Язбаш сочинение на кумыкском языке

Сочинение

«Гюз»

Гюз гелди, гетди къушлар,

Гюнеш шавласын яймай,

Гечелер къысгъа болуп.

Гюндюзлер узакъ болгъан

Йылны дерт заманы бар :Яз,язбаш,гюз,къыш.Оланы арасындан мен къышны кеп сюемен. Гюз лап да табиатны гезелли заманны.Саргьььылт япыракъланы йыртыллавугъун, узакъ янгурланы,мен кеп сюемен.Озокъда, къыш да арив оьзюню тазалыгъы, акълыгъы булан. Бав-бахчаларда, айлана якъдагъы агъачлыкълардагъы орман тереклер япырагъы тёгюлюп аякъ тюбюнгде лансыллай ва сигьрулу гьислени уята.

Дачаларда, бав-бахчаларда, къыр орманларда ер-ерде тереклени бутакъларында бишген оьгюзьемиш, ябушгъан, итбурун гюнню шавлаларына бёленип найнай эте, сукъландыра…

Язбашда да, янгы юхудан уянгъан къызъяшдай, табиат уяна, авлакълар яшыл от булан, бавлар чечеклер булан безенелер. Тек гюзню адам тергевлю къарамаса эс де этмес йимик аламатлары кёп бар.Гюзню гюню… Тунукъ кёкдеги булутланы артындан гюнеш, чубулдурукъну артындан яшынып-яшынып къарайгъан гелин йимик, уялчан къарай. Ел уьфюрюп тереклердеги ахырынчы япыракъланы юлкъуп ата, япыракълар оьзлер терекден даимге айрылгъанына инанма болмай, гьавада саркъып, ерде рагьатлыкъ таба. Себелейген увакъ янгур тереклени ялангъач къаркъараларындан четимсиз агъа. Терек тюпдеги къызыл, сари, боямыш япыракълардан бир тамаша хали согъулгъан деп эсинге геле. Оланы уьстюндеги янгурну тамчылары, ойлу гёзден тюшюп битмеген гёзьяш йимик йыртыллай. Исси якълагъа учуп барагъан къушланы пашман йыры адамны юрегин титирете.

Гюзню гёзел пашманлыгъы адамны гёнгюн пашман этсе де, язбаш гелип, табиат янгыдан яшнажакъ деген умут юрекни сёнме къоймай.

Гертиден де, гюз – йылны чинк де чомарт, инг де гёзел ва лап да бай заманы десек, гьакъыкъатгъа къыйышмай къалмас. Неге десегиз, гюзню гюзгюсю гьар абатда, гьар гюн дегенлей уьстде эсгерилген ёравларыбызны ачыкъ этип гёрсете.

Алдан берли адатлангъан кююнде, гьали де оьсюмлюкчюлюк булан машгъул болагъанлар бав-бахчаларда овощланы ва емишлени тюшюмюн къайтарывда гьаракатына гьаракат къошуп айланагъаны гёрюне.

МКОУ «Султанянгиюртовская СОШ им.Ю.А.Акаева»

Кизилюртовский район

Сочинение

«Гюз»(Осень)

Выполнила :Капачева Асиль8 «а»кл

Руководитель:Ханмурзаева Х.А

Язбаш

Бизин якълагьа ябаш гелген . Майны башлапгъы гюнлери .Айлана якъ яп-яшыл бархатдан гирип яшынгъандай герюне. Гьаваны асил ва атир ийислери бар ерни къуршай. Чакъны асил агъымындан адам тоюп болмай. Гьар тынышынг булан яшавгъа гьасиретлик тувулуна. Къойсув оьзенни агъымы шайлы жанлангъан. Оланы ягъасы булан тавдай гетерилген агъачлыкъ ,юртну уьч де янын къуршап ,гюнбатышда ерленшген.

Табиатны аривлюгю айрокъда къужурлу язбашда гёрюне. Яп-яшыл япыракъ ташлагъан тереклер , ясангъан къызлагъа ошай. Пайпелек ,мелевше чечеклер чечек ачгъан.

Къушлар бизин якълагъа къайтгъан.Бюлбюлню чарнаву къулакъгъа арив чалына.Жан-жанывар уяларындан чыкъгъан.Къой-къозулар отлукъларда,орманларда отлай.

Йылны бу гюнлеринде айлана ягъыбыздагъы табиат таныма болмасдай алмашына. Авлакълар, агъачлыкъ-орманлар, юзюмлюклер, бав-бахчаларыбыз лап да гёзел ва сигьрулу тюслерине бёленип сукъландыра. Жан-жанывар, къушлар бош турмай, гележек наслуларыны, варислерини гьайын этип, къыставуллукъда чабып-ёртуп, учуп айланагъаны ачыкъ болуп гёрюне…

Майсан — бизин республикабызда генг кюйде язлыкъланы чачыв ва кёп йыллыкъ оьсюмлюклени — юзюм борланы ва емиш тереклени орнатыв ишлер юрюлеген вакъти.

Белгили болгъаны йимик, бизин республикабызны авлакъларында ва бав-бахчаларында йылда бир миллион тонгъа ювукъ авлакъ ниъматланы тюшюмлери къайтарыла. Шону булан дазуланмайлы, гележекде оланы къадарын дагъы да артдырмагъа ва сан янын камиллешдиривге айрыча тергевню бакъдырма умут этиле.

МКОУ «Султанянгиюртовская СОШ им.Ю.А.Акаева»

Кизилюртовский район

Сочинение

«Язбаш»(Весна)

Выполнила ученица 11 «а» кл.Хазболатова Э

Руководитель:Ханмурзаева Х.А.

Category:

• Путешествия
• Cancel

ГАТЧИНА. ЯЗБАШ ГЕЛЕ ТУРА…

 Бизин якълагъа, Санкт-Петербург шагьарны айланасына , язбаш гелме гьазирленип тура. Бир-эки гюнлени арасында гюн къарны иритип айлана)). Шулай гюнню ишлерине кепим гелип шагьардагъы парклагъа сурат алма къыдырма чыкъып-айланып юрюймен. Кёллерде, оьзенлерде бузлар аста-аста ириме башлакъан.
 Булай исси гюнлер созулса айны ахыры болгъанча къар ва буз ирип битер))
  … Бир нече суратлар…
 ————————

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   ======================

Сочинение.

Къыш.

Бораны къары булан.

Етип гелди къышыбыз.

Къышны биз кёп сюебиз.

Къыш бизин къурдашыбыз.

А.Гьажиев.

Йылны
дерт заманы бар: язбаш, яй, гюз, къыш. Оланы арасындан мен къышны кёп сюемен.
Къыш – сигьрулу чакъ. Къышны аламатлары герюнюп тура. Кёкден уллу лопа-лопа
болуп йымышакъ къар геле. Орамлар къар кюртлерден толгъан. Бавланы, авлакъланы,
агъачлыкъланы къар къатлавлар япгъан. Бавгъа гирсенг къар япгъан тереклер,
бёлеклер бир тамаша ёмакъда йимик.

Буса
да, мен къышны янгыз арив чагъы саялы сююп къоймайман. Къышда акъ къар, таза
гьава, тюрлю-тюрлю ойнайгъан оюнлары юрегимни уллу къуванчы.

Таза
гьавада къурдаш къызларым булан бирев-биревге къар атып, чана чабып,
къаркъурчакълар этип ойнамагъа кёп сюебиз.

Мени
уллуанам гьар заман айта: «Къышда терен къар болса, язда бай гелим болар,» —
деп.

Бизге
шулай къуванчлы, шатлы къышлар кёп болсун.

Язгъан:
Бекеева Минара 5 «А» класс

Муалим:
Бекеева О.И.

Маййилик (ноябр)
Гюз гелди. Бав-бахчаларда, айлана якъдагъы агъачлыкълардагъы орман тереклер япырагъы тёгюлюп аякъ тюбюнгде лансыллай ва сигьрулу гьислени уята.
Дачаларда, бав-бахчаларда, къыр орманларда ер-ерде тереклени бутакъларында бишген оьгюзьемиш, ябушгъан, итбурун гюнню шавлаларына бёленип найнай эте, сукъландыра…
Дув авлакъларда къыр жанланы, къушланы тавушлары къулакъгъа аз чалынагъан болгъан. Олар да адамлар йимик гелеген къышны алдында тас этивлерсиз чыкъмакъ учун гьазирлик гёрюв булан машгъул бола.
Амма айлана якъны чувлукъ къуршагъан деп бавчулагъа, дачачылагъа бугюнлерде парахат турмагъа тюшмей. Чакъны онгайлы шартларындан пайдаланып, гьар сагьатны асувлу кюйде къоллама къаст этигиз.
Неге тюгюл де, гелеген йылны тюшюмюне кюрчю бугюнлерден тутуп салына…

Дарман чачыла, акъчабыла

Ноябр айда, япыракъ тёгюлеген вакътиде, эгер де октябр айда чола болмагъан буса, дагъы гечге къоймайлы, бавларда, дачаларда дарман урув ишлени башлама таклиф этиле.
Айны башында емиш тереклени ва уьлкюлени адатлы гьалда минерал кюйлевючлени сув булан сингдирип чаймагъа герек.
Мисал учун айтгъанда, карбамид (мочевина) 10 литр сувгъа 700 грам къошулуп гьазирлене.
Эгер де къолугъузну тюбюнде минерал кюйлевючлеригиз ёкъ буса, озокъда, 10 литр сувгъа 1 кило туз къошуп чачма да ярай.
Дарман сувну къызгъанмайлы, тереклени башындагъы бутакъларындан башлап тюбюне ерли чачма тарыкъ. Неге тюгюл, сияланы (тля) урлугъу тереклени башларына ва бутакъларында къуруп къалгъан япыракъларына салына. Оьзге зараллы жанлар да уяларында аслу гьалда тереклени ярылгъан къабукъларыны яда буса бутакъларыны арасында къышлавгъа сыйына. Башгъа тюгюл, зараллы жанлар тереклени тюбюндеги япыракъланы арасында да къышлавун оьтгермеге бола. О саялы да дарман сув булан тереклени тюбюне тёгюлген япыракълагъа да чаймакъ пайдалы болур.
Артдагъы йылларда бав-бахчаларда оьзге тюрлю зараллы жанлар йимик, телижибин де кёп болгъан. О аслу гьалда юзюм салкъынланы заралландыра. Айтмагъа сюегеним, олар да ноябр айда толу кюйде къышлавгъа гете. Шону учун бав-бахчаларда оланы сыйынагъан ерлерин алданокъ гьызарлап, агъулу дарман булан ишлетмеге тюше.
Дарман ноябр айны башында не саялы этиле? Неге тюгюл, шо вакътиде зараллы жанлар япыракъланы тюбюне яда буса топуракъны ичине толу кюйде яшынып битмейгени саялы. Ноябр айда тереклеге акъчабылагъаны гьакъда да эсигизге салабыз.
Яйда буса дарманланы шо ёрукъда къоллама таклиф этилинмей, язбашны башларында ярай. Неге тюгюл, исси заманда олай дарманлар тереклени япыракъларын, къабугъун гюйдюрюп заралландырма имканлы.
Замансыз заманда яда буса оьлчевлери гьатдан оздурулуп артыкъ даражада этилинген дарманланы натижасында емишлени уьстюнде гьар тюрлю дамгъалар, «сюеллер» амалгъа гелме болагъаны гьакъда да унутма тюшмей.
Бир-бир агъулу дарманланы адамлар яшайгъан ерлеге ювукъдагъы бавларда ва дачаларда къоллама таклиф этилмей.
Мисал учун айтгъанда, «Нитрафенни» ва шолай башгъа тайпалары адамлар яшайгъан ерден 300-400 метр арекде къоллана.

