крапива
-
1
крапива
сущ.жен.
вĕлтĕрен; крапива жжётся вĕлтĕрен пĕçертет ♦ глухая крапива суккǎр вĕлтĕрен
Русско-чувашский словарь > крапива
-
2
глухой
прил., глухо нареч.
1. хǎлхасǎр, илтмен; глухой старик халхасǎр ватǎ; азбука для глухих илтменнисен азбуки
2. (син. невнятный; ант. звонкий) янравсǎр, уçǎмсǎр; глухой шум уçǎмсǎр шǎв-шав
3. (син. тихий, безжизненный) улах, тĕттĕм; пушǎ, чĕмсĕр; глухой угол улах вырǎн; глухая улица çынсǎр урам; всё глухо вокруг таврара шǎпах
4. (син. затаĕнный, скрытый; ант. явный, открытый) пытанчǎк, вǎрттǎн; глухое волнение пытанчǎк пǎлхану ♦ глухой лес чǎтлǎх вǎрман; глухая крапива суккǎр вĕлтĕрен; глухой согласный звук янраман хупǎ сасǎ
Русско-чувашский словарь > глухой
-
3
жечься
глаг. несов.
çунтар, пĕçер, пĕçерт, вĕтеле; крапива жжёт вĕлтĕрен вĕтелет
Русско-чувашский словарь > жечься
См. также в других словарях:
-
КРАПИВА — жен. (крапить? крот, вар?) растение Uryica; их два вида: U. dioica, крапива простая, жегала, жигалка, стракива, стрекава, стрекучка; U. urens, крапива жгучая, ожига, жгучка, жигучка, огонь крапива. Волшебная? или глухая крапива, растение похожие… … Толковый словарь Даля
-
крапива — Крапива сорная придорожная трава, которая в наши дни никак не используется в пищу. Между тем в старину благодаря ей люди спасались от голода во время недородов. По питательности крапива не уступает бобам или гороху, к тому же содержит много… … Кулинарный словарь
-
КРАПИВА — род трав семейства крапивных. Стебли и листья покрыты жгучими волосками. 40 50 видов, преимущественно в умеренных поясах Северного и (реже) Южного полушарий. Широко распространена многолетняя крапива двудомная и однолетняя крапива жгучая. Листья… … Большой Энциклопедический словарь
-
КРАПИВА — (Urtica), род одно или многолетних трав сем. крапивных. Листья супротивные, обычно покрытые, как и стебли, жгучими волосками. 40 50 видов, преим. в умеренном поясе Сев. и (реже) Юж. полушарий, а также в тропиках; в СССР 10 видов. Почти… … Биологический энциклопедический словарь
-
крапива — жегучка, рами, крапивка Словарь русских синонимов. крапива сущ., кол во синонимов: 22 • ветрень (2) • … Словарь синонимов
-
КРАПИВА — (или кропива), крапивы, мн. нет, жен. Сорная трава из семейства крапивных с обжигающими кожу ворсинками на листьях и стеблях. Жгучая краива. Щи из крапивы. ❖ Белая или глухая крапива растение из семейства губоцветных, с мелкими белыми цветами,… … Толковый словарь Ушакова
-
Крапива — (псевдоним Атрахович) Кондрат Кондратович (1896 ) белорусский писатель. Родился в деревне Низок Узденского района, Минского округа, в семье крестьянина середняка. Грамоте обучался в низовой «школе грамоты», окончил городское училище и получил… … Литературная энциклопедия
-
крапива — (неправильно крапива) … Словарь трудностей произношения и ударения в современном русском языке
-
крапива — двудомная: 1 — верхняя часть растения; 2 — мужской цветок; 3 — женский цветок. крапива (Urtica) род одно и многолетних травянистых растений семейства крапивных. 40—50 видов, преимущественно в умеренном поясе Северного, реже… … Сельское хозяйство. Большой энциклопедический словарь
-
КРАПИВА — КРАПИВА, род трав (семейство крапивные). Стебли и листья покрыты жгучими волосками. 40 50 видов, в умеренном и тропическом поясах преимущественно Северного полушария. Молодые побеги крапивы, богатые витаминами и минеральными солями, употребляют… … Современная энциклопедия
-
КРАПИВА — КРАПИВА, ы, жен. Травянистое растение с обжигающими волосками на стебле и листьях. Ожечься крапивой (о крапиву). | прил. крапивный, ая, ое. Семейство крапивных (сущ.). • Крапивная лихорадка (устар.) то же, что крапивница (во 2 знач.). Крапивное… … Толковый словарь Ожегова
КРАПИВА перевод на чувашский язык
Русско-чувашский словарь
КРАПИВА
Перевод:
сущ.жен.вӗлтӗрен; крапива жжӗтся вӗлтӗрен пӗҫертет ♦ глухая крапива суккӑр вӗлтӗрен
Русско-чувашский словарь
КРАПИВА контекстный перевод и примеры
КРАПИВА контекстный перевод и примеры — фразы |
|
---|---|
КРАПИВА фразы на русском языке |
КРАПИВА фразы на чувашском языке |
КРАПИВА контекстный перевод и примеры — предложения |
|
---|---|
КРАПИВА предложения на русском языке |
КРАПИВА предложения на чувашском языке |
Перевод слов, содержащих КРАПИВА, с русского языка на чувашский язык
Перевод КРАПИВА с русского языка на разные языки
Çакă çутă тĕнчере
Вăйли çук та этемрен.
