Обновлено: 11.03.2023
- Для учеников 1-11 классов и дошкольников
- Бесплатные сертификаты учителям и участникам
— Российыште да моло эллаште тиде кечым пайремлыме нерген шинчымашым пойдараш;
— авам йöраташ, пагалаш,тудлан полшен шогаш кумыландаш;
— порылыклан да ужын-шижын мошташ туныкташ.
Кўлеш материал: компьютер, экран, проектор, презентаций, доскаште йоча-влакын возымо сочиненийышт, калыкмут-влак, ава нерген шомак- влак.
Сценарийын ходшо.
Ава нерген слайд
1-ше йоча .Пеш шонго ма, я самырык, илалше,
Марла ойла, рушла, я татарла –
Ава дечын сай ен уке туняште,
Мылам эн шерге тудо кеч-кунам
Тўняште кажне айдемын шке шочмо аваже уло. Тудо мыланна эн чот шерге, эн лишыл, эн поро. Аван шўмжö кече гай ырыкта. Мемнам тудо эре чамана. Мемнан верч азаплана. Ава кечыйол гаяк шокшо кумылан, канде кава гаяк волгыдо шинчан улеш. Туддеч мотор нигöат уке туняште.
Слайд аван кечыж нерген
Р оссийыште Аван кечыже пайремым президент Б.Н. Ельцинын 1998 ий 30 январьысе пунчалже почеш ноябрьын пытартыш рушарнянже пайремлаш палемдыме. Историйыште тидын деч волгыдырак пайремым , очыни , муашат ок лий .
Тўнямбалсе моло пайрем — влак дене танастарымаште Аван кечыже эше пеш самырык улеш . Т иде кечын ик икшыват , лийже кеч самырык , кеч суремаш тўналше ўпан , аважым шарналтыде да саламлыде ок код . Ава мут турло йылмыште иксемын шокта .
1-ше вудышо . Ава! Мланде умбалне поро деч поро, ныжылге деч ныжылге шомак . Тиде айдемын эн первый пелештыме мутшо, тудо тунямбалсе чыла йылмыштат ик семынак ныжылгын йонгалтеш.
2-шо йоча .Кунам да кушто муат тыгай вес еным,
Ко тыйын шумыш кечыла шынен?
Ава ыштен, ава куштен айдемым,
Шке чонжым, вуржым тыланет пуэн.
4-ше йоча .Черланенат – ава огеш юватыл,
Кеч тул-вуд вошт, но тый декет толеш.
Омет денат пеш лудын помыжалтат гын,
Аватын лумжо пеленет лиеш
5-ше йоча .Ава мемнан туняште эн тыматле,
Эн йытыра, мошта мемнам аклен.
Арам мо калык шочмо-кушмо мландым
Ава лум дене курымлан лумден.
1-ше вудышо .Таче поро деч поро мут, мотор деч мотор муро, сай деч сай, ныжыл деч ныжыл тауштыме шомак лач тыланда йонгалтыт.
2-шо вудышо .Тидлан амалжат уло. Шыже тылзын пытартыш рушарняже Российысе ава-влаклан полеклалтын.
1-ше вудышо .Ава! Тиддеч шерге могай шомак лийын кертеш? Ава икшывым ончен кушта, умыржо мучко йоратен арала. Ава мыланна илышым полеклен. Авай! Могай кугу ушан дене вуча тудо йочан первый ошкыл колтымыжым, кунам изи шуртнен, камвозын, чапа-чапа каяш точа
2-шо вудышо .Шергакан авана-влак, таче тендам, ик жаплан шке шонышдам монден, кажне кечын лекше сомылым коден, ласкан шулалташ да мемнан ямдылыме шум-сем полекнам налаш ужына.
1-ше вудышо .Чынак. Кеч-коланат шке авже эн шерге,эн поро,эн ласка кумылан.Икшыве чон эре ава деке шупшеш.Тудо вурсен налеш гынат,йоратен вурса,чаманен колта.Тиддеч поро,ныжыл айдемым от му.
Туныктышо .Куд ияш годым ойленам тылат:
«Кугурак лиям гын,авием,товат,
Мундыр таве деке шкеак ошкылам,
Йомо изи удыр…Эртыш йоча жап…
Лумым кондыш теле тыйын упышкет.
Шукертсекак вудым шкеак нумалам.
Но паша ок пыте,ок изем-молан?
1-ше вудышо .Жап шумеке, ава эргыже, шумбел шочшыжо-влакым мундыр мландыш ужата. Ойгырен шовыч лук дене вудыжго шинчажым уштын, тора корныш онча. Шочшыжым ава гына тыге вучен кертеш. Моло енын вийже ок сите.
2-шо вуд . Зинаида Ермакова « Пайрем салам тылат,авай ! почеламутшым колышташ темлена..
Авай! Тылат мый поро мутым
Кунам,ом шарне,первый ойленам.
Ом шарне мый,кузе вием погалын,
Порт мучко первый ошкыл колтенам.
Шым ий теммеке,ужатальыч школыш,
Шочшетын ойго-тиде тыйын ойго,
Куан шочшетын-тыйын куанет.
Авай!Колат мо удыретын йукшым?
Шижат мо тый,чонем кузе мура?
Эрталын шудо менгым,шокшым,йуштым,
Муремже тый декет миен пура.
