Сочинение по ингушскому языку на тему 1ан ловзараш

Ответ:

Г1алг1ай Эздел

Автор: Хамхой Дауд

Г1алг1ай эздел дувца велча, деррига вахар дувца деза х1ана аьлча, саг сакхетамча венача хана денз из венна д1авалалца цун из леладе дезандаь. Эздел долаш волча сагах оалаш да. Эздий ва из аьла санна — аьле! Кхы оалаш да, «Эздел долчча — сабар да, — сабар долча — денал да. Эзделаца дувзаденна дуккха а да г1алг1ай кицаш. Эздел яхача деша вай ма1ан дича. Эздело йоах вайга, эзе, дисте, уйла йий де 1айха хьа мел дер. Т1аккха мара нийса хургдац 1а хьа дер, яхалга да из.» Г1алг1ай дукхаг1а мел дола дешаш, 1а д1а уйла йича, хьона хьехам беш, нийсаг1а бола вахар никъ малаг1а ба хайташ, эзара шера метто литта хьа доаг1аш да. Эздел вай хьайица вай ц1аг1ара хьадоаг1а. Вай сакхетамчу даьхкача нанас хьех вайна, вай мишта даха деза, наха юкъе мишта хила деза, фу леладе деза, малаг1а никъ лаца беза. Ший да — нана, воша — йиша, даь -йиша, даь воша, наьна — йийша, наьн — нана, даь — да, лоалахои юртара нах, мехкара нах мишта ларх1а беза. Кхы а дуккха х1амаш доаг1а эздела юкъе. Наьнаца леладе деза эздел.

Ший нана езар, цун сий дар цо шийга яхар дар, наьна юхь ца йоагаяр, ший нанна балха така новкъостал дар. Нана цамогаш хуле, цунна дола дарба лахар, къоанала къалйиссача цунга дика хьожаш, хилар вай массане декхар да. Даьла Элчано аьннад: — наьна когашта к1ала йоал хьона, хьа Ялсмале аьнна. Наьнал дезаг1а леладе дезаш х1ама дац укх дунен чу. Вайга эггара хьалха укх лаьтта ког боаккхийтар, вай лела 1омадаьр Нана я. Наьна б1аргашца дайнад вайна дуне. Нанас кхеду вай, ший деча, ший кулгий, й1овхало яле. Дуненчу ше йоаккха ха, вайха дог лазаш йоакх нанас. Даар, могар, дувхар, шийна кходеш, ший дезалхочоа дут нанас. Ший наьна сий ца дер, цо яхар ца дер а сона саг ва ала могаргдац. Наьна санна лерх1ам бе безаш ва да а. Да везаш сий деш хьо ца хуле наха сий дергдац хьа, Далла везаргвац хьо. Даьца эхь, эздел, сабар хила деза массахана. Даь юхь е еза, хьайга яхар де деза, беча балха уллув хила веза. Дас хьайга х1ама хаьттача, сабарца жоп дала, деза. Да хьа чу ваьлча нийсса ура этта маг1а баьрче дикаг1а йола моттиг д1аяла еза. Г1алг1ай 1аьдалех даьца 1охайна во1о, йо1о, несо х1ама дуаш дац. Да волча ц1аг1а аркъала ухаш белаш хилац дезал, сакхетача баьнна боккха хилча из хоза дац. Керта кий йоацаш, дег1 дерзана б1арга вайташ хилац дезалхо. Дас къамаьл деча хана, юкъе лелхаш, ший дар дувцаш хилац дезалхочо. Дас даь хьехар д1аэцаш хул дика дезалхочо. Во хьехар дергдац цо, х1ана аьлча дас ший дезалхочо во хьехар дергдац, воча новкъа воаккхаргвац, дика дар мара аргдац. Ший корта ца бовзачоа, когаш бовзаргбац яьхад вай даьша. Даьга ла ца дувг1ачоа ше малув ховргдац, ший дай малашб ховргдац, ший гаргало йовзарьяц, кхычоа д1ахьеха ховргдац, ше 1омадаьр, шийна ховр мара т1ехьенна д1ахьеха йиш яц. Эхь — эздел, сабар, денал, яхь, вай даьгара 1омаду вай, цун оамал г1улакх, вайца даха дусс. Нахаца 1имерза хилар, гаргало лерх1ар, дика, во нахаца декъар, лоалахошка, юртахошка, мехкахошка во деча оарцаг1валар, деха веначоа хьайга дар кхо ца деш д1адалар, ца могаш метта улачунга хьажа вахар, хьаьнала къахьегаш хьай дезал кхабар, царна дика хьехар деш дезал кхебар — из деррига даьгара 1омаду вай. Хьаша — да ларх1ар, тешаме доттаг1 хилар хьона улув ваьннача, новкъа воде, хьайца вог1ачунна дика новкъост хилар, наькъа хьовзам хилча из к1алвита д1аг1оргвоацаш кхыча къаман юкъе, ваха лела хье нийсвелча цу къаман 1адат ларх1ар, цу къаманца тарвола хьажар. «Селий вордат1а хайча, Селий зурма лакха» яьхад вай даьша. Хай зурма йицье яхилга дац из, тарвала ха яхилга да из.

