Сочинение про маму на кабардинском языке 7 класс

Сочинение

«Наб неш дигахъис цIакьли»

2013г.

Наб неш дигахъис цIакьли

Гьарил адамлис «неш» ибси дев бегIлара дурхъаси саби.Гьарил адамла ца ахIенси неш хIерирар,ВатIан кьяйдали. Бац-берхIи кьяйда цаси, гIур агарси дунъяли-чир бегIлара малхIямси сари наб дила неш.

Дила нешлис Барият бикIар. Ил школализир учите-льницали рузуси сари. Илис дебали биштIати дигахъу, илдас дигуси бирес къайгъилизир рирар. Ученикунас илра дигахъу. Наб дила неш дебали дигахъис,сенкIун илис нура дигахъни балас. Илини мурталра дила уркIи иргъу, наб дигуси бирес кьаслизир рирар.Ил дебали уркIецIичерси,духуси, гIяхIси ва гIякьлучерси сари.Илини бизиси беркала биру.

Ну сецад халаваасра, нешла духути гIякьлумачи лехIихъес гIягIниси саби. Наб гIяхIси ва гIягIниси нешлицун бала. Нушани нешла халаси хIурмат бирес гIягIниси саби. Нуша адикьес багьандан илини халаси къиян буркIули саби, арадеш мяштIхIебарили, бамсри хIейхъули хIянчилара рашули, хъулирра рузули сари. Иличи уркIецIидулхъули, вирусигъуна кумек нунира бирис: ил разириахъес школализив гIяхIил учIулра, риштIаси рузичи хIерикIулра, узизи дурсри дирахъулра,хясасупIличил хъулри умудирулра,ил гIясихIериахъес ну мурталра къайгъилизив вирус. ДахъхIиагарли нешла байрам саби. Ил байрамлис нуни неш мубаракририс ва савгъат бедлугас. Дила неш набчи дебали разириркур.

Нушани школализир нешличила чумра даргала поэтунала ва писательтала гIяхIцад произведениеби делчIунра: «Нешла дуруг», «Нешла бебкIа», «АхIерси неш».

Нуни нешличила бурала балас: «Нешлис хъатлаб хайгина берцIадра, илала чебла ахъес хIейруд». Чум азир тугъ делкIалра Адамли нешличила, Таманбируси ахIен Буруси иличила.

Арали ратаби, дила дигуси неш!

Азир баркалла хIед, дила ахIерси неш!

Дэ дыкъэзыхъуреихь псори ди Хэку дахащэращ. Дэ  Хэкум худиIэ лъагъуныгъэр дызэрыцIыкIу лъандэрэ къытхалъхьащ ди адэ-анэм, ди егъэджакIуэхэм.

Аддэ, зы  зэман гуэрым  Каспий тенджызымрэ Тенджыз ФIыцIэмрэ я зэхуаку дэлъ щIыналъэм
зылI и быну, лъэпкъ пщыкIутIу зэхэт ди адыгэхэр щыпсэугъащ, лажьэрэ шхэжу, я щхьэхуитыныгъэр
яхъумэжу. Адыгэхэр зэикI зауэ-банэкIэ зэралъэфэлIа мылъкукIэ, е нэгъуэщI лъэпкъ гъэру яубыдрэ игъэпщылIу абы и пщIэнтIэпскIэ псэуакъым.  АтIэ ахэм гъавэ хасэт, Iэщ ягъэхъут, жыг, хадэхэм елэжьхэт, я
гуащIэ къабзэ, хьэлэлкIэ псэужхэт. Ахэм я щхьэм пщIэ хуащIу, пагагъэр я бэу, лIыгъэрэ хахуагъэрэкIэ, пэжыгъэкIэ дуней псом цIэрыIуэ щыхъуахэу дунейм тетахэщ. Адыгэхэр тэтэр хъанми, урыс
пащтыхьми лъэгуажьэмыщхьэу ягъэувыфакъым, куэдым я хэкур ирагъэбгынами.

Ди адыгэ лъэпкъым зэхэтыкIэ дахэ яIэт. Дэтхэнэ цIыхуми и хэкум нэхъапэ иIэкъым, уеблэмэ и гъащIэм япэ ирегъэщ.

                                           Cи
хэкууэ дыщэ губгъуэ,

                                                      ГъащIэщIэм
и епэр!

                                                      Кавказым
и щIы
фIыгъуэ,

                                                      Уи
теплъэм IэфI
ещI
псэр!

Си Хэку дыщэ! Сыту фIыщэу
услъагъурэ! Сэ къысщохъу и Хэкум зи псэр хуемыIэ щымыIэу. Дэ ди Хэкум ис лъэпкъ
псори фIыуэ зэролъагъу икIи зэдэIэпыкъуу зэдопсэу.  Ди  Хэкум бий бзаджэхэр къыщытеуам цIыху псори, зым хуэдэу, къызэщIэтэджащ, я Хэкур яхъумэжыну, икIи кърагъэлащ ди щхьэхуитыныгъэр.

