтарӑнатпӑр, сӑмах калатпӑр, сӑвӑ-юрӑ шӑрантаратпӑр. Таврари тӑватӑ ялтан вӑрçӑра пулнӑ пӗр çын та юлман, ватӑлса вилнӗ, çапах та вӗсен ячӗсен паянхи кунчен обелиск çинче çеç мар, кашнин чӗринче пичетленсе юлнӑ. Малалла та хӑйсен ячӗсем асран кайсан та вӗсен ӗçне нихӑçан та манас çук.
Вӑрçӑ темиçе ӑрӑва мирлӗ пунӑçа хаклама вӗрентнӗ, анчах халиччен те, е пӗр çӗрте е тепӗр çӗрте бомба çурӑлнӑ сас илтӗнет, çынсем вилеççӗ. Паянхи вӑрçа куçа курӑнман тӑшман йӗртсе пырать, çавӑнпа та вӑл хӑрушӑрах. Ку тӑшман – терроризм. Вӑрçӑра çынсем пӗлеççӗ ӑçта хӑйӗннисем, ӑçта тӑшмансем. Халӗ ӗнтӗ террористсем намӑсла мирлӗ çынсем çине сисмен, кӗтмен çӗртен тапӑнаççӗ. Пирӗн тӗп тӗллев мӗнпур тӗнчери хӑрушлӑха хирӗç ушкӑнпа тӑрас пулать.
Çынсен ӑнланмалла: вӑрçӑпа вӗсем имшер тӑнӑçлӑха аркатма пултараççӗ! Кирек мӗнле ыйтӑва та мирлӗ сӳтсе ярса пулать. Тӳссе, чӑтса ирттерес пулать, вара мӗн пур тавлашура çапӑçусӑрах килӗшӳ тупса пулӗ. Анчах тӗнчере ырӑ та, усал та пур, çавӑнпа вӑрçӑсем тата пулма пултараççӗ. Пур çынсем те ырлӑх енне тӑмалла, мӗншӗн тесен эпир пӗрле чух вӑйлӑрах, хастарлӑрах тата тӳсӗмлӗрех. Çынсем çакна ӑнланиччен çӗнтерӳ пулмӗ. Эпир пурте çут çанталӑкӑн ачисем, çвӑнпа ӑна хӳтелес, упрас пулать, унсӑрӑн пирӗн планета пӗтме пултарать. Ветерансене чыслас пулать, мӗншӗн тесен вӗсем пирӗн çӗр çинче тӑнӑçлӑхпа килӗшӳшӗн хӑйсене шеллемен, мӗн пур вӑйне, пунӑçне панӑ, пуçне хунӑ.
Кстати, как настроение после вчерашнего?
Давайте сегодня напишем хорошее Сочинение про учителя на чувашском языке для 7 класса, с переводом, по литературе.
Сочинение про учителя на чувашском языке
Лайӑх учитель вӑл-педагогран та ытларах.
Лайӑх учитель — хӑйӗн вӗренекенӗсене лекцисем вулакан, пӗлӳ паракан ҫын мар. Ку пысӑкрах япала. Лайӑх учитель хӑйӗн вӗренекенӗсене лайӑх ҫынсем пулма, ҫине тӑрса ӗҫлеме, хӑйсен тӗллевӗсем патне ӑнтӑлма хавхалантарма пултарать. Вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсен пурнӑҫне йӗркелеме тата вӗсене лайӑх витӗм кӳме пултараҫҫӗ.
Лайӑх учительсем нумай пахалӑхлӑ, вӗсене халӑх хушшинчен уйӑрса тӑраҫҫӗ. Вӗсем хӑйсен япалисемпе интересленеҫҫӗ, ӑнланусене интереслӗ те интереслӗ формӑпа ӑнлантарса пама вӑхӑт уйӑраҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсене питӗ тӳсӗмлӗ, ӑнланаҫҫӗ, кашни вӗренекенӗ хӑйне майлӑ вӗреннине ӑнланса илеҫҫӗ. Вӗсем те питӗ лайӑх калаҫакан, хӑйсен вӗренекенӗсене тӗрӗс инструкцисем пама тата каялла ҫыхӑнтарма пултаракан ҫынсем пулса тӑраҫҫӗ.
Лайӑх учитель вӑл-тӗслӗх те. Вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсемпе танлашма пултаракан тата вӗренме пултаракан лайӑх пахалӑхсене, хӑйсене мӗнле тыткаланине кӑтартаҫҫӗ. Вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсене хисеплӗ, ырӑ пулма, яланах пӗтӗм вӑйран тӑрӑшма хавхалантараҫҫӗ. Вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсемпе пӗр-пӗринпе лайӑх хутшӑнусем тӑваҫҫӗ, хӑйсен вӗренекенӗсене ҫитӗнӳ тума пулӑшас тесе мӗн май килнӗ таран пурне те тума хатӗр.
Лайӑх учительсем те новаторсем тата пултарулӑх личноҫӗсем пулса тӑраҫҫӗ. Вӗсем савӑнӑҫлӑ та интереслӗ вӗрентӳ мӗнле тумаллине ӑнланаҫҫӗ. Вӗренекенсене мӗнле кӑсӑклантармаллине, вӗсене тухӑҫлӑрах вӗренме пулӑшнине вӗсем пӗлеҫҫӗ. Ҫавӑн пекех вӗсем тӗрлӗ меслетсене вӗренни кирлӗ пулнине тата вӗрентӳ стильне вӗренекенсен нушисемпе килӗшӳллӗн адаптациленине ӑнланаҫҫӗ.
Юлашкинчен, лайӑх учитель хӑйӗн вӗренекенӗсемшӗн тӑрӑшать. Вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсене хӑйсен вӑй-хӑватне уҫса пама пулӑшассипе чун-чӗререн интересленеҫҫӗ, хӑйсен вӗренекенӗсене хӑйсен шайӗнче пӗлме вӑхӑт уйӑраҫҫӗ. Вӗсем вӗсен йывӑрлӑхӗсене итлеҫҫӗ, вӗсен ҫитӗнӗвӗсемшӗн ыратаҫҫӗ.
Лайӑх учитель вӑл — класс умӗнче лекцисем вулакан ахаль ҫын мар. Вӗсем хӗрӳллӗ, чӑтӑмлӑ, хавхалантаракан тата тӑрӑшакан ҫынсем. Вӗсем хӑйсен вӗренекенӗсен пурнӑҫне тӗлӗнмелле пултаруллӑ йӗркелеме, вӗсене хӑйсен тӗллевӗсене пурнӑҫлама пулӑшаҫҫӗ.
Сочинение про учителя на чувашском языке (перевод)
Хороший учитель — это больше, чем просто педагог.