Объяснение:

Инфоурок

›

Начальные классы

›Другие методич. материалы›Сочинение по ингушскому языку на тему «Наьна сатем»

Сочинение по ингушскому языку на тему «Наьна сатем»

Обновлено: 11.03.2023

Iан шелал ехаяьнначох тара я. БIаьстан юхе хулашйола чIоагIагIа йола шелал дIа а еха, шера диазза хувцалуш болча хаоттамех йола бIаьстий хьаэттай. Массаболча хаоттамал къаьгагIа, хозагIа я ер ха. Шийлача Iано шелдаь, унзардаьха дIалечкъа даьхка кагий дийнаташ, оакхарий, оалхазараш, бIаьстий яларца гIаддаха, шоаш теIа доахкачара хьаарадувлаш да. Цхьатарра урагIа йоагIаш я баьцовгIаш, царна тIера зизаш а. Массайола гаьнаш укх эттача ханаца чIонакаш яттIаш, зизаш хьаделлуш, гIа тохаш я. Нокхарий да, гаьнашта а, кхы дIахойолча баьцовгIашта а гобоахаш, къахьегаш. Иштта дIагIоргба из къахьегам, гуйре дIаяллалца.

Адам а, самукъадаьнна да денош сийрдагIа, къаьгагIа, дIайхагIа ухаш. ХIана аьлча, бIаьстий яларца паргIата бовла нах. Iанна шоаш цIагIа багIар эшаде, дунен тIа гIолла шоашта рузкъа лаха а, мехка гIулакха къахьега а дIа-хьа барж нах. Иштта вай мехка бахархой а ба цу боламца ийна. Юртбоахамхой ба, лаьтта дIаде ийла йолаш, къахьегаш.

Цар хьийгача къих, мехкага, эггара хьалха царга шоашка паргIато кхоач. Цхьаболча нахага шортта да дIаде лаьтташ, хIаьта вIалла из доацаш ба шоллагIбараш. Бакъда, юрта бахача нахах наггахьа саг мара хургвац вай мехка, зIамига чIегилг хинна а, дIаде лаьтта доацаш, цхьаболчар йоккхий бешамаш а я. Амма, царех дукхагIбараш цу лаьттанца бала боацаш, из дIаде вIалла дагадоагIача а бац.

Дала хьаденнача лаьттах пайда ийцача бакъахьа бар наха. Шоаша из дIа ца дуй а, кхычарга гIолла, халкъа фарал хургдар де йиш йолаш ба уж. ДIаде шоай лаьтта а доацаш, долчарех хьегаш багIа нах а кIезига бац. Цудухьа аз аргдар лаьтта долча нахага, нагахьа санна оашош из лаьтта дIа ца дуй, дIадувргдолча нахага дIалудалар оаша из. Царга мукъагIа къахьегийта цу лаьттан тIа. Цар пайда эцаргбар цох. Вай иштта нийсдича, ши маьл болаш хIама хулар цох тIаккха: Дала хьаденнача хIамах хам бареи, мискача наьха къел йохаяреи.