Кузе гын таче тыйын ныжыл,шокшо
Да волгыдо шумет пелен лийнем!
Могай гын таче поро шум гыч лекше
Эн шерге,ныжыл мутым ойлынем…
Шоналтыза ,вет кажныдам эрдене авада кынелта, шымата, йората.
Конкурс- влак(команде- влаклан лумым шонаш)
1-ше конкурс . Авам пайремже дене удыр- влак саламлат .
2-шо конкурс . Ава нерген ко мыняр шуко мурым пала.
Чынакат вет, мемнан авана- влак умыреш огыт иле, нуно мемнан деч ойырлат. Аралыза авадам, пагалыза. Пайрем кечын саламлыза пайремышт дене.Шке жапдам ида чамане.вет Ава вуча… вуча…вуча,эре окнаш ончен вуча
1.Кече икте- ава икте.
3.Ава деч сай ниго уке.
4.Ава мутым колышт да шумешет пыште.
5.Ава кумыл- мамык кумыл.
6.Ава деч посна мукшат ок иле.
7. Аван шыдыже шошым вочшо лум гане: шуко возеш- вашке шула.
8.При солнце светло, а при матери тепло.
9. Нет лучше дружка, чем родная матушка.
10.У детины заболеет пальчик, а у матери-сердце.
11.Живы родители- почитай, умерли- поминай.
Авам ко кече дене , ко шокшо конга дене танастарат.Тыгак вет, порт шокшо , авана суртышто- чонлан весела.Кунам ава уке- суртышто ям уке.
4- ше конкурс . Кузе те ик еш семын илен моштеда?Кагаз лаштыкыш чылан шынышаш улыда
Ойлат,кажне ава шке шочшыжым тужем ен коклаште,шинчам петырен,кид-шумжо дене кычал муэш.Меат тиде шомакым терген ончена.
10 Смотреть ответы Добавь ответ +10 баллов
Ответы 10
Родной язык. Он впитан с молоком.
Звучит как музыка, нам сердце услаждая
В международный день родного языка
На языке родном тебе мы пожелаем:
Люби язык, храни на день и на века!
Не забывай мелодию родного языка.
Каныш кечылаште йолташыж-влак дене коштам, мый шкеже каен.Тыгак авам мыланем дене каныш кечылаште погаш полша.Рушарнян кастене мый урокия ышта.А мыйын пием кече дене кошто
Мыят сай пӱртӱсыштӧ канаш йӧратена, сандене мый шукырак яндар южышто каныме дене эртара.Ме ачай дене авай, шуматкечын да эр кынелын, олашке каяш, кошташ, яндар южын тамжым налынат, жаритленыт, тул гоч тӧрштылын шылшопшар.Мыланем келшен, пеш мотор октябрь вет чодыраш.А мый коштам восресение йолташ дене коштыныт.Ондак ме мороженыйым налын, а варажым паркыште велосипед дене мунчалташ каят.Ме эсогыл таҥасымашым ышташ керт,мый сеҥенам! Тиде мый выходныевыходной чаплын эртарыш!
Я люблю хорошо отдыхать на природе, поэтому большую часть своих выходных Я провел на свежем воздухе.В субботу мы с мамой и папой рано встали, поехали за город, гуляли, наслаждаясь свежим воздухом, жарили шашлыки и прыгали через костер.Мне понравилось, ведь лес в октябре очень красив.А в восресенье я ходил гулять с друзьями.Сначала мы купили мороженое, а потом поехали в парк кататься на велосипедах.Нам даже удалось устроить соревнования,в которых Я победил!Я отлично провёл эти выходные
Результат проектой работы по теме «Моя родословная» Сочинение на марийском языке.
Филиал муниципального бюджетного общеобразовательного учреждения Лицей №1 им. Флорида Булякова с.Мишкино ООШ с. Ленинское муниципального района Мишкинский район Республики Башкортостан
Конкурсная творческая работа (сочинение) в рамках Дней марийской культуры в муниципальном районе Мишкинский район Республика Башкортостан ученицы 3 класса Алетдиновой Александры.
Учитель: Шулепова Тамара Дмитриевна
Шочмо йылме! Марий йылме!
Моткоч тыйым йоратем.
Изинек ойлаш туналме
Пойдарен мут памашем.
-Мый авамым, ачамым, изамым, кувавайым да кочайемым пеш йоратем. А эше мыйын кугезе ковам уло. Тудын лумжо Самига Айгузиновна Аликаева. Тений кугезе кувавамлан кандашле кок ияй теме. Мыланем тудын йоча годсо жапше да илышыже нерген каласкалымыжым колыштам онай.
Пеш шуко онайым пален налмеке,ме тукымвож пушенгым ыштышна. Нигунам шке родо — тукыметым мондаш огеш кул!
Кувавайын каласкалымыж гыч, пеш шуко онайым шке родо тукымем нерген пален нальым.
Мутлан: ончыч кресаньык ешыште пеш шуко йоча лийын. Ожно ик портышто кок-кум еш пеш келшен иленыт. Ешыште чыла йулам да обычайым шуктеныт. Шуко турло онай луман лийыныт. Мый шке кугезе кувавам дене кугешнем. Тудо пеш поро. Шонго улеш гынат, эше яшката кап-кылан удырамаш. Умыржо мучко совхозышто пашам тыршен ыштен. Кеч-могай пашаштат туналме пашажым мучашке шуктен. Мемнан элна пашажым аклен тудым ятыр медаль дене палемден.
