Сыт насыпыр зи1ысыр сочинение

                                                      Си щIымахуэ 

                Мы щIымахуэр усэ щылъхущ, мы щIымахуэр гъащIэ натIэщ, псэм и чысэм

и уэншэкущ, мы щIымахуэр псысэ ныбэщ. Мыпсалъалэ, мыкъийн, нэпсыр гущIэм

щегъэупщIыIу, цIыхухъу хьэлу егъэпщкIуф гукъеуэу къылъысар, и гущэкъу уэрэдым

щIожейкIыр дуней IурыщIар. Мы щIымахуэр чысэ хьэхущ, нэкIи псэкIи лъащIэ

здомыгъуэтщи, и уэс щабэр тхуищкIэрэ лъэгущIыхь къытхухеIущIыкIыр ди пщэдейм

и лъэс лъагъуэр. 

Тету жаIэу зэхэсхамэ, тхьэм зэгуэрми къауц, къысфIэщIынти тхьэшхуэм и цыр

ипхъыжауэ. Псэр и уасэу бегъымбарым кърища и пщIыхь удахэр и тын къабзэу мы

щIымахуэм дэ дыхуеущийр адрей гъищ къэнам. Ар къыщIытхуэткIийми и

щхьэусыгъуэр зыщ-и къабзагъэм сытым щыгъуи дэ дыхуэфащэнырщ. 

                  Мы щIымахуэр си псэлъыхъущ, сэ нэхъ псэлъыхъуфIи сымылъыхъуэ,

хъуэрым я нэхъ жаныр зи Iэдэжым Iэ сэмэгум и псэр кърилъхьащи сэ сIэщIожабзыхь.

ЕщIэ и ухыгъэр сэ зэрысIэщIэлъыр, ищIэ пэтми, къигъэзэфкъым и щIыбагъ. Тхьэмрэ

цIыхумрэ я хьэтыркIэ и псэр схуихъумэну сэ селъэIуми, зэрысхуэгумащIэр сщIэми,

зии схуэмыжыIэщIэ. Мы щIымахуэр сэ къысхуэерыщщ, къысщIитын мурад ищIащи и

псэр, схутемыгъэуж, ар щымыгъуазэххэу сэ зы щэху сохъумэ, мы щIымахуэр усэ

сатырыхьщ, сэ абы куэд щIауэ сыхуопсэрыусэ.

                                            Уафэм къыщалъхуа

           Уэ пщIэжрэ гъащIэ дэ щыдимыIар, уафэгум лъапцIэу къыщыщыджыхьар,

губгъэн къыщытхькIэ пшэ гуэрэнхэр ди нэщыпхъуэу, уэ пщIэжрэ дыкъыщамылъхуар?

ЦIыху гуэшым деж лъэIуакIуэ дыкIуэ пэтми, дыкъыщалъхунур IулъхьэкIи

къимыгъэблагъэу, дыкъетIысэкIрэ мазэм и жьэгу мафIэм псэ зратахэм

дыщIэхъуэпсу дыщыбгъэдэсар. Зэм дыгубжьарэ пшэхэр зэдудэкIыу, абыхэм

мафIэхъуэскIыу щыблэр яку къыдэкIыу, уэ пщIэжу къыщIэкIынущ ахэр псори. Уэ

пщIэжрэ бегъымбархэм ди гущэкъур щрабзар, сощIэжыр узэрыгуфIар. Сэ

сыпхуэзгъафIэу мазэм зезгъэгъэпщкIури бэлыхь ухэзгъэтат, узэрызгъэгузавэр

сщIэми ар си гуапэу, укъызэрыслъыхъум сигу хигъахъуэу, уи екIужыпщIэу вагъуэхэр

схуэбгъаплъэу, къэкIуэнум фIыкIэ сыпэбгъаплъэу ди гъащIэр щызэмыпцIым

дыпсэуащ.

            Насыпыр сытым дежи тIурытIылъхущ, я закъуэу къалъхухэр насып бынкъым,

дэ тIур насыпым дритIолъхуэныкъуэт, дригъэфIэнт, дриIэрыпIт, насып и тхьэбзэр

телът ди гущхьэм. Апхуэдэущ жэщ борэным дыкъызэралъхуар, арат ди натIэми

къратхэжар. Арами, гъащIэ емылыджым ди псэм и лъэс лъагъуэр щыхэгъуащэм, ди

насып хадэр бзум ябгынэжащ, гунэфу уэ укъыщыщIэкIым, кунэфу гъащIэр

къыщIэкIащ. Гукъеуэ шэпхъыр зыхэз гъащIэм зыщибзыжар пщIыхь минхэр жаIэжа

иужьщ. ФIэщмыхъу жылэ щапIа хуэдэ, сэри уи гухэлъ щтырыгъухэм

сахуэдзыхьщIыгъуейт, анэнэпIэсу зэм сахуэгущIыIэт. ИтIанэ…Уэ пщIэжрэ щIылъэм

дыщыщыпсэуар, уэрэд псыкъелъэхэр къиткIуту, гухэлъ толъкъунхэм

зыщыдгъэпскIыу, насып и фарзыр хуэдгъэзащIэу, ди Тхьэшхуэм вагъуэхэр

тхуигъажэу, зэи икIыжынкъым сигу дэ щIылъэм дыщыщыпсэуар… 

                                              Уэ узихуэдэр пщIэрэ?