Хороший учитель — это не просто человек, который читает лекции своим ученикам и передает знания. Это нечто большее. Хороший учитель способен вдохновить своих учеников стать лучшими людьми, упорно трудиться и стремиться к своим целям. Они способны формировать жизнь своих учеников и оказывать положительное влияние на них.
Хорошие учителя обладают многими качествами, которые выделяют их из толпы. Они увлечены своим предметом и уделяют время тому, чтобы объяснять понятия в увлекательной и интересной форме. Они также обладают большим терпением и пониманием к своим ученикам и осознают, что каждый ученик учится по-своему. Они также являются отличными собеседниками, способными дать четкие инструкции и обратную связь своим ученикам.
Хороший учитель — это еще и пример для подражания. Они демонстрируют хорошие ценности и поведение, на которые могут равняться их ученики и у которых они могут учиться. Они поощряют своих учеников быть уважительными, добрыми и всегда стараться изо всех сил. Они поддерживают позитивные отношения между собой и своими учениками и готовы сделать все возможное, чтобы помочь своим ученикам добиться успеха.
Хорошие учителя также являются новаторами и творческими личностями. Они понимают, как сделать обучение веселым и интересным. Они знают, как заинтересовать и мотивировать учеников, что помогает им учиться более эффективно. Они также осознают важность изучения различных методов обучения и адаптируют свой стиль преподавания в соответствии с потребностями своих учеников.
Наконец, хороший учитель заботится о своих учениках. Они искренне заинтересованы в том, чтобы помочь своим ученикам раскрыть свой потенциал, и уделяют время тому, чтобы узнать своих учеников на личном уровне. Они прислушиваются к их трудностям и болеют за их успехи.
Хороший учитель — это не просто человек, который стоит перед классом и читает лекции. Они страстные, терпеливые, вдохновляющие и заботливые. Они обладают удивительной способностью формировать жизнь своих учеников и помогать им достигать своих целей.
Сочинени.
Паттăрсем ĕмĕрех пулнă, малашне те пулаççĕ.
Вăрçа çинчен инçекурăмпа курма тата кĕнекесем вулама юрататăп.
Тăван çĕр-шыв ирĕкĕпе никама пăхăнманлăхĕшĕн пынă хаяр вăрçă
тăватă çул кĕрленĕ. Тĕнче историйĕшĕн тăватă çул пĕчĕк самант кăна. Этемлĕх
историйĕшĕн вара çав тăватă çул – нихçан та асран тухман вăхăт, вăрăм-вăрăм çул
çинче аякран курăнса ларакан чикĕ юпи пекех. Вăл юпа çине хальхи ăрусем кăна
мар, малашнехи çынсем те чарăна-чарăна тăрса пăхĕç, унта мĕн çырнине тимлесе
вулама тăрăшĕç. Анчах та 1941-1945 çулсенче асар-писер çаврăннă вăрçă историне
тĕрĕссĕн çырса пĕтереймен-ха. Унăн халиччен паллă пулман страницисем çулсеренех
тупăнаççĕ, фашизм тискерлĕхне хирĕç паттăррăн çапăçнă çынсен ячĕсем
тĕрĕс-тĕкеллĕн таврăнаççĕ.
Вăрçа пуçланнă чухне 18 çулта пулнă каччăсенчен вунă çын пуçне
иккĕшĕ кăна, аманса-сусăрланса та пулин, вăрçă хирĕнчен таврăннă, ыттисем вара
юнлă вут-çулăмра выртса юлнă. Çын çÿремен шурлăхра, кайăк ларман ту хысакĕнче,
кашкăр кĕмен вăрман чăтлăхĕче, суха кассии витмен пăрлак тăвайккире – Тăван
çĕр-шывăн кашни утăмĕнче тискер тăшмана çунтарнă вĕсем.
Совет халăхĕ питĕ лайăх пĕлсе тăнă: Тăван çĕр-шыва вăл хăй
кăна хÿтĕлесе хăварма пултарать, ăна аякран никам та пулăшаймĕ те, пулăшас та
темĕ. Фашизма çĕнтерсе пирĕн аслă ăру Тăван çĕр-шыва, унăн ирĕкĕпе малашлăхне
сыхласа хăварнă.
Пирĕн паттăр ентеш салтаксен ретĕнче чăваш çыравçисем те
йышлă. Вăрçăра пуç хунисем хушшинче – М.Данилов-Чалтун, И.Думилин, Хв.Çитта,
А.Петтоки, К.Кольцов, В.Бараев, М.Ястран, Е.Еллиев, М.Аттай, И.Викторов,
В.Васькин, А.Орлов, Кăтра Мишша, В.Усли, Н.Чурпай, Н.Пиктемир, Ф.Николаев(Сергеев),
В.Туртуш ячĕсем. Вăрçă хыççăн вĕсен хайлавĕсене пухса уйрăм кĕнекен е
сăвă-калав пуххисенче кăларнă.
Вăрçă хирĕнче пысăк произведенисем çуралма пултарайман.
Сăвăсемпе калавсем, статьясемпе тĕрленчĕксем, çырусемпе очерксем килнĕ
фронтран. Пăшалпа пĕрле алла кăранташ тытса çапăçнă писательсенчен Л.Агаков,
Илпек Микулайĕ, В.Ржанов, А.Талвир, Я.Ухсай, П.Хусанкай, Хв.Уяр, В.Алентей,
А.Алка, В.Сатай, А.Артемьев тата ытти çыравçăсем вăрçа хыççăн та çар темипе
хастар ĕçленĕ. Малтанах вĕсем вăрçă паттăрĕсене мухтакан калавсемпе очерксем,
сăвăсемпе поэмăсем, тĕрленчĕксемпе повеçсем çырнă. Каярахпа пысăк повеçсемпе
романсем те çуралнă.
Эпир Илпек Микулайĕ çырнă «Госпитальте» калавĕпе паллашрăмăр.
Калавăн тĕп сăнарĕ – Михайлов. Вăл вăрçă вăхăтĕнче «йывăр суранланнă». «Граната
ванчăкĕсем унăн пит-куçне, хулпуççине, хырăм тирне çĕмĕрсе пĕтернĕ». Çамрăк
рота командирĕ ан суккăрлантăр тесе хирург ăна икĕ хутчен операци тăвать. Часах
Михайлов курма пуçлать…
Искей Пайтулĕнчен Андриян Николаев таран – темĕн чухлĕ паттăр.
Паттăрсем халĕ те пур, малашне те пуласса шанас килет.
Никама та манман, никама та парăнмастпăр!
(Чернова Оксана, 8-мĕш класра вĕренекен)
Сочинени.
Паттăрсем ĕмĕрех пулнă, малашне те пулаççĕ.