Сар жап туналме годым, кугезе кувавам вич ияш лийын. Сар жапысе илышым пеш сай шарна. Йоча — влаклан тунам пеш неле лийын. Кочкаш ситен огыл. Нунылан кугыен — влак дене пыпля пашам ышташ пернен.
Ме ешыштына чыла марий йулам шуктена. Мыйын авам марий традицийым шуя. Марла тувырым, ончылшовычым пеш чевер турла. Чыла пайремымат шке ешыштына пырля эртарена.Эрдене икте-весыланна поро эрым тыланена, а кастене малаш вочмо годым сайын малыза манын каласена.
Кувавам лончылен-лончылен, кажне пайремым кузе эртараш кулмо нерген умылтара: «У ий пайремым», Шорыкйолым», Уярням», «Кугечым» да «Семыкым».
Эше ме кугече пайрем годым ойоро-влакым шуктена.
Кечывал эртымеш пошкудо деке пураш ок лий.
Кечывал эртымеш упым шераш ок лий.
Кугу йук ден кутыраш,тумам лукташ ок лий.
Оксам арамеш огыт пу.
Кугу пашам огыт тунал.
Мый куанен каласем: «Мыйын ешем-мыйын поянлыкем! Марий калыкын духовный илышыжым, шкенан родо тукымнам палашлан обычайжым,культурыжым да йулажым шукташ кулеш. Родо тукымын илышыже-тиде тичмаш поянлык.
Кочам Анатолий да кувавам Софья.
Ачам Анатолий да авам Алена.
Мы с вами знаем, что есть большой мир – это планета Земля или Вселенная. Есть мир поменьше – это общество, в котором мы живем. А есть самый маленький мир – это семья. Семья – это дом. Семья – это мир, где царят любовь, преданность, дружба. Семья – это самое дорогое, что есть у каждого человека. Семья – это взрослые и дети, которые живут вместе, любят друг друга и заботятся друг о друге.
Давайте послушаем, как же марийцы называют членов своей семьи:
Ака – старшая сестра
Иза – старший брат
Шӱжар – младшая сестра
Шольо – младший брат
Тиде ача – Это отец
Тиде кова ден коча – Это бабушка и дедушка
Тиде – иза, шольо, ака, шӱжар – Это – старший брат, младший брат, старшая сестра, младшая сестра
В марийском языке существует категория притяжательности (лица), которая одновременно выражает и предмет обладания, и лицо обладателя. Предмет обладания и лицо обладателя заключены в одном слове.
Например: ача – ачам, ава – авам, коча – кочам, кова – ковам, ака – акам, иза – изам, шӱжар – шӱжарем, шольо – шольым.
Тиде мыйын ачам – Это мой отец.
Тиде мыйын авам – Это моя мама.
Мыйын шольым, шӱжарем, кочам, ковам уло – У меня есть младший брат, младшая сестра, дедушка, бабушка.
Мыйын изам уке – У меня нет старшего брата.
Чтобы запомнить новые слова и выражения, предлагаю послушать следующие диалоги по теме:
Палыме лийына! Мыйыйн лӱмем Эчан. (Давайте познакомимся! Меня зовут Эчан.)
– Мыйын лӱмем Марина. (Меня зовут Марина)
– А тиде мыйын акам. Тудын лӱмжӧ Катя. (А это моя сестра. Ее зовут Катя)
2 .– Салам лийже, Йыван. (Здравствуй, Иван)
– Салам, салам, Салика. Тыйын шӱжарет уло? (Здравствуй, здравствуй, Салика. У тебя есть младшая сестра?)
– Мыйын шӱжарем уло. Тудын лӱмжӧ Оля. (Вот моя младшая сестра. Ее зовут Оля)
А теперь попробуйте перевести озвученный текст самостоятельно.
Палыме лийына!. Мыйын лӱмем Эчан. Тиде мемнан ешна. Тиде мыйын ачам. Тудын лӱмжӧ Михаил Викторович. Тиде мыйын авам. Тудын лӱмжӧ Мария Сергеевна. Мыйын кочам, ковам, изам, шӱжарем уло. Мыйын акам уке.
– в марийском языке существует категория притяжательности, которая одновременно выражает и предмет обладания, и лицо обладателя
Читайте также:
- Смотрите сказал мальчик вытащил карточку из фотоаппарата сочинение
- Сочинение что значит найти себя аргументы
- Игра сочинение я житель
- Сочинение на тему мы пассажиры
- Сочинение на лингвистическую тему 9 класс урок
Министерство образования и молодёжной политики Чувашской Республики
Республиканский конкурс творческих работ учащихся
«Сердце матери»
СОЧИНЕНИ ТЕМИ:
«КАШНИ СĂМАХĔ САН ПИРКИ»
Автор: ученица 7В класса
МОУ «Красночетайская СОШ»
Красночетайского района ЧР
Патьяновой Анжелики
Руководительница: учительница чу-
вашского языка Васильева М.Н.
Красные Четаи – 2009
Анне! Çак ят чи çывăх, чи чаплă çĕр çинче.