             Ухуэдэщ уэ щIымахуэм къэгъэгъа епэрым, зи фIэщхъуныгъэр уаем

нытекIуам. Зи щхьэфэр тещтыкIа дуней щIыIэжьым гуапагъэкIэ щыгугъыу

къыдэзышеям. Ущисми щIыIэм уэс гущIыIум, уэс напэм и къабзагъэм уэ ущогуфIыкI,

дуней къыпхуэмысакъым къыптрилъхьэми Iумылыр, ибогъэткIухьри ибогъэхыр уиIу

хуэбам. Уэ пцIыхукъым гъатхэм и гуапагъыр, гъэмахуэм и хуабагъым и хъыбари

зэхэпхакъым, уэ уощIэ, дауи уи закъуэ фIэкI щIымахуэм щытемыткIэ, адрейхэр гъэ

нэхъыфIхэм зэрыпэплъэр. 

Ухуэдэщ уэ щIымахуэм къэгъэгъа епэрым, ухуэдэщ зыхуэбгъафIэу зэман уаем игу

къэзыхьэхуну хэтым, урещхьщ уэ хуабжьу къарууфIэм, урещхьщ уэ гъащIэм пэувам,

урещхьщ щIымахуэр фIыуэ зылъэгъуам, урещхьщ уэ япэу ягъэунэхум. Урещхь

къудейщ, сэ сощIэ, уэ щIымахуэр фIыуэ плъагъукъым, мы дуней дэгум уи псэр

щогужьей, борэн нэхъ жьейхэм ураныкъуэкъуэгъущи, гъэгъар IэмыщIэм

щыпфIафыщI зэпытщ. Уи бэшэчагъыр ягъэунэхур пэжу къыщIэкIынщ, уэ лIыгъэ

зэрыпхэлъыр шэч къызытомыхьэнщ. ЩIымахуэ шылэм, жылэхэр щыжейм, дунейр

жагъуэгъуншэ хъууэ къыщыпфIэщIым, уи гукъыдэжкIэ дуней нэфым укъытралъхуат,

епэрыр зылъэгъуахэм ягъэщIагъуэу блэкIми, абы и гуакIуэр къэзыщIар зырызщ. 

Ухуэдэщ уэ… Уэ узихуэдэр пщIэрэ? Уэ пхуэдэ мы дунейми темыт!

                                               Псэм и псалъэ …

          Къэубыд си Iэпэр, накIуэ, дыщIэгъапхъуэ дыхэгъэхьэ гъащIэ

 къытхуигъэфэщам, уэрэ сэрэщ ар зи гъащIэр, накIуэт, дэ къэдгъэгъащIэт

къытхуиухар. Уэрэ сэрэщ къыхахар ныжэбэ,  дуней гъащIэ дахэр зратар.

 КъыщытхуагъэфащэкIэ дэ дыпсэуну, дегъэплъыт гъащIэ жыхуаIэжым, къэдгъащIэ

дэ насып жыхуаIэр, ар зиIэхэм дэ дахэтынущ, дауи, къыщытхуигъэфащэкIэ, мы

гъащIэр — ар насыпкъэ?! ЛъагъуныгъэкIэ цIыху цIыкIур зэджэу, апхуэдизу IэфIыр дэ

къэдгъащIэ. Дегъэплъыт,  псори щызыгъэкIыу  къызфIэзгъэщIыж, гуэныхь мыухыр

къезыгъэхьу — мылъку жыхуаIэри зищIысым. КъэдгъащIэ ар напэм и пэ щIрагъэувэр,

 къэзылъхуа дыдэхэри хьэрэм езыгъэщIыжыр, я нэр къыщипхъуауэ узыншагъи,

цIыхугъи, напи къафIэмыIуэхужу къалэжь мылъкур зищIысым, дегъэплъ, ауэ

сынолъэIу, дыщумыгъэкI, мыбы къэкIуэжхэм хуэдэу бэлыхьыр ттелъу

дыкъыумыгъэкIуэж.  Укъызогъэгугъэ сэ, уэри псалъэ быдэ къызэт дыщымыкIыну,

хьэлыншэ дымыхъуну, Iуэху фIейхэм задедмыгъэхьэхыну, фIым я нэхъыфIыр ди

Iэпэгъуу дыпсэуну, насыпкъэ ар. КъедгъащIэ уэрэ сэрэ цIыху нэсым и псэукIэу

щытын хуейр, зэрыпсэупхъэр,  Iэмалу иIэр  гъащIэм къедгъэгъащIэ  цIыхухэм.

Къыдэхъуапсэу  псори,  дыгъэпсэу, ди хьэл куэд къащтэнущ ди нэхъыщIэм, уеблэмэ

ди хъуреягъыр фIым хуедгъэсэфынщ. Укъызогъэгугъэ фIым сыхуэпсэуну…

АбыкIэ псалъэ зэзыта Iэпкълъэпкъымрэ псэмрэ къытехьащ дунейм къабзэу, дахэу,

ауэ щехыжым псэр дунейм  гуэныхьым и плIэр фIыуэ иришэхырт. Ягъэпэжакъым ята

псалъэр тIуми, иджы ящIэжкъым, япэу епцIыжари — Iэпкълъэпкъырат, хьэмэ

псэрат?.. Яхуэшэчакъым,  мылъкум димыхьэхыу, езыхэм ящыщ куэдым хуэдэу

насыпу ар къалъытэ хъуащ, яхуэIыгъакъым къарита насыпыр,  гухэлъу къабзэм

бэмпIэгъуэ фIэкI къимыхьу къащыхъужри, аргуэрыр  гум ирахужащ.  

