Сочинение про родную мову на белорусском языке

Беларуская мова прыгожая і незвычайная. Колькі цудоўных твораў напісана на гэтай мове. Беларускай мовай нельга не захапляцца, бо з дапамогай яе можна перадаць усю прыгажосць навакольнага свету, а таксама і ўнутраны свет чалавека.

На працягу стагоддзяў беларуская мова змянялася, развівалася, ўдасканальвалася. Але як гаварыцца дасканаласці не прыбудоўкі, яшчэ многія пакаленні будуць дапаўняць, развіваць мову. Самае галоўнае-гэта захаваць родную мову, не даць ёй памерці, як адбываецца з іншымі мовамі. Згодна з модным тэндэнцыямі сучасныя людзі пачынаюць выцясняць родную мову, усе больш аддаючы перавагі замежным мовам, або штучна створаным.

Беларуская мова нясе ў сабе культуру і звычаі той краіны, дзе на ёй размаўляюць. Кожны паважаючы сябе чалавек павінен ганарыцца сваёй мовай. Калі родная мова папулярна і кахана, то таксама будзе і з народам, які на ёй размаўляіць. Той, хто паважае родную мову, не паважае сябе, паважае людзей.

Задача будучага пакалення захаваць родную мову, не даць ёй знікнуць, калі знікне мова, то неўзабаве спыніць свае існаванне і ўся нацыя. Родная мова не менш каштоўная, чым усякія карысныя выкапні, яе нельга купіць або прадаць, ёй можна толькі ганарыцца і захапляцца.

У залежнасці ад нацыі і краіны, ва ўсіх людзей родная мова разная.Я вывучаю роднай мову для таго,каб адчуваць свабоду слова,гонар за сваю краіну,уменне правільна сфармуляваць сваю мысль.Я ганаруся сваёй роднай мовай, так як яна галоўная ў нашай краіне,і вельмі люблю яе.

У  кожнага чалавека ёсць свая родная мова. І кожны ўлічвае сваю кропку гледжання аб ёй. Я лічу, што ў мяне нядрэннае стаўленне да маёй роднай мовы. Не скажу, што я лічу яе самай лепшай у свеце, але стаўлюся да яе добра. Многія людзі задумваюцца, навошта ў кожнага народа  свая родная мова. Я лічу, што яна патрэбна для таго, каб забяспечваць ўзровень сваёй роднай краіны. Напрыклад, Англія лічыцца самай адукаванай краінай свету. Расія, вядома, таксама адукаваная. Кожны мае меркаванне аб сваёй краіне і роднай мове. Мае стаўленне да мовы, тлумачыцца тым, што я лічу мой беларускі народ лепшым, нягледзячы не на што.

Сачыненне па беларускай мове на тэму “Мова”

З легендаў i казак былых пакаленняў,
З калосся цяжкога жытоў i пшанiц,
З сузор’яў i сонечных цёплых праменняў,
З грымучага ззяння бурлiвых крынiц.
З птушынага шчэбету, шуму дубровы,
I з гора, i з радасцi, i з усяго
Таго, што лягло назаўсёды ў аснову
Святынi народа, бяссмерця яго, –
Ты выткана, дзiўная родная мова.
М. Танк

У кожнага народа няма большага скарбу. чым яго мова. Родная мова – гэта характар народа, яго памяць, гісторыя, яго розум і вопыт. На беларускай мове напісана шмат вершаў, казак, паданняў. Я лічу нашу мову прыгожай, самай пяшчотнай, пявучай, вобразнай, шчырай. Кожны чалавек, які жыве ў Беларусі, павінен ведаць яе, бо гэта — наша галоўнае нацыянальнае багацце і адрозненне.

Многія стагоддзі складалася,
шліфавалася і ўзбагачалася беларуская мова. Кожнае пакаленне імкнулася дадаць
штосьці сваё, дарагое, вартае доўгай памяці. Але ў сённяшнія дні вельмі мала людзей размаўляе на бацькоўскай
мове. На жаль, у цяперашні час мы чуем чыстую
родную мову толькі ў школе на ўроках беларускай мовы і літаратуры. Але
хочацца, каб часцей гучалі
наша «калі ласка», “дзякуй”. Наша мова
перажыла цяжкія часіны ў гісторыі, але яна выжыла, і мы, будучыня Беларусі,
ніякім чынам не павінны знішчаць яе. За
кожным словам стаіць жыццё, надзеі, пакуты і запавет нашых продкаў. Нашу мову
трэба берагчы, каб было што перадаць нашчадкам, нельга саромецца яе, бо гэтым
самым мы будзем адракацца ад сваёй краіны.

Падборку выказванняў пра родную мову як беларусаў, так і замежнікаў мы падрыхтавалі спецыяльна да Дня роднай мовы. У гэтым годзе мы значна ўзбагацілі нашу калекцыю. Дадаліся выказванні як сучасных беларусаў, так и шматлікіх замежнікаў.

Беларускія дзеячы пра родную мову

Краіна не можа быць незалежнай, калі ў яе афіцыйным жыцці пануе чужая мова. Чужая мова несумяшчальная з дзяржаўным суверэнітэтам, ёсць самая магутная зброя ў барацьбе з нацыянальнай ідэнтычнасцю. (Леанід Лыч)

Не чужой якой мовай, але сваёй уласнай законы пісаныя маем і на любую крыўду адпор сваімі законамі дадзім. (Леў Сапега)

Ніякае багацце людзей не бывае даражэйшым за іх родную мову. (Якуб Колас)

Роднае слова — гэта першая крыніца, праз якую мы пазнаём жыццё і акаляючы нас свет. (Якуб Колас)

Трэба любіць, ведаць і шанаваць мову свайго народа і ўмець дасканала валодаць ёю. (Якуб Колас)