Шывсем çинче, çĕр çинче
Хуçа пулса вăл тăрать…
К. В. Иванов
Пирĕн тавралăх пуян та илемлĕ. Хуласемпе ялсенче пурăнакансем
хăйсен кану вăхăтне вăрмансенче, юхан шывсен хĕрринче ирртереççĕ. Çынсем
тăван çĕре авалтанах хаклаççĕ. Мĕншĕн тесен çут çанталăк çынна чылай
пулăшу, усăлӑх парать. Çĕр – пирĕн пÿрт. Кашни çын хăй çуралса ÿснĕ вырăна
ытларах килĕштерет. Пурнăç тăршшĕпех асран тухмасть тăван тавралăх. Çут
çанталăк пире яланах пулăшма хатĕр. Канма та чĕнет, çимӗçне те парать,
сывлăш та парать, шыв та парать, сиплет те. Пирĕн те уншăн
тăрăшмалла. Чăвашсен паллă поэтесси Галина Елисеева, этемĕн çĕр çинчи
шăпи çинчен тарăннăн шухăшланӑ: «Çут çанталӑк ӗмӗрӗ вӑрӑм пултӑр тесен −
çыннӑн ӑслӑ пулмалла»,−тенӗ вӑл. Чӑн та, çут çанталăкран мĕн пуррине
пăчăртаса, ĕмсе илетпĕр те, каялла вара хамăр нимĕн те парасшăн мар. Çĕр
аннемĕрĕн, мĕн пур чĕрĕлĕхĕн, çут тĕнчен пусмăрçине тухмастпăри капла?
Юхан шывсем, çăлкуçсем типеççĕ, тÿремлĕхсем çырмаçатрана куçаççĕ, ката
вăрмансем хăраççĕ, çĕр пулăхлăхĕ чухăнланать, кайăккĕшĕкпе чĕр чун сасси
илтĕнме пăрахать… Çакна кулленхи пурнăç çаврăмĕнче асăрхамастпăр та вĕт.
Хамăр ларакан туратта касмастпăри? Эгоист мари эпир? Çут çанталăк
экологийĕпе чун экологийĕ пирки калаçма, татăклă йышăнусем тума вăхăт
çитмерĕши?
Анчах та çынсем çут çанталăка нумай улăштарма пултараççӗ, татах та
лайăх еннелле мар. Усă тăвас тесе, этем çут çанталăк пурнăçне хутшăнни
тĕрлĕ йышши çыхăнусене улăштарса яраççĕ. Нумай усă кӳреççĕ. Халь ĕнтĕ
кÿлĕсем ăшăхланнă, типме пуçланă. Вăрманти ÿсентăрансен хушшинче
тĕлĕнмелли кĕрешÿ пырать. Çĕр айӗнчи тымарсем те ÿсмелли вырăншӑн кĕрĕшеççĕ, вĕсене те пушă тавралăх, тăранмалли апат кирлĕ. Чĕрĕ чунсеншӗн
чи хакли çĕр çинчи – шыв. Çавăнпа та ӑна упрамалла, таса тытмалла.
Мĕнле, мĕнпе пулăшмаллаши çут çанталăка?
Пирӗн тавралӑха
упрассишĕн, пуянлатассишĕн кашни çыннăн – ваттин те, çамрăккин те
тăрăшмалла. Çуралнă çĕршĕн, тăван еншĕн ырă ĕç тума кашни çыннăн хăйне
пĕчĕкрен хăнăхтарса пымалла. Çут çанталăкри пурнăç пĕр енлĕ улшӑнса,
начарланса ан кайтӑр тесен, çынсен вăрмана пĕлсе усă тумалла. Каснă
лаптăксем вырăнне çĕнĕ йывăçсем лартса хăвармалла. Таптаса пĕтернĕ
вăрмансене çăлас тесен, йывăç ытларах лартас пулать. Мĕншĕн тесен
вăрмансем, таврари сывлăшран кăмрăк йÿçеклĕ газ илсе ун вырăнне таса
кислород кăлараççĕ. Пĕтĕм чĕрĕ чуна кислород кирлĕ. Кÿлĕсене тасатса
тарăнлатмалла, çырансене çирĕплетмелле, çупçап пăрахмалла мар. Çакна
пурнăçа кĕртесси пĕтемпех хамăртан килет. Пирӗн тавралăх мĕн чухлĕ
тасарах, этем унпа мĕн чухлĕ сăпайлă килĕшÿре пурăнать, çын сывлăхĕ çавăн
чухлĕ çирĕпрех. Çĕр мĕн чухлĕ пурлăхлăрах, çавăн чухлĕ çын пурнăçĕ
тулăхрах та пуянрах. Çĕр çынна сĕткен парса ÿстерет. Тырпул, пахча çимĕç,
улмаçырла, сиплĕ шыв, мăйăркăмпа, вутăшанкă − пурте çут çанталăк
пурлăхĕ, çынна вăйхăват паракан ырлăхӗ.
Çут çанталăкӑн чĕлхи çук. Тата ăна пулăшма пултараканĕ те çын кăна.
Апла пулсан, кашни çын чĕринче ырă кăмăл çуралтăр, яланах пурăнтăр. Çут
çанталăк илемĕ, ырлăхĕ çынсене яланах савăнăç кÿтĕр. Пурте йĕркене
пăхăнсан пирӗн тавралăх таса пулмалла тесе шутлатăп. Çынсен сывлăхĕ те
çирĕпрех пулĕччĕ. Пирĕн сывлăх хамăр алăра. Çавăнпа хамăн шухăша самана
таппин шелсĕр авăрне ÿксе шар курнă Митта Ваçлейĕн сăмахĕсемпе
вĕçлесшĕн:
Нумай та пĕтет, сахал та çитет,
Тату пурнăçа элле мĕн çитет?
Пурри вăл пĕрле, çукки çурмалла,
Тата, тăвансем, мĕнле пулмалла?