Дунейм къыщытехьэкIэ псэ псоми, Iэпкълъэпкъ псоми     зэратыр  псалъэ –

зэрыгъэпэжыну,  къызэрытехьэм хуэдэу   къабзэу ехыжыну,  езыхэр щапхъэу  мы

дунейм тетыну. Къытохьэри… Я псалъэр жьым ихьам ярейуэ  мэкIуэдыж!

Псэхэхым и натIэ

Къеуфэрэзыхьыр псэхэхым, къилъыхъуэу игу  ирихьын. Зыжьэхегъауэ зэ зым,  хуимыудIамэ кIэбгъу  зыкъещIыж. Зэми, жьэхолъэ нэгъуэщIым, щищIыжууэ къигъэщIыр дыдж. ФIэхъуу псэкIуэд сымаджэр,  лажьэншэм  и лъэр щIеуд. ЗигъэнщIкъым ауи псэхэхым, ар бжыгъэм кIэлъымыплъыж. И унэIутщи ар гъащIэм, кIэухкIэ хэти  щогугъ.  Ар дапщэм ихьа я пащхьэ, цIыху  дапщэ игъэгуIа, зэхэдз  имыщIу ин-цIыкIукIэ игъащIэм зым щымысхьа.

            ИцIыхуркъым псэхэхым цIыхухэр, я теплъэкIи хузэхэмыху. Хьэфизщ  къытехьэмэ дунейм, абы Iэбэрабэурэ къекIухь. Ар псэ  зыIуту  зытеIэбэм, кIэухыр натIэ яхуэхъуащ. Ужьыхыжарэ упщIыIуауэ, IэмыщIэм илъу ихьыж псэхэм, ар  щаIуплъэжыр нэсыжа иужьщ.  Зэм хущIогъуэжыр, зэми  къокIуэтыжыр, гущIэгъу  имыIэр къыкъуокIыжыр. Къыхуэмыарэзыуэ  дыкъэзыгъэщIар, абы  йошхыдэ куэдрэ Тхьэшхуэр. Езыми, Тхьэм и нэфIыр къилэжьын мурадкIэ, ирешэж и  пащхьэ  цIыхум я нэхъыфIу ягъэIуар. Тхьэр  къытохьэжри, аргуэру, псэхэхыр Iэбэрабэу къытхохьэж. Ди щхьэфэм къытеIэбэм фIэкъабылу, тхьэкIумэр тегъэхуауэ дякум щоджэрэз.

            Къеуфэрэзыхьыр псэхэхым, къилъыхъуэу игу ирихьын…

I0.0I.20I5.

Насыпыр Iэрыхьэ — IэрыкIщ

Содыж аргуэру зы насып,  ар  щымысхьыжу  ячэтхъащ. Содыж сегугъуу, къэзгъэзэжу, насып щIэрыщIэу  зэрахуэупсар, содыж цIыху гъащIэ, цIыху насып, къелъэпэуащи къэсщтэжауэ. ЗгъэщIэрэщIэжу, сегугъупэу, щхьэфэдыр си гум   къысхуимыщтэу, содыж зи уасэр ящыгъупщэжар. ЯщIэжкъым ахэм зэман ипэ насыпым зэрыщIэхъуэпсар,  тхьэхуэплъэ хъуауэ жэщ хъурейкIэ, а зым щIэлъэIуурэ щыIурихар. ПщIыхьэпIэу ялъэгъуамкIэ псэууэ, нэгъуэщIхэр яфIэнасыпыфIэу,  узэIэбэкIыжмэ, улъэIэсыну,  жыжьэкъым щыщIэхъуэпсар. И фIэщ ящIати Тхьэм я лъэIур, къахуэупсащ и къэгъэщIыгъэм. Ар зыкIэ инти а насыпыр, зыпэмыплъауэ къыщIэкIащ. Апхуэдиз тыгъэр  къыщамыщтэм, ар мыл яфIэхъури  нэпс гуащIэу  нэм къыщIэжыжащ. Содыж насып зэлъэпэуар, нэщхъейуэ си куэщI  щызгъэхуэбар, содыж гухэлъым и Iуданэ гъуэтыгъуейр къэслъыхъуауэ, содыж, иджы ар едэпщанэ, зырызщ  къызыгурыIуар…  Мастэ пэ папцIэм а тхьэмыщхьэр иуIащи, игу къыдэмыжурэ йокIуэкI, къэзылэжь гуэрым  Iэрыхьамэ, хуэфащэ пщIэр игъуэтыжынт… Содыж сигу мыгъуэу, къыхуэныкъуэм Iэрызгъэхьэну сыхуэпIащIэу. IулIэ Iуданэр хызохыжыр, насып   нэщхъейм зэ соплъыжыр, сыхуохъуэпсэжыр си щхьэ, софыгъуэжыр… Хьэуэ, сыщоуэ, абы   хуэныкъуэ куэд къыпоплъэ, езгъэIыгъынщ къелъэпэуэху…