ДIадаха 20I5 шу кризис ена, дIаихача шерашка хинначул халагIа дар. Кхы укх шера а из хало дIаяьнна хIама дац. Цу халон духьала овтта а, из къел йохае а аьттув хургба вай, нагахьа санна воашка долчох пайда вай бойя. Цул совгIа, таьргера молхаш йийтта толхадаьр эцачул гIойле я наха, шоай бешамашка шоай аьттув бола хаьс дIа а дийна, шоаша къа а хьийга, цIенагIдар диача. Нахагара эцача хIамах дIалушдола ахча а воашта чудусаргдар вайна. ДоаггIача тайпара къахьеге, хьувкъаргда вай дIадийнар. Вай мехка хьа цахулаш сона довзаш хьас дац. Адама юкъе дукха нийслу нах, таьргера ийдеш дуача хIамах лазараш хул, яхаш, кхайкадеш, из дувцаш. Бакъда, из шоаша дувцашше, шоай бешамаш дIа а йийна, лазар хургдоаца хIама хьахургйолаш къахьега лаьрхIа бац. Хийла саг вода наьхацигара шура, морз, еташура, кIолд, е кхыйола хIама еха. Къаьстта шура ех, кIопилгашка чуетта йохкаш йолчох шоаш ца тешандаь, Iаттахара яьккха йоаггIача тайпара яр тешамегIа хеташ.

Хийла саг, беш дIае а, етт лелабе а эхь хеташ, хайна вагIаш хул. Етт лелабар, беш дIаер, дегI тоIадар, наха новкъостал дар эхь дац, эхь да къа цахьегареи, шийга доацачох хьегаш вагIареи, ший къахьегамца Iалашде йишйолаш дола хIама деха наьха наIарга ахареи!

Цхьаболчарна хета тарлу аз Iоттар еш санна. Хьамсара мехкахой, шо сайна дукха дезандаь, вай мохк, вай халкъ маьрша, могаш хилар ловш да аз яхар. Хоза мохк ба вайна Дала беннар, хьаьна лаьтта а да вай мехка Дала нийссдаьр. Цудухьа, юха а дехар ду аз, хала ца а хеташ, мекъал дIа а яьккхе, шийга долчо лаьтта дIаде, аьттув болчо етт, устагIа, москал, котам лелае, хьунагIара даьккхе дахча дохка, е кхаш дIадувча нахаца дакъа лаьце къахьега, е га д1айог1а, е нокхарий леладе, е хьатIаяьлча аьлага вахе мангал хьакхе буц яккха. Хьаде хIама шортта да.

Тахан сона хьабе болх бац, со дийша ва, аьнна, вай Iохайшача, доалаш дац из. Шийдезала напагIа даккха, къахьега безам болчоа хьаде хIама шортта да. Хам бе беза вай воашта Дала хьаденначунна. Цхьаволчо ала тарлу, сона могац къахьега. Нагахьа санна цхьа чIоагIа кIалвиса, хала лазар долаш саг веце, аз яххача тайпара вай къахьеге, дегI а мукъадаргда, саготонаш а йицлургья, цамогаш а кIезигагIа хургда вай. Цул совгIа, наьха вахара хьал а тоалургда, мехка таро а совъяргья.

Цхьа хIама да вай массане а кхетаде дезаш, кхетадинза дарг а доацаш: вай воашоша цахувце, вай хьал хувцалургдоацалга. Дала нийссача оагIорахьа хувцалда вай хьал!

Данный материал опубликован на сайте BezFormata 11 января 2019 года,
ниже указана дата, когда материал был опубликован на сайте первоисточника!

• Для учеников 1-11 классов и дошкольников
• Бесплатные сертификаты учителям и участникам

1алам лардар – вайн сийлахь декхар.

1алам вайн лаьттан хазна ю. Цо ло вайна могушалла а, синкхача а, дахаран мел оьшу х1ума а. Цундела доккха маь1на долуш ю адаман 1аламца йолу юкъаметтиг.