Сыт хуэдэ Iуэху яужь симытми, зэпымыууэ согупсыс, си къарум къызэрихькIэ си Хэкум къулыкъу зэрыхуэсщIэным. Хэкум къулыкъу хуащIэмэ, мамырыгъэм хуэлажьэу арщ. Мамырыгъэр ди дежкIэ гъащIэ насыпыфIэщ. Дэ дыхуейщ ди цIыхухэм я гъащIэ насыпыфIэр махуэ къэс нэхъри нэхъыфI, нэхъ тынш, нэхъ хъуэпсэгъуэ хъуну. Аращ къулыкъу зыщIэхэр псэемыблэжу щIыхущIэкъур къэралу щыIэр я нэхъ лъэщу щыт ди Хэкур нэхъри нэхъ лъэщыж зэрыхъуным. Къулыкъу зыщIэ куэдым я гъащIэр лIыхъужьыгъэ хэлъу Хэкум

папщIэ ят. Хуей хъууэ щытмэ, сыхьэзырщ си Хэку лъапIэм папщIэ си псэр стыну.

Ди Хэкум дыхуэпэжу дунейм дытетын хуейщ.

Сэ сынасыпыфIэу зызолъытэж, сыту жыпIэмэ си Хэку лъапIэм  сисыжщи. Зи Хэку имысыж цIыхур тхьэмыщкIэщ. И Хэкум зи псэр хуемыIэ щыIэкъым. Хэкум и джэ макъыр зылъэмыIэси дунейм теткъым. А псалъэхэр дэ хамэ
къэралхэм ипхъыхьа ди лъэпкъэгъухэм я щапхъэкIэ жыдоIэф. Адэжьхэм я псэр
зыщыхуарзэ хэкужьым къэмыкIуэным   щIэмыхъуэпс хэхэсу псэу ди  дэлъхухэм,  шыпхъухэм
зэрахэмытыр хьэкъщ. Адыгэхэр дэнэ хэку къыщымыхутами, зэрыадыгэу къэнэжын
хуейщ. Дэнэ щIыпIэ щымыпсэухэми ди адыгэбзэр, ди
хабзэр, нэмысыр яхъумэжын хуейщ. Сэ согугъэ, си лъэпкъ уардэ, зэгуэрым адыгэ псори зэрыгъуэтыжыну.

Хырехъуэ махуэ къэс ди мылъкум, ди Хэкум, цIыхухэм зраужь!

Адыгэ уафэ,

Адыгэ щIылъэ,

Уэгум сихьамэ,

щIылъэр си плъапIэщ.

Адыгэ уафэ,

Адыгэ щIылъэ,

Уи лъахэм ситмэ,

Дунейм сытеткъэ.

Уи къалэ щхьиблым

Зыкърагъэщхьу,

Вагъуэзэщиблыр

жэщкIэ зэщIоблэ.

А блым еянэу,

Нэхъ ябжьэфIэкIыу

Си гурыфIыгъуэр

Адыгэ хэкукъэ.

Уи нэр зыдэплъэм

Уи лъэр лъоIэсыр.

Къырым илъ дани

УлъэIэсакъэ.

Адыгэ уафэ,

Адыгэ щIылъэ,

Уи лъахэм ситмэ,

Дунейм сытеткъэ.

OBRAZOVALKA.COM

OBRAZOVALKA.COM — образовательный портал
Наш сайт это площадка для образовательных консультаций, вопросов и ответов для школьников и студентов .

На вопросы могут отвечать также любые пользователи, в том числе и педагоги.

Консультацию по вопросам и домашним заданиям может получить любой школьник или студент.

Министерство образования и молодёжной политики Чувашской Республики

Республиканский конкурс творческих работ учащихся

«Сердце матери»

        СОЧИНЕНИ ТЕМИ:

«КАШНИ СĂМАХĔ САН ПИРКИ»

                                                             Автор: ученица 7В класса

                                                                                 МОУ «Красночетайская СОШ»

                                                                                 Красночетайского района ЧР

                                                                                 Патьяновой Анжелики

                                                                                 Руководительница: учительница чу-

                                                                                 вашского языка Васильева М.Н.

Красные Четаи – 2009

                                                     Анне! Çак ят чи çывăх, чи чаплă çĕр çинче.

                                                              Пурăнать вăл ĕмĕр сывă кашни çын чĕринче.

                                                                                                               А. Воробьёв.