24.08.20I2

Анэм и гъатхэ

ГъащIэм и бзэр къыщиутIыпщыр гъатхэрщ, гъатхэм  хелъхьэ гъащIэм псэ, бзэ Iурелъхьэ псэ зыIутым,  щодэрбзэрыр  щIылъэм гъатхэр. Зэм гъырнэIуу, зэми къилыдыкIыу нэгур гуфIэу, гъатхэм хэлъщ бзылъхугъэ хьэлым щыщу куэд.  И щIыIэр къомыдзакъэу,   и  гуапэр мейуэ къуиту гукъыдэж,    гъащIэм хуегъэщIыжыр гъатхэм  гу. Гугъэ  щIэрыщIэпсхэм я гулъ пIащэр щызэрытIэпIыкIыу гущIэм,   кIапсэлъэрышэ  уи мурадыр пищIэжу къэбгъэщIэну  пхуиухам.  Гъатхэр ещхькъым зым дахагъкIэ,  сыщалъхуар гъэмахуэрами  солъагъур куэдкIэ сэ нэхъыфIу гъатхэ зигу итхьэщIыкIар, сэ си анэр къыщалъхуар. КуэдкIэ зызогъэщхь а тIур я хьэлкIэ. Си анэр гъатхэщ, гъатхэр гъащIэщ, гъащIэр анэщ, а псор гъэгъа IуданэкIэ зэIущэжауэ, насыпым схухэщыпыхьауэ сегъафIэ гъащIэм сыхиубыдыкIауэ. 

            Илъагъукъым фIыуэ щалъхуа гъатхэр си анэм, абы и анэр гъатхэм IэщIихащ, гуапагъэкIэ ерыщу къысщыхъуами, а гъатхэм и шейтIаныр къытекIуат… Солъагъур куэдрэ си анэр гъатхэм хэгъэу, и нэпсыр IэлъэщI кIапэмкIэ игъэпщкIуу, солъагъур  абы лъандэрэ сэ кудрэ   гъатхэ жэщым темыпыIэу  къызэрешхыр уэшх, и ткIуэпс пIащэшхуэхэр уэсэпсым хигъэпщкIуэжу пщэдджыжьыпэм,   си анэм игу хэщIауэ  ирех илъэс зытIущым нэблэгъауэ гъатхэр…  

Зэгуэр сэ гъатхэр сымылъагъужыну  си нитIыр нэфу сыкъигъанэм, солъэIур сыкъэзыгъэщIам,    хьэфиз сэ псэкIэ симыщIыну, щыIэхукIэ гъатхэ      схуихъумэну анэр!    

Си адэ

Къысщохъу си адэр  Сосрыкъуэ и зэманым къыхалъхуау, нартыжьхэм ар зэгуэри яхэсау.  Ар нарт тхьэмадэхэм  я  гъукIэгъэсэну,    япсыхьу ди зэманым кърата.  Ар къащхьэщокIыр хьэлкIэ куэдым,  сэ зым и адэми си адэр бгъурызмыгъэувэф. И хьэлыр   бгъэунэхуауэ къыщыпщыхъум  аргуэру ущыуауэ къыпхущIрегъэдз. Ар къызэралъхурэ ялъытэр къуэфIу,  зэрысабийрэ дэлъхуфIщ, къуэшыфIщ ар, щхьэгъусэфIщ  щхьэгъусэ зэригъуэтрэ, бын зэригъуэтрэ     адэм я нэхъыфIхэм халъытащ. Зэманым уае куэдрэ зищIу, щигъэгужьей къэхъуами  си анэр,   зэпIэзэрытIу, кIуэцIрыплъу жыжьэ, си адэм и зы псалъэм  егъэсабырыфыр  жьыбгъэм я  нэхъ  ерур. 

 Щышынэкъым къэхъукъащIэхэм  сигур, сэ жьыбгъэм сымышынэу сыпоув, сригъэсащ си адэм  симыкIуэту, си гъуазэу  пэжыр сыпсэун.  Сопсэу сытету сэ а  гъуазэм, сыщIэшынэни  къыкIуэмыкI, ауэ зэм-зэмкIэ  сыгузавэу си адэ-анэм сахуоплъэкI.

Сэ сыхьэзырт  пшэрыхь хуэсщIыну   гъащIэм, зэманым  IурыцIэлъыр изощIэкI, сэ сиIэ псомкIи   шыкур щыхуэсщIкIэ  гъащIэм, солъэIу сыт щыгъуи дыкъэзыгъэщIам  къытхуихъумэну  быдэу адэ-анэр.

                                                                       Дэлъху

            ЩIалэфIу щыIэм сэ изоплъыр уи фэ, уахузогъадэ  зи цIэр яIэт псом,   нэгъуэщI анэм укъилъхуа   къысфIэщIу, сыныплъохъур сызэрыхъурэ балигъ.

ЯщIыр куэдрэ уи хъыбар унагъуэм, куэдрэ си анэр  ныпкIэлъогъ, уэ укъытхуэхъуамэ гъащIэр  нэхъыфIыну сэ къыщохъу иджыри къэс. «Ар къыдипэсакъым, Тхьэшхуэм», жиIэм анэм, адэм  щэхуу и щхьэр ирехьэх.  ХъыджэбзиплIым я етхуанэу къалъхуа щIалэм жэмыхьэту  захуэпщIат къурмэн унагъуэм.  УияужькIэ   а унагъуэм къахэхъуа сэ, къэхъурт уи фэ къыщызаплъ,   уи цIэджэгъухэм щэхуу сакIэлъыплъу   сэри куэдрэ  дэлъхум сыщехъуапсэ къысхуихуащ.