Презентация по чувашскому языку на тему «Хлеб-всему голова»
Скачать материал
Скачать материал
- Сейчас обучается 304 человека из 60 регионов
- Сейчас обучается 31 человек из 16 регионов
- Сейчас обучается 434 человека из 68 регионов
Описание презентации по отдельным слайдам:
-
-
2 слайд
тупмалли юмахсем 2 5 4 1 3
-
3 слайд
тупсăмĕсем 2 с 5 т ы ă в в л 4 ç а 1 Ç Ă ă 3 к ă р у м ă н м м ă ă а х р к а а л л а н и
-
4 слайд
«Çăкăртан асли çук»
-
5 слайд
Çăкăр вăл сĕтел илемĕ, Çăкăр пурнăç тăсакан. Вăл пулас кунсен хĕлхемĕ. Тĕнче ырă — вăл пулсан.
-
6 слайд
КВН «Çăкăртан асли çук»
-
7 слайд
1-мĕш касăк Хĕвел пайăрки пек хĕлхемлĕн Куçать ун ăшши ман ӳте. Эп ĕмĕт çитнишĕн хаваслă. Вĕрентнĕ пире ачаран: «Нихçан çăкăртан ан пул аслă». Саккун вăл пултăр ялан. Çăкăртутине— Çăкăр-тăварсăр Çăкăртан Кашнитырпĕрчинче Çăкăр-тăвар Ĕçченçыншăн Выçсанçăкăртатутлă Килтиçăкăрпĕтсен
-
8 слайд
Çăкăртутине— ĕçлекенпĕлет. Çăкăр-тăварсăр çурапаттеççĕ. Çăкăртан аслăпулаймăн. Кашни тыр пĕрчинче тартумламĕпур. Çăкăр-тăвар хирехирĕç. Ĕçчен çыншăн çăкăртакулачпекех. Выçсан çăкăр та тутлă тăрансанпыл тайӳçё. Килти çăкăр пĕтсен çынçăкăрĕпетутăпулаймăн.
-
9 слайд
2 мĕш касăк Çĕр чăмăрĕ евĕр çавра Çĕн çăкăр куратăп умра. Ун пичĕ — тин тухнă хĕвел — Сасартăк çуталчĕ тĕпел. Патакпаа хĕртеççĕ, чулпа хĕстереççĕ, кăварпа пĕçереççĕ, çĕçĕпе ваклаççĕ. Мана пурте юратаççĕ. 2) Çиелти хытă, варри çемçе, айĕ шурă. 3 Пăш-пăш калаçать –чунĕ çук, этем мар. 4. Çăкалăхра тăманлăх. 5. Кăмакара пилĕк пус укçа выртать. 6. Пĕр вакка хĕрĕх çерçи тăкăнать.
-
10 слайд
З-мĕш касăк Пиçсе тухнă çĕн çăкăр вĕри, Вăл хĕвел пек таса‚ çав тери, Вăл ĕçченшĕн ялан — чи хакли, Вăл кун-çулшăн куллен — чи кирли, Вăл этемлĕхшĕн — ĕмĕр асли. Кайран тырра авăртаççĕ те çăнăх тăваççĕ. Çакăн пек пиçет кăпăшка та вĕри çăкăр. Çăкăр малтан уйра тырă тапхăрĕнче хĕвелпе пиçет. Çăнăхран чуста çăраççĕ. Хыççăн кăмакара пĕçерсе кăлараççĕ. Уйрапиçнĕхыççăнтырракомбайнпавыраççĕ,çапаççĕ,сăвăраççĕ.
-
11 слайд
«Çăкăр икĕ хут пиçет» теççĕ халăхра. Çăкăр малтан уйра тырă тапхăрĕнче хĕвелпе пиçет. Уйра пиçнĕ хыççăн тырра комбайнпа выраççĕ, çапаççĕ, сăвăраççĕ. Кайран тырра авăртаççĕ те çăнăх тăваççĕ. Çăнăхран чуста çăраççĕ. Хыççăн кăмакара пĕçерсе кăлараççĕ. Çакăн пек пиçет кăпăшка та вĕри çăкăр.
-
12 слайд
4-мĕш касăк Мухтав сана, тертлĕ хура çĕр! Мухтав сана тырă ăсти! Чĕлле эп тытатăп типтерлĕн. Вăл çăкăр. Ун ячĕ çӳлте. Суха тăвать, акать.
-
-
14 слайд
Тырра вырать, çапатъ, сăвăратъ
-
-
16 слайд
Тырра армана леçет.
-
-
-
-
20 слайд
Чуста çăрса çăкăр пĕçерет.
-
-
22 слайд
Çăкăра пире сутать.
-
-
24 слайд
Раççей сĕтелĕ çăкăртан пуян Тав çакăншăн çĕр ĕçченĕсене. Эсир çерçи ыйхăллă пулнăран Сар ылтăн тĕс витет-çке хирсене 5 касăк «Çăнăхран пĕçернĕ çимĕçсене пĕлĕр».
-
25 слайд
6-мĕш касăк Вăйă « Культура тата кĕрпе ячĕсене пĕлĕр».
-
26 слайд
Пĕтĕмлетӳ. «(Çăкăртан асли çук», — тесе ахальтен каламан ваттисем. Сĕтел çине те ытти апат-çимĕçе лартиччен чи малтан çăкăрпа тăвар лартаççĕ. Пепке çут тĕнчене килсен ун ячĕпе çăкăр пуçласа ас тивеççĕ. Инçе çула тухатъ-и, салтака каять-и, çемъе çавăрать-и — пур чухне те амăшĕ хăйĕн тĕпренчĕкне пуçламан çăкăрпа пиллет, ыррине сунатъ. Тупа тунă чухне те çынсем çăкăр çыртса тупа тăваççĕ.