Эпĕ вăрçа çинчен инçекурăмпа курма тата кĕнекесем вулама
юрататăп. Çĕр-шывăн чĕри çинчи суран – Аслă вăрçă. Акă ĕнтĕ çĕнтернĕренпе 65
çул иртрĕ, анчах эпир, вырăс, чăваш çыннисем, ăна нихăçан та манмăпăр. Чăваш
писателĕсем пăшалпа та, кăранташпа та çапăçнă: Л.Агаков, Илпек Микулайĕ,
В.Ржанов, А.Талвир, Я.Ухсай, П.Хусанкай, Хв.Уяр, В.Алентей, А.Алка, В.Сатай,
А.Артемьев т.ыт. те. Хăшĕ-пĕри çапăçу хирĕнчен таврăнман: М.Данилов-Чалтун, И.Думилин,
Хв.Çитта, А.Петтоки, К.Кольцов, В.Бараев, М.Ястран, Е.Еллиев, М.Аттай,
И.Викторов, В.Васькин, А.Орлов, Кăтра Мишша, В.Усли, Н.Чурпай, Н.Пиктемир,
Ф.Николаев (Сергеев), В.Туртуш. Чăваш çыравçисем вăрçă çинчен сахал мар хайлав
çырнă. Вĕсене вуласан чун-чĕререн пăлханса каятăн, асап тÿснĕ сăнарсемпе пĕрле
хурланатăн, йĕретĕн.
Вуланă кĕнекесенчен пĕри – В.Алентейĕн «Хырсем ĕмĕрех
ем-ешĕл». Мана ку калав питĕ килĕшрĕ. Унта тĕп сăнар – Григорий Антонов. Чи
малтан унăн ашшĕ-амăшĕсĕр ачалăхĕ çинчен çырса панă. Гриша тан уй-хире, çĕр
ĕсне, çынсене, мĕн пур çут тĕнчене, выльăх-чĕрлĕхе, пысăк е пĕчĕк чĕрĕ чунсене
ачаранпа юратать. «Чи хитри – пурнăç, ачам,- тет ăна пĕррехинче Тимахви пичче. Çакăн
хыççăн Гриша тĕнче çине тата хаваслăрах куçпа пăхма пуçлать.
Çĕр çинче чи хитри — пурнăç, чи хăрушши – вилĕм. Гриша
пурнăçа питĕ юратать, анчах та пурнăçпа хавхаланса пурăнас ĕмĕте тăшман
сĕмсĕррĕн таптаса тăкать. Гриша нимĕç танкĕсене çунтарса ĕлкĕрет, тăшман
салтакĕсене те нумай пĕтерет. Хăйне вара упраса-сыхласа хăвараймасть. Унăн
паттăрлăхне мухтаса хырсем яланах шавлăн та тунсăхлăн кашлаççĕ.
Нимĕç çарĕ пысăк та вăйлă пулнă, пирĕн çĕр-шыва
фашистсем пĕр уйăхра çĕнтересшĕн пулнă. Çапах вăрçă тăватă вăрăм та йывăр çула
тăсăлчĕ. Йывăр пулсан та пирĕн паттăр салтаксем фашистсене çĕнтерсе ытти
çĕр-шывсене хăтарнă. Чăваш çыравçисем вăрçă çинчен çырнă кашни хайлавĕнчех 1418
куна пынă хаяр вăрçă халăхшăн мĕн тери йывăр та хăрушă пулнине куратпăр. Вăрçă
вăл – çĕр йăтайми инкек, хурлăхлă куççуль, ĕмĕрлĕх çухату…
Хăйсен пурнăçне шеллемесĕр çĕнтернĕ паттăр салтаксене эпир
нихăçан та манмăпăр!
(Алацкова Татьяна, 8-мĕш класра вĕренекен)
Многим знаком образ Прометея благодаря античной мифологии. Герой древнегреческих сказаний вызывает положительные ассоциации, ведь он помогал людям ценой собственной свободы. Образ Прометея в литературе и культуре увековечен во множестве различных произведений. О Прометее сложено немало письменных источников, также его часто изображали художники и скульпторы разных эпох. Чаще всего встречается героический образ Прометея в европейской литературе и культуре.
Кто такой Прометей
Прометей – это один из античных титанов, сын богини правосудия Фемиды, отец Девкалиона. Также Прометей был двоюродным братом великого Зевса-громовержца. Имя его переводится как «предвидящий будущее», «знающий наперед». В отличие от своего кровожадного родственника, Прометей был благосклонен к людям, искренне им сочувствовал и всегда старался помочь. Именно он научил людей строительному ремеслу, добыче пищи, обучил грамоте и даже подсказал, как правильно вести себя с богами. Однажды разъяренный Зевс отобрал у людей огонь. Чтобы несчастные не погибли и не замерзли, Прометей украл горящие угли для них у Гефеста, за что был жестоко наказан громовержцем. Титан был прикован к высокой горе тяжелыми цепями и каждый день страдал от невыносимой боли, причиняемой орлом, клевавшим его печень. Люди восхваляли бесстрашного Прометея, образ его ассоциировался с жертвой, принесенной во имя добра.
Сочинение «Прометей прикованный»
4.5
(2)
Древнегреческий поэт Эсхил и его продолжатели, Еврипид и Софокл, стали основателями традиции, поставила жанр поэтической трагедии во главе всех ныне существующих литературных жанров. Это и понятно, ведь человеческая жизнь в большинстве своем полна трагичности, она является лишь коротким мгновением между рождением человека и его смертью. Наверное, именно поэтому в любые времена особое признание у сторонников поэзии получали герои, способные на самопожертвование во имя людей и самоотверженные подвиги. Одним из таких героев на все времена стал Прометей из трагедии Эсхила.
Прометей считается одним из первых помощников и защитников человечества. В основу трагедии «Прометей прикованный» автор положил мифологическую историю о Титане, который не испугался ради людей восстать против Зевса, похитил небесный огонь и подарил его людям. Огонь облегчил жизнь человечества и сделал его гораздо сильнее в борьбе со стихиями. На основе этого мифа поэт создал оригинальный художественный образ — поэтический, трагический и неисчерпаемый в своей идейной насыщенности.
Буквально, имя «Прометей» означает «тот, кто видит будущее», «тот, кто думает наперед», но герой трагедии творит это будущее, а не только видит его. Прометей — это величайший творец человеческой культуры, который с гордостью вещает о своих деяниях: «Ведь я их сделал, думать научил».
Герой трагедии Эсхила научил людей различным наукам и ремеслам, лечению и мореплаванию, наделил их творческими способностями. Имея умение видеть будущее, Прометей знал, что его ждут страшные муки, муки за сочувствие к людям и за любовь к ним. Взяв на себя ответственность за человечество, он сознательно жертвует собой и проявляет при этом титаническую устойчивость.