            Зи ишэгъуэ  хъуахэм сэ сахоплъэ, упсэуамэ, уи къэшэгъуэ хъуат. Нысэ дэ тхуэхъунур къыщыхэсхкIэ, гугъу зезгъэхьыурэ сэ сыпхухоплъыхь, ауэ   мэлыIычым хэт хуэбгъэфэщэн… 

Тхьэшхуэрщ зыщIэр си адэм и гум  щыщIэр, ар сыт щыгъуи хуэдэу щымщ, къытIуплъамэ гуапэу  къытхуогуфIэр, ауэ сощIэр быдэу сэ, абы   щэхуу  куэдрэ Iэ  ныделъэ   уи   сыныщхьэм.   Адэм дежкIэ къуэр  и къуэпс мыгъужщ, ар мыхъуру яIэщ лъэпкъым, абы сиадэр куэдрэ  йогупсыс, сэри сигу укъыполъадэ куэдрэ.

            Уэрэ сэрэ ди псэугъуэ, щызэтехуакъым дунеягъэм, уэрэ сэрэ зы лъэбакъуи зэдэтчакъым ауи. Ауэ сэ  укъэслъэгъуамэ, сфIощыр  миным  уахэсцIыхукIыну, сэ си дэлъхур къэзмыцIыхумэ,  хьэфиз гъащIэр тыхь схуращI.

            Сегупсыскъым  укъыдимыпэсауэ, сегупсыскъым гъащIэр умыдауэ, сегупсыскъым упсэуамэ, уэ IэщIагъэу  къыхэпхынкIэ хъуну  псом.  Сэ сызэгупсысу  сызыхущIэкъур   си дэлъу МелыIычым сызэрыхуэфэщэнщ. КъызэхъулIи  сэ къызэмыхъулIи щыIэщ,  ахэм дауи уэри уащыгъуазэщ, сэ сызщымыгъуазэу щыIэ хъуам,  сыщогугъ  си ерыскъыр сыухыу  нэр щызэтеспIам    уэ сыныпIуплъэну,  зэхэсхыну уи зы псалъэ. СызэрыпсэуамкIэ уэ ухъуну арэзы сэ сыщогугъ, хэтыт зыщIэр уэ уиIамэ  гъащIэ, сэ  сыкъамылъхунри хэлъагъэнщ….

Къысхуэгъэгъу

— Хуит сыкъэщI ухэсшэну уэ си пщIыхьым, узгъэхьэщIэну узгъэфIэну… Хуит сыкъэщI къэзгъэщIым  ухэсшэну, зы гъащIэ дэ къыздэдгъэщIэну. Хуит сыщI уэр  щхьэкIэ  сыпсэуну, къихьыхукIэ си къарум  успIыну IукIэ. Хуит сыщI  сэ сыхуейхукIэ услъагъуну, нэр къызэтесхыну сыхуэпIащIэу махуэщIэ къалъхум дызэщIыгъуу дыщыпсэуну Хуит сыщI закъуэ…

-УзощIыр хуит сыхэпшэну уи пщIыхьым, сыбгъэхьэщIэну итIанэ сыбгъэфIэну. Ухуитщ сэр щхьэкIэ упсэну, уэ зэрыплъэкIкIэ сэ сыбгъэпсэуну. Сыкъэлъагъу, къызбгъэдэт, махуэщIэм дыщыгъэгуфIыкI сыбдохъур арэзы, насыпым щIэмыхъуэпсыр хэт?.. 

Гъуэбжэгъуэщ нурщ, мы гъащIэр, ЕтхъунщI зэманым си фэ пIащIэр, сощIэж укъызэрызэлъэIуар,  лIы псалъэ къызэрызэптар…                               Куэд щIауэ сыхэтыжкъым сэ уи пщIыхьхэм, сурихьэщIэжкъым, сыбгъэфIэжкъым. Зы гъащIэ здетхьэжьами, къэбгъэщIым уэ нэгъуэщIщ щIэупщIэр. Уэ сэркIэ  куэдрэ упсэуакъым, сыбгъэпсэунууи уелIэлIакъым …

— Хуит сыкъэщIыж, иджы сэращ нолъэIур, афIэкI си нэгум укъимыплъэ, лъэIуэныр нэхъ къозэгът. Си щIыб къызэрызгъазэу ущIогъуэж, си фIыгъуэ псори  абыкIэ тет фIэкI умыщIэну уоджэрэз. Iэмалу щыIэр схузэтезыпщытыкIа гъащIэм  сепсыхь, иджы сэ зысхъуэжащ, мо дыгъэр цIыхухэм къафIэбдыгъурэ уи Iэгур щIижьыкIауэ къысхуэпхьми щэхуу, къыпхуэзгъэгъунукъым, къысхуэгъэгъу… Уи гъащIэм уи IэкIэ сыщыбукIыжащ, уэр щхьэкIэ сыщыIэжкъым…

Насып

Къыпехыр бжьэм си гъащIэм фо,  третхыкI ар дыдэм тхакIуэм усэ,   страхыр щапхъэ  къызэщхьыну хуейхэм, уеблэмэ а  псом хуэхейхэм. Схузэхелъхьэр шыпсэ бзу  макъ гуакIуэм, епэрымэм сыкъеуфэрэзыхь, фIыгъуэу щыIэр сэ къызащIылIауэ, зыкъысщамыгъэнщIу насыпыфIэ сащI. СыкъаIэтыр хьэндрабгъуэ миным, сыщIэхъуэпстэкъэ–тIэ сэ уафэгу нэхъ иным. МащIэу  погуфIыкIри дыгъэ езэшам яхуещI унафэ пшэ гуэрэну къыспежьахэм, дыгъэ бзий гуапэр я Iуданэу, дэрэжэгъуэр сэ абыхэм  схухадыкI, зы нэрынэ къэс егугъуу,  данэм  бостейщIэ сэ къысхухадыкI. КIуэда псор къысхуагъуэтыжыр, сымыщIар къызаIуэтылIэ, щэхуу щыIэр къыздагуэшыр, шыру щыIэр  сагъэлъагъур, къамылъхуахэм сыхагъаплъэ, сигу къэкIар къызагъэхъулIэ, хъуну щыIэр къызбгъэдалъхьэ, хьэлэлагъкIэ сфIызэпоуэ, гъащIэр шыпсэм хагъэгъуащэ, насыпыфIэхэм сыхашэ…