Пурăнать вăл ĕмĕр сывă кашни çын чĕринче.
А. Воробьёв.
Чăваш чĕлхинче «анне» сăмахран чи çепĕççи те чуна çывăххи çук пулĕ тесе шухăшлатăп. Анне… Кашни çыншăн мĕн тери хаклă та çывăх çын! Çут тĕнчене килнĕ калаçма пĕлмен пепкене анне сăмахсăрах ăнланать. Эсĕ мĕн çинчен шухăшланине, мĕн пирки ĕмĕтленннине, мĕншĕн куляннине, савăннине, санăн мĕн ыратнине – пĕтĕмпех пĕлет анне. Вăл сана хăй кăкăрĕн сипетлĕ сĕчĕпе тĕрек панă, пĕрремĕш утăмсем тума пулăшнă, малтанхи сăмахсем калама вăхăт çитсен чĕкеç чĕлхи пилленĕ. Сана пĕрремĕш кĕнеке вуласа панă, пĕрремĕш юмах каласа кăсăклантарнă, пĕрремĕш сăпка юрри юрласа çывăратнă.
Анне яланах санпа юнашар пулма тăрăшать, кирлĕ канашсем парать, йывăр самантсенче пулăшать. Пирĕн çине вăл пĕчĕк чухне те, халĕ те савăнса пăхать. Ўссен эпир лайăх та ăслă çынсем пуласса шанать.
Манăн та Çĕр çинчи пур ачанни пекех анне пур, вăл Нина ятлă. Юратнă аннене манăн çут çанталăкăн çурхи вăхăчĕпе танлаштарас килет. Пётр Афанасьев поэт калашле,
Çуркуннепе анне сăнарĕ
Мана пĕр евĕр туйăнать.
Телей сунса, аннемĕр мар-и
Çурхи кун пек пире лăпкать.
Çут хĕвелпе анне сăнарĕ
Мана пĕр евĕр туйăнать.
Ытарайми аннемĕр мар-и
Пире вăй – хал парса тăрать.
Чăнах та, аннеçĕм çуркунне пекех ытармалла çук илемлĕ, черчен, ырă, çепĕç, тарават, маттур, вашават … Унăн алли кушăрханă пулин те — çемçе, питĕнче пĕркеленчĕксем пур пулсан та — илемлĕ, сасси чуна пырса тивмелле çепĕç, аслă чунĕ çурхи хĕвел евĕр пур ачине те пĕр пек ытама илсе ăшăтать.
Хĕвел пек хĕрÿ çыннăм — анне,
Çук санран çывăххи тĕнчере.
Эс кÿретĕн кил-çурт илемне,
Юратса ÿстеретĕн пире, —
тет В. Давыдов-Анатри. Çак сăмахсене поэт ман анне пирки каланă пекех туйăнать. Мĕн тери чуна пырса тивекен сăмахсем! Манăн анне те çут тĕнчене виçĕ хĕр ача парнеленĕ.Вăл тĕпренчĕкĕсене пурне те пĕр пекех юрататать, пурнăçра ырра усалтан уйăрма, çынсене хисеплеме ăс парать, тĕрлĕ ĕçе хăнăхтарать, анне пулма вĕрентет. Вăл пиртен кашниех чăн-чăн Çын пуласса шанать. Эпир те ăна питĕ-питĕ юрататпăр, пустуйшăнах кулянтармастпăр, лайăх паллăсемпе вĕренетпĕр, çитĕнўсемпе савăнтаратпăр. Аннен ăслă сăмахĕсене ăша хыватпăр.
Мана уйрăмах анне çўç тураса яни килĕшет. Ун чухне эпĕ ăна питĕ лайăх туятăп: чунра ăшă-ăшă пулса каять. Пуçа ун кăкăрĕ çине хурса нумай вăхăт хушши ун çумĕнче тăрас килет. Шел, ялта пурăнакан çыннăн ал усса ларма вăхăчĕ сахал – кил — хуçалăхра тăрмашмалла. Вăл пире мĕн пĕчĕкрен ĕçе хăнăхтарса ўстерет Эпир анне ĕçрен киличчен хуçалăхра тупăшса ĕçлетпĕр. Анне килнине курсанах ун патне ыткăнатпăр: пирĕн аннен куллине курас килет, унăн ăшă аллине сĕртĕнес килет.
Манăн та анне пекех çепĕç, вашават, сăпайлă, ăслă, пысăк чунлă, çынна ăнланакан, хўхĕм, ĕçчен, тўрĕ кăмăллă çын пулас килет. Ман шутпа, анне вăл – пирĕн телей. Пирĕншĕн аннерен пахи никам та çук, аннесĕр çын мĕнле пуян пулсан та телейлĕ пулаймасть. Унăн ырă сăмахĕсене, ĕçĕсене, вĕрентĕвĕсене эпир нихăçан та манас çук.
Аван
кечыже
Цель:
— йоча-влакым
«Аван кечыже» пайремын историйже дене палдараш;
— Российыште да моло эллаште тиде кечым пайремлыме нерген шинчымашым пойдараш;
— авам йöраташ, пагалаш,тудлан полшен шогаш кумыландаш;
— порылыклан да ужын-шижын мошташ туныкташ.