Нагахь адам 1алам дезаш, цунах кхеташ, цуьнан мах бан хууш хилахь, цу адаман дахар а хир ду чулацам болуш а, доккха маь1на долуш а.

1алам дезаш волчу стага синтарш дохор дац, дитташ охьадетташ, хьаннаш а, бошмаш а х1аллакйийр яц, олхазаршна а, садолчу х1умнашна а ницкъ бийр бац. Царна оьшучохь г1о деш хи р ву: баннаш деш а, 1анхенахь ялта тосуш а. Нагахь лазийна олхазар карадахь, цунна лоьралла дар а, къинхетам болуш хилар а т1едужу бусалбачу стагана. Масала: Хасаев Хь. яздинчу дийцаран т1ехь, коьртачу шина турпалхочо г1о до т1ам лазийначу ч1ег1аган. Цу суьрто вайна гойту 1алвий, Махьмий къинхетам болуш, 1алам дезаш дика ши к1ант хилар. Вай тешадо авторо царах буьззина къонахий хирг хиларх.

Таханлерчу дийнахь адамо 1аламна беш берг боккха ницкъ бу. Ас ца юьйцу заводаш, фабрикаш, цара бехдеш долу даккхий хиш, х1аваъ. Уьш бехдар бахьана долуш, адамийн а, дийнатийн а могуишаллин хуьлуш долу зенаш.

Х1ора адаман декхар ду ша вехаш волу меттиг, урам ц1ена латтор, хьуьнах вахча а, кхечахь садо1а вахча а шена т1аьхьара охьакхиссина х1уманаш ца йитар, ша болх беш волу меттиг ц1ена латтор. Со тешна ю цу т1ера д1а а доладелла, вайн дахар дикачу аг1ор хийцалург хиларх.

Сочинение на чувашском языке на тему как я провела осенниеи каникулы?

Сочинение на чувашском языке на тему как я провела осенниеи каникулы.

Сочинения на осетинском языке «Осенний лес»?

Сочинения на осетинском языке «Осенний лес».

Можно и на русском , небольшое , но желательно на осетинском.

Ребят как сказать по ингушски 30?

Ребят как сказать по ингушски 30?

Пожалуйста дайте сочинение на ингушском про осканова?

Пожалуйста дайте сочинение на ингушском про осканова.

Составте сочинение про осень 7 — 8 предложений на башкирском языке, с переводом?

Составте сочинение про осень 7 — 8 предложений на башкирском языке, с переводом!

Что значит миштав на ингушском?

Что значит миштав на ингушском.

Сочинение на ингушском языке Бицлургбоаца турпалхой?

Сочинение на ингушском языке Бицлургбоаца турпалхой.

Мини — сочинение на тему «Золотая осень» на башкирском языке?

Мини — сочинение на тему «Золотая осень» на башкирском языке.

Кто знает Ингушский язвк?

Кто знает Ингушский язвк.

Сочинение на тему «осень» на румынском языке?

Сочинение на тему «осень» на румынском языке.

На этой странице сайта, в категории Другие предметы размещен ответ на вопрос Сочинение про осень на ингушском языке?. По уровню сложности вопрос рассчитан на учащихся 1 — 4 классов. Чтобы получить дополнительную информацию по интересующей теме, воспользуйтесь автоматическим поиском в этой же категории, чтобы ознакомиться с ответами на похожие вопросы. В верхней части страницы расположена кнопка, с помощью которой можно сформулировать новый вопрос, который наиболее полно отвечает критериям поиска. Удобный интерфейс позволяет обсудить интересующую тему с посетителями в комментариях.

Это урок мастер класс. в котором я постаралась в мягкой форме «заставить» заговорить на ингушском языке представителей народов Кавказа.

Урок ингушского языка в 3 классе

Тип урока: формирование знаний, умений и опыта ценностных отношений.

Форма и вид урока: интегрированный урок.

Задачи: познакомить со словами гуйре, дошо, 1а, б1аьсти, г1анаш, дог1аш, сомаш; учить правильному произношению новых слов; способствовать развитию словарного запаса, речи, памяти, фонетического слуха.