Найдите правильный ответ на вопрос ✅ «Сочинение на кабардинском языке » насып щ1 экъуныр арщ насыпыр» темэр Акъсырэ Залимхъан и пьесэ «Дахэнагъуэм» къызэрыхэщыжыр …» по предмету 📘 Русский язык, а если вы сомневаетесь в правильности ответов или ответ отсутствует, то попробуйте воспользоваться умным поиском на сайте и найти ответы на похожие вопросы.

Смотреть другие ответы

Кабардино – Балкарский 
государственный университет

им.Х.М. Бербекова

Конкурс эссе

«Великая Отечественная война в судьбе нашего
народа»

«Напэр псэм япэщ»

Лэжьыгъэр
зыгъэзэщ1ар:

Бахъсэн къалэ дэт  етхуанэ
еджап1эм

и епщ1анэ классым щеджэ

Азычэ Ясминэ

 Егъэджак1уэр:

Л1эужь Залинэ

2021 гъ.

Сыт щыгъуи цIыхур зыхуэныкъуэу зыщIэхъупсыр
мамырыгъэ пэтми, ди жагъуэ зэрыхъунщи, дунейр зауэншэ хъуркъым. Илъэс мин
бжыгъэкIэ узэIэбэкIыжми, зыми къытедмыхауэ, зыми къеIыдмыхауэ Тхьэм къыдипэсу
къытхуигъэфэщауэ дыкъызытехъуа ди Хэку лъапIэми зауэ куэд щекIуэкIащ. Зауэр,
дауи, хэткIи гуауэщ. Зауэр къэзыхьауэ зыфIэщIыжми фIэкIуэдар къихьауэ
къыфIэщIым нэхърэ нэхъыбэщ. Зауэр, дауи, гуауэщ, цIыхугъэншагъэщ, ар лIэныгъэщ,
лъэпкъгъэкIуэдщ. Ар дэ – ди лъэпкъым нэхъыфIу къызыгурыIуэ, зыхэзыщIэ лъэпкъ
дуней псом темытынкIи хъунущ. Илъэсищэ зыбжанэкIэ узэIэбэкIыжмэ, ди Хэку
лъапIэм щекIуэкIа ЕтIуанэ Дунейпсо Зауэшхуэр нэмыцэхэм дэ лейуэ
къыдахар зыхуэдизыр сыт хуэдэ IэмалкIи пхужыIэнукъым. Уи унагъуэ зэкъуэуда зэрыхъум,
уи лъэпкъ зэрызэхэлъалъэм къыщымынэу, уи Хэку пэIэщIэ узэрыхъум къыпхуихь
ягъэр, тхьэмыщкIагъэр зыхуэдэр – зыхуэдизыр – ар зымыгъэунэхуам дежкIэ
гурыIуэгъуейщ, зыхэщIэгъуейщ. Зи Хэку пэIэщIэ, зи лъапсэ пэжыжьэ лъэпкъыр, сыт
и лъэщами, тхьэмыщкIэщ, нэхъ лъэщ щымыIэуи дывгъэщIи, абы щыгъуэми зи фэ елъэфа
дыгъужь пэлъытэщ. Фэ зытемылъыж дыгъужьыр, дыгъужь пэтрэ, сыт хуэдизкIэ
псэуфын. ЛIыгъэр Iыхьэ мыгуэшщи, адыгэр лIыгъэншэу къыщыщIэкIа зэман тхыдэм
ищIэжкъым. Ар, ди тхыдэр, гъэнщIащ лIыхъужьхэм я цIэкIэ. ЛIыхъужьыгъэкIэ
гъэнщIа ди тхыдэ IупщIхэм ящыщщ ЕтIуанэ Дунейпсо Зауэшхуэри. «Напэр псэм япэщ»,
жыхуаIэ псалъэжьым щIапIыкIа адыгэ щIалэ куэдыкIейм абы щыгъуи наIуэ къащIащ
лIыгъэм къилъыхъуэу лIыгу зыкIуэцIылъхэмкIэ ди лъэпкъыр зэрыуардэр. ЛIыхъужь мыхъуа
е дамыгъэ лъапIэ зрамыта а зауэм хэта адыгэ къэгъуэтыгъуейщ: Андырхъуей Хъусен,
Ачмыз Айдэмыр, Бжьыхьэкъу Къымчэрий, Иуан Хьэсэн, Къанкъуэщ Ахьмэдхъан, Къардэн
Къубатий, Къардэн Къэбард, Къардэн Мурат, Къуэнукъуей Назир, Къуэш Алий,
Къуныжь Зэмыхьшэрий, Мэсей, Аслъэнджэрий, Нэхей Даут, Тамбий Владимир, Тхьэгъуш
Исмэхьил, Хьэбэч Умар, Чуц Абубэчыр, Яхэгуауэ Михаил.
Адыгэ тхыдэжьым дриплъэжмэ, дэ къытхуэгъуэтыркъым нэхъ гуIэгъуэшхуэ, нэхъ зэман