      Чăваш чĕлхинче «анне» сăмахран  чи çепĕççи  те чуна çывăххи çук пулĕ тесе шухăшлатăп.  Анне… Кашни çыншăн мĕн тери хаклă та çывăх çын! Çут тĕнчене килнĕ калаçма пĕлмен пепкене анне сăмахсăрах ăнланать. Эсĕ мĕн çинчен шухăшланине, мĕн пирки ĕмĕтленннине, мĕншĕн куляннине, савăннине, санăн мĕн ыратнине – пĕтĕмпех пĕлет анне. Вăл сана хăй кăкăрĕн сипетлĕ сĕчĕпе тĕрек панă, пĕрремĕш утăмсем тума пулăшнă, малтанхи сăмахсем калама вăхăт çитсен чĕкеç чĕлхи пилленĕ. Сана пĕрремĕш кĕнеке вуласа панă, пĕрремĕш юмах каласа кăсăклантарнă, пĕрремĕш сăпка юрри  юрласа çывăратнă.

      Анне яланах санпа юнашар пулма тăрăшать, кирлĕ канашсем парать, йывăр самантсенче пулăшать. Пирĕн çине вăл пĕчĕк чухне те, халĕ те савăнса пăхать.  Ўссен эпир лайăх та ăслă çынсем пуласса шанать.

      Манăн та Çĕр çинчи пур ачанни пекех анне пур, вăл Нина ятлă.  Юратнă аннене манăн  çут çанталăкăн çурхи вăхăчĕпе танлаштарас килет. Пётр Афанасьев поэт калашле,

                                       Çуркуннепе анне сăнарĕ

                                       Мана пĕр евĕр туйăнать.

                                       Телей сунса, аннемĕр мар-и

                                       Çурхи кун пек пире лăпкать.

                                       Çут хĕвелпе анне сăнарĕ

                                       Мана пĕр евĕр туйăнать.

                                       Ытарайми аннемĕр мар-и

                                       Пире вăй – хал парса тăрать.

       Чăнах та, аннеçĕм  çуркунне пекех ытармалла çук илемлĕ, черчен, ырă, çепĕç, тарават, маттур, вашават … Унăн алли кушăрханă пулин те — çемçе, питĕнче пĕркеленчĕксем пур пулсан та — илемлĕ, сасси чуна пырса тивмелле çепĕç, аслă чунĕ  çурхи хĕвел евĕр  пур ачине те пĕр пек ытама илсе ăшăтать.    

                                       Хĕвел пек хĕрÿ çыннăм  — анне,

                                       Çук санран çывăххи тĕнчере.

                                       Эс кÿретĕн кил-çурт илемне,

                                       Юратса ÿстеретĕн пире, —

тет В. Давыдов-Анатри. Çак сăмахсене поэт ман анне пирки каланă пекех туйăнать. Мĕн тери чуна пырса тивекен сăмахсем! Манăн анне те çут тĕнчене виçĕ хĕр ача парнеленĕ.Вăл тĕпренчĕкĕсене  пурне те пĕр пекех юрататать, пурнăçра ырра усалтан уйăрма, çынсене хисеплеме ăс парать, тĕрлĕ ĕçе  хăнăхтарать, анне пулма вĕрентет. Вăл пиртен кашниех чăн-чăн Çын пуласса шанать. Эпир те ăна питĕ-питĕ  юрататпăр, пустуйшăнах кулянтармастпăр, лайăх паллăсемпе вĕренетпĕр, çитĕнўсемпе савăнтаратпăр. Аннен ăслă сăмахĕсене ăша хыватпăр.

       Мана уйрăмах анне çўç тураса яни  килĕшет. Ун чухне эпĕ ăна питĕ лайăх туятăп: чунра ăшă-ăшă пулса каять. Пуçа ун кăкăрĕ çине хурса нумай вăхăт хушши ун çумĕнче тăрас килет. Шел,  ялта пурăнакан çыннăн ал усса ларма вăхăчĕ сахал – кил — хуçалăхра тăрмашмалла. Вăл пире мĕн пĕчĕкрен ĕçе хăнăхтарса ўстерет Эпир анне ĕçрен киличчен хуçалăхра  тупăшса ĕçлетпĕр. Анне килнине курсанах ун патне ыткăнатпăр: пирĕн аннен куллине курас килет, унăн ăшă аллине сĕртĕнес килет.

    Манăн та анне пекех çепĕç, вашават, сăпайлă, ăслă, пысăк чунлă, çынна ăнланакан, хўхĕм, ĕçчен, тўрĕ кăмăллă çын пулас килет. Ман шутпа, анне вăл – пирĕн телей. Пирĕншĕн аннерен  пахи никам та çук, аннесĕр çын мĕнле пуян пулсан та телейлĕ  пулаймасть. Унăн ырă сăмахĕсене, ĕçĕсене, вĕрентĕвĕсене эпир нихăçан та манас çук.

Ответить на вопрос