Следует отметить, что Прометей не только помощник человечества, он борец против тиранов, в образе которого автор воплотил свободолюбивую общественное сознание современного Эсхилу греческого народа и свою личную гражданскую позицию. Герой уверен, что не вечна любая тирания, и даже Зевсу «своей не избежать судьбы».
Прометей интересен еще и тем, что в нем соединены черты бога и обычного человека. С одной стороны он создатель духовной и материальной культуры, создатель человечества, с другой стороны ему присущи человеческие слабости, ошибки и страсти. Несмотря на то, что Прометей, как богу, известно и свое будущее и будущее Зевса, в страшную минуту он просто теряется. Хотя он бесстрашный, как бог, но и ему бывает страшно, как и человеку. Когда Прометей слышит далекий шум приближающегося к обрыву, он признается: «Страшит меня все, что подходит». Благодаря человеческим качествам Эсхил делает своего божественного персонажа ближе к обычным людям.
Уже несколько тысячелетий среди людей живет образ Прометея. Он стал близким мыслителям разных эпох и разных народов. Мы не перестаем мы удивляться гениальному произведению и сегодня, удивляться произведения, в котором Эсхил раскрыл трагическую судьбу человечества, но при этом оставил ему веру и надежду в достойное будущее.
4.5 / 5. 2
.
Предсказатель
Очень долго Прометей терпел телесные и душевные муки. Несмотря на мольбы и уговоры его матери Фемиды, Зевс не хотел прекращать страдания титана. Его съедало любопытство. Ведь Прометей знал судьбу великого громовержца. Зевс подослал к Прометею Гермеса, чтобы тот выведал тайну о своем будущем. Гермес пообещал освободить Прометея от оков, как только тот поведает свое предсказание. Титан согласился. Но было слишком поздно: предсказание уже почти сбылось. Он предупредил Зевса, чтобы он не связывал свою судьбу с богиней морей Фетидой, потому что у них родится сын, который будет сильнее и беспощаднее своего отца. Но Гераклу суждено было появиться на свет и побороть своего отца. Будучи неподалеку от места заточения Прометея, греческий герой, узнав о мучениях титана, поднялся на гору и освободил страдальца. После освобождения вражда Зевса и Прометея не прекратилась, но владыка Олимпа был наказан самой судьбой за свой суровый нрав.
Образ Прометея в литературе
Что можно сказать по этому поводу? Фигура великого титана Прометея, образ которого любили воспевать поэты и писатели всех времен, была весьма значимой в литературе. В мифе, написанном Геосидом, Прометей выступает как хитрец, похитивший огонь очень изобретательным способом. Титан соорудил посох, полый внутри, и отправился к Гефесту. Когда тот отвлекся, Прометей положил несколько угольков внутрь посоха и удалился. У Эсхила образ Прометея проникнут драматизмом, он полон любви и сострадания к нуждающимся людям. У Аполлодора Афинского Прометей выступает как создатель. Гете же наделяет творческим началом и духом творца образ Прометея, античного героя, который несет в себе свободу и духовное величие.
Прометей в музыкальных произведениях
Композиторы, сочинявшие свои шедевры, часто обращали внимание на героев античного эпоса. Образы титанов покоряли своей силой, величием и красотой. Венгерский композитор Ф. Лист создал цикл симфонических поэм на античную тему, среди которых «Прометей», написанная по мотивам драматического произведения Гердера «Раскованный Прометей». А. Скрябин создал свою симфоническую поэму «Прометей» под впечатлением духовной силы и свободы героя античной мифологии. Танцмейстера Вигано образ Прометея побудил на создание балета, состоящего из двух актов и поставленного на музыку Бетховена.
«Огонь Прометея (сочинение-миниатюра по трагедии «Прикованный Прометей»)»
Античное искусство с его непревзойденными мастерами литературы, живописи, скульптуры и зодчества пережило века. Образы и сюжеты античной мифологии широко использовались последующими поколениями, не забыты они и сегодня. Одним из самых прекрасных для меня является древнегреческий мир о Прометее, похитившем огонь с неба и научившем людей им пользоваться. Этот миф стал нам известен благодаря сохранившемуся наследию Эсхила — основоположника античной трагедии.
Из цикла трагедий о Прометее мы узнаем, что этот титан помог верховному богу Зевсу захватить власть, одержать победу над другими титанами, однако воспротивился ему, когда Зевс решил уничтожить человеческий род. Согласно древнегреческой мифологии, люди раньше были неразумными, в них не было божественной искры: Раньше люди Смотрели и не видели, и, слыша, Не слышали; в каких-то грезах сна Влачили жизнь…
И все же те, кто «без мысли свершали все», привлекли внимание Прометея, и он решил им помочь: титан принес людям небесный огонь, пробудив этим их сознание, поскольку ни одно животное не имеет и сегодня такой власти над огнем, как человек. Однако это далеко не единственный подарок, который преподнес Прометей человеческому роду: он научил их счету и письму, дал ум и речь, благодаря чему люди смогли хранить свои знания и передавать их из поколения в поколение. Прометей научил людей строить жилища и укрываться в них от холода и жары, открыл секреты движения небесных светил и тайны лекарственных растений, научил ремеслам, искусствам, объяснил, как обрабатывать почву. Много добра принес Прометей человеческому роду, желая сделать людей разумными и счастливыми, но навлек из-за этого на себя гнев Зевса. Я думаю, верховный бог рассердился на титана не только за непослушание — возможно, он почувствовал силу людей, обретших знания и умения благодаря божьей искре, вселенной в них Прометеем. А любая сила — это угроза власти. Поэтому Зевс так беспощаден к ослушнику. Он велел Гефесту, богу-кузнецу, приковать Прометея к скале в дикой и пустынной местности. Власть и Насилие, посланные Зевсом, сопровождают Гефеста, и их сердца не знают жалости. Однако, испытывая страшные муки, Прометей молчит. Гордый и смелый, он не собирается раскаиваться и просить прощенья, поэтому прямо отвечает Океанидам, спрашивающим, за что Зевс осудил его на страдания: «За милосердие к людям, ибо сам он немилосерден». За непокорность Зевс обрекает Прометея на еще большие испытания, но сила титана в том, что он знает будущее: настанет день, когда неблагодарный, жестокий и мстительный Зевс будет повергнут в ничтожество и узнает на себе разницу между властью и рабством. Прометей уверен в своей правоте и не покоряется ни насилию, ни власти: Знай хорошо, что я б не променял Своих скорбей на рабское служенье…
Подвиг Прометея и сегодня вдохновляет людей на великие свершения, поскольку божественный огонь, полученный ими в дар от титана, — это сила знания и разума.