Къазыв

Ноябр айдан башлап бир-бир гезиклерде гьар тюрлю бойларда бавчулар ва дачачылар емиш тереклени тюбюн къазма башлай. Къазма тарыкъмы ва не учун къазыла?
Сынав ташдырагъан кюйде, къазылгъан ерде сув топуракъны тюбюне яхшы гете. Сонг да, бузлагъан сонг топуракъны тюбюнде къышлавгъа сыйынгъан зараллы жанлар дагъытыла. Уьстевюне, тюплери къазылса, озокъда, тереклени тамурларына тыныш алма рагьат бола.
Язбашда къазылып, тюбю ерли кюйлевючлер булан пайдаландырылгъан бош топуракъланы аслу гьалда гюзде къазмай къойма да ярай. Озокъда, шо ишни гьар тюрлю бойларда чакъны гьалына къарап, оьзтёрече кюйде оьтгермеге де герек бола.
Демек, гьавасы бек сувукъ болагъан ерлерде терек тюплени язбашда къазып къойма да яражакъ.

Юз сугъарма, гюз сугъар

Тюзюн айтгъанда, бу йылны ичинде бизин республикабызны гьар тюрлю бойларында, тавларда, тавтюпде ва шолай да, тюзлюкдеги авлакъларда явунлар аз болмады.
Явунлар болгъан деп гюзлюк сугъарывдан да хантав къалма ярамай. Юз сугъарма, гюз сугъар деп негьакъ айтылмагъан.
Йылны шу вакътисинде тюшюмю къайтарылып битген, япырагъы тёгюлген вакътисинде тереклени тамурлары азыкъгъа ва сувгъа айра да бек амракъ болагъаны гьакъда унутма тюшмей.
Язны ахырында ва гюзню башларында явунлар аз болгъан буса, сугъармай къоймакъ уллу янгылыш. Неге десегиз, суву етишмеген тереклени бутакълары ва тюбюндеги тамурлары къагьрулу сувукълардан заралланып къуруп къалма бола. Емиш тереклени тюшюмге кёмек этеген тамурлары да, белгили болгъан кюйде, аслу гьалда уьстюнде бола.
Ноябр айда тереклер орнатыв башлана.

Кюйлевюч

Чий яда къый болгъан полукъну ноябр айда тереклени тюбюне тёкме яраймы?
Белгили болгъаны йимик, чий ва къый болгъан полукъну тереклени суву юрюйгени токъталмай туруп тёкмеге таклиф этилмей. Неге тюгюл, тюбю азыкъландырылгъан тереклер къутуруп, къышны алдында да оьсюп гетмеге бола.
Азыкъландырагъанда алгъасавлукъгъа ёл бермейли, топуракъны уьст къатлавундагъы тамурларын заралландырмай иш гёрмеге къаст этигиз.
Гюзде тереклени тамурларын гючлендирмек учуч берилеген азот ва фосфор кюйлевючлени къоллама таклиф этилмей, «поезд гетген».
Шо кюйлевючлени яйны ахырларында бермеге герек. Шону орнуна ноябр айда AYA деген минерал кюйлевючню тёкмеге тюше. Гьаваны иссилиги 8 градусдан тюпге тюшмей туруп, шо минерал кюйлевюч топуракъгъа сингмей.
Демек, гюзгю ва язбашгъы явунланы сувлары ону агъыздырып алып гетежек деп янгылыш болмагъыз.

Япыракъланы яллатма тарыкъмы?

Сынаву етишмейген гезиклерде бир-бир бавчулар ва дачачылар тереклени тюбюне тёгюлген япыракъларын жыйып яллата.
Гьасили, япыракълардан зараллы жанлар, аврувлар яйылажакъ деген себеплер булан эте. Биз уьстде эсгерген кюйде, тереклени тюплерин минерал кюйлевючлер къатыш сув булан ишлетген сонг жыйып яллатма тарыкъ да болмай. Неге? Неге тюгюл де, япыракъланы бир-эки айны къайыш (къызыл) хуртлар оьзлер де къыйгъа дёндюрежек.
Сонг да, орманларда ва агъачлыкъларда тереклени тюплериндеги япыракълары тайдырылмай-яллатылмай югъунчлу къара къатлаву амалгъа гелегени гьакъда унутма тюшмей.

Бутав ишлер башлана

Белгили болгъаны йимик, ноябр айда бизин республикабызны тавтюп ва тюзлюк боюндагъы районларда бутав ишлер башлана.
Тюзю, емиши геч бишеген журалы тереклени ва бёлеклени бутамай язбашгъа къойса къолай болур. Тюшюмю эрте ва орта чакъда бишеген тереклер ва уьлкюлер бутала.
Юзюм борла да тергелип, эрте, орта ва геч бишеген жураларына гёре гезиги булан бутала.

Чечеклер

Гюзде кёп йыллыкъ тамурлу чечеклени уьстюндеги къуругъан бутакъларын, хытанларын бутап тайдыра. Роза гюллени де бутагъан сонг, дарман сув булан ишлетип, оьзге кёп йыллыкъ чечеклени йимик гючлю сувукълардан сакъламакъ учун уьстюн бегете.
Исси ерлерде оьсеген нар, инжир, хурма тереклени башгъа журалары да сувукълардан къоркъагъаны гьакъда унутма тюшмей.

Гемиривчю жанлардан сакъ болугъуз

Гемиривчю жанлар емиш тереклени къабугъун заралландырмасын учун, къара кагъызыгъыз ёкъ буса, пластик шишаланы тюбюн ва башын тайдырыр, бир къабургъасын ярып тереклени тюбюне ябушдуруп байлама тарыкъ.
Шо вакътиде авлакъдагъы чычкъан тайпа гемиривчю жанлар адамлар яшайгъан уьйлеге, амбарлагъа ёл салмагъа муштарлы бола. Шону гьисапгъа алып, «Шторм», «Клерат», «Гельдан» ва оьзге тюрлю дарманланы къоллама унутмагъыз.
Чычкъанлар анисни ийисинден къачагъаны гьакъда билмек де пайдалы. Шону урлукълары уьстюне ябушагъан гезиклерде олар титирей ва уьйге дагъы къайтып гелмей.
Автор бу сагьифаны гьазирлейгенде оьз сынавундан ва интернет маълуматлардан пайдалангъан.
«Ёлдаш» 25.10.2013

Сочинение на кумыкском языке на тему «Гюз»

Написала ученица 8 класса Татарханова Залина

Учитель – Бекеева Оксана Изетиновна

Гюз гелди, гетди къушлар,

Гюнеш шавласын яймай,

Гечелер къысгъа болуп.

Йылны заманларындан мен гюзню сюемен. Озокъда, къыш да арив оьзюню тазалыгъы, акълыгъы булан. Язбашда да, янгы юхудан уянгъан къызъяшдай, табиат уяна, авлакълар яшыл от булан, бавлар чечеклер булан безенелер. Тек гюзню адам тергевлю къарамаса эс де этмес йимик аламатлары кёп бар.

Гюзню гюню… Тунукъ кёкдеги булутланы артындан гюнеш, чубулдурукъну артындан яшынып-яшынып къарайгъан гелин йимик, уялчан къарай. Ел уьфюрюп тереклердеги ахырынчы япыракъланы юлкъуп ата, япыракълар оьзлер терекден даимге айрылгъанына инанма болмай, гьавада саркъып, ерде рагьатлыкъ таба. Себелейген увакъ янгур тереклени ялангъач къаркъараларындан четимсиз агъа. Терек тюпдеги къызыл, сари, боямыш япыракълардан бир тамаша хали согъулгъан деп эсинге геле. Оланы уьстюндеги янгурну тамчылары, ойлу гёзден тюшюп битмеген гёзьяш йимик йыртыллай. Исси якълагъа учуп барагъан къушланы пашман йыры адамны юрегин титирете. Гюзню гёзел пашманлыгъы адамны гёнгюн пашман этсе де, язбаш гелип, табиат янгыдан яшнажакъ деген умут юрекни сёнме къоймай.

Выберите книгу со скидкой:

ПЕРВОЕ ЧТЕНИЕ. ШКОЛА ЖУКОВОЙ (ОБУЧАЮЩАЯ АКТИВИТИ +50 А5). ФОРМАТ: 160Х215 ММ. в кор.50шт

ОГЭ-2020. Литература (60х84/8) 20 тренировочных вариантов экзаменационных работ для подготовки к ОГЭ

ОГЭ. Литература. Новый полный справочник для подготовки к ОГЭ

Быстрое чтение за 10 дней

Скорочтение. Как запомнить больше, читая в 8 раз быстрее

Лучшее чтение на английском языке: Портрет Дориана Грея. Великий Гэтсби

Чтение на лето. Переходим в 6-й класс. 2-е изд., испр. и доп.

Математика. Новый полный справочник школьника для подготовки к ЕГЭ

Дошкольная педагогика с основами методик воспитания и обучения. Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения. 2-е изд.

Считаю и решаю: для детей 5-6 лет. Ч. 1, 2-е изд., испр. и перераб.