бзаджэ. Зауэ гущIэгъуншэхэми, бэлыхь Iэджэми къела адыгэхэм я нэхъыбэр абы
ихьыжащ. Ихьыжащ гъэпцIагъэкIэ. Зауэу адыгэхэм я нэгу щIэкIа къомым лъэпкъыр
хагъэщIт. Уз бзаджэу адыгэхэм я фэ дэкIахэм лъэпкъыр хагухьт. Адыгэ лъэпкъыр –
зэрылъэпкъыу – абы ирищIыкIыным зы бетэмалщ иIэжар. ЩIыхь орденым и
степенищри къратащ Мусэ Менлы, Бэрэгъун Алексей, Щхьэхъумыд Мысхьуд, Къуэшакъ
Григорий сымэ.
Дыщэ вагъуэр яхуэфащэт зауэм и етIуанэ махуэм Брест быдапIэм деж гранатхэр
зрипхэкIыу танкым зыпыщIэзыдза икIи ар къэзыгъэуа ТхьэмылIокъуэ Хьэсэн, бий
кхъухьлъатэу пщыкIутху къезыудыха ТхьэкIумащIэ Абдулыхь, Гастеллэ ещхьу
хэкIуэда Чэлимэтымрэ Быгуэмрэ, зи танкымкIэ аэродромым телъадэу бий кхъухьлъатэ
пщыкIутlрэ топ зыбжанэрэ зэхэзыкъута Апажэ Хьэмид, топгъауэ Таубэч Къасболэт,
зы зэхэуэ закъуэм топибгъу зыкъута Сунш Мэсэдин, уса­кIуэ икIи зауэлI хахуэ
КIуащ БетIал, Хьэмдэхъу Башир, фин зауэми Хэку зауэшхуэми лъэщу хэтахэу
Къашыргъэ ХьэтIиф, Жамборэ Щэ­уал, Бэрбэч Музэчыр, Къэбэрдейр щхьэхуит
къэщIыжыным си псэ нэхъыфIщ жимыIэу щIэзэуа ХъуэкIуэн Мухьэмэдрэ Бэрсокъуэ Щэлэ­уатрэ,
нэгъуэщIхэми.
Дэ дигу къыдогъэкIыж фронтым хуэлэжьа ди нэхъыжьхэр, ныбжьыщIэхэр. Сабийуэ
зауэр зи нэгу щIэкIахэр иджы цIыху тIорысэ хъужащ. Ауэ зауэм и фэбжьыр
лажьэшхуэу дунейм къытенащ. Зы унагъуи ди республикэм къыщыбгъуэтынкъым абы и
жьыр зыщIимыхуа. ИгъащIэм жаIэ: « Зауэ тыншрэ шэ фэбжьыфIрэ щыIэкъым». А
илъэсхэм яутIыпща шэ пщырхэм анэ куэд ягъэгуIащ, нысащIэ куэд фызабэ ящIащ,
сабий куэд адэншэ – анэншэу къагъэнащ. Абы хэкIуэда цIыхухэмрэ абы я
Iыхьлыхэмрэ къатепсыха гуауэм ущегупсыскIэ лъыр щIым хоткIуэ.
Зауэ. ЦIыху мамырхэм я псэр къыдоскIэ а псалъэм, абыхэм къагъэхъу
щIэпхъэджагъэхэм ятеухуа хъыбархэр зыхэзыххэр.  Зауэм и кIэм и закъуэкъым
хьэдагъэр – езыр зэрыщыту хьэдагъэ зэфэзэщщ. ЕтIуанэ Дунейпсо Зауэшхуэм и пэж дыдэм  теухуауэ
ятхыжахэмрэ, ямытхыжу къэнам, лъэужьыншэ хъуам еплъытмэ, Iэпэтез хуэдэ гуэр
фIэкIа зэрымыхъум. АтIэми, а ятхыжахэм уащыщIэджыкIкIэ, ди хэкур абы щыгъуэ
зэрыта гузэвэгъуэ иным и теплъэгъуэ гуэрхэр IупщIу уи нэгу къыщIоувэж.
КIыщIоувэжри, игъащIэкIэ узылъэмыIэсын «вагъуэу» къыпфIощI… ЕтIуанэ
Дунейпсо Зауэшхуэм  – гуауэрэ нэпскIэ гъэнщIащ мы псалъэм хэт дэтхэнэ зы
хьэрфри. Хьэрфхэм мы псалъэр «къыщагъэщIкIэ» дунейр нэхъ пшагъуэ мэхъу, гур
мэуз, псэр мэхыщIэ. Уи лъэпкъым, псэкIи къуэпскIи узэпха уи лъэпкъым, къыщыщIа,
къылъыса бэлыхьыр мы псалъэм «къыщигъэлъагъуэкIэ» ар зэхэпхыну абы утетхыхьыну
тынш? Тыншкъым! Пэжщ, художественнэ псалъэкIэ зауэшхуэм ущытетхыхькIэ,
ухуей-ухуэмейми ар «гъэщIэгъуэн» бощI, зыгуэрхэри лейуэ хыболъхьэ. Ауэ сыт
хуэдиз егъэлеиныгъэри хомылъхьами пэжым гъуазэ щепткIэ, тхыдэм и напэкIуэцI