Кўлеш
материал: компьютер, экран, проектор,
презентаций, доскаште йоча-влакын возымо сочиненийышт, калыкмут-влак, ава
нерген шомак- влак.
Сценарийын
ходшо.
Ава
нерген слайд
1-ше йоча.Пеш шонго ма, я самырык,
илалше,
Марла ойла, рушла, я татарла –
Ава дечын сай ен уке туняште,
Мылам эн шерге тудо кеч-кунам
Туныктышо.
«Ава»
деч шерге мут туняште уло мо? Уке, очыни, вет кажне айдемылан илышым ава полекла.
Санденак, авам моктен, поэт, писатель, композитор, мурызо-влак чапле деч чапле
почеламутым, онай ойлымашым, повестьым, сылне деч сылне мурым возат.
Кажне
айдеме, «ава» шомакым колын, шинчаончылныжо шке йöратыме аважын чурийжым ужеш,
шыма йўкшым колеш. Вет тиде айдеме мемнам шочын вочшо изи падыраш гыч тўналын
ончыклык корным ойырен налше айдеме мартен ончен
кушта.
Тўняште
кажне айдемын шке шочмо аваже уло. Тудо мыланна эн чот шерге, эн лишыл, эн
поро. Аван шўмжö кече гай ырыкта. Мемнам тудо эре чамана. Мемнан
верч азаплана. Ава кечыйол гаяк шокшо кумылан, канде кава гаяк волгыдо шинчан
улеш. Туддеч мотор нигöат уке туняште.
«Ава
– икте, кече – икте», — арам огыл марий калык тыге ойла.
Слайд
аван кечыж нерген
Российыште
Аван кечыже пайремым президент Б.Н. Ельцинын 1998 ий 30
январьысе пунчалже почеш ноябрьын пытартыш рушарнянже пайремлаш палемдыме. Историйыште тидын деч волгыдырак пайремым, очыни, муашат ок лий.
Тўнямбалсе моло пайрем—влак дене танастарымаште Аван кечыже эше пеш самырык улеш. Тиде кечын ик икшыват, лийже кеч самырык, кеч суремаш тўналше ўпан, аважым шарналтыде да саламлыде ок код.Ава мут турло йылмыште иксемын шокта.
.
1-ше вудышо. Ава! Мланде
умбалне поро деч поро, ныжылге деч ныжылге шомак . Тиде айдемын эн первый
пелештыме мутшо, тудо тунямбалсе чыла йылмыштат ик семынак ныжылгын йонгалтеш.
.
2-шо йоча.Кунам да кушто муат тыгай
вес еным,
Ко тыйын шумыш кечыла шынен?
Ава ыштен, ава куштен айдемым,
Шке чонжым, вуржым тыланет пуэн.
4-ше йоча.Черланенат – ава огеш юватыл,
Кеч тул-вуд вошт, но тый декет толеш.
Омет денат пеш лудын помыжалтат гын,
Аватын лумжо пеленет лиеш
.
5-ше йоча.Ава мемнан туняште эн тыматле,
Эн йытыра, мошта мемнам аклен.
Арам мо калык шочмо-кушмо мландым
Ава лум дене курымлан лумден.
1-ше вудышо.Таче поро деч поро
мут, мотор деч мотор муро, сай деч сай, ныжыл деч ныжыл тауштыме шомак лач
тыланда йонгалтыт.
.
2-шо вудышо.Тидлан амалжат
уло. Шыже тылзын пытартыш рушарняже Российысе ава-влаклан полеклалтын.
1-ше вудышо.Ава! Тиддеч шерге
могай шомак лийын кертеш? Ава икшывым ончен кушта, умыржо мучко йоратен арала.
Ава мыланна илышым полеклен. Авай! Могай кугу ушан дене вуча тудо йочан первый
ошкыл колтымыжым, кунам изи шуртнен, камвозын, чапа-чапа каяш точа
.
2-шо вудышо.Шергакан
авана-влак, таче тендам, ик жаплан шке шонышдам монден, кажне кечын лекше
сомылым коден, ласкан шулалташ да мемнан ямдылыме шум-сем полекнам налаш ужына.
.
1-ше вудышо.Чынак. Кеч-коланат
шке авже эн шерге,эн поро,эн ласка кумылан.Икшыве чон эре ава деке шупшеш.Тудо
вурсен налеш гынат,йоратен вурса,чаманен колта.Тиддеч поро,ныжыл айдемым от му.
Туныктышо.Куд ияш годым ойленам тылат:
«Кугурак лиям гын,авием,товат,
Мундыр таве деке шкеак ошкылам,
Тамле йушто вудым шкеак кошталам»
Тыйже вучкалталыч,шыргыжын,вачем:
«Куш вашке тугеже,удырем.Вучем.»
Йомо изи удыр…Эртыш йоча жап…
Лумым кондыш теле тыйын упышкет.
Шукертсекак вудым шкеак нумалам.
Но паша ок пыте,ок изем-молан?
Песня «Моя мама лучшая на свете» исполняют
обучающиеся 5 класса
1-ше вудышо.Жап шумеке, ава
эргыже, шумбел шочшыжо-влакым мундыр мландыш ужата. Ойгырен шовыч лук дене
вудыжго шинчажым уштын, тора корныш онча. Шочшыжым ава гына тыге вучен кертеш.