БОЛЕЕ 58 000 КНИГ И ШИРОКИЙ ВЫБОР КАНЦТОВАРОВ! ИНФОЛАВКА

Источник

Сочинение по кумыкскому языку язбаш гелди

Мен язаман шиъруларым
Мени Къумукъ халкъым учун
Бары халкъ мюкюр болгъан
Къумукъну сынап гючюн.
⠀
Къумукъ халкым бириксе
Тавлар да чартлар эди
Къумугъум оьрлюк алып
Кёклеге етер ди.
⠀
Яшавда асилликни
Къумукъ халкьыма берген
Аявлу азиз халкъым
Къыйынлыкълар да гёрген.
⠀
Къумукъ деген сёзню де
Кёп айтсам да тоймайман
Къумукъ Азиз халкъымдан
Арек яшап болмайман.
⠀
Бары да уьстюнлюкню
Къумукълагъа ёрайман
Къумукъ къызым, къумукъ тюзюм
Сагъа насип ёрайман.
⠀
Автор: Нургьат Керимова
12.08.2016 г.
с. Боташюрт

Ана топракъ ата юртум
Юрегиме сыймайсан
Дюньялыкъда яшамагъа
Мени рагьат къоймайсан

Сени маънанг чечме
Магъа бек къыйын
Маънатуздай сагъа багъып
Тарта мени гюн сайын

Элим мени чакъыра
Сагъынчымда янгыра
Тувгъан ата юртумну
Иссивюне сагъына

Жюнгютейни сюювюн
Юрегимде сакълайман
Яшлай оьсген элимни
Бир гюн гёрме ойлайман

Гьасиретмен эшитме
Гьайлек йырын анамны
Гьайлек йырдан башлана
Ана тили баланы

Сенден башлангъан яшлыкь
Сен къатдырдынг къанатым
Биринчилей басгъанман
Айланч ёлгъа абатым

Башлапгъы абатымны
Къоркъа туруп басгъанман
Яйгъан къулачларынгъа
Мен сени таянгъанман

Гьай гьай балам
Гьай гьай деп
Сен ягь салдынг жаныма
Сени сюювюнг синген
Мени алты саныма

Лай лай балам лай лай деп
Бешюгюмню чайкъадынг
Йылагъанда тындырдынг
Йыгъылгъанда тургъуздунг

Сагъа къайтып гелемен
Йылланы айланчындан
Сен берген иссив булан
Юрек толгъан сагъынчдан

Сенден башлангъан яшлыкъ
Сен къатдырдынг къанатым
Биринчилей басгъанман
Айлач ёлгъа абатым

Биринчи абатларым
Мен сенден башлагъанман
Дюньяны денгизине
Тувгъандокъ ташлангъанман

Йыракълагъа учгъанман
Ареклеге къачгъанман
Юртумну иссивюне
Мен бугюн таянгъанман

Сенден йыракъ эллерде
Сени билмес ерлерде
Сен сакълагъын сюювюм
Сен къутгъаргъын иссивюм

Аявлу ата юртум
Мен ахырда къайтарман
Ана топурагъымда
Ял алмагъа ята ятарман

Ана топурагъымдан
Башлыкъ ястыкъ этерсиз
Не ерде гечинсемде
Жюнгютейге элтерсиз

Атамны къырыйында
Къабур къазып гёмерсиз
Аллагьны уллу гюнюнде
Мени уьстюме гелерсиз

Магъа гъалал этерсен
Сенсиз ашагъан ашым
Ягъада къабурларда
Болсун мени сын ташым

Сагъа къайтып гелемен
Йылланы айланчындан
Сен берген иссив булан
Юрек толгъан сагъынчдан

Автор: Салимат Мугитдинова
Тамбов. 2018 год.

Экинчи къатынны юрютеген эркеклеге багъышлана

Отуз беш йыл оьмюр гечдик биз бирче
Ол йылларда нече гюн нече гече
Сени оьмюрюнг сексенлеге хармашгъан
Меникиде етмушге орталашгъан
Болгъан эди сагъа заман токъташма
Биз оьтгерген толкъунланы ойлашма
Сенчи мени башлап оьзюнг сюйдюрдюнг
Гьали энди отгъа салып гюйдюрдюнг
Бу гюн магъа уллу айып этесен
Гече болса къанчыгъынгъа гетесен
Уьстевюне мен парахат болсун деп
Телефондан бар еринг билдиресен
Сени рази этмеге болмагъанман мен бирде
Йымыртгъа биширип де билмейген болдум гечде
Опуракънычы гьатда жувупда бажармайман
Кирин эзип къояман ёлагъын тайдырмайман
Итивчю гьакъыгьатда мен бирде урмагъанман
Оьмюрюмню ичинде ишгеде чыкъмагъанман
Тикген тигивлеримни гиши гёрме ярамай
Жагьил къатын алмакъ гьакъ бир затгъада къарамай
Къатын алышдырмагъа сен плангъа салгъансан
Мени гюнагьлы этип прицелге тутгъансан
Сагъа не етишмейдеп сен магъа оьпкелейсен
Адамгъа чы сен мени бирде тенглешдирмейсен
Ашама аш ёкъму деп ашынгныда беклейсен
Сагъа незат етишмей? Авзунг сырып тур дейсен!
Бир сез айтма ярамай сен не билесендейсен
Уьйге тамчы тамаму сагъа не тарыкъдейсен
Эргишимендеп айтып сагъа ёл сен табасан
Гече уьюнге къайтмай къанчыкъ булан къаласан
Эртен уьйге къайтгъанда бетингни бузма дейсен
Жинжиракъдай айланып магъа къуллукъ этдейсен
Шулай магъа буюргъан деп къоймагъа
Бары ишни бир Аллагьгьъа салмагъа
Болмайман мен юрегимни енгмеге
Сагъа гёре болуп уьйден гетмеге
Сюймей эдим очакъ отум сёнгенни
Яшларымны юреклери дёнгенни
Яшагъанынг яшдан гёр деп айтыв бар
Бизден артыкъ кимде шулай байлыкъ бар
Тувгъанлардан тугъанланы гёргенбиз
Шу девлетге сени булан етгенбиз
Халкъ арада биз уьлгюлю уьй эдик
Бизин булан дос къардаш оьктем эди
Намуслардан биз бирде къачмагъанбыз
Къурдашланы юрегин бузмагъанбыз
Бу яшавну бир оьрю бир эниши
Оьтдюк шондан бирлешип эки гиши
Нече тюрлю отланы биз ашадыкъ
Биревгеде сыр билдирмей яшадыкъ
Кюлегенде кюледик уьй толтуруп
Йылагъанда йыладыкъ сув алдырып
Яшавумда сен магъа гюч берединг
Менчи сени гьакь юрекден сюе эдим
Бугюн магъа сен нечик арт бересен
Башдан ойлап ишинг неге гёрмейсен
Халкъ арада абурунг ойламайсан
Йыллар булан топлангъан сынавунгну
Заманында сен неге къолламайсан
Сени алдынгда уьлгюлю
Арменли Джигарханян
Жагьил къатын да алып болду
Дюньягъа аян
Виталина Цымбалюк Романовская оьзю
Аврувлу этип Арменни оьзю болду
Тюменли
Оьмюрюнгде хармашгъан артылмагъа
Заман болгъан гьайсызлыкъны ниьматындан тоймагъа
Вакътисинде ожагъынга къайтмагъа
Сен бусурман ата анадан тувгъансан
Тек гявурча яшавунгну къурасан
Менчи сени эрингмен деп тутасан
Шариатны ёлундан юрюмеге.
Бугюн досум сен неге унутасан
Гёзюнг къарап гёнгюндегин биледим
Дюньялыкъда гьали энди яшамагъа
Бизге къалгьан гюнлени
Сени булан гёнгюллешип битдирмеге сюедим
Къулакъ асып сен магъа тынгламадынг
Бир сезюмню маънасын англамадынг
Биз дослар айрылгъанда ятларда
Ювукъ болду
Къанчыкъ мурадына етип гиччи мажлис къурулду
Гьазир ашгьа бисмиллагь деп
Къатын болуп олтурду
Башынг чардай айландырып
Гьакъылынг унуттурду
Халкъгъа айып этединг
Къыдырмагъан ким ёкъдеп
Къатын этип аламы шону
Намусу бар эркек деп
Оьзюнг айтагъан сезлер
Оьзюнге оьлчевлю болду
Дос къардашны арасында
Татывсузлукъ тувулду
Бизин сюегенлени
Уллу къайгъыгъа салдынг
Юрегинде оланы
Къара гюллер орнатдынг.

Къышны гюню, боран борай бошамай,
Акъ чечекдей янашаман бу къаргъа,
Юрегимде яшнай язбаш, яшай май,
Къырыйымда, женнет къушум, сен баргъа.

Мюгьлетлери сагьатлагъа айланып,
Заман юрюй, савболлашыв ювукъда.
Сен ёл чыкъдынг, къарай-къарай артынга,
Бутум-къолум къартыллады сувукъдан.

Гетдинг, досум, къоюп мени къыш булан,
Энни къачан гёрюшербиз, билмеймен.
Сююв оту, ягъып гетген яш улан,
Сёнмесин деп Тенгиримден тилеймен.

Сенсиз гюнюм йыллар болуп гёрюне,
Дюр экенге сен, аявлум, ариде.
Ягъалагъа язбаш гелди къайтара,
Юрегимден къыш чыкъмагъан гьали де.

Источник

Кумыкский мир

Культура, история, современность

Слова, выделенные красным цветом, имеют всплывающую подсказку с переводом на русский язык

Имканлыкъланы къолдан чыгъарма тюшмей

Майсан – табиатны бешигинде юхугъа къайтгъан жан-жаныварланы, къушланы, оьсюмлюклени, демек, Ер юзюндеги бары да жанлы махлукъну тирилип янгы тюшюмлени, наслуланы гьайын этеген къыставуллу ва жаваплы вакътиси.

Язбашда заманны гьар минуту аявлу. Айтмагъа сюегеним, замансыз заманда о зат етишмей, бу зат ёкъ деп, гьава къургъакъ гелди деп кюстюнмес учун, чолалы гюнлерде чолакъ болма ярамай. Шону учун алданокъ, оьз заманында бар имканлыкълардан пайдаланып, уллу болсун – гиччи болсун дегенлей, сув гьавузларда авлакъланы, оьсюмлюклени сугъармакъ ва шолай да гьайван-малгъа ичирмек мурат булан къолланагъан сувланы тамычылатып жыйып гьазирлик гёрмеге таклиф этиле.

Белгили болгъаны йимик, бу йыл бизин республикабызда сувланы тутумлу харжламакъ учун «Таза сув» деген хас республика программаны ичинде белгиленген талапланы яшавгъа чыгъармакъ учун ишлени болжалларын йырмайлы, бир муратгъа бойсынып, оьрдеги къурумлардан пачалыкъ кёмекни талап этмеге герек бола. Неге тюгюл, ятгъан ташны тюбюнден сув акъмай.

Кюрчю салына

Белгили болгъаны йимик, бизин республикабызны авлакъларында ва бав-бахчаларында йылда бир миллион тонгъа ювукъ авлакъ ниъматланы тюшюмлери къайтарыла. Шону булан дазуланмайлы, гележекде оланы къадары н дагъы да артдырмагъа ва сан янын камиллешдирив ге айрыча тергевню бакъдырма умут этиле.