1. Вступительное слово учителя и актуализация знаний учащихся.

— Ди дика хилда шун, хьамсара дешархой! Добрый день, дорогие ребята! Мы сегодня проведем урок ингушского языка. Но сначала познакомимся.

Са ц1и Лиза Жабраиловна я.

1.- А как зовут тебя? (Миштай хьа ц1и?)

3. Малаг1ча городе ях хьо? В каком городе ты живѐшь?

«Со ях….(название населенного пункта)

4.Малаг1ча республике ях хьо? В какой Республике ты живешь?

— Со ях . (называешь республику и поднимаешь листок с изображением флага своей республики). На столе небольшие флаги республик СНГ (из интернета)

5. Малаг1а ба хьа наьна мотт? / Какой твой родной язык?

— Са наьна мотт — . ба. (чеченский язык /

— Са наьна мотт — . ба (осетинский язык)

— Са наьна мотт – . ба (кабардинский).

Вот и познакомились! Спасибо за информацию, особенно приятно, что вы нас познакомили с собой на чистом ингушском языке.

6.Друзья, для того, чтобы в дальнейшем легче произносить ингушские звуки, начнем свой урок с небольшой речевой разминки. А для этого проговорим вслед за мной ингушскую скороговорку — СИХАОАЛАРГ: Послушайте сначала, как она звучит на ингушском языке. (Быстро произносишь сама)

Цхьа, цхьа, цхьайтталге,

Цхьаккха воаца шийтталге,

Ши ет бетта кIудалге,

ГIалий кера вагIарге,

Топа хьаьса увзарге.

( 3 раза, с каждым разом ускоряясь) .

7.Посмотрите, друзья, в окошко. За окошком осень, стало прохладно, пожелтели листья, дни стали короче, листья шуршат под ногами, птицы улетают в теплые края.

Осень! Ребята, а знаете, как слово ОСЕНЬ звучит на ингушском языке? Гуйре — ОСЕНЬ. Дошо гуйре — золотая осень.

-Давайте все хором, а потом каждый в отдельности громко произнесем это слово и словосочетание.

Дошо гуйре – золотая осень

Лаьтта – на землю

Каст – каста – часто

Работа с залом.

(Дошо гуйре хьат1акхаьчар. 1ажаг1а г1анаш лаьтта 1олег. Каст – каста дог1аш делх). Для облегчения работы составьте сначала текст на русском языке, а затем меняйте русские слова на ингушские : Наступила золотая осень. Желтые листья падают на землю. Часто идут дожди).

10.Вижу, что вы устали от такой трудной работы. Проведем с вами физкультминутку (счет в пределах десяти). Повторяем вслед за мной.

11. А теперь сделаем Фонетический разбор слова

Гуйре — гуй-ре – 2 слога (ши оаз)

[Г ]- согл., зв., тв. мукъаза, зовне, ч1оаг1а

[у ]- гл., ударный мукъа, й1аьха

[й ]- согл., зв., мяг. мукъаза, зовне, к1аьда

[р ]-согл. зв.,сонорный, мяг. мукъаза, зовне, сонорни, к1аьда

6 б., 6 зв. 6 алап, 6 оаз.

— Что мы с вами заметили, ребята?

— Мы заметили, что и в ингушском, и в русском языке у звуков та же характеристика.

12. Раз вы так легко и быстро осваиваете материал, работаете активно, найдите среди этих трех пар пару, в которой количество букв и звуков совпадает.

Яла, сад; везар, даете; кагье, комья;

— Объясните, почему вы выбрали третью пару?

— ь- знак звука не обозначает, зато Е,Я после -ь- знака дают два звука.

— Почему вы не выбрали первую пару?

— В слове Яла – я в начале слова обозначает два звука.

— А почему вы не выбрали вторую пару?

— В слове даете – Е- после гласного дает два звука.

— Итак, какой вывод мы с вами можем сделать?