-
-
28 слайд
. Çăкăр. «Хырăм выçмасăр çăкăр ан тыт»,- Çак шухăша эс асра тыт Мĕн ачаран эс хисепле Çăкăртан хакли вăл ним те çук Мĕн ачаран эс хисепле Çăкăртан хакли вăл ним те çук «Ăлă çумасăр çăкăр ан тыт»,- Çак шухăша эс асра тыт. Мĕн ачаран эс хисепле Çăкăртан таси вăл ним те çук Мĕн ачаран эс хисепле Çăкăртан таси вăл ним те çук В жизни народная мудрость гласит: «Низко ты хлебу душой поклонись!» С детства запомни эти слова: «Хлеб в нашей жизни- всему голова». Мĕн ачаран эс хисепле Çăкăртан асли вăл ним те çук Мĕн ачаран эс хисепле Çăкăртан асли вăл ним те çук Çăкăртан асли вăл ним те çук Çăкăртан асли вăл ним те çук
-
29 слайд
Тепре тĕл пуличчен!
Найдите материал к любому уроку, указав свой предмет (категорию), класс, учебник и тему:
6 156 107 материалов в базе
- Выберите категорию:
- Выберите учебник и тему
-
Выберите класс:
-
Тип материала:
-
Все материалы
-
Статьи
-
Научные работы
-
Видеоуроки
-
Презентации
-
Конспекты
-
Тесты
-
Рабочие программы
-
Другие методич. материалы
-
Найти материалы
Другие материалы
Рейтинг:
5 из 5
- 13.03.2016
- 1631
- 1
Рейтинг:
2 из 5
- 13.03.2016
- 843
- 1
- 13.03.2016
- 627
- 0
Рейтинг:
5 из 5
- 13.03.2016
- 5588
- 129
- 13.03.2016
- 815
- 0
- 13.03.2016
- 590
- 0
Рейтинг:
3 из 5
- 13.03.2016
- 1761
- 7
Вам будут интересны эти курсы:
-
Курс повышения квалификации «Организация работы с одаренными детьми в условиях реализации ФГОС»
-
Курс повышения квалификации «Роль педагога в реализации концепции патриотического воспитания школьников в образовательном процессе в свете ФГОС»
-
Курс профессиональной переподготовки «Организация образовательного процесса для обучающихся с ограниченными возможностями здоровья»
-
Курс повышения квалификации «Сетевые и дистанционные (электронные) формы обучения в условиях реализации ФГОС по ТОП-50»
-
Курс повышения квалификации «Сопровождение детского отдыха: от вожатого до руководителя детского лагеря»
-
Курс повышения квалификации «Профессиональная компетентность педагогов в условиях внедрения ФГОС»
-
Курс повышения квалификации «Средства педагогического оценивания и мониторинга в работе учителя в условиях реализации ФГОС»
-
Курс повышения квалификации «Скрайбинг и веб-квест как инновационные образовательные технологии в условиях реализации ФГОС СПО»
-
Курс повышения квалификации «Мотивация учебной деятельности в условиях реализации ФГОС»
-
Курс повышения квалификации «Психолого-педагогическая диагностика в современном образовательном процессе»
-
Курс повышения квалификации «Целеполагание как основа современного образования в условиях реализации ФГОС»
-
Курс повышения квалификации «Организация и проведение культурно-досуговых мероприятий в соответствии с ФГОС ДО»
-
Курс повышения квалификации «Организация и проведение культурно-досуговых мероприятий в соответствии с ФГОС НОО»
-
Скачать материал
-
13.03.2016
2765
-
PPTX
3.3 мбайт -
15
скачиваний -
Рейтинг:
5 из 5 -
Оцените материал:
-
-
Настоящий материал опубликован пользователем Чихина Светлана Федоровна. Инфоурок является
информационным посредником и предоставляет пользователям возможность размещать на сайте
методические материалы. Всю ответственность за опубликованные материалы, содержащиеся в них
сведения, а также за соблюдение авторских прав несут пользователи, загрузившие материал на сайтЕсли Вы считаете, что материал нарушает авторские права либо по каким-то другим причинам должен быть удален с
сайта, Вы можете оставить жалобу на материал.Удалить материал
-
- На сайте: 7 лет
- Подписчики: 0
- Всего просмотров: 8952
-
Всего материалов:
9
РАСТЕНИЯ — ÿсен-тăран
Давайте расширим свой словарный запас, изучив термины и слова, связанные с темой разной растительности на чувашском языке!
Основная лексика по теме
Дерево — йывăç. В лесу растёт много разных деревьев ― Вăрманта нумай тĕрлĕ йывăç ÿсет.
Названия основных частей дерева показаны на фотографии справа.
Куст ― тĕмĕ. Куст смородины ― хурлăхан тĕмĕ. Куст орешника ― шĕшкĕ тĕмĕ.
Цветок — чечек. Я нарвал для тебя цветов ― Эпĕ сан валли чечек татрăм. Обратите внимание! При обозначении обобщённого предмета или при неважности их количества используется единственное число. Сравните: цветы (мн. ч) — чечексем (мн. ч.).
Второй пример: Сегодня на дороге много машин ― Паян çул çинче нумай машина (а не машинасем!)
Сажать цветы ― чечек ларт. Расти цветы ― чечек ÿстер. Рвать цветы ― чечек тат. Дарить цветы ― чечек парнеле.
Расцвести ― чечеке лар. Сирень расцвела ― сирень чечеке ларчĕ.
Курăк ― трава. Косить траву ― курăк çул.
Лекарственные травы ― сиплĕ курăксем. Лечебная трава ― эмел курăкĕ.
Ствол, ствол дерева — вулă, йывăç вулли. Ствол берёзы — белый ― Хурăн вулли — шурă.
Стебель ― туна, авăр. Стебель цветка ― чечек туни.