Амма гьали алдагъы совет девюрде йимик тюгюл. Гьалиги базар аралыкълар оьмюр сюреген заманда гьайванчылыкъда жынслашдырыв ва оьсюмлюкчюлюкде сайламлы урлукъланы болдурув ишлерде сабанчылагъа-авлакъчылагъа, бавчулагъа ва шолай да гьайван-мал оьсдюрегенлеге, къушчулукъ булан машгъул болагъан тайпалагъа кёп зат етишмей. Шо саялы да заманны ва харжларын асувлу къолламакъ муратда олагъа биригип гьакълашып-гьаллашып дегенлей, иш гёрюв пайдалы болур.

Гиччи топуракъ пайларын ишлетегенлер учун оланы барысына да мол тюшюмлер оьсдюрмеге, топуракъгъа къуллукъ этмеге имканлыкълар бир йимик тюгюл. Гиччи ерге оьзюнг ушатагъан бары да затны орнатма, чачма бажарылмай.

Шону гьисапгъа алып, бир йимик табии шартлар бар ерлерде картоп, къапуста яда буса памидор булан хыяр чачып оьсдюрюлеген ерлерде топлангъан сынавну генг кюйде пайдаландырма, яйма тарыкъ. Алдагъы йылларда йимик «Тюшюм», «Сайламлы урлукъланы хазнасы», «Берекетли хасилер» деген ва шолай оьзге тюрлю жамият бирлешивлени янгыдан яшавгъа къайтарывну гьайы этилсе, тас этивлеге ёл берилмес.

Демек, бирлешип иш гёрюв топуракъчылыкъ булан машгъул болагъанлагъа енгилликлер тувдура, онгайлы ва хайырлы ёлланы, къайдаланы танглама имканлыкъланы артдыра. Янгы тюшюмге кюрчю салынагъан вакътиде, къайтарывну гюнлеринде, шону гьисапгъа алып иш гёрегенлер гьёкюнмес.

Гьалиги къыйынлы девюрде топуракъда ишлемеге сюегенлеге гьар тюрлю чиновниклени, мая салывчуланы янындан четимликлер этилинегени юрекни рази къалдырмай. Шондан хантав къалмайлы, топуракъ пайланы есилери биригип иш гёрсе, оьзлени талапларын ва ихтиярларын яшавгъа чыгъарма, судларда утма рагьат болажагъын да бирев де инкар этмеге болмай.

Ишлени лап да къыставуллу вакътиси

Бавларда, юзюмлюклерде, авлакъларда дачачылагъа, топуракъ пайларын ишлетив булан машгъул болагъан оьзге тайпалагъа майсан айны ичинде этек чалып, бел бюгюп гьаракат этмеге тюше.

Ишлени лап да къыставуллу вакътиси. Бав-бахчалардагъы хасилени, оьсюмлюклени тергеп чыкъгъан сонг, бутав ва орнатыв-чачыв ишлени тамамлап, бары да агротехника къуллукъларын оьз болжалларында сан яны булан оьтгермеге таклиф этиле.

Белгили болгъаны йимик, гьавагъа иссилик гелип, гёзел ва къуванчлы язбашны гюнлеринде гюнню шавлалары топуракъны иситмеге башлайгъанда, зараллы аврувлар ва зиянлы жанлар, чёп оьсюмлюклер къутуруп гете. Шону алдын алмакъ учун, оьз заманында дарман урув ишлени оьтгермесе бажарылмай.

Алдагъы йыллар булан тенглешдиргенде бу йылны къышында къатты сувукълар кёп болмады. Шо зараллы жанланы ва аврувланы кёп болувуна туврадан-тувра болушлукъ эте. Шону гьисапгъа алып, гюзлюклер чачылгъан ерлерде, емиш бавларда тереклени гемиривчю жанлардан къорумакъ муратда алгъасавлу кюйде чаралар гёрмесе бажарылмай.

Шону гьисапгъа алып, бу йыл март айда ДР-ни Президентини таклифине гёре Дагъыстанны юрт хозяйство ва сурсат министерлигини янында хас комиссия къурулгъан. Шогъар да Дагъыстанны юрт хозяйство министрини заместители, экономика илмуланы доктору Шарип Шарипов башчылыкъ эте. Алгъа салынгъан борчланы кютмеге къыйынлыкълар тувулуна буса, озокъда, топуракъчыларыбызгъа даим оьз къазанында къайнап-инжип турмай, бавчулар, сабанчылар эсгерилген министерликни сайтындан таба ону булан байлавлукъ тутса, зарал, тас этивлер алдагъы йылларда йимик кёп болмас.

Тереклени аврувлардан сакълайгъан, олагъа гюч береген гьар тюрлю дарманлар къолланагъаны гьакъда белгили. Шоланы арасындан айырып айтсам, заралсыз болагъан препаратланы къоллама таклиф этиле.

Къайсыларын? Мисал учун айтгъанда, «Циркон» яда буса «Иммуноцитофит» ва шолай башгъалары. Биринчиси 5 литр сувгъа 1 миллилитр къошулуп онгарыла. Экинчиси 3 литр сувгъа 0,6 грам къошулуп гьазирлене.

Эсгиленген-къартайгъан, яралы тереклени ва борлаланы, емиш бёлеклени янгыртабыз-яшгъартабыз деп заманыгъызны, харжыгъызны зая этмеге сюймей бусагъыз, шоланы тамурундан чыгъарып алып тайдырып, янгыларын орнатсагъыз пайдалы болажакъ.

Язбашгъы авлакъ ишлени оьтгереген къыставуллу гюнлерде савлугъугъузгъа зарал болмасын учун, къорув алатлардан пайдаланма къаст этигиз.

Тюзлюк бойда, айрокъда Каспийск ва Магьачкъала шагьарларда яшайгъан дачаланы есилери кёп йыллыкъ ва бир йыллыкъ оьсюмлюклени сияла дан къорума болмайбыз деп кёп кант эте.

Шону учун тереклени бюрлери япыракъ ва чечек ачгъынча зараллы жанлагъа къаршы къолланагъан дарманлар булан ишлетмеге таклиф этиле.

Пайдалы насигьатлар

Бу макъалада янгы башлайгъан дачачылар, бахчачылар учун къыйматлы ва агьамиятлы насигьатлар беребиз. Бизин мурадыбыз бав-бахча учун къолланагъан участка есилерине, айрокъда янгы башлайгъанлагъа пайдалы таклифлер, насигьатлар булан оланы загьматын тынчлашдырмакъ.

Биринчилей, оьсюмлюклени кёп тюрлюлерин оьсдюрме къаст этигиз. Кёп тюрлю оьсюмлюклени оьсдюрювю булан айлана якъны, табиатны байлыкъларын къоллап, йылны гьар вакътисинде бай ва тюрлю тюшюм алмагъа боларсыз. Сизин агьлюгюзде дёрт-беш адам бар буса гьар адам башына 100 кило емишни болдурмакъ учун 4-6 сотка айырыгъыз. Мунда азындан 12-15 алма ва гьармут тереклер орнатма бола. Тереклени уллу ва орта болуп оьсегенлерин аралашып орнатмагъа герек. Шо майданда 10-12 тюрлю къумлу емишли тереклени де орнатмагъа ярай. Уллу тереклени аралары булан емиш береген уьлкю тереклени де эллиси сыяжакъ.

Тереклени орнатагъанда тюз сыдыра этебиз деп къасткъылмагъыз. Озокъда, арив гёрюне, тек оланы оьсювюне, гелимине пайдалы тюгюл. Тереклени оьсеген кююне, бутакъларына гёре бир-бирине зарал этмейген кюйде орнатмакъны гьайын этигиз.

Яш алма тереклени, аювъюзюм уьлкюлени арасы булан салыгъыз. Емиш тереклени ягъалары булан емиш уьлкюлер орнатсагъыз аз заманны ичинде зараллы жанлар, аврувлар аз болгъанны эс этежексиз. Сизге буса къол булан чёплени юлкъуп тайдырмагъа къыйын болмажакъ. Алда промышленный бавчулукъда тереклени тюбюндеги топуракъны ерли къый кюйлевючлер булан кюйлей эди. Шолай этмей, тереклени арасы булан бурчакъ, нохут ва балы бар оьсюмлюклени гёмюгюз. Алма, гьармут тереклени тюплерине салат япыракъланы, редисни, яшыл согъанны ва ийисли халталаны къоркъмай чачыгъыз. Жие тереклени тюбюнде буса петрушка ва салат чачмагъа тийишли.

Алма терекни емишин яхшы бишгинче юлкъмагъа алгъасамагъыз. Ондан чыгъагъан этилен ювукъда ерлешген тереклени емишлерине чалт бишмеге болушлукъ эте. Бахчада хасилерде сыдыра этип йылны башгъа вакътилеринде бишеген терен ва сай тамурлары булангъы гьар тюрлю оьсюмлюклени чачыгъыз. Къызыл чювюннюрню чита оьсеген хасини бою булан чачмагъа багъыйлы.

Геч бишеген овошланы сыдыраларыны арасына жиелек, самурсакъ, петрушка ва ханцоччам гёмюгюз. Шо оьсюмлюклер хасиден алагъан тюшюмню артдырагъандан къайры, аслу оьсюмлюклени аврувлардан, зараллы жанлардан къоружакъ. Агъачжиелек ни къырыйында къабакъны ва хыярны чачыгъыз.

Хыярны тез бишеген ва гюзде геч бишеген журалары ва къызыл читаны дымлы ва къуру урлукъларын бирче гёмюгюз. Оьсюмлюклени тюрлю жураларын чачып, сынав топлагъыз ва ону гьасиллерин язып юрютюгюз. Тюрлю жураланы къоллайгъанлыкъны натижасы йылдан, топуракъдан, чачыв шартлардан гьасил бола. Тез бишеген оьсюмлюклени (редис, салат, крессалат, оччам ва башгъалары) къолланмагъан топуракъгъа чача бусагъыз шо участкада экинчилей тюшюм алмагъа боласыз (памидор, гюзлюк хыяр).

Картопну алма, сари ябушгъан тереклени араларына гёммегиз. Сари ябушгъан, шолай да къарабадиржан ны, памидорну «сюймей». Сонг да алма терекни ювугъунда къоз терекни орнатмагъыз. Къоз терекден чыгъагъан химия элемент колитни емиш тереклени къурутардай кёп заралы бар. Гьар тюрлю журалы оьсюмлюклени бирче оьсдюре туруп, сынав алмагъа ярай.