Кожны народ мае свой гонар. Англічанін перад усім светам горда вызначае: я — англічанін! Тое самае скажа француз, немец, аўстрыец, рускі і іншыя прадстаўнікі другіх нацый. А мы, беларусы, не адважываемся празнацца ў тым, што мы — беларусы. Бо на галаву беларускага народа, як вядома, многа выліта памыяў, годнасць яго прыніжана і мова яго асмеяна, у яго няма імя, няма твару. (Якуб Колас)

Толькі праз родную мову чалавек можа стаць беларусам, бо ў ёй хімія і фізіка, гісторыя і батаніка, эканоміка і культура таго, што называецца нацыяй, народам. (Янка Сіпакоў)

Мова — гэта вялікі народны скарб. Яе нельга не паважаць, як нельга не паважаць родны народ. (Іван Мележ)

Не саромся, беларус, гаманіць па-свойму — на роднай мове бацькоў і дзядоў сваіх. Шануй сваю мову, шануй свае песні, свае казкі, звычаі і ўсё роднае — гэта спадчына дзядоў і вялікі нацыянальны скарб. Толькі тады цябе ўсе будуць шанаваць як чалавека, калі сам сябе будзеш шанаваць — калі не адкінеш свайго нацыянальнага ўласнага багацця. А першы скарб нацыянальны — гэта родная мова. (Змітрок Бядуля)

Хто не шануе родную мову, той не шануе сябе самога, ні свой род, ні сваіх дзядоў-бацькоў, якія той жа мовай гаварылі. (Вацлаў Ластоўскі)

Хто саромеецца роднай мовы, варты таго, каб і яго добрыя людзі саромеліся. (Вацлаў Ластоўскі)

Яно добра, а нават і трэба знаць суседскую мову, але найперш трэба знаць сваю. (Францішак Багушэвіч)

Шмат было такіх народаў, што страцілі найперш сваю мову, так як той чалавек перад скананнем, катораму мову займае, пасля зусім замерлі. Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб не ўмёрлі. (Францішак Багушэвіч)

Ігнараваць мову — гэта значыць ігнараваць народ, нацыю. (Піліп Пестрак)

Любіце і шануйце, як святыню, роднае слова, з якім вас літасцівы Бог на свет пусціў. (Францыск Скарына)

Хто адрокся мовы бацькоў сваіх, хто ўдзеў чужую апратку — той адышоў ад народу далёка-далёка. Ён чужы ў роднай вёсцы, у сваёй сям’і. І на яго браты глядзяць як на чужынца. (Цётка)

Родная мова, быццам цэмент, звязвае людзей. Яна дае ім найлепшы спосаб разумець адзін аднаго, адной думкай жыць, адной долі шукаць. (Цётка)

Родная мова, быццам цэмент, звязвае людзей. Яна дае ім найлепшы спосаб разумець адзін аднаго, адной думкай жыць, адной долі шукаць. (Цётка)

Кожны народ мае хаця б адзін геніяльны творы, і гэты твор – мова. (Алесь Разанаў)

Незвычайнае хараство і зладжанасць чуецца нам у гучанні роднага слова. (А.Крывіцкі)

Наш край, мая зямля. Багатая, прыгожая, мяккая душамі людзей — яна чужая нам. Спытаюць: чым? Я скажу: мовай… (Уладзімір Караткевіч)

Хто забыў сваіх продкаў — сябе губляе, хто забыў сваю мову — усё згубіў. (Уладзімір Караткевіч)

Мова, прыгожае пісьменства, паэзія, музыка ‒ сродак сувязі між душамі людзей, вышэйшы сродак. (Уладзімір Караткевіч)

Выбірай: быць пасрэднасцю на мове суседа або нечым значным на сваёй. (Уладзімір Караткевіч)

Існуе няпісаны (і неабвержны) закон, які цудоўна ведаюць усе па-сапраўднаму адукаваныя і культурныя людзі: чым лепей ведаеш нейкую мову (і гэта можна сказаць не толькі пра мову, але і пра краіну, навуку, сяброў, многіх жанчын, мастацтва і г.д.) – тым больш яна прыгожая і значная. (Уладзімір Караткевіч)

Беларусь-католік, ці беларусь-праваслаўны павінны то помніць, што ў іх адна Бацькаўшчына – Беларусь, адна мова родная – беларуская, адны звычаі і абычаі, адвеку перадаваныя з пакалення ў пакаленне. (Янка Купала)

Хто не разумее роднай мовы, той не павінен займаць урадавай пасады на Беларусі. (Янка Купала)

Там, дзе не шануюць роднай мовы, мялеюць рэкі, нішчацца дубровы, народ той мёртвы, а той край нямы. (Генадзь Бураўкін)

Што ў цябе ёсць, акрамя мовы, з якой складаюцца твае думкі і словы? (Віктар Марціновіч)

Мова – гэта этыка.Гэта наша спрадвечнае разуменне таго, што ёсць дабро і што ёсць зло, зашыфраванае ў словах. (Віктар Марціновіч)

Сёння матчынай мовы, а заўтра засаромiшся мацi самой? (Ніл Гілевіч)

Сёння для нас важней за ўсё — мова, на першым плане павінна быць мова. Будзе мова — будзе нацыянальная свядомасць і будзе Беларусь. Ня будзе мовы — ня будзе Беларусі. (Ніл Гілевіч)

Без усведамлення, што такое мова ў жыцці народа, што такое нацыянальная культура, нацыянальная гісторыя, у народа не можа быць будучыні. (Ніл Гілевіч)

Паміраньне мовы такая ж натуральная зьява, як і нараджэньне яе. Быць можа, што і мая мова некалі памрэ. Як памру я сам, чалавек. І я аніяк не баюся натуральнай сьмерці. А от калі насільна паміраць – страшна. (Янка Скрыган)

Нам мова далася крывёю. (Анатоль Сыс)