Прометей в живописи
Ярким мастером в изображении античных фигур, а конкретно, самого Прометея, является известный фламандский художник, основатель стиля барокко, — Питер Пауль Рубенс. Он написал множество потрясающих работ, среди них «Прометей, несущий огонь на Землю» и «Прометей прикованный». Картина под названием «Прометей поверженный» есть еще у одного талантливого фламандца Якоба Йорданса. Художник является последователем Рубенса. Это прослеживается в его манере письма: яркой, сочной, полновесной и живой. Еще один художник с похожим стилем письма – Ян Коссирс. Его работа «Прометей, несущий огонь», где титан изображен в алом античном одеянии, с горящим факелом в руке, выглядит очень живо. Также образ Прометея был увековечен Тицианом. Он создал картину под названием «Наказание титана».
Прометей и Всемирный потоп
Повелитель богов никак не мог успокоиться и задумал Всемирный потоп. Услышав это, Прометей сообщил обо всем сыну Девкалиону. В построенном корабле Девкалион со своей супругой Пиррой спаслись и оказались единственными на земле. У жилища матери Прометея супружеская пара стала набирать камни и тут же кидать их за спину. Ударившись о землю, они превращались в мужчин и женщин. Это было возрождение людского рода. Позднее у семейной пары появился сын Эллин, будущий основатель Эллады. Так подвиг Прометея спас человечество, но Боги были в ярости.
Прометей в скульптуре
У европейских скульпторов фигура Прометея вызывала живой интерес. Многие мастера посвятили свой труд созданию скульптур по мифологическим сюжетам. Ф. Г. Гордеев создал скульптуру под названием «Прометей», где герой страдает от нападения огромного орла. Фигура находится в горизонтальном положении, что делает сюжет живым и динамичным. Работа наполнена экспрессией, хорошо передает зрителю ощущения героя. Примечательной является работа французского мастера Н. С. Адама «Прикованный Прометей». Данная работа выполнена в стиле неоклассицизма, акцентом в ней служит тщательная проработка деталей. Образ Прометея вдохновил многих скульпторов на создание своих нетленных шедевров. Для немецкого мастера Арно Брекера античный герой послужил эталоном человеческой красоты, силы, воли несгибаемого духа.
Çакă çутă тĕнчере
Вăйли çук та этемрен.
Шывсем çинче, çĕр çинче
Хуçа пулса вăл тăрать…
К. В. Иванов
Пирĕн тавралăх пуян та илемлĕ. Хуласемпе ялсенче пурăнакансем
хăйсен кану вăхăтне вăрмансенче, юхан шывсен хĕрринче ирртереççĕ. Çынсем
тăван çĕре авалтанах хаклаççĕ. Мĕншĕн тесен çут çанталăк çынна чылай
пулăшу, усăлӑх парать. Çĕр – пирĕн пÿрт. Кашни çын хăй çуралса ÿснĕ вырăна
ытларах килĕштерет. Пурнăç тăршшĕпех асран тухмасть тăван тавралăх. Çут
çанталăк пире яланах пулăшма хатĕр. Канма та чĕнет, çимӗçне те парать,
сывлăш та парать, шыв та парать, сиплет те. Пирĕн те уншăн
тăрăшмалла. Чăвашсен паллă поэтесси Галина Елисеева, этемĕн çĕр çинчи
шăпи çинчен тарăннăн шухăшланӑ: «Çут çанталӑк ӗмӗрӗ вӑрӑм пултӑр тесен −
çыннӑн ӑслӑ пулмалла»,−тенӗ вӑл. Чӑн та, çут çанталăкран мĕн пуррине
пăчăртаса, ĕмсе илетпĕр те, каялла вара хамăр нимĕн те парасшăн мар. Çĕр
аннемĕрĕн, мĕн пур чĕрĕлĕхĕн, çут тĕнчен пусмăрçине тухмастпăри капла?
Юхан шывсем, çăлкуçсем типеççĕ, тÿремлĕхсем çырмаçатрана куçаççĕ, ката
вăрмансем хăраççĕ, çĕр пулăхлăхĕ чухăнланать, кайăккĕшĕкпе чĕр чун сасси
илтĕнме пăрахать… Çакна кулленхи пурнăç çаврăмĕнче асăрхамастпăр та вĕт.
Хамăр ларакан туратта касмастпăри? Эгоист мари эпир? Çут çанталăк
экологийĕпе чун экологийĕ пирки калаçма, татăклă йышăнусем тума вăхăт
çитмерĕши?
Анчах та çынсем çут çанталăка нумай улăштарма пултараççӗ, татах та
лайăх еннелле мар. Усă тăвас тесе, этем çут çанталăк пурнăçне хутшăнни
тĕрлĕ йышши çыхăнусене улăштарса яраççĕ. Нумай усă кӳреççĕ. Халь ĕнтĕ
кÿлĕсем ăшăхланнă, типме пуçланă. Вăрманти ÿсентăрансен хушшинче
тĕлĕнмелли кĕрешÿ пырать. Çĕр айӗнчи тымарсем те ÿсмелли вырăншӑн кĕрĕшеççĕ, вĕсене те пушă тавралăх, тăранмалли апат кирлĕ. Чĕрĕ чунсеншӗн
чи хакли çĕр çинчи – шыв. Çавăнпа та ӑна упрамалла, таса тытмалла.
Мĕнле, мĕнпе пулăшмаллаши çут çанталăка?
Пирӗн тавралӑха
упрассишĕн, пуянлатассишĕн кашни çыннăн – ваттин те, çамрăккин те
тăрăшмалла. Çуралнă çĕршĕн, тăван еншĕн ырă ĕç тума кашни çыннăн хăйне
пĕчĕкрен хăнăхтарса пымалла. Çут çанталăкри пурнăç пĕр енлĕ улшӑнса,
начарланса ан кайтӑр тесен, çынсен вăрмана пĕлсе усă тумалла. Каснă
лаптăксем вырăнне çĕнĕ йывăçсем лартса хăвармалла. Таптаса пĕтернĕ
вăрмансене çăлас тесен, йывăç ытларах лартас пулать. Мĕншĕн тесен
вăрмансем, таврари сывлăшран кăмрăк йÿçеклĕ газ илсе ун вырăнне таса
кислород кăлараççĕ. Пĕтĕм чĕрĕ чуна кислород кирлĕ. Кÿлĕсене тасатса
тарăнлатмалла, çырансене çирĕплетмелле, çупçап пăрахмалла мар. Çакна
пурнăçа кĕртесси пĕтемпех хамăртан килет. Пирӗн тавралăх мĕн чухлĕ
тасарах, этем унпа мĕн чухлĕ сăпайлă килĕшÿре пурăнать, çын сывлăхĕ çавăн
чухлĕ çирĕпрех. Çĕр мĕн чухлĕ пурлăхлăрах, çавăн чухлĕ çын пурнăçĕ
тулăхрах та пуянрах. Çĕр çынна сĕткен парса ÿстерет. Тырпул, пахча çимĕç,
улмаçырла, сиплĕ шыв, мăйăркăмпа, вутăшанкă − пурте çут çанталăк
пурлăхĕ, çынна вăйхăват паракан ырлăхӗ.