Топуракъны чёбюн алывну да тюз кюйде юрютме герек. Чёп оьсюмлюклени урлугъу топуракъгъа яйылгъынча токътамагъыз. Топуракъны янгы алынгъан къый булан кюйлеме яхшы тюгюл. Етти айгъа ювукъ сакълангъан къыйны къошуп этилген кюйлевючлени къолламакъ пайдалы. Шо вакътини ичинде къыйдагъы чёп отланы урлукълары ва аврувлар гючюн тас эте.

Бав-бахчаларыгъызны топурагъын гьар йыл кюйлеме къаст этигиз. Бавчулукъда ва бахчалыкъда биз берген насигьатлагъа, таклифлеге агьамият берип гёз алгъа тутсагъыз, сизге гьар йыл бай тюшюм алмагъа тынч болажакъ.

Бары да бавчулагъа ва бахчачылагъа уьстюнлюклер, бай тюшюмлер ва онгайлыкълар ёрамагъа сюемен.

М. Багьавутдинов, юрт хозяйство илмуланы кандидаты.

Сорав: Магьачкъаланы темиркъазыкъ ва къыбла боюндагъы дачаларда, топуракъ пайларында бав жиелек ни оьсдюрме муштарлылар аз къаршылашмай. Шону чачып оьсдюрмек учун нечик къуллукъ этмеге тюше ва къайсы журалары ерли шартларда яхшы тюшюм бережек?

Ж. Басиров, Магьачкъала шагьар.

Жавап: Къыр жиелек ни журалары бизин республикабызны къыбла боюндагъы тавтюп бойлардагъы авлакъларда, агъачлыкъланы, орманлыкъланы ичинде кёп къаршылаша. Оьзюню татыву да бав жиелекникинден эсе айрыча татли.

Къыр жиелек болсун, бав жиелек болсун, ону къайсы да татли, татывлу ва адамланы савлугъу учун пайдалы авлакъ ниъмат гьисапда танывлу. Шо саялы да артдагъы йылларда бизин республикабызда яз вакътилерде ону гьар тюрлю журалары базарларда ва тюкенлерде сатывда кёп болагъаны гьис этиле.

Озокъда, бав жиелекни оьсдюрмек учун кёп къыйын тёкмеге герек бола. Биринчи талап, жиелек иссиликге ирия болуп ачылагъан-оьсеген оьсюмлюк гьисапда белгили. О саялы болма да ярай, Латин Американы Венесуэла пачалыгъында бав жиелекни гьар тюрю журалары 2 минг бийикликдеги тав этеклерде де оьсдюрюле ва этилинген къуллугъуна гёре мол тюшюмлер де бере. Бизин республикабызны тав шартларында буса жиелекни шолай бийикликде чачып оьсдюрюп тюшюм алма бажарылмай. Неге десегиз, чакъ эртенлер ва ахшамлар сувукъ бола.

Экинчилей, бав жиелекни, чакъда-чакъда сугъарып, хасилердеги дымлыгъын тас болмасын учун гьайын этмеге герек бола. Белгили болгъаны йимик, бизин республикабызны тюзлюк боюндагъы къайыр-саз къатыш топуракъ ларында еллер кёп болагъан бойларда дымлыкъны сакълама четим бола. Муна шо саялы да, бав жиелекни де картопну йимик чачып, айры-айры тюплер, сыдыралар этип оьсдюрме таклиф этиле. Чакъда-чакъда каза ура турмайлы, тюплерине ва сыдыра араларына бичен яда буса салам яйып, неде буса плёнкалар тёшеп оьсдюрсегиз, тарыкъсыз чёп отлар оьсмежек ва тез учуп гетмейли, узакъ замангъа дымлыгъы да сакъланажакъ, емишлери бишгенде ерге тийип заралланмажагъы да сизин учун пайдалы.

Сонг да, аврувлардан сакъламакъ учун бордос къошушну сув булан онгарып, бав жиелекни уьстюне тююр тутгъунча алда чачма таклиф этиле. Къомурсгъалагъа ва йылавукъ хуртлагъа къаршы хас дарманлар булан ишлетме таклиф этиле.

Гюзде тюшюмю къайтарылып битген вакътиде жиелекни хытанларын, япыракъларын къоймайлы, тюбюне тийдирип, къыркъып тайдырма тарыкъ бола.

Мен бизин бавчуларыбызгъа ва авлакъчыларыбызгъа бав жиелекни уллу болагъан «маршал», «зефир», кёп болагъан «редгонтлинт» ва язбашдан тутуп биринчи къар явгъунча тюшюм берип турагъан «орлец» деген жураларын оьсдюрме таклиф этер эдим.

Соравгъа жавапны гьазирлеген Къ. Къараев.

Источник

Сочинение на кумыкском языке про осень

Сочинение на кумыкском языке на тему «Гюз»

Написала ученица 8 класса Татарханова Залина

Учитель – Бекеева Оксана Изетиновна

Гюз гелди, гетди къушлар,

Гюнеш шавласын яймай,

Гечелер къысгъа болуп.

Йылны заманларындан мен гюзню сюемен. Озокъда, къыш да арив оьзюню тазалыгъы, акълыгъы булан. Язбашда да, янгы юхудан уянгъан къызъяшдай, табиат уяна, авлакълар яшыл от булан, бавлар чечеклер булан безенелер. Тек гюзню адам тергевлю къарамаса эс де этмес йимик аламатлары кёп бар.

Гюзню гюню… Тунукъ кёкдеги булутланы артындан гюнеш, чубулдурукъну артындан яшынып-яшынып къарайгъан гелин йимик, уялчан къарай. Ел уьфюрюп тереклердеги ахырынчы япыракъланы юлкъуп ата, япыракълар оьзлер терекден даимге айрылгъанына инанма болмай, гьавада саркъып, ерде рагьатлыкъ таба. Себелейген увакъ янгур тереклени ялангъач къаркъараларындан четимсиз агъа. Терек тюпдеги къызыл, сари, боямыш япыракълардан бир тамаша хали согъулгъан деп эсинге геле. Оланы уьстюндеги янгурну тамчылары, ойлу гёзден тюшюп битмеген гёзьяш йимик йыртыллай. Исси якълагъа учуп барагъан къушланы пашман йыры адамны юрегин титирете. Гюзню гёзел пашманлыгъы адамны гёнгюн пашман этсе де, язбаш гелип, табиат янгыдан яшнажакъ деген умут юрекни сёнме къоймай.

Выберите книгу со скидкой:

ПЕРВОЕ ЧТЕНИЕ. ШКОЛА ЖУКОВОЙ (ОБУЧАЮЩАЯ АКТИВИТИ +50 А5). ФОРМАТ: 160Х215 ММ. в кор.50шт

ОГЭ-2020. Литература (60х84/8) 20 тренировочных вариантов экзаменационных работ для подготовки к ОГЭ

ОГЭ. Литература. Новый полный справочник для подготовки к ОГЭ

Быстрое чтение за 10 дней

Скорочтение. Как запомнить больше, читая в 8 раз быстрее

Лучшее чтение на английском языке: Портрет Дориана Грея. Великий Гэтсби

Чтение на лето. Переходим в 6-й класс. 2-е изд., испр. и доп.

Математика. Новый полный справочник школьника для подготовки к ЕГЭ

Дошкольная педагогика с основами методик воспитания и обучения. Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения. 2-е изд.

Считаю и решаю: для детей 5-6 лет. Ч. 1, 2-е изд., испр. и перераб.

БОЛЕЕ 58 000 КНИГ И ШИРОКИЙ ВЫБОР КАНЦТОВАРОВ! ИНФОЛАВКА

ОТКРЫТЫЙ УРОК ПО ДАРГИНСКОМУ ЯЗЫКУ НА ТЕМУ» ЗОЛОТАЯ ОСЕНЬ»

5 класслаб абхьибси дарс

Дарсла тема : И.И. Левитанла сурат х I ясибли сочинение

Дарсла мурад : сипатбарибси белк I ла чебкад бурсидешлуми ункъдирни, текстла гьабг I ергъидеш х I ясибли сагати бурсидешлуми гьаладях I ардукни,т I абиг I ятличи диги ак I ахъни, урусла художникунала суратуназир т I абиг I ятла жагадеш гьаргбирни.

3.Дарсла тема ва мурад гьаргбирни.

4.Буч I анти суратличил тянишбирни.

5.Суратла бух I набуцличила ихтилат.

6.Г I ибратлибиубси план цах I набирхъни.

7.План х I ясибли буч I антани пикруми дурни.

-Чина х I ердизах I елра нушани чебиулра секьяйда г I ебшнили жагабирулил т I абиг I ят, дикьулра г I ебшнила макьамти. Г I ебшни –тамашала замана саби.

— Имц I атигъунти художникунани халаси дигиличил чедиахъули сари чула мер-мусала т I абиг I ятла жагадеш. Илдала ургав сайри Исаак Ильич Левитанра.

2. Художникличила ихтилат.

25 дусла дух I нар илини делк I ун азирцад суратуни,эскизуни.

3. Дарсла тема ва бек I мяг I на гьаргдирни .

— Ишбарх I и нушани х I ядурдеш бирех I е сочинение белк I ес И.И.Левитанла « Мургьила г I ебшни» бик I уси суратличила.

4.Буч I анти суратличил тянишбирни .

-Репродукция( суратуни кадяхъили дахъдиахъни) чебиахъни дурх I нази.

5.Суратла бух I набуцличила ихтилат .

— Сегъуна асар лябкьули пейзажлизибад- марайси яра разиси? Сегъуна урк I ила х I ялани алк I ахъулив х I ушазир?

-Селичила сабив сурат? Сен илис « Мургьила г I ебшни» бихьибсив?.

-Дурх I ни,х I ушаб дигахъадарив худоржникли белк I унси ик I мерличир дагьардиэс?

-Се чебиулрая гьалабси мерличиб?

-Сегъуна сарив ик I ди махъла галгаби?

-Чичи мешудуцес дирех I е к I елра галга?

1.Художник ва илала лирический т I абиг I ятла сурат.

3. Дила урк I ила х I ялани,пикруми суратличила.

Художник ва илала лирический пейзаж .

Хъарихъла (кумекла) дугьби:

Шалати ранганала сих I рула замана

Лучшее сочинение на кумыкском языке» Мен танглама сюеген касбу»

МКОУ «Коркмаскалинская СОШ»

«Моя будущая профессия»

Написала ученица 11 «А» кл.

Учитель: Тавекелова У.А.

Мен танглама сюеген касбу.