Мова – аснова ня толькі нацыянальнай культуры, але і існаваньня нацыі, існаваньня этнасу. (Васіль Быкаў)

Беларуская мова – нашая галоўная сакральная каштоўнасць. Усё найлепшае, што было створанае на гэтай зямлі, створанае на беларускай – ад Бібліі Скарыны да Статута ВКЛ. І яна гэтай каштоўнасцю будзе заставацца, нават калі знікне. (Валянцін Акудовіч)

Сёння ў Беларусі расейская мова — гэта тэрыторыя ўлады, а беларуская — тэрыторыя свабоды. (Валянцін Акудовіч)

Ва ўсім свеце чалавек, размаўляючы на роднай мове, проста размаўляе. У нас зусім інакш. Кожны раз, калі на людзях мы прамаўляем па-беларуску, дык не проста сумовімся, а як бы ладзім грамадзянскую акцыю ці мастацкі перформанс, паколькі ўвага ўсіх, хто выпадкова апынуўся побач, адразу засяроджваецца на нечаканым дзіве. (Валянцін Акудовіч)

Мова — той азонавы слой, які дазваляе больш-менш устойліва функцыянаваць, развівацца і нарошчваць свой патэнцыял усім астатнім чыннікам культуры нават у неспрыяльных для яе ўмовах. (Валянцін Акудовіч)

Бог размаўляе з табой на тваёй роднай мове. (Леанід Дайнека)

Мова — гэта код, які адкрывае дзьверы ў тую або іншую культурную прастору. А культура — гэта пераемнасьць, спадчына, традыцыя, алюзія. (Сяргей Абламейка)

Замежныя дзеячы пра родную мову

Мова — жывая плоць, ​​якая стваралася мільёнамі пакаленняў. (А.Талсты)

Толькі дасканала засвоіўшы родную мову, мы ў стане будзем гэтак жа дасканала засвоіць і мова замежныя. (Ф.Дастаеўскі)

Што ні кажы, а родная мова заўсёды застаецца роднай. Калі хочаш казаць ад душы, ніводнае французскае слова ў галаву не йдзе, а калі хочаш бліснуць — іншая справа. (Л.Талсты)

Мова не можа быць дрэннай, або добрай … Бо мова — гэта толькі люстэрка. Тое самае люстэрка, на якое нельга наракаць. (С.Даўлатаў)

Мова падобны на надтрэснуты кацёл, на якім мы выстукваем мелодыі, якія гучаць так, як быццам яны прызначаныя для танцаў мядзведзя, між тым як мы б хацелі прысвяциць іх зорам. (Г.Флабер)

Усе найгалоўныя замежныя мовы можна вывучыць за шэсць гадоў, але для вывучэння сваёй недастаткова и цэлага жыцця. (Вальтэр)

Мова, якой мы карыстаемся, уплывае на наша мысленне … (Б.Вебер)

Калі мова чалавека млявая, цяжкая, нямоглая, нявызначаная, вельмі адукаваная, то такі, напэўна, і розум гэтага чалавека. (І.Гердэр)

Найвялікшая багацце народа — яго мова! Тысячагоддзямі назапашваюцца і вечна жывуць у слове незлічоныя скарбы чалавечай думкі і вопыту. (М.Шолахаў)

Народ выяўляе сябе ў мове сваёй. Народ дзейнічае; яго дзейнасцю кіруе розум; розум і дзейнасць народа адлюстроўваюцца ў мове яго. (І.Сразнеўскі)

Неўміручасць народа — у яго мове. (Ч.Айтматаў)

…Нездарма шматпакутныя народы, пераносячы самыя страшныя ўдары лёсу, не могуць толькі перанесці пагібелі роднага слова… (Н.Катлярэўскі)

Кожная мова мае свой словарух, сваю гармонію, і дзіўна было б рускаму ці італьянцу, або ангельцу пісаць для французскага вуха і наадварот. (К.Бацюшкаў)

Што ні кажы, а родная мова заўсёды застаецца роднай. Калі хочаш гаварыць па душы, нiводнага французскага слова ў галаву не ідзе, а калі хочаш бліснуць, тады іншая справа. (Л.Талсты)

Мова — вопратка думак. (С.Джонсан)

Мова народа — лепшы колер усяго яго духоўнага жыцця, яки ніколі не вяне і вечна зноў распраўляецца. (К.Ушынскі)

Прырода краіны і гісторыя народа, адлюстроўваючыся ў душы чалавека, выяўляліся ў слове. Чалавек знікаў, але слова, ім створанае, заставалася несмяротнай і невычэрпнай скарбніцай народнай мовы; так што кожнае слова мовы, кожная яго форма ёсць вынік думак і пачуццяў чалавека, праз якія адбілася ў слове прырода краіны і гісторыя народа. (К.Ушынскі)

Стварыць мову немагчыма, бо яе стварае народ; філолагі толькі адкрываюць яе законы і прыводзяць іх у сістэму, а пісьменнікі толькі твораць на ёй адпаведна з гэтымі законамі. (В.Бялінскі)

Хто не ведае замежных моў, той нічога не ведае і пра сваю мову. (І.Гётэ)

Розніца паміж мовамі настолькі вялікая, што адзін і той жа выраз здаецца грубым ў адной мове і ўзнёслым у іншай. (Д.Драйдэн)

Мова ёсць люстэрка думак народа; разумовы склад кожнай расы адліваецца, як стэрэатып, у яе мову, выбіваецца на ёй, як медаль. (Х.Сехадор)

Мова – гэта шлях цывілізацыі і культуры. (А.Купрын)

Мова народа заўсёды найцяснейшым чынам звязаны з нацыянальным духам. (В.Гумбальдт)

Сапраўдная любоў да сваёй краіны немагчыма без любві да роднай мовы. (К.Паустоўскі)