Кисть, гроздь ― сапака. Гроздь рябины ― пилеш сапаки.
Вăрă ― семя.
Кантăр вăрри — конопляное семя
Чечек вăрри — семена цветов
Икĕ пайлă вăрă — двудольное семя
Хăрах пайлă вăрă — однодольное семя
Вăрă пайĕ — семядоля
Вăрă тĕвви — семяпочка
Вăрă хутаççи — завязь
Вăрăран ӳстер — вырастить из семян[1].
Названия трав и цветов на чувашском языке
Астра ― астра чечекĕ.
Алоэ ― шыçă курăкĕ, алой.
Амарант ― хура мăян.
Анютины глазки ― аслати курăкĕ.
Белена ― тилпĕрен.
Болотный хвощ ― кăчăр курăкĕ.
Боярышник ― катăркас.
Ветреница ― çил курăкĕ.
Василёк ― утмăлтурат.
Валериана ― кушак курăкĕ.
Вереск ― вереск.
Вьюнок ― йыт пырши.
Герань ― чикен курăкĕ, кашкăр курăкĕ.
Гвоздика ― тикĕт курăкĕ, гвоздика.
Дурман ― ухмах курăкĕ.
Душица ― матрÿшкке курăкĕ.
Дикая орхидея ― тискер орхидея.
Жимолость ― сăвăс йывăççи.
Зверобой ― сар çип ути, çÿç ути .
Ирис ― ирис чечекĕ.
Иван-да-Марья ― шапа хупаххи.
Икотник ― хытхура.
Камыш ― хăмăш.
Колокольчик ― шăнкăрав курăкĕ.
Крапива ― вĕлтĕрен.
Кувшинка ― кăкшăм курăкĕ, куткĕрчен.
Ландыш ― ландыш, ҫӗлен курӑкĕ, пыршӑль курӑкӗ, ҫимӗк курӑкĕ, ниш курӑкӗ, чĕре курӑкӗ, мулкач ҫырли, мулкач хӑлхи.
Лишайник ― мăк курăкĕ.
Лопух ― хупах.
Мак ― мăкăнь.
Мать-и-мачеха ― ама хупаххи.
Медуница ― пыл курăкĕ.
Мох ― мăк.
Мыльнянка ― супăнь курăкĕ.
Мята ― пĕтнĕк.
Недотрога обыкновенная ― шăрчăк курăкĕ.
Незабудка ― кăвакарчăн куçĕ.
Одуванчик ― хăлха курăкĕ, кукшапуç.
Осока ― хăях, лаптак хăмăш.
Папоротник ― упасарри, атăш курăкĕ.
Пастушья сумка ― шатра курăкĕ.
Первоцвет ― сарамак курăкĕ.
Перекати-поле ― шуйттан урапи.
Песчанка ― хăйăр курăкĕ.
Пижма ― пилеш курăкĕ.
Плаун ― ие курăкĕ.
Подорожник ― шăнăр курăкĕ, чĕкеç курăкĕ.
Подснежник ― çеçпĕл.
Полевая ярутка ―нухрат курăкĕ.
Полынь ― армути.
Просвирняк ― чăкăт курăкĕ.
Пырей ― ÿхлĕм, шурут.
Репейник ― куршанак.
Роза ― кĕлчечек, роза.
Ромашка ― шурчечек, салтак тÿми.
Тмин ― энĕс, калемпĕр.
Хвощ ― чăрăш тăрри.
Хлопушка ― шалтăрма курăкĕ.
Чабрец ― чапăр курăкĕ.
Чемерица ― кикен.
Чистотел ― шĕпĕн курăкĕ.
Шалфей ― шур курăк.
Шиповник ― шăлан.
Щавель ― кăшкар ути.
Названия деревьев на чувашском
Акация — акаци.
Берёза — хурăн.
Бук ― бук йывăçĕ.
Боярышник — катăркас.
Бузина — упа паланĕ.
Ветла — йăмра.
Вишня — чие йывăççи.
Вяз — хурама.
Дуб — юман.
Молодой дуб — туйра.
Ель — чăрăш.
Жимолость — хăвăш, кашкăр çырли.
Ива — хăва, çӳçе.
Ильм — йĕлме.
Калина — палан.
Клён ― вĕрене.
Крушина — йыт çĕмĕрчĕ.
Липа — çăка.
Малина — хăмла çырли.
Можжевельник — уртăш.
Ольха — çирĕк.
Орешник — шĕшкĕ.
Осина — ăвăс.
Рябина — пилеш.
Смородина — хурлăхан.
Сосна — хыр.
Шишка сосны — хыр йĕкелĕ.
Смола сосны — хыр сухăрĕ.
Тополь — тополь, тирек.
Пух тополя — тирек мамăкĕ.
Почка тополя — тирек кăчки.
Черёмуха — çĕмĕрт.
Шиповник — шăлан.
Яблоня — улмуççи.
Ясень — каврăç.
Примечания[править]
- ↑ https://ru.chuvash.org/e/d0a0d183d181d181d0bad0be2dd187d183d0b2d0b0d188d181d0bad0b8d0b920d181d0bbd0bed0b2d0b0d180d18c2028d0a1d0b5d180d0b3d0b5d0b5d0b220d09b2ed09f2e2cd092d0b0d181d0b8d0bbd18cd0b5d0b2d0b020d0952ed0a42e29
Раздел Русско-чувашского словаря под редакцией Сергеева Л.П., Васильевой Е.Ф.