Çут çанталăкӑн чĕлхи çук. Тата ăна пулăшма пултараканĕ те çын кăна.
Апла пулсан, кашни çын чĕринче ырă кăмăл çуралтăр, яланах пурăнтăр. Çут
çанталăк илемĕ, ырлăхĕ çынсене яланах савăнăç кÿтĕр. Пурте йĕркене
пăхăнсан пирӗн тавралăх таса пулмалла тесе шутлатăп. Çынсен сывлăхĕ те
çирĕпрех пулĕччĕ. Пирĕн сывлăх хамăр алăра. Çавăнпа хамăн шухăша самана
таппин шелсĕр авăрне ÿксе шар курнă Митта Ваçлейĕн сăмахĕсемпе
вĕçлесшĕн:
Нумай та пĕтет, сахал та çитет,
Тату пурнăçа элле мĕн çитет?
Пурри вăл пĕрле, çукки çурмалла,
Тата, тăвансем, мĕнле пулмалла?
Обновлено: 11.03.2023
У меня бабушка и дедушка говорили на чувашском. Мама говорит, а её сестры и братья его понимают. А я, к сожалению, не говорю, не понимаю ну и тем более не пишу на этом языке.
Сочинени эпиграфĕ: Ялăм-ялăм, тăван ял,
Санра мĕн чул çĕн вăй-хал, —
Чун-чĕререн савнăран
Эс каймастăн асăмран.
В. Давыдов-Анатри.
Тăван çĕр-шыв, тăван ял, тăван кил. Çак сăмахсем чунра чи хаклă, чи çепĕç, чи ăшă, чи хаваслă туйăмсем çуратаççĕ. Куç умне тăван тавралăх, йăмраллă ял, атте килĕ тухса тăрать. Тăван кĕтесрен пахи тата мĕн пур-ши? Ачалăх, çамрăклăх тăван ялăмра иртет. Кунта çын çут тĕнчене килет, утма вĕренет, калаçма пуçлать, çут çанталăкпа паллашать, ĕçе явăçать, ăс-тăнне çивĕчлетет, пурнăç çулĕ çине тăрать. Çавăнпа та хăй çуралса ÿснĕ вырăна никам та, нихçан та асран кăлармасть.
Ах, эсĕ, Юнка, ман тăван кĕтес,
Ман сăпкана сиктернĕ çĕрĕм,
Сыв пул, сыв пул — чунпа йĕрсе —
Эп сансăр тăлăх пулăп ĕмĕр.
Тăван çĕр-шывăм, сывă пул,
Сыв пул, сыв пул, ачалăх кунĕ.
Таçти юта кайсан та, чун
Сире савса пĕр вĕçсĕр çунĕ, —
тесе çырнă чăвашсен паллă çыравçи тата этнографĕ Спиридон Михайлов.
Тăван ялтан аякка тухса каякан кашни çынах калать пулĕ çак сăмахсене. Кашниех чунĕнче савнă ялĕ çинчен сăвă йĕркисем çуратать, кашниех тăван ялне часрах çитсе курма ĕмĕтленсе пурăнать.
Ман шутпа, çыннăн чун-чĕринчи чи пысăк туйăм вăл — тăванлăх туйăмĕ. Çак туйăм этеме хăй çĕр-шывне, савнă тăван вырăнĕсене, тăван халăхне юратма, хисеплеме хавхалантарса тăрать. Çак хăватлă туйăм пулмасан, çынсем пĕтĕм çĕр пичĕпех хăйсен вырăнне тупаймасăр çапкаланса çÿрĕччĕç. Халăх ытларах хăй çуралса ÿснĕ вырăнтах пурăнать. Пирĕн чăваш халăхĕ хăй çĕр-шывне юратса, ун çитĕнĕвĕсемпе мăнаçланса, маттур ывăлĕ-хĕрĕсемпе мухтанса, çĕнелсе чечекленекен ял-хулисемпе савăнса, кашни хăй вырă-нĕнче тăрăшса ĕçлесе, ытти халăхсемпе туслашса тăнăç пурнăçпа ĕмĕрне ирттерет. Ĕçленĕ чух ĕçлет, уявра савăнать, тăван ялне кайсах çÿрет, ачаран килĕштернĕ вырăнсенче пулса чунне уçать. Кирек ăçта пурăнсан та — çуралнă ялне манмасть.
Можно так НАЧАТЬ! А остальное сами додумывайте.
Надеюсь кому-то помогла)
Сочинени эпиграфe: Ялaм-ялaм, тaван ял,
Санра мeн чул ceн вaй-хал, –
Чун-чeререн савнaран
Эс каймастaн асaмран.
В. Давыдов-Анатри.
Тaван ceр-шыв, тaван ял, тaван кил… Cак сaмахсем чунра чи хаклa, чи cепec, чи aшa, чи хаваслa туйaмсем cуратаcce. Куc умне тaван тавралaх, йaмраллa ял, атте килe тухса тaрать. Тaван кeтесрен пахи тата мeн пур-ши? Ачалaх, cамрaклaх тaван ялaмра иртет. Кунта cын cут тeнчене килет, утма вeренет, калаcма пуcлать, cут cанталaкпа паллашать, ecе явacать, aс-тaнне cивeчлетет, пурнac cулe cине тaрать. Cавaнпа та хaй cуралса yснe вырaна никам та, нихcан та асран кaлармасть.
Ах, эсe, Юнка, ман тaван кeтес,
Ман сaпкана сиктернe ceрeм,
Сыв пул, сыв пул – чунпа йeрсе –
Эп сансaр тaлaх пулaп eмeр.
Тaван ceр-шывaм, сывa пул,
Сыв пул, сыв пул, ачалaх кунe.
Таcти юта кайсан та, чун
Сире савса пeр вecсeр cунe, –
тесе cырнa чaвашсен паллa cыравcи тата этнографe Спиридон Михайлов.
Тaван ялтан аякка тухса каякан кашни cынах калать пулe cак сaмахсене. Кашниех чунeнче савнa ялe cинчен сaвa йeркисем cуратать, кашниех тaван ялне часрах cитсе курма eмeтленсе пурaнать.