Па адносінах чалавека да сваёй мовы можна дакладна судзіць не толькі пра яго культурны ўзровень, але і пра яго грамадзянскую каштоўнасць. (К.Паустоўскі)

Галоўны урок цывілізацыі – трэба жыць са сваёй мовай. (Н.Назарбаеў)

Мы павінны зразумець, што пакуль самі не будзем размаўляць на сваёй роднай мове, ніхто іншы па-сапраўднаму не будзе паважаць гэтую мову. (Н.Назарбаеў)

Мова ёсць найбольш каштоўны скарб народа, першы сродак яго развіцця і заклад ўсіх духоўных поспехаў, галоўнае права на славу ў нашчадкаў. (М.Пагодзін)

Нападаць на мову народа, значыцца нападаць на яго сэрца. (Г.Лаубе)

Чалавек, які не ведае народны побыт, мову, характар, не можа быць лідэрам. (А.Байтурсынулы)

Нацыянальнасць народа, які размаўляе на сваёй мове, які піша на сваёй мове, ніколі не знікне. Самы магутны фактар, які спрыяе захаванню або знікненню нацыі, гэта — мова. Разам са знікненнем мовы знікае і сам народ. Тыя, хто хоча далучыць да сваёй нацыі іншы народ, перш за ўсё імкнуцца да знішчэння мовы гэтага народу. (А.Байтурсынулы)

Калі ёсць магчымасць захаваць мову, то яе трэба захаваць. Наколькі здолеем захаваць сваю мову, настолькі мы захаваем і сваю нацыю. (Г.Кіраш)

Калі ведаеш добра родную мову і прыстойна размаўляеш і на іншай мове, то гэта цудоўна; калі ж робіш гэта, не ведаючы роднай мовы, то гэта — трагедыя. Не ведаючы сваю мову, пераймаць чужую — недаравальная памылка. (Х.Досмухамедулы)

Мова народа — скарб, які захоўвае, перадае з пакалення ў пакаленне эпохі, перажытыя гэтым народам, яго светапогляды, кругагляд, мары, радасці і спадзяванні, словам, усе хвалюючыя яго душу моманты. (Ж.Аймауытулы)

Нацыя, пазбаўленая мовы, не можа доўга быць нацыяй на гэтым свеце. Такая нацыя асуджана. Першая ўмова жыццяздольнасці нацыі — наяўнасць мовы. Аслабленне мовы нацыі кажа аб пачатку яе знікнення. Для нацыі нічога не можа быць даражэй за яе мову. У мове народа як у люстэрку знаходзяць адлюстраванне менталітэт, гісторыя, побыт, характар гэтай нацыі. (М.Жумабаев)

Таго, хто не паважае, не шануе родную мову, сваю літаратуру, нельга лічыць адукаваным, культурным чалавекам. (М.Ауэзаў)

Трэба жыць, прымаючы вопыт суседа, а не яго мову. (Т.Абдыкулы)

Калі ты размаўляеш з чалавекам на той мове, якую ён разумее, ты размаўляеш з яго галавой. Калі ты размаўляеш з чалавекам на яго роднай мове, ты размаўляеш з яго сэрцам. (Н.Мандэла)

Мова — гэта мапа культуры. Ён распавядзе, адкуль прыйшлі яго людзі і куды ідуць. (Р.М.Браун)

Перейти к содержанию

Хто езьдзіў па чужых краях,той,напэўна прыкмеціў,што там усе людзі гавораць адною моваю.Німа там розьніцы ў гаворцы.Сяляне і работнікі,папы і чыноўнікі,паны і купцы ў крамах-усе гавораць аднака:у Францыі-па-французку,у Англіі-па-ангельску,у Нямеччыні-па-нямецку,у Польшчы па-польску.Толькі у нас,на Беларусі,гавораць ні аднака:сяляне адною моваю,беларускаю,або,як кажуць,простаю,а паны і чыноўнікі-іншаю мовай,-расейскаю.
Чаму гэта так,чаму ў іншых народаў адна мова ў паной і работнікаў,а ў нашым краю дзьве мовы:нібы-та панская і простая,сялянская?Ці ж гэта праўда,што беларуская мова простая?Хіба беларуская мова горшая,ці няздатная да нічога,што паны на ёй ні гавораць,а нікаторыя сяляне саромяццаі,патураючы панам,намагаюцца гаварыць па-панску,або “па-благароднаму”?Не,ні горшая нашая мова за іншыя,а можа яшчэ і лепшая і гаворыць на ёй цэлых 10 мільёнаў людзей,якія ўсе разам складаюць адзін Беларускі народ,меўшы колісь сваю слаўную і магутную дзяржаву.
А толькі паны і іншыя з простых сялянскіх людзей,атрымаўшых дурную адукацыю ў царскіх школах і зрабіўшысь праз тое нібы-та панамі,цураюцца свайго роднага і гавораць не нашаю роднаю Беларускаю моваю,а маскоўскаю.Таксама і ніграматны хлопец з вёскі,трапіўшы на заработкі ў горад ці куды небудзь на Маскоўшчыну,вярнуўшыся да дому,пачынаў ламаць сваю гаворку па чужому і пакепліваць з свайго роднага,беларускага.Ні адзін народ гэтага не робіць,-ні паляк,ні расіян,а толькі было ў нас ды на Украіне.
А пачалося у нас гэтае двуязычча праз тое,што народ наш беларускі доўга быў пад чужым панаваннем:сьперша пад Польшчаю,а потым пад маскоўскаю уладаю.І толькі колі-сь то Беларусь была вольнаю,ні ад каго нізалежнаю,і жыла сваім няўласным дзяржаўным жыццём.Але суджана было ёй страціць сваю незалежнасьць,пайсьці пад уладу чужынцаў і перажыць горкую долю,-долю зьдзеку,паняверкі і нілюдзкага гвалту.
Мала якому народу на сьвеце даводзілася перажываць трагічнейшую,нішчасьнейшую долю,як тая,што зазнаў за сваё гістарычнае жыццё народ беларускі.Выступіўшы на гістарычную арэну з сьвежымі маладымі сіламі,ён вытварыў быў арыгінальны палітычны лад,выявіў пачаткі уланай культуры,даў зароды багатага пісьменства.Калі была б добрая змога вырабляць ды гадаваць усё тое,што ў даўнюю даўніну народ наш меў у багатых і пекных зародах,дык цяпер быў-бы ён можэ-б адным з найкультурнейшых народаў у сьвеце,дастойным таварышам у суполцы культурных нацыяў.Ось жэ ні так яно слалася.Беларускі народ,што і цяпер вызначаецца сваёю,як кажуць,патэнцыяльнаю згатнасьцю ды культуры,сваім розумам і дэлікатнасьцю,-гэты народ цяпер цёмны,заштурханы,бедны.Німа яму прастору,каб выявілася яго прыродная здатнасьць і здольнасьць:яго зямля родзіць ні яму,як ні яму служаць і здабыткі сучаснай культуры…Ён стаў і да гэтага часу астаецца толькі гноям,каб на ём маглі вырастаць пышныя кветкі чужой культуры,выпіваючы з яго уласнага грунту усе сокі жывучыя і за гэта амаль,што нічога назад ні зьвертаючы.
Што-ж гэта за фатальная доля такая?Якія прычыны прывялі наш край да такога становішча?