— В ингушском языке также как и в русском языке – Ь,Ъ знаки звуков не обозначают. Буквы Е,Ё,Ю,Я в начале слова, после гласных и после Ь и Ъ знаков обозначают два звука.

— Таким образом, мы с вами рассмотрели несколько одинаковых явлений в русском и ингушском языках. Таких совпадений в наших языках очень много, но есть и принципиально различные явления – это несовпадение количества падежей, склонений существительных, спряжений глаголов, количество времен глаголов. Об этом мы поговорим с вами в следующий раз.

. Денош лоацдеш, бийсаш йΙаьхъеш,
Гуйра, хьо тхона йоагΙаш я.
КΙайча асаро бос шоай хувцаш,
Гаьнаш тΙара гΙа легаш да.

14. Рефлексия.

— О чем мы с вами сегодня говорили? (Об осени)

— А как мы скажем на ингушском языке? (Гуйре)

— Что вы узнали для себя нового на нашем уроке? ( Что ингушские звуки имеют такую же характеристику, что и русские)

— Еще что вы узнали? ( Двойную роль букв е, ё, ю, я)

— Какой этап урока вам понравился больше?

-Что для вас было самым трудным?

Читайте также:

  

• Сочинение по рассказу обращение джимми валентайна

  

• Педагогические сочинения н и пирогова ушинский кратко

  

• Мое отечество сочинение на конкурс

  

• Сочинение про школьный кружок

  

• Сочинение на тему праздники во франции

«Са еза ГIалгIайче»

     Iалаьмате чIоагIа хоза ба са   мохк. Даьхенцара безам чIоагIа ба са. Мах баь варгвоацаш хоза а,боккха лоархIам болаш ба,аьнна хет сона вайнаьха багахбувцам. Цун эггара дикагIйола произведенеш даьшкара тIехьенга ювлаш, эзараш шераш а даьнна,тха ханага кхаьчай. Эггара хозагIа йола моттигаш я вай ГIалгIайче. Вай мехка, гIолла чакхдоалаш массехк хий да: Тирк, Iарамхи, Эса, Шолж, ГIалми, Фарта. Тайп-тайпара лоамаш, хьунаш, довкъаш беркате йоккха шаьра аренаш-цхьаккха, а лаьттан гаиз яц ГIалгIайче йоацаш. Сона чIоагIа лоархIаме, хоза хет чIоагIа В. А. Сухомлинский яздаь дешаш. «Наьна мотт ца безаш, цо яхар  ца ховш вола саг-дай а тайпа а доацар ва.
      Даьй-мохк беза йиш яц наьна метта дош ца дезачоа!!!
Дукха говзалаш хьакхеллай адамий хьаькъало, говзало. Даькъал хилда хьаьнал вахар тIом юкъе а боацаш вай мехка дезар халкъаш паргIатадоалаш.
Дала дукха йоаха, йойла са еза ГIалгIайче!

Язъяй: Галай Зухра 7 «а»
Сипсой-гIалатIара юкъара школа №5 
28-гIа сентябрь 2010 шу

ХIара сага  ше ваь моттиг хьамсара  хул. Мишта а хургьяц из хьамсара, зIамига волча хана денз цун хозленга дIа Iамаш, хIара моттиг йовза а йовзаш  хьалкхийна хилча? Иштта я са эггара хьамсара  йола моттиг – са еза ГIалгIайче.  Ше зIамигача ханага хьажача боккха чулоацам  болаш ба цун вахара никъ: Хьайийла я ГIалгIай Паччахьалкхен Университет, дешархошта лицей, гимназии, дукха керда школаш, берашта ловза а лела моттигаш. Дуккха халонаш тIаетта яле а, наха шоайла вIаший  новкъостал  ду, барт, къахетам, цхьоагIо бахьан долаш латт вай хоза ГIалгIайче.

«Хьа байракха тIа лепаш Маьлх  лир  хилча,
-Малх сана сийрда хила деза хьа вахар,  ГIалгIайче!»

                                           Язъяй:  Бакаева Зухра 7 «а»
Сипсой-гIалатIара юкъара школа №5 
28-гIа сентябрь 2010 шу