Моло енын вийже ок сите.
9 классыште тунемше Янсубаева Мария А. Ианован «Аваем ош
пижым мыланем пидеш» почеламутшым полекла
2-шо вуд. Зинаида Ермакова «Пайрем
салам тылат,авай! почеламутшым колышташ темлена..
Авай! Тылат мый поро мутым
Кунам,ом шарне,первый ойленам.
Ом шарне мый,кузе вием погалын,
Порт мучко первый ошкыл колтенам.
Шым ий теммеке,ужатальыч школыш,
«Тыршен тунем!»-тыгане сугынет,
Шочшетын ойго-тиде тыйын ойго,
Куан шочшетын-тыйын куанет.
Авай!Колат мо удыретын йукшым?
Шижат мо тый,чонем кузе мура?
Эрталын шудо менгым,шокшым,йуштым,
Муремже тый декет миен пура.
Кузе гын таче тыйын ныжыл,шокшо
Да волгыдо шумет пелен лийнем!
Могай гын таче поро шум гыч лекше
Эн шерге,ныжыл мутым ойлынем…
Шоналтыза ,вет кажныдам эрдене
авада кынелта, шымата, йората.
5-6 класслаште тунемше удыр-влак «Кынелте
авай»мурым полеклат
Конкурс- влак(команде- влаклан
лумым шонаш)
1-ше
конкурс. Авам пайремже
дене удыр- влак саламлат.
2-шо конкурс. Ава
нерген ко мыняр шуко мурым пала.
Чынакат вет, мемнан авана- влак
умыреш огыт иле, нуно мемнан деч ойырлат. Аралыза авадам, пагалыза. Пайрем
кечын саламлыза пайремышт дене.Шке жапдам ида чамане.вет Ава вуча…
вуча…вуча,эре окнаш ончен вуча
Стихотворение «Уходят матери от
нас» лудеш Иликбаева Алиса.
3-шо конкурс
«Калыкмутым шуяш».Туналтышыже пуымо, мучашыжым палаш.
1.Кече икте- ава икте.
2.Ава –кава.
3.Ава деч сай ниго уке.
4.Ава мутым колышт да шумешет
пыште.
5.Ава кумыл- мамык кумыл.
6.Ава деч посна мукшат ок иле.
7. Аван шыдыже шошым вочшо лум
гане: шуко возеш- вашке шула.
8.При солнце светло, а при матери
тепло.
9. Нет лучше дружка, чем родная
матушка.
10.У детины заболеет пальчик, а у
матери-сердце.
11.Живы родители- почитай, умерли- поминай.
Авам ко кече дене , ко шокшо конга
дене танастарат.Тыгак вет, порт шокшо , авана суртышто- чонлан весела.Кунам ава
уке- суртышто ям уке.
Удыр- влак Р.Искакован «Кузе
илет, авай?»мурыжым полеклат
4- ше
конкурс .Кузе те ик еш семын
илен моштеда?Кагаз лаштыкыш чылан шынышаш улыда
Муро «Авамлан» муралта
Алкаева Дарья
Ойлат,кажне ава шке шочшыжым тужем ен коклаште,шинчам петырен,кид-шумжо
дене кычал муэш.Меат тиде шомакым терген ончена.
5-ше конкурс «Йочадым пале» модыш.
Конкурсын итогшо, жюри итогым ышта.
«Пеледыш аршаш» муро- влакым полекла.
метки: Имэннен, Тормышы, Мыйын, Могай, Тыгай, Шольым, Шочмо, Шкемын
Мыйын ешем
Пыжаш гыч лекше кайыкиге
Жаплан лишнак чонештылеш
Векат иктаж-мыняре ий гыч
Тышкак дыр портылын толеш.
Йоча годсек туннеме вер деч
Ок йукшо йоршын нигоат.
Кеч –кушто лий- шке монго шерге,
Тичмаш еш уло кеч- конат.
( В. Колумб)
Мыйын элем—Пошкырт кундем.Тудо Урал курык воктене верланен.Кумдемнан ик изирак лукыштыжо шочмо Башкия ялем верланен. Ялем воктене эҥер шыргыктен йоген эрта,лышташан,иман чодыра гӱжлен шога.Ломбер,пызлер шыман мардеж дене мутланат.Шошо гыч тӱҥалын,кеҥеж рӱдо марте куку мура,шӱшпык шӱшка.
Тыгай мотор пӱртӱсан ялыште мыйын йӧратыме, пагалыме ешем ила.Кажнылан шке ешыже лишыл да шерге Икшыве шочмо ача-авалак куаным конда,тудак ешлан пенгыдылыкым, ончылыкым пуа.
Еш-кажне айдемыланчоным ырыктыше,эн шерге мут.
Мыйынат шкемын ешем уло. Ешна пешак кугу огыл:ачай,авай,мый да шольым.Ковай ден кочай посна моло пӧртыштӧ илат.Мыйын лӱмем Настя.Авам ден ачам тиде ялыштак шочын кушкыныт.Мый кандашымше классыште тотар ялыште тунемам.
Суртыштем чыла марла кутырат.Моткоч пагалем шочмо йылмым. Могай тудо поян,вий-куатан.Кугезе коча-ковамат, родо-тукемыштат марий улыт.Нуно марий йӱлам аклат.