Гэтак пісаў і пытаўся украінскі пісьменнік С.Ю.Ефрэмаў,маючы на увазе сваю бацькаўшчыну Украіну,а далей адказваў,што многа прычын было для такога заніпаду.І найпершая мажа прычына-геаграфічнае становішча нашага краю-на том раздарожжы,дзе пастаянна адбываліся ваенныя споркі суседніх народаў.Як той гарох пры дарозе,-так і жыў беларускі народ.Уціснуты паміж іншых народаў,ні маючы ні якога ад прыроды затулку,ён быў сходным форпостам Эўропы,яго край-месцам крывавых падзеяў суседзяў.Народ наш мусіў прымаць на сваёй грудзі першыя і найцяжэйшыя удары ад тых народаў,што сходзіліся на нашай зямлі канчаць свае споркі з агнём і жалезам.Найбольш гэтыя войны на нашай зямлі і канчаліся,а народ наш,прымаючы на сябе гэтыя ваенныя удары,страціў многа,вельмі многа.Страціў ён,на самы перад,адпоўную сілу і ў той самы час,калі за яго спінаю і моцным затулкамсуседзі маглі зкладаць моцныя палітычныя арганізацыі,ён і тыя здабыткі пагубіў,што надбаў быў у папярэднія часы коштам вялізорнай напругі сваіх нацыянальных сіл.А пагубіўшы свае нацыянальныя здабыткі,ён мусіў зрабіцца аб’ектам палітычных экспераментаў для тых суседзяў,мусіў стаць гноям,на яком яны свае культурныя здабыткі гадавалі і разьвівалі.
І вось сталося тое,што сталося.Усё пагубіў беларускі народ на даўгім і цяжкім гістарычным шляху сваём да цяперашняга становішча:палітычную незалежнасьць і эканамічныя дастаткі,сваё права і асьвету,свае законы і суд,сваю школу і інтэлегенцыю і нават і імя сваё страціў у безупыўным змаганню з нідоляй сваёю,у барацьбе за сваю нацыянальную індэвідуальнасьць.Ён зрабіўся нацыяй без прозьвішча,нацыяй проста “людзей”,яшчэ горш-нацыяй “тутэйшых дзядзькоў…”.“Цудоўны наш народ,-дзівіцца украінскі пісьменнік В.Віннічэнко пра народ украінскі:-дужы і сумны…Меў героеў-і ніхто іх ні ведае…Усё жыццё любіў волю-і усё жыццё жыў рабом…Утварыў багацце песьні-і сам яе ня ведае…”І толькі адзін застаўся яму,гэтаму народу-пакутніку,скарб ад далёкіх прадзядаў.Гэта-родная мова і роднае пісьменства,гэтаю моваю пісанае;абое-як выраз яго духоўнае істоты,як сімвал яго асобнасьці нацыянальнай і як пачатак самасьвядомасьці,як памятка ад прамінулага і надзея на будучыню.
Вось так і звык народ наш жыць пад чужой уладаю,-жыў,хоць на роднай,але ні на сваёй зямлі,як выславіўся вялікі украінскі пісьменнік Тарас Шаўчэнка.Ды яшчэ на ліхо нашая доля судзіла нам быць пад уладаю ні зусім чужых народаў,як,прымерам сказаць,баўгарам і сэрбам пад Турэччынай,а чэхам пад нямеччынай.Над намі панавалі славяне,нібы-та браты нашыя-вялікарусы і палякі.Але гэтае “брацкае” панаванне было для нас яшчэ горшае за чужынскае,бо чужыя народы,як немцы і туркі,глядзелі на падуладныя ім славянскія народы,як на чужых:іншая мова,іншая вера,звычаі-усё іншае.А на Беларусь і Польшча і Маскалі глядзелі заўсёды,як на свой уласны народ і ўсімі сіламі намагаліся давесьці і ўпэўніць усіх людзей,што Беларусі няма,а ёсць толькі Польшча ці Расея.Гэтак рабіла Польскае правіцельства. Палякі казалі,што ёсць толькі пагранічныя польскія землі ( крэсы ),дзе людзі гавораць папсаванаю маскоўскім уплывам польскаю моваю.
.Гэтак рабіла ресейскае правіцельства на працязі 120 гадоў,даводзячы,мабыць,на задор паляком,што беларускай мовы няма,ёсць толькі папсаваная польскім уплывам вялікаруская прыказка.Ні так тыя ворагі,як добрыя людзі. Расея старалася выгнаць нашую мову з ужытку у школах,судох,у грамадзянскіх інструкцыях,-адным словам адусюль,адкуль толькі можна было .
І многа ліха зазнала Беларусь ні ад чужых,а ад сваіх братоў славян.За часоў польскага панавання,усе беларускія шляхецкія станы перафарбаваліся на палякоў.Яны адцураліся ад Беларусі і,жывучы на беларускай зямлі,стараліся ганьбіць і бэсьціць усё беларускае,стараліся забыцца,што бацькі іх і дзяды былі беларусы і сваю кроў пралівалі за волю і права сваё бацькаўшчыны Беларусі.Гэтак цяпер робяць нашыя паны і папы,чыноўнікі і настаўнікі,што па царскаму загаду,праз царскія школы парабіліся расійцамі.Яны ні толькі адракліся ад усяго роднага,беларускага,а яшчэ топчуць нагамі і плююць на тое,што іх дзяды і прадзеды,як сьвятое,шанавалі.Патомкі тых слаўных беларусаў,каторыя некалі мелі сваё магутнае гасударства,чыя мова гарда і сьмела зачэла па ўсім сьвеце і карысталася вялікаю павагаю і пашанаю,-цяпер кажуць,што народ наш ці хоча сваіх школаў,што народ беларускі не разумее тый мовы,на якой гаворыць,што баццам-бы ахвотней чытае і лепш разумее па-расійску,або,лепей сказаць,павялікаруску.
Народ…што значыць народ?…Народ цёмны,нікультурны,яго трэба навучыць.Як ён можа захацець сваіх беларускіх школаў,калі ён яе ніколі у вочы не бачыў?Як ён можа захацець вучыцца на сваёй мове,калі за яе яго лаялі,бэсьцілі,крыўдзілі і за людзей не лічылі?Калі ён пастаянна бачыў,што калі хто гаворыць па беларуску,той бедны,цёмны,галодны,а хто гаворыць іначай,той багаты,асьвечны і сыты.Народ трэба навучыць,яму трэба паказаць,што,пакуль не запануе у краю яго наша родная беларуская мова,да таго часу ён будзе бедны,цёмны і галодны.Толькі дэмагог і палітычны шарлатан можка пасылацца на народнаю чыстату і карцыстаць з яе дзеля сваіх поглядаў,або інтарэсаў.Дзіўная гэта прывычка ў іншых людзей пасылацца на народ там,дзе гэта саўсім не да рэчы.Калі хто хоча пабудаваць дом,зрабіць якую машыну,ці правесьці жалезную дарогу,дык ён звычайна зьвяртаецца да спецыяліста,да тых,хто знаецца на гэтых справах;толькі ў палітыцы ды ў культурнай працы чамусь звыклі радзіцца с такім знаўцам,як цёмны,ніасьвечаны народ…