«фIыцIэхэм» ущытетыхькIэ, ар гуауэщ, нэм нэпс къыщыпфIекIуэ гуауэщ… Апхуэдэущ
1945 гъэм и майр ди Хэкум, ди цIыхум къызэралэжьар.
Сэ сыхуейт, зауэм и бэлыхь псори ягъэву, псэууэ къэзыгъэзэжахэм яхуэфащэ пщIэ,
нэмыс яIэу къахуэнэжа гъащIэр гуфIэгъуэ защIэу ирахьэкIыну. Ахэр щIэзэуар
къащIэхъуэну щIэблэрщ, Хэкурщ, къащIэхъуэнухэм я дунейрщ, уэращ, сэращ, цIыхур
цIыху хуэдэу псэун папщIэщ. Ахэр абыхэм къайхъулIащ.
Ар псори дяпэкIэ зыхъумэн хуейр дэращ, зи щIалэгъуэхэрщ. Лъэпкъ зырызым
къыхэкIахэм, дин зэхуэмыдэ зезыхьэхэм дяку шыIэныгъэ, зэгурыIуэныгъэ, пщ1э,
нэмыс дэлъын хуейщ. ИтIанэщ IуэхугъуэщIэ хьэлэмэтхэм лъабжьэ щагъуэтынур. Ижь –
ижьыж лъандэрэ къызэрекIуэкIым хуэдэу нэхъыжьхэм пщIэ яхуэтщIу, Iущыгъэ тхэлърэ
щIэныгъэм дыхуэпабгъэу дыпсэун хуейщ. Апхуэдэу гъащIэр етхьэкIыныр дэр дыдэхэм
куэдкIэ дэлъытэжащи, дывгъэхъумэ мамырыгъэр, дывгъэсакъ. 2005 гъэм жэпуэгъуэм и
13 — 14 – хэм къэхъуауэ щыта гуауэшхуэм хуэдэ къэмыхъун папщIэ. Хэт игугъэнт а
пщэдджыжь дахэхэм бжьыхьэку мазэм и плъыфэ псомкIи зызыгъэщ1эрэщIа пщэдджыжь
щхъуэкIэплъыкIэм апхуэдэ гуауэшхуэкIэ зыкъытхузэридзэкIыну. Апхуэдиз псэ щIалэ
хэкIуэдэну. Апхуэдизылъ мы ди къалэ дахэ цIыкIум и щIым зыщ1ифыну. Апхуэдиз
унагъуэм гуауэ фIыцIэу къатепсыхэну. А махуэм къэхъуар нобэми цIыхухэм я щхьэм
къахуигъэтIасэркъым, лIыукIхэм зэрэхьа лейм и джэрпэджэжыр зэпымыууэ зэхыдох.
Иджыпстуи цIыхур гуузу яукI, унэхэр ягъэс, лIыжь – фызыжьхэмрэ сабийхэмрэ
къулейсызыгъэшхуэ къалъос.
Зауэ IэнатIэ Iумытмэ Iэщэ къиIэту псэ зыгъэныфынур гу лъэпкъ зимыIэ, зи акъылым
имытыж цIыхугъэншэ дыдэхэрщ. Апхуэдэхэщ цIыху куэд октябрым и 13 – м Iэщэ
зы1ыгъыу зауэ езыгъэжьахэр. А махуэм цIыху дапщэ яукIар? Зыми ищIэкъым ар.
ЯщIэми пэжыр къыбжаIэкъым.
Адэ – анэм дежкIэ, зэрытщIэщи, мы дунейм щынэхъ лъапIэ дыдэр я бынырщ. АтIэ,
хэт къиIуэтэфын ар зыIэщIэкIам и гущIэм щигъэвымрэ и псэм щыщIэмрэ зыхуэдизыр,
бэуапIэ къримыту и гум телъ хьэлъэр хэт трихыфын? А упщIэм и жэуапыр зыми
иратыфыну сэ къысщыхъукъым. Дунейм цIыхуу тетыр фыкъыхузоджэ дыщIэвмыгъэувэ
щIэпхъэджащIэхэм я нып. Куэдщ цIыхум я псэм лейуэ телъар, лъыуэ ягъэжар, нэпсу
щIагъэкIар! Дызэкъуэвгъэт, дызэхуэвгъэгуфIэ, дызэхуэвгъэгушхуэ!.

Духащ
зэуэныр! ТекIуэныгъэр

Штык
пцIанэм нуру толыдыкI!

Къихьащ
гуфIэгъуэр ди цIыху лIыгъэм,

ФыкъикI
окопхэм, фыкъыздикI!

ЗауэлIхэм,
фIыгъуэм чэф ищIауэ,

КъикIын
окопхэм шэчхэр ящI,

Я цейм
ятIагъуэр кIэрыпщIауэ

ПIейтейу
къажыхьыр, ба зэхуащI.

Окопым
къокIри зы долъей,

И каскэ
щIыхур щхьэрихауэ.

ЩIы
щIыIум щещIыр ислъэмей,

Iэгу
йоуэ псори, къэгушхуауэ.

Фашист
окопхэр хъуахэщ нэщI.

ЗауэлIхэр
щохьэ бий зигу икIам:

«Совет
сэлэтым щхьэщэ хуэфщI,

Арщ
къыфтекIуэныр зылъэкIар!»

1945 гъ.

(К1ыщокъуэ
Алим)