дикорастущие травы — уйри курăксем
белена — тилпĕрен
ягода белены — тилпĕрен çырли
белена расцвела — тилпĕрен чечеке ларнă, тилпĕрен чечек кăларнă
василек — утмăл турăт
цветы василька — утмăл турат чечекĕ
венок василька — утмăл турат пуç кăшăлĕ
рвать васильки — ӳтмал турат тат
вьюнок — йыт пырши
вьюнок заглушил посевы — калчана йыт пырши пуссă илнĕ
зверобой — сар çип ути
цветы зверобоя — сар çип утй чечекĕ
камыш — хăмăш
лесной камыш — вăрман хăмăшĕ
озерный камыш — кӳлĕ хăмăшĕ
головка камыша — хăмăш тăрри
заросли камыша — хăмăш чăтлăхĕ
колокольчик — шăнкăрав курăкĕ
колокольчики расцвели — шăнкăрав курăкĕ çурăлчĕ
цветы колокольчика — шăнкăрав кӳрăкĕн чечекĕ
крапива — вĕлтĕрен
глухая крапива — суккăр вĕлтĕрен
крапива жжет — вĕлтĕрен вĕтелет, вĕлтĕрен пĕçертет
кувшинка — кăкшăм курăкĕ
чарующая кувшинка — чечен кăкшăм курăкĕ
кувшинка завяла — кăкшăм курăкĕ шаннă
лопух — хупах
лист лопуха — хупах çулçи
корень лопуха — хутах тымарĕ
широкий лопух — сарлака хупах
мак — мăкăнь
головка мака — мăкăнь пуçĕ
семя мака — мăкăнь вăррй
цветок мака — мăкăнь чечекĕ
мак расцвел — мăкăнь чечеке ларнă, мăкăнь чечеке ларчĕ
мох — мăк
добывать мох — мăк кăлар
мать-и-мачеха — ама хупаххи, шыв хупаххи
мать-и-мачеха растет — ама хупаххи ӳсет, шыв хупаххи ӳсет
сушить мать-и-мачеху — ама хупаххине типĕт, шыв хупаххине типĕт
медуница — пыл курăкĕ
цветы медуницы — пыл курăкĕн чечекĕ
букет медуницы — пыл курăкĕн çыххи
мята — пĕтнĕк
запах мяты — пĕтнĕк шăрши
незабудка — кăвакарчăн куçĕ
аромат незабудки — кăвакарчăн куçĕн тутлă шăрши
одуванчик — кукша пуç, хăлха çакки курăкĕ
желтый одуванчик — сарă кукша пуç, сарă хăлха çакки курăкĕ
осока — хăях, лаптак хăмăш
водяная осока — шыв хăяхĕ
лесная осока — вăрман хăяхĕ
папоротник — упа сарри
цветок папоротника — упа сарри çеçки
лист папоротника — упа сарри çулçи
пижма — пилеш курăкĕ
кисть пижмы — пилеш курăкĕн сапаки
подорожник — чĕкеç курăкĕ
зеленый подорожник — ешĕл чĕкеç курăкĕ
подснежник — çеçпĕл
белый подснежник — шурă çеçпĕл
голубой подснежник — кăвак çеçпĕл
полынь — арăм ути, армути
белая полынь — шурă арăм ути, шурă армути
черная полынь — хура арăм ути, хура армути
запах полыни — арăм ути шăрши
пырей — ӳхлĕм, шурут
пырей засох — ӳхлĕм хăрнă, шурут хăрчĕ
репей, репейник — куршанак, хупах
семя репейника — куршанак вăрри, хупах вăрри
ромашка — салтак тӳми
рвать ромашку — салтак тӳми тат
тмин — энĕс, калемпĕр
запах тмина — энĕс (калемпĕр) шăрши
семя тмина — энĕс (калемпĕр) вăрри
хвощ — чăрăш тăрри
чемерица — кикен
чистотел — шĕпĕн курăкĕ
щавель — кăшкар ути
Ссылка статьи :: Версия для печати
Последние изменения внес Admin (2005-11-17 10:54:10). Просмотрено: 25443.
Обновлено: 11.03.2023
Какие задушевные, проникновенные слова! Так может говорить только тот, кто по-настоящему любит свой край и отдаёт все свои силы на его процветание. Да и как не любить Чувашию, мою Чувашию? Чувашская земля―это моя родина, здесь моя жизнь, мои мечты и стремления. А природа какая? Она всех (в этом я уверена) покоряет своей красотой и своеобразностью, своим богатством.
Содержимое работы — 1 файл
kokarevanastya.doc
ученица 9 А класса
Мой край! Тобой горжусь, счастливый,
Мне вечно дорог твой простор, ―
Равнин цветущие разливы,
Тревожный сумеречный бор.
Здесь я ломал босым мальчонкой
Волнистых стеблей вороха
И воду пил из речки звонкой
Шершавой горстью лопуха.
Здесь для меня мощь злаков зрела
И лес для зыбки слал лубок,
В полях и рощах пило тело
Приволжских весен буйный сок.
Земля была мне миром, кровом,
И сердцем верен ей Ухсай,
Своих стихов горячим словом
Всегда пою тебя, мой край!
Какие задушевные, проникновенные слова! Так может говорить только тот, кто по-настоящему любит свой край и отдаёт все свои силы на его процветание. Да и как не любить Чувашию, мою Чувашию? Чувашская земля―это моя родина, здесь моя жизнь, мои мечты и стремления. А природа какая? Она всех (в этом я уверена) покоряет своей красотой и своеобразностью, своим богатством.