Сачыненне на тэму «Роля мовы ў жыцці грамадства»

Несумненна, мова займае асаблівае месца ў жыцці любога грамадства. Мова неабходны для таго, каб людзі размаўлялі адзін з адным, разумелі і маглі ўсе даступна растлумачыць. Калі б не было мовы, то я не ўяўляю, як бы мы мелі зносіны. У любым выпадку чалавек прыдумаў бы спосаб, каб даходліва нешта растлумачыць іншаму чалавеку. Такой мовай, напрыклад, з’яўляецца мова жэстаў, але размоўная мова нашмат лепш. Нездарма ў кожнай дзяржаве ёсць свая мова.

Мы размаўляем на рускай мове і часам не задумваемся, адкуль ён узяўся, і хто яго прыдумаў. Гэта вельмі складаная мова, але замежнікі ўсё-такі імкнуцца яе вывучаць. У нашай мове ёсць мноства нюансаў, таму замежнікі, якія ведаюць нашу мову, усё роўна бывае, не разумеюць пра што ідзе гаворка. Існуюць нават такія словы, у якіх двайны сэнс. Гэтыя словы могуць заблытаць нават рускага чалавека, калі ў дадатак да сказанага ня даць тлумачэнне.

Некаторыя правілы рускай мовы таксама даволі-такі складана зразумець. Я вось ужо заканчваў школу, а да гэтага часу шмат чаго не магу запомніць. Разнастайнасць правілаў правапісу проста дзівіць. Больш за тое, так як наша краіна шматнацыянальная, то ў розных рэгіёнах ёсць свая мова. Напрыклад, татарскі, башкірскі, якуцкая, бурацкі і многія іншыя. Да таго ж у некаторых рэгіёнах ёсць сваё вымаўленне слоў, і нават свае выразы. Таму людзі, якія прыехалі з іншай частцы краіны могуць не зразумець таго, што ім кажуць. Такое неразуменне часта здараецца пры зносінах вясковых і гарадскіх жыхароў.

У любога чалавека ёсць родная мова, які ён павінен ведаць і берагчы. Крыўдна, што многія маладыя людзі зусім не ведаюць рускую мову, затое напрыклад, вывучаюць англійская. Я лічу, што сорамна не ведаць родную мову. Мы павінны вывучаць сваю мову, бо гэта наша родная мова, мова нашага вялікага дзяржавы.

Ролю мовы ў жыцці грамадства

Чалавечую мову самым цесным чынам звязаны з жыццём грамадства. Адна з асноўных яго функцый — сацыяльная, камунікатыўная. Мова — гэта сродак зносін людзей, ён закліканы наладзіць узаемаразуменне паміж імі.

Руская мова лічыцца адным з самых складаных і багатых моў у свеце. Ён мае працяглую гісторыю свайго развіцця. Зрэшты, як і сама Расія.