Ман шутпа, cыннaн чун-чeринчи чи пысaк туйaм вaл – тaванлaх туйaмe. Cак туйaм этеме хaй ceр-шывне, савнa тaван вырaнeсене, тaван халaхне юратма, хисеплеме хавхалантарса тaрать. Cак хaватлa туйaм пулмасан, cынсем пeтeм ceр пичeпех хaйсен вырaнне тупаймасaр cапкаланса cyрeччec. Халaх ытларах хaй cуралса yснe вырaнтах пурaнать. Пирeн чaваш халaхe хaй ceр-шывне юратса, ун cитeнeвeсемпе мaнаcланса, маттур ывaлe-хeрeсемпе мухтанса, ceнелсе чечекленекен ял-хулисемпе савaнса, кашни хaй вырa-нeнче тaрaшса ecлесе, ытти халaхсемпе туслашса тaнac пурнacпа eмeрне ирттерет. Ecленe чух ecлет, уявра савaнать, тaван ялне кайсах cyрет, ачаран килeштернe вырaнсенче пулса чунне уcать. Кирек acта пурaнсан та – cуралнa ялне манмасть.
Можно так НАЧАТЬ! А остальное сами додумывайте.
Надеюсь кому-то помогла)
Услуги
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
Мӗн-ши вӑл тӑван ҫӗр-шыв?
Аякра та, ҫывӑх та ,
Каласа парам, тӑхта
Тӑван ҫӗр-шыв… Мӗн-ши вӑл? Тен, хам ҫуралнӑ ҫӗр-шыв? Тен , хам ҫуралнӑ ял, кил-ҫурт. Тӑван ҫӗр-шыв… Вӑл , ман шутпа, атте-анне, тăвансем, кÿршĕсем, ял-йыш. Вăл-тăван кил, эс çуралнă ял. Вăл-пÿрт умĕнчи пысăк йăмра, пахчари йăрансем, садри улмуççисемпе чечексем. Инçе мар ларакан лавкка, пĕве, ферма. Вăл-ял çумĕнчи уйсем, вăрмансем, çырмасем, тапса тӑракан çăл куçсем. Хамăрăн лăпкă халăхăн çепĕç чĕлхи-калаçăвĕ, сăвви-юрри, вăййи-кулли, йăли-йĕрки.
Ырă чунлă кашни çыншăнах тăван кĕтес хаклă. Мĕншĕн тесен вăл пире çуратса тĕнчене кăларнă, лăпкаса ачашланă, çын тунă. Йывăрлăхсемпе чăрмавсене çĕнтерме, çут тĕнчепе этемлĕхе юратма хăнăхтарнă.
Сӑмахран,ҫуралнă кĕтесе урăхла пĕчĕк тăван çĕр-шыв теме пулать. Вара çыннăн икĕ Тăван çĕр-шыв пулать: пĕчĕкки тата пысăкки. Пĕрремĕшĕ- кун курса ÿснĕ ен пулсан, тепри вара — Раççей. Вĕсем пĕр-пĕринпе уйрăлми çыхăннă.
Нумай çамрăк тăван чĕлхепе йăла-йăркене пĕлмест, пĕлесшĕн те мар. Хăшĕ-пĕри чăвашла çырма та, вулама та веренесшӗн мар. Хăйсене çуратнă ашшĕ-амăшне атте, анне текен сахал. Пурте папа, мама теççĕ. Чăваш халăхĕн паха енĕсене — ĕçченлĕхне, сăпайлăхне, тасалăхне çухатса пыракансем те пур.
Тавралăх ялан тирпейлĕ тата хитре пулнине курас килет. Шел те, вăл яланах ун пек мар: ял йĕри-тавра çырмасем пысăкланса пыраççĕ, вăрмансене касса пĕтереççĕ.
Тăван кӗтесе илемлетесси хамăртан, пурте пĕрле тăрашнинчен килет. Пирĕн ял варрипе çулсерен çурхи шыв çĕре çурса хăварать. Вăл ан сарăлтӑр тесе халăх нумай йывăҫ лартнă. Эпир те кашни çуркуннех çак ĕçе хутшăнатпăр. Унсăр пуçне йывăҫ вăррисем тăкăнса хăйсем шăтаççĕ. Пĕр пилĕк-ултă çул каялла унта хурăн сахалччĕ. Халĕ вара çамрăк хунавсем вăрман пек лараççĕ.
Манǎн пĕчĕк Тăван çĕр шывăм, Пӗршенер ятлӑ. Вăл пысăках мар, лайăх вырăнта вырнаçнă. Ял варринче пĕчĕк çеç пӗве пур. Шыв хӗррипе кашни утӑмра тенӗ пекех йӑмра,тирек, ҫӱҫе тӱпенелле кармашаҫҫӗ .Шывӗ пур пулсан, пулли те пур,паллах. Кунӗн-ҫӗрӗн хур-кӑвакал шывра пӗр-пӗринпе тытмалла выляҫҫӗ.
Ман тăван ялăм уйрăмах çуллахи вăхăтра илемлĕ. Йĕри-тавра сип-симĕс, пăхса илен те, кăмăл çĕкленет. Епле илемлĕ пирĕн тавралăх. Каçхине хĕвел илемлĕн хĕрелсе анать.Тавралăх шăпланать. Ирхине вара ĕçчен чăваш халăх ĕçе тытăнать. Тÿпере тăри юрлать, хĕвел хĕртсе пăхать, утă шăрши таврана сарăлать. Ĕçлет ман юратнă ял-йыш. Малаллах талпăнать, нимĕнле йывăрлăха та парăнасшăн мар-ха. Чун савăнать ывăнми ĕçлекен халăх çине пăхса.
Ытарайми ман çĕр-шывăм,
Ăна саватăп эп чунтан-вартан.
Кунта эп ÿснĕ те çĕкленнĕ сыввăн,
Телейĕме те тупнă çакăнта.(Н.Кушм.)
Яланах пурăн эсĕ ман пĕчĕк Тăван çĕр-шывăм. Хальхи пурнăçпа пит капмар çĕкленсе кайма çук пулсен та пурăн эсĕ. Ан сÿн çеç. Эсĕ пире яланах кирлĕ .
Тӑван чĕлхе. Мĕн-ши вӑл тӑван чĕлхе? Ман шутпа, тӑван чĕлхе вӑл атте-анне, асаттепе асанне чĕлхи, эпĕ çуралнӑ çуралманах калаçа пуçланӑ чӑваш чĕлхи. Тӑван чĕлхепе калаçса эпир хамӑр шухӑш-туйӑма палӑртатпӑр, чуна уçатпӑр, кӑмӑла çĕклетпĕр. Атте-анне чĕлхи мӑн асаттесемпе асаннесен пурнӑçĕ – шӑпи çинчен аса илтерсех тӑрать, хамӑр пуласлӑх пирки шухӑшлаттарать.
Чӑваш чĕлхи — тӑван чĕлхе
Эй, челхем, анне панӑ чĕлхем,
Янӑра эс çут тĕнчере!