Сегодня никто не станет отрицать, что Чувашия обладает уникальной природной средой. Источниками водных ресурсов являются реки Волга, Сура, Цивиль, а также сотни озёр, жемчужинами разбросанные по чувашскому краю. Фауна водоёмов характеризуется обилием карповых – леща, сазана, язя, плотвы. Одним из богатств Чувашской Республики являются леса, которые покрывают треть её территории, главным образом вдоль Суры и в Заволжье. Леса моего края ― это не только смешанные леса, где водятся типичные представители животного мира: лось, медведь, волк, кабан, заяц, лисица, куница, выдра. Это и нагорные дубравы, покоряющие своей неповторимостью. Есть, конечно, и полезные ископаемые ―торф, песок, глина, гипс, доломит, карбонат, горючие сланцы. В настоящее время говорят о наличии месторождений нефти и газа. Прогнозные ресурсы нефти составляют порядка 148 млн. тонн. Это ли не богатства моего родного края,
который в своё время считался заброшенным краем, краем убожества и нищеты, хотя природа говорила обратное. Пусть же славится моя родная сторона, пусть о Чувашии слагают песни и стихи самые лучшие поэты и композиторы!
Красивы Сура и Цивиль. Обе они впадают в Волгу. Сура ― судоходная река, как и Волга. По Суре вывозят на грузовых суднах хлеб, скот, мёд, хмель и другие дары чувашской земли. Ещё сура богата рыбой. Не зря сюда с разных концов Чувашии и других республик приезжают любители рыбной ловли. Здесь их всегда ждёт удача. Лишь бы браконьерством они не занимались.
А разве можно забыть Карлы, красавицу Карлы, протекающую в древних Кармальских лесах, славных своими знаменитыми дубравами? При Петре 1 отсюда в Петербург вывозили дубы для строительства кораблей. Кстати, и сейчас чувашские дубы славятся на весь мир. Да, есть чем гордиться этой реке. И рыбы здесь видимо-невидимо! И стерлядь, и судак, и лещ, и окунь. Сазаны, щуки, язи… Всех не перечтёшь!
«Небо заволокло тяжёлыми, низкими тучами. Они неспешно проплывают над оголёнными верхушками деревьев, и поэтому кажется, что замёрзший в дреме безжизненный лес ещё больше потемнел, насупился и притаился.
Топорщатся сизоватые ветви облетевших осин. С плакучих берёз струятся к сугробам тонкие невесомые пряди. На разлапистых сучьях кряжистых дубов ― пышные снеговые папахи. Белыми ягнятами застыли запорошенные снегом пеньки.
Чернеют кроны елей и сосен, что мохнатыми великанами вздымаются поодаль от белоствольных берёз и зеленоватых осин. По глухим соснякам да ельникам снега почти нет. Темнеет голая земля, усыпанная рыжими хвоинками. Зайцы давно в белые шубки оделись. Теперь они прячутся в мелколесье, лежат под заснеженными кустами да кочками.
Угасли короткие зимние сумерки, плотный ночной мрак прижал тёмные снеговые тучи к самой земле, окутал ими молчаливый лес, застывшую подо льдом реку, приземистые избы лесной деревушки.
Просто удивительно, как здесь всё ёмко и никакой фальши. Небо, тучи, ветер, деревья, звери ― всё в полной гармонии. Да! Да! Зима у нас в лесу такая. Она завораживает человека, и он делается, по-моему, добрее, ему хочется сделать что-то хорошее. Даже ради таких мгновений надо любить леса. Знать им цену и защищать их от пожаров, вырубок, самовольных захватов. А если учитывать, что многие лесные объекты есть памятники природы и истории, то тем более.
Стоит ещё сказать и о том, что лес ― друг человека. Почему в дни отдыха люди спешат в лес? Две причины. Первая ― что-то собрать (ягоды, грибы, сосновые шишки, жёлуди и т.д.) . Вторая (она важнее) ― дышать свежим воздухом, чтобы подкрепить здоровье, успокоить нервы. Вот и напрашивается вывод: дружи с природой, помогай ей, когда она нуждается в человеческой помощи.
Без конца можно говорить и писать о природе моего края, о той пользе, какую она нам приносит и что даёт для нашей жизни. Одно ясно: человек не может жить вне природы, и если природная система нуждается в сохранении экологических условий, свойственных ей, то мы должны поддержать вокруг себя условия, соответствующие этим требованиям. Это касается полностью природы не только моей родной Чувашии.
Мы часто говорим об охране растений, животных. А надо ли охранять человека?
Человек – он ведь тоже природа.
Он ведь тоже закат и восход.
И четыре в нем времени года.
И особый в нем музыки ход.
И особое таинство цвета,
То жестоким, то с добрым огнем.
Человек – он зима. Или лето.
Или осень. С грозой и дождем.
Все вместил в себя – версты и время,
И от атомных бурь он ослеп.
Человек – он и почва, и семя.
И сорняк среди поля. И хлеб.
И какая в нем брезжит погода?
Сколько в нем одиночества? Встреч?
Человек – он ведь тоже природа…
Так давайте природу беречь!
Презентация составлена на чувашском языке. Рассматриваются природные явления, птицы, звери.
Содержимое разработки
Ч ǎ ваш Республикинчи Эл ě к район ě н администраций ě н верен ÿ , социалл ǎ аталану, ç амраксен политикин тата спорт пайе
Есе пурнаслакане:
Егорова Наталия, 9 кл
Ертсе пыракане
Сут санталак синчен сырна сыравсасене тупса палартасси
- Чаваш сыравсисен есе-хелепе паллашасси.
- Весен хайлавесенчи сут санталака юратма верентекен санарсене усса парасси.
Рассей президенче В.Путин 2013 султа сер-шывра Тавралаха хутелемелли султалак иртесси синчен пелтерче. Савна май сут санталака упрас темапа еслене писательсемпе, весен хайлавесемпе самрак арава паллаштарасси
Есен актуаллахе:
Сут санталак—пирен пуласлах
Этем пуласлахе сут санталакпа тача сыханса тарать. Сут санталакан хайен йерки, сиреп саккунесем пур. Весене пирен паханса пуранмалла. Сут санталака упрасси—кашни сыннан тивесе.