Лап яш чагъымдан башлап, мен болажакъ касбум гьакъда ойлашма башладым. Гьалиги заман кеп тюрлю касбуланы арасында сайламагъа бек къыйын. Кеп ойлашгъан сонг, шо яшдан берли оюма гелеген, мен сав оьмюрюмню багъышлама сюеген – муалимни касбусуна токъташдым. Мени гьасиретлигимни гьакъында анам да кеп хабарлай. Гиччи заманымда анамны тиштабанларын да гийип, сумка да тагъып, орамдагъы яшланы жыйып муалим болуп ойнама кеп сюе эдим.

Мени гезюмден, муалимлик касбу лап да жамият учун агьамиятлы касбу, неге тюгюл инсанны къурулушунда муалим аслу ер тута, ону яратывунда къылыкъны, эдепни оьр уьлгюлерин, лап да гёрмекли къайдада оьзюн тутагъан, юрютеген болмагъа уьйрете, гележекдеги уьстюнлюклеге ёлун ача.

Мени бешинчиден башлап рус ва ана тил дарслардан береген муалмимим – Умгьани Аюбовна – бек пагьмулу, оьзюню ишин сюеген адам, бары да яшгъа бир йимик, бир гёзден къарайгъан ачыкъ юзлю къатын. Ол бизин класны руководители де дюр.Оьзюню бары заманын, билимин, гючюн бизге багъышлай, неге тюгюлол биз гьакъыллы, яхшы амаллы, гертиликни сюеген адамлар болгъанны сюеУ.Аюбовна бизин рус ва ана тилни уьйретмекден къайры айланадагъы яшавну яхшы янларын англамгъа уьйрете. О къатты да дюр, бек талап да эте, тек адилли тюз муалим де дюр. Бизин сююнчлерибизге сююнюп, гиччи къыйынлыкъларыбызгъа къайгъырма да къайгъыра, тюз ёлгъа да сала, къысгъача айтгъанда, бизин экинчи анабыз да дюр.

Тарбиягъа бакъгъан якъда четим масъалалары бар яшлагъа къол ялгъамагъа сюемен, ата-анадан аз тергев алагъан, оьзюню тенглилери булан янашыв табып болмайгъан яшлар булан ишлемеге сюемен. Олагъа кемек эте туруп гележекде жамиятны арасында насипли, оьзлеге инанагъан адамлар болмагъа къошум этежекмен деп эсиме геле. Гертиденде, дюньяны алышдырарман деп ойлашмайман, тек бир-эки адамгъа кёмек этме, тюз ёлгъа салма къаст этме ярайчы.

Болажакъ касбум гьакъда ойлашып йиберсем, школамдагъы муалимлериме къарап, бизин тарбияламакъ учун, билим бермек учун олар нечик къыйын тегегенин англайман. О буса, гертиден де, уллу гьюрметге лайыкълы гьал. Яшлар муалимине гьюрмет эте буса, ону абурлай буса, огъар гьашыкъ буса, ол береген предметни де сюежек, охумагъа да къаст этежек.

Мен билемен, тынч ёлну тангламагъа хыялым ёкъ. Бир-бирде оьзюмню гьалыма, имканлыкъларыма инанмай да йиберемен, Тек тез шо ойларымны къувалап, кютюп болмасдай зат ёкъ, эгерден оьзюню ишин сюйсе, яшланы сюйсе, яшавунгда алдынга салгъан мурадынга етишме тынч бола.

Шо саялыгъа да, мен яшлар магъа къарап уьлгю алардай, магъа ошамагъасюеген охувчуларым булангъы муалим болмагъа сез беремен.

Источник

Кумыкский язык сочинение осень

— Тур-турсана, мени Абдуллам, турсана!
Юрт ягъаны басып гелген явлар бар,
Ягъалагъа явлар гелди, урулду,
Сягъа тенгли батыр эрлер къырылды,
Къартны-къуртну къоймай тура къайтмагъа,
Показать полностью.
Къатын-къызны олжа тута сатмагъа!

Абдуллам юхлай болгъан, уянды:
— Турмайман, мен абайым, турмайман!
Башым авруй, мени абайым, оьлемен,
Оьлюмюмню бугюн сенден гёремен!

— Башынг авруй буса, мени Абдуллам, ят, юхла!
Бешиклеге сени салса, бише деп,
Гьайлеклеге салса дагъы, тюше деп,
Эки тизим бешик этип, чайкъадым,
Эки къолум къолбав этип, байладым,
Аямда алты ай къаймакъ ялатдым,
Тёбемде теке улакъдай ойнатдым,
Къысгъа гече, мени Абдуллам, къыркъ туруп,
Къыркъ тамурдан сагъа берген акъ сютюм
Яралардан ал къан болуп агъылсын!
Мен бу гече сагъа этген «алгъышлар»
Бойнунга гьайкел болуп тагъылсын!

— Къоймайсан, мени абайым, къоймайсан,
Мени чи оьлгенимден тоймайсан!
Бу гече, мени абайым, тюш гёрдюм:
Оьрдеги уьйде гьаракъы-баллар ичилип,
Тёбенги уьйде енгсиз халат бичилип,
Къабакъ алгъа агъач атлар тартылып,
Ону уьстюне сарасанлар артылып.

— Оьрдеги уьйде гьаракъы-баллар ичилсе,
Шербет сувунг сама тюгюлмю?
Тёбенги уьйде енгсиз халат бичилсе,
Акъ гебининг сама тюгюлмю?
Къабакъ алгъа агъач атлар тартылса,
Показать полностью.
Сынажада сал сюегинг тюгюлмю?
Ону уьстюне сарасанлар артылса,
Абдулла есир сама тюгюлмю?

Шонда Абдуллам ачувлангъан, шамлангъан,
Ялан къаптал чюйден савут сермеген,
Ялан маси алашасын ерлеген,
Узатылгъан — къанжыгъагъа етмеген.
Анасы барып, яврунуна къакъды, дей.
Къамучу уруп, ягъалагъа чапды, дей.

Етип баргъан ягъадагъы явлагъа,
Бек белсенип, къатты урунгъан давлагъа.
Бек белсенип, шонда Абдуллам бек тюшген,
Шол явлагъа болмагъандай иш этген,
Оьзенгилер сызар-сызмас къан тёкген,
Къакъалар толар-толмас баш гесген.
Абдуллама онгсуз ерден окъ тийген,
Ол да, хужу, оьлер йимик бек тийген.
Бир бурулуп, онг ягъына къараса,
Не болду деп, къарамагъа агъав ёкъ,
Бир бурулуп сол ягъына къараса,
Гётерилип, ерден алма инив ёкъ.
Къурдашыны атын айтып къычыргъан.
Чабып гелген жан къурдашы ягъына.

— Абдуллангны сал сюеги — сари алтын,
Тартып, иним, къучагъынга алсана,
Белим чертип, ат белине салсана,
Абайыма савгъат этип барсана!

— Абдулламны сал сюеги сари алтын,
Тартып бугюн къучагъыма алмайман,
Белинг чертип, ат белине салмайман,
Абайынга савгъат этип бармайман.
Яхшы игитлер йимик атда олтур чу,
Показать полностью.
Душманланы гёзюн къандан толтур чу!
Яхшы игитлер йимик атда олтургъан,
Душманланы гёзюн къандан толтургъан,
Гьайдап баргъан къапусуну алдына:
— Ачылмагъыр, анам, къапуланы ачсана!
Мен баланга тербенмесдей окъ тийген,
Ол да, хужу, оьлер йимик бек тийген,
Сен баланга бир бурлугъуп бакъсана!
— Сен балнма окъ тиймесин, топ тийсин,
Шол да сагъа оьлер йимик бек тийсин!
Сен балама бир бурлугъуп бакъмайман,
Атынгны башын тыгъырыкъгъа бурсана,
Сен атынга уьч къамучу урсана;
Сени гёрме къурдашларынг гелгинче
Тыгъырыкъда ат ойната турсана!

Атны башын тыгъырыкъгьа бурду, дей,
Шонда атына уьч къамучу урду, дей,
Оьзюн гёрме къурдашлары гелгинче
Тыгъырыкъда ат ойната турду, дей.
Ат уьстюнде Азирейил гелди, дей,
Азирейил азиз жанын алды, дей.

— Оьлер йимик уллуму эди ярасы?
Сен балама къолу тийген къызбайны
Улуй къалсын мени йимик анасы!

— Къабагъалар, мени анам, боюнда
Къуба къазлар энни буса къозлайдыр,
Сени баланга къолу баргъан къызбайны
Сенден алдын абайлары бозлайдыр!
Бир сагъа чы бир гюн оьлюм, бир гюн яс,
Олагъа чы гьаман йылав, гьаман яс!

Источник

Сочинение на кумыкском языке на тему «Гюз»

Написала ученица 8 класса Татарханова Залина

Учитель – Бекеева Оксана Изетиновна

Гюз гелди, гетди къушлар,

Ана ватанын къоюп.

Гюнеш шавласын яймай,

Гечелер къысгъа болуп.

Йылны заманларындан мен гюзню сюемен. Озокъда, къыш да арив оьзюню тазалыгъы, акълыгъы булан. Язбашда да, янгы юхудан уянгъан къызъяшдай, табиат уяна, авлакълар яшыл от булан, бавлар чечеклер булан безенелер. Тек гюзню адам тергевлю къарамаса эс де этмес йимик аламатлары кёп бар.

Гюзню гюню… Тунукъ кёкдеги булутланы артындан гюнеш, чубулдурукъну артындан яшынып-яшынып къарайгъан гелин йимик, уялчан къарай. Ел уьфюрюп тереклердеги ахырынчы япыракъланы юлкъуп ата, япыракълар оьзлер терекден даимге айрылгъанына инанма болмай, гьавада саркъып, ерде рагьатлыкъ таба. Себелейген увакъ янгур тереклени ялангъач къаркъараларындан четимсиз агъа. Терек тюпдеги къызыл, сари, боямыш япыракълардан бир тамаша хали согъулгъан деп эсинге геле. Оланы уьстюндеги янгурну тамчылары, ойлу гёзден тюшюп битмеген гёзьяш йимик йыртыллай. Исси якълагъа учуп барагъан къушланы пашман йыры адамны юрегин титирете. Гюзню гёзел пашманлыгъы адамны гёнгюн пашман этсе де, язбаш гелип, табиат янгыдан яшнажакъ деген умут юрекни сёнме къоймай.

Онлайн-конференция для учителей, репетиторов и родителей

Формирование математических способностей у детей с разными образовательными потребностями с помощью ментальной арифметики и других современных методик

Международная дистанционная олимпиада Осень 2021

Источник

Обновлено: 12.03.2023

Яшланы тарбиялав гьар ерде де, гьар агьлюде де башгъа-башгъа бола. Шо да адатлардан, гьар агьлюню яшав гьалларындан, гьатта яшайгъан еринден гьасил бола. Тарбияны кюрчюсю яшны гиччинев чагъында салына ва шогъар кёп зат таъсир эте – айланадагъы халкъ, табиат, яшайгъан ери. Кавказ исси бойларда ерлешген, шону учун да мунда йылны кёп янында топуракъда ишлеме имканлыкълар бола, демек, яшлар гиччилейден загьматгъа къуршала. Шону учун да загьмат яшёрюмлени тарбиялавда аслу ер тута.