Мутат уке,кажне айдемылан эн лышыл да поро еҥ ешыште-тиде ава. Ава шке икшывыжлан илышым пӧлекла ,сай айдеме лийже манын шона.Мыйын авамын лӱмжӧ Ильфира.Тудо почтальонка лийын ышта,ялыште уверым шалата.Авам ныжыл да пашаче кидше дене суртышто мом гына огеш ыштыл? Ӱстембалне пушланыше киндымат авам кӱэштеш,шокшо пижымат авам пидеш.Кеч-могай йӧсӧ годымат тудо мыланна поро сугыньым пуа.Мый шкемын авамым сылне кече ден таҥастарем.Тудо нерген тыгай корно-влакым возенам:
Ава кава гае,
Ава кече гае.
Ойлат авам шӱмжӧ
Пеш поро тугаяк.
7 стр., 3193 слов
Сочинение аве мария шуберта
… приводится. Несовместимость первоначального текста В. Скотта с музыкой Шуберта вынудила издателей, в частности, при публикации песни в американском … название песни и первое обращение в ней к Деве Марии — «Ave Maria» — неизбежно наталкивало на евангельский текст — … приветствие архангела Гавриила Деве Марии. В том же американском издании дан третий вариант текста …
Йочажым гын тудо эре чамана.
Чыла неле-йӧсым
Авам кораҥда.
Ожнысек марий калык ӱдрамаш-авам пагалаш,тудын дене кугешнаш туныктен.»Авалан копа пундашешт кеч муно пулашкам шолто,садак парымыште лият»калык мут нигунам ок тоштем.Тыгай шомак вийжым ок йомдаре,кугу шонымашым тарвата.Вет ош тӱняш шочыктымыжлан ,икшыве аваж ончылно курым мучко парымыште.
Тыгак мый ачамым пеш чот йӧратем да пагалем. Ача-ешым вуйжо,виктарышыже.Ачамын лӱмжӧ-Рудик.Мый тудым ешыштына пеш кугу эҥертышлан шотлем.Ачам поро кумылан улеш,шке икшывыже-влакым йӧрата,Тудо еш сайын илыже манын,эре могай дыр пашам ышта.
Ачам дене авам икте весым умылен,каҥашнен илат.
Мыйын эше Федя шольым уло,тудо кудымшо классыште туненмеш,пырля каҥашнен илена,ача-авайлан эре полшаш тыршена,ныным ойгатараш огына тырше.
Айдемын илышыштыже ешыштыже уло гын,тиде эн кугу пиал. Ача-аван йӧратымыштым нимо ок вашталте .
Тӱняште илыше чыла еҥ,сай ешым чонен,келшен ила гын,могай сай лиеш ыле.Ешыште икте-весылан эҥертен,полшен илет гын,илышыште чылажымат шукташ лиеш.
Йоча-влак шке ача-аваштым тугак пагалышаш да йӧратышаш улыт,кузе нунын верч ача ден ава тыршат.Икшывылан еш-шкешотан пыжаш,кушто тудым кеч-кунамат йӧратат,вучат.Кайыкат шке пыжашыжым ок мондо,ойлат калыкыште.Ме кугемына,ача-ава шулдыр йымач кумда илыш-корныш лектына. Кузе нуно мемнам туныктеныт,мо дене шӱм чоным,уш- акылнам пойдареныт,чыла тидым ме у тукымлан,шкенан икшыве-влаклан пуэна.Тыге лийын эре,тыге лиеш курым курымеш.
Мый тыгай ешыште илышемлан шкемын пешак пиаланлан шотлем. Ачай,авай да шольым коклаште кумылем нолтеш,шӱмемлан ласкан чӱчеш. Авамын тыматле мутшым,ачамын поро сугыньыжым нигунамат ом мондо! Палем:мыйын ешем-мыйын вием!Тудо мылам нимо дечат шерге.Кажне еҥ шке ешыжым ойго деч саклаш тырша.
Сочинение.
Мени анам.
Дюньяда лап да арив сёз — ана. Яш башлап «ана» деген сёзню айта. Ананы юреги лап да тюз, лап да тергевлю. Ана юрекде баласына бакъгъан сююв бир заманда да сёнмес.
«Ана» деген сёз, гьар адамны биринчи сёзю мен ойлашагъан кюйде. Дюньяда нече де кёп шиърулар, йырлар, пьесалар, кинолар, мультиклер бар, аналагъа багъышлангъан . Аналаны келпетини гьакъындан айтма тюшсе, кёп сёзлер бар, язылгъан ва айтылгъан. Оланы юреклеринден тайдырып болмас адамлар бир заманда да.
Мени Анам, мени айым, юлдузум,
яшавума нюр шавлалар яягъан!
Шу сёзлени мен азиз анама багъышлагъанман. Дюньядагъы лап арив адам магъа — мени анам. Шолай мени йимик бары да адамлар ойлашадыр. Мени анам арив , гьакъыллы, илиякълы, яхшы, юрекли адам. Мени анам къурдашым, ёлдашым. Не къуллугъум болсада магъа кёмек этер, гьакъыл бере ва тюз ёлгъа салыр. Лап дюньяда мени англайгъан, къыйынлыкъда кёмек этеген ва не болсада гечеген мени анамдыр. Мен анамны кёп сюемен. Бир заманда да ону хатирин къалдырмасман.