Ыттине çер чĕлхе хуть пĕлем,
Эсĕ ман пĕрре çеç – пĕрре
Тӑван чĕлхе. Мĕн-ши вӑл тӑван чĕлхе? Ман шутпа, тӑван чĕлхе вӑл атте-анне, асаттепе асанне чĕлхи, эпĕ çуралнӑ çуралманах калаçа пуçланӑ чӑваш чĕлхи. Тӑван чĕлхепе калаçса эпир хамӑр шухӑш-туйӑма палӑртатпӑр, чуна уçатпӑр, кӑмӑла çĕклетпĕр. Атте-анне чĕлхи мӑн асаттесемпе асаннесен пурнӑçĕ – шӑпи çинчен аса илтерсех тӑрать, хамӑр пуласлӑх пирки шухӑшлаттарать.
Сӑмахран илес пулсан, тӑван чĕлхене юратман çын ашшĕ-амӑшне тӑван халӑхне те, çĕрне-шывне те юратма пултараймасть. Эп шутланӑ тӑрӑх тӑван чĕлхе – тӑван халӑхӑн иксĕлми ӑс-тӑн çӑл-куçĕ. Çак çӑл-куçран эпир мĕн ачаран тумламӑн-тумламӑн пĕлӳ илсе ӳсетпĕр. Аннен кӑкӑр сĕчĕпе пĕрле унӑн ачаш та лӑпкӑ сассипе, вӑл сӑпка юрри шӑрантарнине илтетпĕр.
Чӑнах та, нумай çул иртрĕ пулин те тӑван чĕлхене пĕтме парас марччĕ. Чылай паллӑ ӑсчахсем, писательсемпе поэтсем чĕлхемĕр çинчен мӑнаçланса калани тĕл пулать. Тĕслĕхрен, А.Артемьев каланиех илер.
Шутлатӑп, шутлатӑп та ачана мĕн пĕчĕкрен чӑвашла калаçма вĕрентмелле. Акӑ эпĕ эпĕ 7-мĕш класа çитрĕм. Анчах та вырӑсла та, чӑвашла та тĕрĕс те яка калаçатӑп, çырма та аван пĕлетĕп. Ют чĕхесене те вĕренме тӑрӑшатӑп. Аттепе анне килте чӑваш чĕлхине сума суни, хисеплени курӑнсах тӑрать. Ытти çемьесенче «мама»,»папа» тесе чĕнеççĕ пулсан, пире аттепе анне тесе чĕнме вĕрентнĕ. Мĕнле илемлĕ, янӑравлӑ янӑрать çак икĕ сӑмах.
Çапла вара, çут тĕнчере пин-пин чĕлхе. Вĕсем хутӑшаççĕ, тупӑшаçççĕ, çывӑхланаççĕ. Пĕр-пĕрне парнесем те параççĕ, парнисем вара – сӑмахсем.
Ман чӑвашах пулас килет. Тӑван чĕлхене хисеплени хамӑртанах килет. Манӑн чĕлхем малалла та янӑрасса шанас килет. Эпĕ ӑна ĕненетĕп. Вӑл çĕр çинчен ан çухалтӑр.
Сочинение учащегося рассказывает о страшных событиях Второй мировой войны.
| Вложение | Размер |
|---|---|
| Сочинение на чувашском языке»Всем смертям назло!» | 38.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Кам тăшмана парăнмасть, ăна халах манмасть…
Вăрçă… Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи… 1418 талăк хушши кĕрлене çак харушă вăрçă. Пирĕн чечекленекен тăван çĕршыв çине 1941 çулхи июнĕн 22-мĕшĕнче нимĕç фашисчĕсен эшкерĕсем систермесĕр тапăннă, лăпкă хуласене, ялсене аркатнă, сирпĕтне, çунтара-çунтара янă. Совет халăхĕ пĕр çын пек пулса Тăван çĕршыва хутелеме çĕкленне.
Вăрçăра пехотинецсем те, летчиксем те, моряксем те, разведчиксем те, партизансем те фашистсене хирĕç кĕрешнĕ.
Иртнĕ вăрçă 27 миллион çын пурнăçне илсе кайна. Вăрçа пирĕн çĕршыва пĕтĕмпе 679 миллиард тенкĕлĕх çухату кунĕ. Миçĕ шкул, больница, музей çĕрпе танлашман-ши?! Çавăн пек йывăр та хăрушă тапхăрта пĕтĕм халăх пĕр çиреп чăмăра пуçтарăннă. 130 ытла чĕлхепе калаçакан халăх пĕр ĕмĕтпе, пĕр тĕллевпе кĕрешнĕ. Çавăнпа çĕнтерне те ĕнтĕ çав ирсĕр тăшмана совет халăхе…
Шел пулин те, вăрçă ветеранесен шучĕ çулсерен чакса пырать. Пирĕн вĕсене хамăран вăй-хал çитнĕ таран пулăшмалла. Тепĕр чухне ырăпа чĕнсе калаçни те вĕсен кăмлне çĕклет, вăрçă суранĕсем çинчен манма пулăшать.
Пиртен инçех мар Гордеев Алексей Николаевич пурăнать. Вăл Хулаçырми ялĕнчи вăрçа ветеранĕсенчен пĕртен-пĕр сывă юлнă çын.
Вăрçă пуçланнă хыпара Элекçей тете Хусан хулинче илтнĕ. Çак тапхăрта вăл ремесла училищинче вĕреннĕ. Часах Элекçей тăван яла таврăнать. Ашшĕне вăрса илсе каяççе. Амăшĕ вара тăвăтă ачипе пĕччен тăрса юлать. Элекçей тете окоп та чавать, колхозра та ĕçлет. Часах вăл бригадир пулса тăрать. Бригадирта 2 çул ĕçлет.
Аслă Çĕнтерĕве вăл Берлин хулинче кĕтсе илет. Çĕнтеру çинчен калаçма пуçласан Элекçей тетен куçĕсем шывланаççĕ.
Вуланă хайлавсем тăрăх эпир çакна пĕлетпĕр: çĕнтеру кунĕ хăвăртрах çывхартас тесе аслисемпе юнашар тăрса ачасем те кĕрешнĕ. Вĕсем фронтра та, тылра та пĕтĕм йывăрлăха туссе ирттерсе тăшмана çапса аркатма тăрăшнă. Пирĕн, çамрăксен, ирĕк пурнăçа сыхласа хăварассишен паттăрла çапçăма хатĕр пулмалла. Çак хаяр вăрçă çинчен самантлăха та манмалла мар.
Вăрçă вучĕ çĕр çинче паянхи кун та сÿнмен-ха. Чечня вăрçи те хай çинчен мантармасть: террористсем алхасаççĕ, мирлĕ шăплăха пăсаççĕ.
Читайте также:
- Сочинение моя будущая профессия план 4 класс
- Пастернак и скрябин сочинение
- Сочинение на тему моя любимая телепередача 10 предложений
- Сочинение la maison de mon reve
- Сочинение карт таро король жезлов