Сувязь мовы з грамадствам выяўляецца яшчэ і ў тым, што ўсе найвялікшыя пісьменнікі, паэты, грамадскія дзеячы нашай краіны ўвайшлі таксама і ў гісторыю рускай мовы. Бо менавіта яны дапамагалі яму развівацца, уносячы туды змены, пераўтвараючы яго. Без працы можна назваць цэлы шэраг такіх імёнаў. Гэта і М.В. Ламаносаў з яго тэорыяй аб «трох штылю». Гэта і Н.М. Карамзін з яго тэорыяй вытанчанай «салоннай» гаворкі. Гэта, вядома ж, і А.С. Пушкін, які ўнёс вялікія змены ў рускі літаратурны мова 19 стагоддзя. Ды і наогул усе таленавітыя расійскія пісьменнікі і паэты ўплывалі на рускую мову праз свае творы.

Важна, што мова — гэта не бязладны набор літар і слоў. Ён уяўляе сабой сістэму, пачынаючы з гукаў і заканчваючы складанымі прапановамі і цэлымі тэкстамі. Толькі ў фанетыцы рускай мовы існуе некалькі дзяленняў гукаў: звонкія, глухія, сонарных, толькі звонкія і толькі глухія, мяккія і цвёрдыя, толькі мяккія і толькі цвёрдыя гукі.
Акрамя таго, ёсць яшчэ і літары, якія не абазначаюць ніякіх гукаў (напрыклад, мяккі і цвёрды знакі), а таксама літары, якія абазначаюць адразу некалькі гукаў у пэўных пазіцыях (галосныя Е, Ё, Ю, Я).

Велізарнае багацце тоіць у сабе лексіка рускай мовы. У ёй існуе мноства слоў для абазначэння не толькі пачуццяў або дзеянняў, але нават і для іх адценняў. У рускай мове існуе велізарныя шэрагі сінонімаў, антонімаў, Жанры мастацкай літаратуры, амонімаў. Толькі рускі чалавек можа глядзець сваёй каханай ў вочы, захапляцца вачыма багіні, пляваць у Зянкоў суседу і навальніцы выкалаць моргалы ворагу.

Слоўнікавы запас рускай мовы настолькі развіўся, што ўтрымлівае ў сабе вельмі шмат адгалінаванняў. Гэта прафесійныя, моладзевыя жаргоны; разнастайныя таемныя мовы (напрыклад, мова злачыннага свету) і гэтак далей. Усе яны дапамагаюць зносінам розных чалавечых груп, служаць для іх узаемаразумення.

У сучасным свеце мы размаўляем і пішам з дапамогай мовы. Такім чынам, у нас ёсць вусны і пісьмовы мову. Пісьмовы, або літаратурны, мова адзіны для ўсіх. А вусных моў вялікае мноства. І не заўсёды рускія людзі могуць лёгка зразумець адзін аднаго.

Так, напрыклад, жыхары вёсак і маленькіх гарадоў (асабліва пажылыя) карыстаюцца словамі і выразамі, малазнаёмымі або зусім незнаёмымі жыхарам мегаполісаў. І наадварот.

Гэта адбываецца таму, што ў рускай мове існуюць дыялекты, словы, выразы і асаблівасці вымаўлення, якія ўласцівыя толькі жыхарам нейкай адной мясцовасці. Вядома, што на поўдні Расіі змяю называюць «Казюля», хату «хатай». Выдатны прыклад дыялектных слоў даў нам С. Ясенін у сваім вершы «У хаце»:

Пахне друзлымі драченами;

На парозе ў дзежцы квас,

Над пячуркі стройнымі

Прусакі лезуць у пазу.

Толькі ў гэтым чатырохрадкоўі мы знаходзім два дыялектных слова (драченами, Дзежкі) і два словы, звязаных з пазначэньнем вясковага побыту (точеные пячуркі, паза). Астатнія страфы гэтага верша таксама мільгаюць яркімі дыялектнымі словамі.

Дзякуючы ўсяму гэтаму беларуская мова зьяўляецца адным з самых складаных для вывучэння. Пра гэта кажуць усе замежнікі, якія жадаюць асвоіць нашу мову. Ім цяжка ахапіць усю лексіку рускай мовы, асвоіць тонкасці граматычнага ладу, навучыцца правільна выбудоўваць прапановы. Але, тым не менш, колькасць замежнікаў, якія вывучаюць нашу мову, не змяншаецца. Гэта шмат у чым звязана з нашай вялікай класічнай літаратурай. Жыхары іншых краін імкнуцца прачытаць творы Пушкіна, Талстога, Дастаеўскага на мове арыгіналу. І гэта таксама адно з доказаў камунікатыўнай функцыі мовы.

Родная мова — гэта частка нацыянальнай культуры і вельмі важная частка кожнага чалавека. Бясспрэчна, сваю родную мову трэба ведаць і берагчы. Гэта таксама важна, як ведаць і паважаць мовы іншых народаў:

І няма ў нас іншага здабыткам!

Умейце ж берагчы

Хоць у меру сіл, у дні злосці і пакуты,

Наш дар несмяротны — гаворка.

0 чалавек прагледзелі гэтую старонку. Зарэгіструйся або увайдзі і даведайся колькі чалавек з тваёй школы ўжо спісалі гэта сачыненне.

/ Складанні / Складанні на вольную тэму / 11 клас / Роля мовы ў жыцці грамадства

Мы напішам выдатнае складанне па Вашым замове ўсяго за 24 гадзіны. Унікальнае складанне ў адзіным экземпляры.