Чаваш писателесем— сут санталак синчен
Метри Кибек
Ухсай Яккаве
«Юратрам эп, хирсем, сире,
Сана та, сем хура варман!
Нихсан та шуха черере
Виктор Тараев кайак тусе кана мар, вал паянхи самраксен тусе.
2. Сут санталак пуянлахне наука катартна пек йеркелет
3. Ыра чер чунсен пурнасне сиен курекен тискер кайаксемпе, браконьерсемпе сине тарса керешет
4. Хай тавра сут санталак тусесене явастарать
Сут санталак тусе
Чекес—кайак тусен савна машаре
Маттур, савна арамам… Ик-вис султа сут санталак ташманенчен кайак тусе пулса татан…
Кайак тусен араме пулас тесен ана хайне кана мар, кайаксене те юратмалла сав…
- Сут санталакпа сер-шыв пуянлахне упрасси.
2. Сере —Анне, есе—Аттемер выранне хурса хисеплеме верентесси.
3. Самраксем сана таварса еслесен — сут санталак тирпейле, тулах пуле.
4. Тирпейсер ашше-амашен ачисем—тарлавсар, таван сере хисеплемессе.
П ě т ě млетни
Авторсем ç инчен:
М.Кипек те(1913-1991),Я Ухсай та (1911-1986) патша саманинче суралн ǎ
Таван ç ě р-шыв асл ǎ в ǎ рси в ǎ х ǎ т ě нче п ǎ шалпа та, перопа та ç ап ǎ ç н ǎ
Т ǎ ван литература ани ç инче ěç лесе пуян еткер х ǎ варн ǎ .
Ç ут ç антал ǎ ка упрас ыйт ǎ ва тапратн ǎ
Хайлавсем синчен :
-75%
Сочинение учащегося рассказывает о страшных событиях Второй мировой войны.
Вложение | Размер |
---|---|
Сочинение на чувашском языке»Всем смертям назло!» | 38.5 КБ |
Предварительный просмотр:
Кам тăшмана парăнмасть, ăна халах манмасть…
Вăрçă… Тăван çĕршывăн Аслă вăрçи… 1418 талăк хушши кĕрлене çак харушă вăрçă. Пирĕн чечекленекен тăван çĕршыв çине 1941 çулхи июнĕн 22-мĕшĕнче нимĕç фашисчĕсен эшкерĕсем систермесĕр тапăннă, лăпкă хуласене, ялсене аркатнă, сирпĕтне, çунтара-çунтара янă. Совет халăхĕ пĕр çын пек пулса Тăван çĕршыва хутелеме çĕкленне.
Вăрçăра пехотинецсем те, летчиксем те, моряксем те, разведчиксем те, партизансем те фашистсене хирĕç кĕрешнĕ.
Иртнĕ вăрçă 27 миллион çын пурнăçне илсе кайна. Вăрçа пирĕн çĕршыва пĕтĕмпе 679 миллиард тенкĕлĕх çухату кунĕ. Миçĕ шкул, больница, музей çĕрпе танлашман-ши?! Çавăн пек йывăр та хăрушă тапхăрта пĕтĕм халăх пĕр çиреп чăмăра пуçтарăннă. 130 ытла чĕлхепе калаçакан халăх пĕр ĕмĕтпе, пĕр тĕллевпе кĕрешнĕ. Çавăнпа çĕнтерне те ĕнтĕ çав ирсĕр тăшмана совет халăхе…
Шел пулин те, вăрçă ветеранесен шучĕ çулсерен чакса пырать. Пирĕн вĕсене хамăран вăй-хал çитнĕ таран пулăшмалла. Тепĕр чухне ырăпа чĕнсе калаçни те вĕсен кăмлне çĕклет, вăрçă суранĕсем çинчен манма пулăшать.
Пиртен инçех мар Гордеев Алексей Николаевич пурăнать. Вăл Хулаçырми ялĕнчи вăрçа ветеранĕсенчен пĕртен-пĕр сывă юлнă çын.
Вăрçă пуçланнă хыпара Элекçей тете Хусан хулинче илтнĕ. Çак тапхăрта вăл ремесла училищинче вĕреннĕ. Часах Элекçей тăван яла таврăнать. Ашшĕне вăрса илсе каяççе. Амăшĕ вара тăвăтă ачипе пĕччен тăрса юлать. Элекçей тете окоп та чавать, колхозра та ĕçлет. Часах вăл бригадир пулса тăрать. Бригадирта 2 çул ĕçлет.
Аслă Çĕнтерĕве вăл Берлин хулинче кĕтсе илет. Çĕнтеру çинчен калаçма пуçласан Элекçей тетен куçĕсем шывланаççĕ.
Вуланă хайлавсем тăрăх эпир çакна пĕлетпĕр: çĕнтеру кунĕ хăвăртрах çывхартас тесе аслисемпе юнашар тăрса ачасем те кĕрешнĕ. Вĕсем фронтра та, тылра та пĕтĕм йывăрлăха туссе ирттерсе тăшмана çапса аркатма тăрăшнă. Пирĕн, çамрăксен, ирĕк пурнăçа сыхласа хăварассишен паттăрла çапçăма хатĕр пулмалла. Çак хаяр вăрçă çинчен самантлăха та манмалла мар.
Вăрçă вучĕ çĕр çинче паянхи кун та сÿнмен-ха. Чечня вăрçи те хай çинчен мантармасть: террористсем алхасаççĕ, мирлĕ шăплăха пăсаççĕ.
Читайте также:
- Какие цели нужно ставить на жизненном пути сочинение преступление и наказание
- Ф шопена фортепианное сочинение
- Почему кулигин не вступает в открытый конфликт с темным царством города калинова сочинение
- Постыло вам и сочинение
- Сочинение егэ по литературе 2021 ответы