Текс про маму:
Моя мама – самый дорогой человек для меня. Я её очень люблю. Люблю не за что-то, а просто так, просто за то, что она у меня есть. Я очень горжусь и дорожу своей мамой. Ближе неё у меня никого нет. Мою маму зовут Татьяна Николаевна. Она красивая. Люблю мамину улыбку и большие зелёные глаза, которые сверкают озорными огоньками, задорный смех и её руки, заботливые, тёплые, дорогие мне две ладошки. Моя мама очень добрая, хорошо ладит с людьми, все её уважают и любят. Она умеет поддержать в трудную минуту и согреть своей теплотой, когда иногда мне бывает грустно и горько.
Мама заботится о нас с братом с самого рождения, дарит нам свою доброту, заботу, нежность и материнскую любовь. Я очень благодарен маме за всё, что она делает. Да и я всегда стараюсь ей помочь чем-то. Я помогаю маме носить тяжёлые сумки с продуктами, помогаю с уборкой в нашем доме. Моя мама очень вкусно готовит, и я люблю помогать ей в этом. Узнаю довольно много полезного во время приготовления пищи. Мама учит меня нужным и полезным знаниям, которые пригодятся мне в жизни. Ещё я очень люблю гулять с ней — мне всегда интересно. Мы ходим в гости, в кино, на выставки, просто дышим свежим воздухом.
Перевод на татарский:
Минем әнием минем өчен иң кадерле кеше. Мин аны бик яратам. Мин берәр нәрсә өчен түгел, ә шулай булганга, миндә булганга гына яратам. Мин бик горур һәм әниемне кадерлим. Минем аңа якын кеше юк. Минем әниемнең исеме Татьяна Николаевна. Ул чибәр. Мин әниемнең елмаюын һәм ямьсез утлар белән балкып торган зур яшел күзләрен яратам, көлке һәм аның куллары, кайгыртучан, җылы, минем өчен ике кадерле кул. Минем әнием бик игелекле, кешеләр белән яхшы яши, һәркем аны хөрмәт итә һәм ярата. Ул авыр вакытларда ничек булышырга, аны җылысы белән җылытырга белә, кайчак мин кайгы-хәсрәт кичерәм.
Әни туганнан бирле минем абыем турында кайгырта, безгә аның игелеген, кайгыртучанлыгын, назлы булуын һәм ана мәхәббәтен бирә. Мин әниемә кылган һәр эше өчен бик рәхмәтле. Мин аңа һәрвакыт берәр нәрсәдә булышырга тырышам. Мин әниемә азык-төлек капчыкларын йөртергә булышам, өебезне чистартырга булышам. Әни бик тәмле пешерә, мин аңа булышырга яратам. Пешергәндә мин бик күп файдалы әйберләр өйрәнәм. Әни миңа тормышта файдалы булган кирәкле һәм файдалы белемнәрне өйрәтә. Мин дә аның белән йөрергә яратам — мин һәрвакыт кызыксынам. Без кунакка, кинога, күргәзмәләргә барабыз, саф һава сулыйбыз.
В республике в рамках Всероссийского конкурса сочинений прошёл конкурс сочинений на марийском языке. На суд жюри было представлено 23 школьные работы из 11 муниципальных образований республики.
Победителями регионального этапа Всероссийского конкурса сочинений 2018 года в Марий Эл в номинации «Сочинения на марийском (горном, луговом) языке» стали:
- Чайкина Жанна 4 класс МОУ «Сернурская СОШ № 1» (рассказ на тему «Красота родного языка» («Шочмо йылмын ямже») в рамках предложенной номинации «Язык определяет личность, без языка нет человека» («Йылме еҥын кӧ улмыжым ончыктен шога, йылме деч посна айдеме ок лий»);
- Никифоров Андрей 7 класс МОУ «Большекарамасская средняя общеобразовательная школа» (письмо «Книга — друг по жизни» («Книга — тиде илыш йолташ») в рамках направления «Книги, как люди, имеют свою судьбу, свой характер: юбилеи литературных произведений в 2018 году» («Книга — айдеме гай, кажныжын шке пўрымашыже, шке койыш-шоктышыжо: 2018-ше ийыште сылнымутан произведений-влакын лўмгечышт»);
- Кушаков Дмитрий 8 класс МОУ «Кадамская основная общеобразовательная школа» (эссе на тему «Счастлив тот, кто обучается» («Ушан-шотан лияш — пиал») в номинации «Соловей славится песней, человек — умом» («Шÿшпык семже дене, айдеме — ушыж дене мотор»);
- Григорьева Лариса 10 класс МОУ «Моркинская средняя общеобразовательная школа № 1» (письмо на тему «Родной язык раскрывает душу человека» («Шочмо йылме гоч айдемын чонжо палдырна») в рамках предложенной номинации «Язык определяет личность, без языка нет человека» («Йылме еҥын кӧ улмыжым ончыктен шога, йылме деч посна айдеме ок лий»).
Напомним, как писало ранее ИА «МариМедиа», четыре работы школьников Марий Эл отправлены на федеральный этап конкурса, итоги которого будут объявлены 26 октября.
фото: pixabay.com
ИА «МариМедиа». При использовании материала гиперссылка обязательна.