ВЫКАЗВАННІ ПРА РОДНУЮ МОВУ

Ніякае багацце людзей не бывае даражэйшым за іх родную мову. (Якуб Колас)

Мова – гэта вялікі народны скарб. Яе нельга не паважаць, як нельга не паважаць родны народ. (Іван Мележ)

Толькі праз родную мову чалавек можа стаць беларусам, бо ў ёй хімія і фізіка, гісторыя і батаніка, эканоміка і культура таго, што называецца нацыяй, народам. (Янка Сіпакоў)

Не саромся, беларус, гаманіць па-свойму – на роднай мове бацькоў і дзядоў сваіх. Шануй сваю мову, шануй свае песні, свае казкі, звычаі і ўсё роднае – гэта спадчына дзядоў і вялікі нацыянальны скарб. Толькі тады цябе ўсе будуць шанаваць як чалавека, калі сам сябе будзеш шанаваць – калі не адкінеш свайго нацыянальнага ўласнага багацця. А першы скарб нацыянальны – гэта родная мова. (Змітрок Бядуля)

Хто не шануе родную мову, той не шануе сябе самога, ні свой род, ні сваіх дзядоў-бацькоў, якія той жа мовай гаварылі. (Вацлаў Ластоўскі)

Хто саромеецца роднай мовы, варты таго, каб і яго добрыя людзі саромеліся. (Вацлаў Ластоўскі)

Яно добра, а нават і трэба знаць суседскую мову, але найперш трэба знаць сваю. (Францішак Багушэвіч)

Родная мова, быццам цэмент, звязвае людзей. Яна дае ім найлепшы спосаб разумець адзін аднаго, адной думкай жыць, адной долі шукаць. (Цётка)

Роднае слова – гэта першая крыніца, праз якую мы пазнаём жыццё і акаляючы нас свет. (Якуб Колас)

Трэба любіць, ведаць і шанаваць мову свайго народа і ўмець дасканала валодаць ёю. (Якуб Колас)

Ігнараваць мову – гэта значыць ігнараваць народ, нацыю. (Піліп Пестрак)

Любіце і шануйце, як святыню, роднае слова, з якім вас літасцівы Бог на свет пусціў. (Францішак Скарына)

Хто адрокся мовы бацькоў сваіх, хто ўдзеў чужую апратку – той адышоў ад народу далёка-далёка. Ён чужы ў роднай вёсцы, у сваёй сям’і. І на яго браты глядзяць як на чужынца. (Цётка)

Кожны народ мае хаця б адзін геніяльны творы, і гэты твор – мова. (Алесь Разанаў)

Незвычайнае хараство і зладжанасць чуецца нам у гучанні роднага слова. (Анатоль Крывіцкі)

Хто забыў сваіх продкаў – сябе губляе, хто забыў сваю мову – усё згубіў. (Уладзімір Караткевіч)

Беларусь-католік, ці беларусь-праваслаўны павінны то помніць, што ў іх адна Бацькаўшчына – Беларусь, адна мова родная – беларуская, адны звычаі і абычаі, адвеку перадаваныя з пакалення ў пакаленне. (Янка Купала)

Там, дзе не шануюць роднай мовы, мялеюць рэкі, нішчацца дубровы, народ той мёртвы, а той край нямы. (Генадзь Бураўкін)

Магутнае слова, ты, роднае слова! Са мной ты на яве і ў сне, душу мне затрэсла пагудкаю новай, ты песень наўчыла мяне. (Янка Купала)

Шмат было такіх народаў, што страцілі найперш сваю мову, так як той чалавек перад скананнем, катораму мову займае, пасля і зусім замерлі. Не пакідайце ж мовы нашай беларускай, каб ня умерлі! (Францішак Багушэвіч)

Ты мой ясны хлеб і каханы май, песня продкаў, нашчадкаў палі, без цябе, не з табой – не патрэбен мне рай на душы. Ў небясі. На зямлі. (Уладзімір Караткевіч)

Ты, мой брат, каго зваць беларусам, роднай мовы сваёй не цурайся; як не зрокся яе пад прымусам, так і вольны цяпер не зракайся. (Алесь Гарун)

Дык шануй, беларус, сваю мову – гэты скарб наш на вечныя годы, за пашану радзімаму слову ушануюць нас брацця-народы! (Алесь Гарун)

З усяго таго, што лягло назаўсёды ў аснову святынi народа, бяссмерця яго, – ты выткана, дзiўная родная мова. (Максім Танк)

Мова не можа быць дрэннай, або добрай … Бо мова – гэта толькі люстэрка. Тое самае люстэрка, на якое нельга наракаць. (Сяргей Даўлатаў)

Мова падобны на надтрэснуты кацёл, на якім мы выстукваем мелодыі, якія гучаць так, як быццам яны прызначаныя для танцаў мядзведзя, між тым як мы б хацелі прысвяціць іх зорам. (Гюстаў Флабер)

Усе найгалоўныя замежныя мовы можна вывучыць за шэсць гадоў, але для вывучэння сваёй недастаткова і цэлага жыцця. (Вальтэр)

Мова, якой мы карыстаемся, уплывае на наша мысленне … (Бернар Вебер)

Калі мова чалавека млявая, цяжкая, нямоглая, нявызначаная, вельмі адукаваная, то такі, напэўна, і розум гэтага чалавека. (Іаган Гердэр)

Найвялікшая багацце народа – яго мова! Тысячагоддзямі назапашваюцца і вечна жывуць у слове незлічоныя скарбы чалавечай думкі і вопыту. (Міхаіл Шолахаў)

Народ выяўляе сябе ў мове сваёй. Народ дзейнічае; яго дзейнасцю кіруе розум; розум і дзейнасць народа адлюстроўваюцца ў мове яго. (Ізмаіл Сразнеўскі)

Неўміручасць народа – у яго мове. (Чынгіз Айтматаў)

…Нездарма шматпакутныя народы, пераносячы самыя страшныя ўдары лёсу, не могуць толькі перанесці пагібелі роднага слова… (Нестар Катлярэўскі)

Што ні кажы, а родная мова заўсёды застаецца роднай. Калі хочаш гаварыць па душы, нiводнага французскага слова ў галаву не ідзе, а калі хочаш бліснуць, тады іншая справа. (Леў Талстой)

Мова – вопратка думак. (Сэмюэл Джонсан)