Умметгерей агьлюсю Эминахан булан 1972-нчи йылларда къошулгъан ва татывлу агьлю къуруп яшагъан. 8 авлетни аякъгъа тургъузгъан ва тарбияла­гъан. Барын да охутгъан ва уьйлю-эшикли де этген. Уллу уланы 3 институтну битдирген ва гьали Хасавюрт шагьардагъы налог инспекцияда ишлей. Къызы Халижат медучилищени битдирген ва район поликлиникада старший медсестра болуп чалыша. Азамат – ислам университетни тамамлагъан, гьали бажарывлу фермер. Умалат Магьачкъаладагъы экономика коллежни битдирген ва юрт администрацияда топуракълагъа къарай­гъан инженер билим алгъан ва оьз сабанчы хозяйствосун юрюте. Нюркъыз ва Гюлкъыз университетни филология, Кабахан тыш пачалыкъларыны тиллерини факультетин битдиргенлер ва муаллимлер болуп ишлейлер. Гиччиси Гюлнара, Аштархандагъы медакадемияны битдирген ва шонда врач болуп ишлей. Гьали уллу авлетлерини яшлары да тюрлю-тюрлю охув ожакълагъа тюшгенлер.

Умметгерейни ва Эминаханны авлетлерини де 24 авлетлери бар.

Оьзю Умметгерей Дагъыстандагъы юрт хозяйство институтну экономика факультетин битдирген. Агрономну къуллугъун кютген, сонг дагъы да совет ва партия къурумларда ишлеген. Гьажгъа баргъан. Къушчулукъ фабриканы директору, колхозну председатели болуп сайлангъан. Артда оьзю арза берип тайгъан, Юзбаш-Яхсай управлениени участкасыны начальниги болуп чалышгъан. Бажарывлу фермер де дюр, тарих булан иштагьлангъан ва адабиятны бек сюеген адам.

–Яшлар агьлюде кёп болгъан сайын, олагъа ата-ананы иссилиги етишмейми экен деп эсиме геле. Сиз о гьакъда не айтар эдигиз.

–Озокъда, бир яшгъа да, 8 яшгъа да тергев бир йимик болмай, тек уллу агьлюде яшланы уллулары гиччилеге къарай, бир-бирине кёмек эте, айтагъаным, оьзлени тарбиялагъан кюйде олар гиччилеге де шолай янашалар. Гьатта бир зат болса да, олар ата-анагъа етишгенче масъаланы чечме къарайлар. Мен ойлашагъан кюйде, уллу агьлюде татывлукъ артыкъ бола, олар бир-бирине кёмеклешелер, уллулары гиччилени тюз ёлгъа салалар. Къайсы яшгъа да ана артыкъ ювукъ бола. О гьакъ зат. Яшны дюньягъа гёз ачдыртагъан ана, сют эмдиреген де ол. Торайтагъан да аслу гьалда ол. Яшлар атадан эсе, анагъа бек бавурлу. Гьатта яшыртгъын сырларын да олар анагъа кёп айталар. Шо да ­англашыла. Эгер де гьукумат ишде ишлейген адам 8 сагьат ишлеп, сонг да, сонгугюн ва къаттыгюн рагьатлана буса, ана сав сутка ва сав йыл токътамай ишлей. Ол яшланы бирисин де айырмай. Бармакъланы къайсын гессенг де, бир йимик авурта деген сёзлер де аналардан чыкъгъан. Яш гиччиде ону аваралары да гиччи, уллуда буса уллу аваралары бола. Яшавда байлыкъдан артыкъ затлар кёп бар, шоланы бириси – авлетлерингни насиби. Уллу агьлю – гьукумат учун тюгесинмес байлыкъ. Мен яшларымны оьзюм оьсген агьлюде йимик тарбиялама къарагъанман, гьали олар оьсгенлер, оланы да етишип гелеген яшлары бар.

Агьлю яшлардан башлана деп айтма ярай, неге тюгюл де, яш эр-къатынны бирикдире, яшлар – оланы бу дюньяда къалажакъ варислери. Кёп яшлы уллу агьлю – Тенгир берген уллу даража. Бирлери оланы ашатма- яшатма, охутма, уьй этме гьалиги заманда бек къыйын дейлер. Уллу агьлюде тарбия башгъача бола, яшлар бир-бирине бек бавурлу бола. Олар загьмат, низам не экенни эрте билелер.

–Сиз де уллу агьлюде тувгъансыз, тарбия беривню алда болгъанын да, гьалигисин де тенглешдирсе, не башгъалыкълары бар?

–Кёп башгъалыкълар бар. Гертиден де, мен уллу агьлюде тарбиялангъанман: атама 65, анама 47 йыл болагъанда тувгъанман. Агьлюде мен гиччисимен, 13-нчю авлетимен. Шолардан сегизевю уллу чагъына етгенче яшады, къалгъанлары яшлайын гечинди. Атам бек къатты гиши эди. Ол уьйде буса, жибинни учагъаны эшитиле эди, тек бирибизге де урмагъан. Неге экенни билмеймен, ондан бек тартына эдик, ол уьйде буса, биз гьатта ашама да ашамай эдик, ойнав ва талашыв чу нечик де болмай эди. Уьйге къонакъ гелсе де, сизин 8 яшыгъыз бар деп айта, къайдадыр олар деп сора­йгъан кюйде тура эдик. Талашывлар, ёнкювлер оьзюбюз-оьзюбюз булан къалгъанда бола эди. Гьали къара чы, сени булан сёйлеп турагъанны да гёрюп, балкюмесим Алим 2 керен гирип-чыгъып айлана, алда олай зат ёкъ эди. Заманлар алышынгъан.

Абакаровланы татывлу агьлюсю. (Авторну архивинден).

– Ишге сизин де къуршаймы эди?

Мен 1997-нчи йылда, юртда биринчилерден болуп оьзюме тиеген топуракъ пайны да алып, оьзюм ишлетме башладым. Башлап пайымны берме сюймей эдилер. Президентни топуракъны гьа­къындагъы къарарына асасланып талап этдим ва мени агьлюме 9 гектар ер тюшдю, шондан 2,5 гектары – къургъакъ бойда, къалгъаны – сугъарылагъан ерде. Оьтген йылланы ичинде шонда 5 гектаргъа алма, гьармут, кюреге ва кокан салгъанман, 2 гектаргъа – люцерна, къалгъанына алышдырып арпа, гюлайлан, будай чачаман. Шолай да адамлардан ижарагъа алып, 12 гектар ерде ашлыкъ болдуруп да турдум. Гьали уллу да болгъанман, яшлагъа оьзлени пайларын айырып бергенмен, шо ерлени пайдаландырып туралар.

Сёз ёругъуна гёре айтып къоя­йым, бир йыл мен 17 тон арпа алдым. Демек, гьар гектардан 35 центнер тюшюм чыкъды. 15 тон емишлер де чёпледик, люцернабызны 4 керен чалдыкъ ва 8 тон бичен ва 500 тай салам гьазирледик. Гьасиликалам, топуракъгъа гьайлы янашсанг, гелим де бола. Яшама мая алып боласан. Гьали буса бавларыбыз кёп емиш бере, шону яшлар арив юрютелер.

– Сиз топуракъны ишлетип, яшавгъа зат табып болагъанны нече керен де исбат этгенсиз. Гьалигилер артыкъ ишлеме сюймей, гележегибиз не болар?

– Шо яшлар гиччиден тутуп загьматгъа къуршалмайгъангъа бола. Бизин байлыгъыбыз – топуракъ, шондан сююнме, ону хадирин бек билме герекбиз. Шону ишлетме герекбиз. Топуракъ да оьзюне тергев этгенни сюе. Алдын яш гиччилейин ишлеме башлай эди. Гьали бары да компьютерлеге ва телефонлагъа ябушуп къалгъан. Аналар къуллугъун этегенде, яш четимлик этмесин деп, ону къолуна телефон тутдура яда телевизорну алдында олтурта. Шолайлыкъда, яш ишлеме сюймейген бола, башгъа затлагъа алдана. Гьали кёп адамны машинлери бар, шоларсыз бир къуллугъу да юрюлмей, тек мен 100 метрге де машинсиз бармайгъанны тюз гёрмеймен. Ариги орамда къуллугъу бар буса да юрюмей, машинге минип бара. Бу савлукъ учун да – бек уллу зарал. Тер ва къыйын тёкме сюймейгенлигибиз – бизин аслу кемчилигибиз. Яшёрюмлер топуракъда ишлемей, неге тюгюл къыйынына тиеген зат ёкъ деп ойлаша. Бизин адамлардан ижарагъа ерлер алып, бир-бир миллетлер гектарлар булан согъан салып, кёп акъчалар къазана, биревлер буса бавунда согъан чачма да эрине. Согъанны, генглешдирип айтсакъ, яшылчаланы ва гьатта оччамны да базардан сатып алабыз. Неге ярамай шону бавунгда, дагъы болмагъанда терезебашда болдурма? Бавланы от басып тура, тарыкъ-герек затлар аслу гьалда базардан алына. Гьали мен авлетлериме къарайман, гьарисини бир иши бар, гьукумат ишде де ишлеп, сабанчы хозяйствону толу кюйде юрютме болмай. Тек загьмат да, кёп яшлы агьлю де авлетни тарбиялай. Бизге топуракъдан айрылма ярамай. Шону мен башлап авлетлериме ва оланы яшларына айтаман. Олар бизин замандагъы яшлардан эсе иттиму экен, кёпню билеми экен деп ойлашаман, амма ишлеп къыйналмай турма сюелер. Шолай даим де къалар деп ойлашмайман. Ишлемеген тишнемес деп негьакъ айтылмай чы. ­Къарайыкъ.

Чопан Магомедов — уроженец п. Тарки, потомок славного рода шамхалов Тарковских, носит имя великого Чопан шамхала, который согласно историческим документам, » . владел всем краем границ от Шемахи до Черкасов». Фото сделано на фоне боевого знамени выдающегося полководца и государственного деятеля, шейха Султан-Мута Тарковского. Патриотическое воспитание подрастающего поколения на примере народных героев, являющихся образцом для подражания — это гарантия и залог возрождения былой славы народа, ду

Проект “Кумыкский Мир” — информационный ресурс, посвященный истории и культуре кумыкского народа и его предков.

Абдулазим Магомедов — талантливый поэт, автор 9 поэтических сборников на кумыкском языке. На стихи, написанные автором, поют песни многие популярные а республике певцы. Он пишет, не только лирические стихи, но и произведения патриотической направленности, посвящённые выдающимся деятелям в истории народа, известным религиозным деятелям. Его перу принадлежат стихи о великом полководце Султан-Муте, Ташаве- Хаджи Эндирейском, наибе Шамиля — Идрисе эфенди Великолепном, Башир- шейхе аль- Яхсави, посвя

Карабудахкентцы и их правители, будучи искусными воинами, в конце XVI и на протяжении XVII вв. всегда активно участвовали во всех военных мероприятиях шаухалов: в походах Чопан-шаухала Тарковского, в отпоре завоевателям всех мастей, зарившимся на кумыкские земли. Активное участие принимали они под командованием Адиль-Герейхана Тарковского в сражении с русскими стрельцами под Бойнаками в 1594 году, в победной Караманской битве 1605 года, Герменчикской — в 1651 году. Ожесточенное сопротивление,

Рустам Хабилов был приглашён в верхнюю палату Национального собрания Бахрейна, главного законодательного органа страны Маджлис аль-Шура. Председатель Совета Али ибн Салех Аль-Салех лично встретил и рассказал о структуре и системе голосования, а также об их участии в развитии спорта и туризма. Рустам же в свою очередь рассказал про принцип работы Народного собрания нашей республики и поделился спортивными достижениями наших земляков по всему миру, о развитии в области туризма. Также было отмечен

Эти стихи Ташав-Хажи на его родном кумыкском языке хранились у потомка его близкого родственника (брата) первого имама вновь открывшегося после власти коммунистов Эндиреевской мечети — Нух-Хаджи ( на снимке ).

Чтобы отметить человека, наведите на него курсор и нажмите левую кнопку мыши. Чтобы отметиться на фото, наведите на себя курсор и нажмите левую кнопку мыши.

Гюз гелди. Бав-бахчаларда, айлана якъдагъы агъачлыкълардагъы орман тереклер япырагъы тёгюлюп аякъ тюбюнгде лансыллай ва сигьрулу гьислени уята.

Дачаларда, бав-бахчаларда, къыр орманларда ер-ерде тереклени бутакъларында бишген оьгюзьемиш, ябушгъан, итбурун гюнню шавлаларына бёленип найнай эте, сукъландыра.

Байсан (октябр)

Тюшюм топлав давам этиле

Дагъыстан оьзтёрече табии шартлары булангъы аграрный республика гьисапда танывлу. Муна шо саялы да мунда гюзлюк авлакъ ишлени оьтгеривню болжаллары да башгъа-башгъа бола.

Айтмагъа сюегеним, ем гьазирлев, авлакъланы, бав-бахчаланы тюшюмюн къайтарыв тюзлюк бойдан башланып, тавтюп ва тав районларыбызда давамлаша.

Шолайлыкъда, бугюнлерде тас этивлерсиз къайтарылгъан тюшюмню асувлу кюйде къолламакъ учун чаралар гёрюле. Сайламлы къабакъ, къоз, гьабижай, картоп, согъан ва шолай башгъалары, ашалгъаны ашалып, сатылгъаны сатылып дегенлей, къалгъаны къурутулуп-тазаланып, къыш сакълавгъа салына.

Къочкъар (сентябр)

Йылны чинк де чомарт айы

Гертиден де, гюз – йылны чинк де чомарт, инг де гёзел ва лап да бай заманы десек, гьакъыкъатгъа къыйышмай къалмас. Неге десегиз, гюзню гюзгюсю гьар абатда, гьар гюн дегенлей уьстде эсгерилген ёравларыбызны ачыкъ этип гёрсете.

Алдан берли адатлангъан кююнде, гьали де оьсюмлюкчюлюк булан машгъул болагъанлар бав-бахчаларда овощланы ва емишлени тюшюмюн къайтарывда гьаракатына гьаракат къошуп айланагъаны гёрюне.

Гюлжан (май)

Майсан (апрель)

Язбаш — йылны эртени.

Майсан — бизин республикабызда генг кюйде язлыкъланы чачыв ва кёп йыллыкъ оьсюмлюклени — юзюм борланы ва емиш тереклени орнатыв ишлер юрюлеген вакъти.

Белгили болгъаны йимик, бизин республикабызны авлакъларында ва бав-бахчаларында йылда бир миллион тонгъа ювукъ авлакъ ниъматланы тюшюмлери къайтарыла. Шону булан дазуланмайлы, гележекде оланы къадары н дагъы да артдырмагъа ва сан янын камиллешдирив ге айрыча тергевню бакъдырма умут этиле.

Оьрткий (март)

Гюнню шавлалары исив берме башлай.

Тереклени бутап, зараллангъан бутакъларын тайдырагъанда, къуругъан ерине тийдирип алып къоймайлы, сав ерине 3-4 сантиметрге етишдирип бутама тюше.

Бирдагъы таклиф, бутав ишлени юрютегенде бутакъланы къабукъларын майырмайлы, итти бав къайчы булан чайнатмай гесмеге тарыкъ.

Хапарсыздан зарал болса, яралангъан ерлерине бав сылав сюртюп бегетмеге герек бола. Неге тюгюл, шолай зараллангъан ерлерде аврувлар яйылма имканлы.

Гюз гелди.Бав-бахчаларда,айлана якъдагъы агъачлыкълардагъы орман тереклер япырагъы тёгюлюп аякъ тюбюнгде лансыллай ва сигьрулу гьислени уята.
Дачаларда,бав-бахчаларда, къыр орманларда ер-ерде тереклени бутакъларында бишген оьгюзьемиш, ябушгъан,итбурун гюнню шавлаларына бёленип найнай эте,сукъландыра.
Дув авлакъларда къыр жанланы, къушланы тавушлары къулакъгъа аз чалынагъан болгъан.Олар да адамлар йимик гелегын къышны алдында тас этивлерсиз чыкъмакъ учун гьазирлик гёрюв булан машгьул бола.
Амма айлана якънычувлукъ къуршагьан деп бавчулагьа, дачачылагьа бугюнлерде парахат турмагьа тюшмей.Чакъны онгайлы шартларындан пайдаланып, гьар сагьатны асувлу кюйде къоллама къаст этигиз.
Неге тюгюл де, гелеген йылнытюшюмюне кюрчю бугюнлерден тутуп салына.

Дано:A-чёрная окраска щетины
a-рыжая окраска щетины
B-длинная щетина
b-короткая щетина
Найти:F¹-?
Решение:P ж.AABB X м.aaBb
G ж.AB м.aB ab
F¹ AaBB-ч.д
AaBb-ч.д

Из внешнего уха, который состоит из раковины и ушного прохода, в конце идёт барабанная перепонка. Далее идёт среднее ухо, проход, соединяющий ухо с глоткой, чтобы можно было контролировать давление, и из-за этого перепонка не искажала звук. Потом идёт внутреннее ухо, состоящее из косточек «молоток, наковальня, стремечко» и конченый путь — улитка. А улитка, в свою очередь сострит из «волосков», которые преобразовывают звук в нервный импульс.

Наблюдения за растениями
Растения считаются вступившими в ту или иную фазу развития, если признаки этой фазы будут обнаружены хотя бы на отдельных ветках. Отмечать начало каждой фазы следует, когда в нее вступит 10% растений того или иного вида (если наблюдается большая группа) или хотя бы 2-3 особи. Если наблюдения ведутся за одним растением, начало фазы отмечают, когда распустится до 10% цветков или листьев. При наблюдении за травянистыми растениями начало фазы отмечают днем, когда в нее вступило 10% растений данного вида на площадке или маршруте, выбранных для наблюдения (на площадке подсчитываются все экземпляры, на маршруте — не менее 100). Массовое наступление фазы отмечают в тот день, когда в нее вступит не менее 50% растений (или на одиночном дереве распустится 50% цветков или листьев).Весенние наблюдения за деревьями и кустарниками следует начинать с того дня, когда температура воздуха в дневные часы в тени приближается к +5 °С. В такие дни можно наблюдать начало сокодвижения у отдельных видов деревьев. Для этого с южной стороны нескольких типичных экземпляров наблюдаемого вида (клена, березы) на высоте груди надо сделать иглой или шилом прокол с проникновением в древесину. Глубокие порезы стволов недопустимы, поскольку возникшее при этом обильное сокотечение ослабляет деревья.Начало сокодвижения отмечают по появлению из ранки сока. Признаком набухания почек является появление на почечных чешуйках в результате их роста более светлых полосок, уголков, пятнышек. У растений с опушенными чешуйками (яблоня, виноград) набухание почек отмечается по появлению опушения другого тона. У пород, не имеющих почечных чешуй (крушина, калина), за набухание почек принимают их рыхление. У хвойных пород: если почки покрыты смолой (пихта сибирская, сосны — обыкновенная и крымская), то разрушение смоляного покрова в верхней части почки, обнажение почечных чешуй и их посветление и будет являться сигналом их вегетации; у видов со слабо осмоленными почками или вообще неосмоленными (лиственницы) начало вегетации отмечают по посветлению верхушек почек, расхождению наружных чешуй и появлению между ними более светлых полосок или каемок (сосны — кедровая, сибирская и европейская) либо по разрыхлению чешуй и отгибанию их концов (ели — обыкновенная, сибирская, восточная и саянская). У хвойных пород с голыми почками (можжевельники, туи, кипарисы) эта фаза отмечается по расхождению кончиков чешуевидных или игольчатых листьев. Распусканием почек считают появление кончиков листьев между чешуйками. У цветочных почек между разошедшимися чешуйками обычно проглядывают верхушки бутонов. Фаза развертывания первых листьев наступает, когда листовые почки уже раскрылись, листочки стали разворачиваться, но листовые пластинки еще не разгладились. Лиственные леса в этот период кажутся подернутыми зеленой дымкой. У хвойных пород под фазой зеленения подразумевают момент, когда хвоинки начинают отделяться друг от друга своими верхними кончиками. Цветение — один из

Чем объяснить случаи, когда при переводе с иностранного языка на родной все слова понятны, а общий смысл высказывания нет?

Правильно ли суждение что все паукообразные — хищники или паразиты? ответ приведите примерами. Каково значение ракообразных и па

Опишите особенности жизнедеятельности кишечнополостных : питания, пищеварения, размножения ( на примере гидры)

Читайте также:

  

• Сочинение по фильму гарри поттер

  

• Сочинение мой обвиняемый евгений базаров

  

• Сочинение про татаров на английском

  

• Сочинение по технологии 7 класс

  

• Gap year сочинение на английском с переводом